Historia jako temat literatury romantycznej ;
Romantyzm jest pierwszym okresem literackim przypadającym na czas niewoli narodowej. Stąd też w wielu polskich utworach romantycznych pojawia się historia, która pełni różne funkcje. Upowszechnia tradycję ludową, podtrzymuje świadomość narodową, ukazuje zdarzenia istotne w historii Polski, bądź jest też punktem wyjścia do jej oceny.
Historię widzianą przez pryzmat romantycznej ludowości odnaleźć możemy w młodzieńczych balladach Adama Mickiewicza. Nie jest to historia traktowana w sposób naukowy lecz echa zdarzeń przekazywanych sobie z pokolenia na pokolenie przez prosty lud. Przykładem może być ballada "Lilije", której akcja toczy się za panowania Bolesława Śmiałego, zaś zbrodnia głównej bohaterki wynikała z królewskiego edyktu mówiącego o karaniu śmiercią niewiernych żon. Również ballada "Świteź" wspomina o innym historycznym zdarzeniu - najeździe rosyjskich wojsk na Nowogródek, stolicę Litwy.
Zdarzeniem, które zmieniło oblicze polskiego romantyzmu było powstanie listopadowe. Okolicznościowa poezja okresu powstania, wspominając wydarzenia historyczne tworzyła jednocześnie wzorzec patrioty. Takie utwory jak "Reduta Ordona" czy "Sowiński w okopach Woli" powracały do wydarzeń historycznych, tworząc jednocześnie wzorzec bohatera patrioty, który poświęcił swe życie za ojczyznę.
Upadek powstania listopadowego przyczynił się do powstania największych dramatów romantycznych - "Dziadów" części III Adama Mickiewicza i "Kordiana" Juliusza Słowackiego. Obydwaj poeci starali się wytłumaczyć przyczyny upadku powstania. Historia ukazana w III części "Dziadów" pozornie nie jest związana z wydarzeniami roku 1830. Akcja większości scen rozgrywa sie w Wilnie w czasie procesu Filomatów i Filaretów (1823-1824) . Wprowadza jednak poeta wydarzenia późniejsze, wspominając na przykład o prześladowaniach Polaków po powstaniu listopadowym.
Wydarzenia historyczne związane z powstaniem listopadowym odnajdziemy także w "Kordianie". Już w Przygotowaniu , w którym diabły tworzą polską historię ukazał Słowacki przywódców tego zrywu. Obraz historii ukazany w Przygotowaniu jest pesymistyczny. Szatan przepowiada upadek walki i całego narodu. Historię widzi poeta jako splot diabelskich intryg.
Niezwykle ważną rolę odgrywa historia w epopei narodowej "ku pokrzepieniu serc" w "Panu Tadeuszu". Akcja utworu toczy się przez pięć dni w roku 1811 i jeden dzień w 1812r. Poeta ukazuje czas wielkich nadziei Polaków związanych z Napoleonem. Stąd właśnie Napoleon ukazany jest jako Bóg wojny, który przyniesie Polakom wolność. Główny bohater dzieła - J.Soplica bierze udział w kampanii napoleońskiej. Do wielu wydarzeń historycznych nawiązuje fabuła dzieła. Powracają wspomnienia Konstytucji 3 maja, konfederacji targowickiej, Powstania Kościuszkowskiego. Stworzył poeta dzieło na wskroś narodowe, w którym historia odgrywa bardzo doniosłą rolę.