Progresywizm pedagogiczny
Progresywizm pedagogiczny (eksperymentalizm, nowe wychowanie), prąd pedagogiczny
szeroko rozpowszechniony w pedagogice amerykańskiej w I poł. XX w., zakładający postęp
w wychowaniu w oparciu o psychologizm pedagogiczny. Progresywiści kładli nacisk na konieczność
dostosowania oddziaływań wychowawczych do rozwoju psychicznego dziecka i jego indywidualnych
zainteresowań, postulowali swobodny rozwój jednostki i wyzwolenie inicjatywy ucznia w procesie
nauczania.
Progresywizm pedagogiczny został zapoczątkowany przez J. Deweya i przedstawiony w wielu
jego opracowaniach. Do przedstawicieli progresywizmu pedagogicznego zalicza się ponadto
W.H. Kilpatricka, O. Decroly'ego, C. Washburne'a, A. Sickingera, C. Freineta.
Progresywizm był krytykowany za przesadne liczenie się z potrzebami uczniów, lekceważenie
wykształcenia opartego na systematycznej wiedzy, a także hołdowanie zasadzie doraźnego
przystosowania się do aktualnych warunków życia. Opozycyjny do progresywizmu nurt
w pedagogice amerykańskiej nosi nazwę esencjalizmu.
Pragmatyzm - system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest pragmatyczna teoria prawdy, uzależniająca prawdziwość tez od praktycznych skutków, przyjmujący wynika praktyczność za kryterium prawdy. Pragmatyzm przyjmuje wynikające z przyjmowania tez skutki i ich użyteczność za kryterium prawdy.
Pragmatyczna teoria prawdy zakłada, że użyteczność stanowi kryterium prawdziwości sądów i pojęć. Na przykład sądy naukowe są prawdziwe, ponieważ przyjmując je za prawdziwe możemy bardziej skutecznie postępować. Podobne kryterium można zastosować wobec pojęć religijnych, czy też zdań potocznych. W ten sposób pojęcia umysłu ludzkiego zostały zestawione z instynktami, które również są podporządkowane skutecznemu postępowaniu.
Poznanie temu służy i nie ma innego kryterium: działanie jest zasadniczą potrzebą człowieka, a poznanie - czy to naukowe, czy też potoczne - pełni wobec działania pomocnicze funkcje. Taka teoria prawdy przeciwstawiała się klasycznej teorii (którą James nazwał "teorią widza"), zgodnie z którą prawda jest odpowiedniością pojęć wobec rzeczywistości. Jego zdaniem pojęcia nie mogą odpowiadać rzeczywistości - są tylko narzędziami działania.