ROMANTYZM (czaly wiek XIX) - GIMNAZJUM

słowo ROMANTYCZNY - romantyczny związany z romantyzmem; pop. marzycielski, tajemniczy, fantastyczny, poetyczny, uczuciowy.

słowo ROMANTYZM - ruch lit., art. i filoz., powstały w Europie XVIII w. gł. jako reakcja przeciw neoklasycyzmowi z jego uwielbieniem dla rozumu i intelektu, nacechowany dążeniem do pełnego rozwoju indywidualności, kultem uczucia, fantazji, ludowości, przeszłości hist., egzotyki, w 1. poł. XIX w. nawiązujący do ideałów Rewolucji Fr., akcentujący momenty narodowe

i wyzwoleńcze.

Wyróżnia się 2 fazy epoki

ROMANTYZM NEOROMANTYZM

(I połowa XIX wieku) (II połowa XIX wieku)

INNE DATY ZAKŁADAJĄCE POCZĄTEK ROMANTYZMU:

• 1801 - data stworzenia przez L. van Beethovena Sonaty fortepianowej nr 14 cis-moll op. 27 nr 2

• 1821 - wystawienie opery Wolny Strzelec Karola Marii Webera

• 1830 - wykonanie symfonii "fantastycznej" H.Berlioza

Sytuacja polityczna - kształtowanie się nurtu romantycznego

* Decydujący wpływ na kształtowanie się tego prądu wywarły przemiany cywilizacyjne, społeczne, polityczne, filozoficzne

i obyczajowe zapoczątkowane przez rewolucję 1789 we Francji.

* Romantyzm połączył oświeceniową tradycję z antyfeudalnymi hasłami demokratycznymi, przyznającymi wolnej jednostce ludzkiej prawo do decydowania o swym losie i do buntu przeciwko społeczeństwu, co przyczyniło się do powstania typu romantycznego bohatera. Równocześnie rozwijała się nowoczesna świadomość narodowa, nadając romantyzmowi w poszczególnych krajach barwę patriotyczną. Zwrócono się ku historii (głównie średniowiecznej).

* Hołdowano postawom konserwatywno-religijnym i zachowawczo-narodowym bądź liberalno -rewolucyjnym. W opozycji do dotychczasowej kultury dworskiej i stanowej romantycy sięgali do zasobów ludowych, współtworząc nowożytną kulturę mieszczańską, która ukształtowała ostatecznie oblicze kulturowe XIX w.

Okres ten bywa w historii muzyki nazywany "epoką pieśni", gdyż gatunek ten zdobył wówczas tak ogromną popularność, że trudno byłoby znaleźć kompozytora dziewiętnastowiecznego, który by nie pisał pieśni.

19 października 1814 rok to symboliczny początek muzycznego romantyzmu, kiedy to Franz Schubert skomponował do słów z Fausta J. W. Goethego pieśń Małgorzata przy kołowrotku, uznawaną przez wielu badaczy za pierwszą pieśń romantyczną.

Kompozytor ustalił 3 typy pieśni romantycznej: 1. zwrotkową, 2. wariacyjną i 3. przekomponowaną.

Twórcy często grupowali pieśni w zbiory i cykle, łączące pieśni o pokrewnej melodyce i motywice.

Do znanych cykli pieśni romantycznych należą:

• Piękna młynarka (1823) i Podróż zimowa (1827) F. Schuberta,

• Miłość poety (1840) R. Schumanna.

PRYEDSTAWICIELE PIEŚNI ROMANTZCYNEJ

Robert Schumann Stanisław Moniuszko.

Johannes Brahms Hugo Wolf

Franciszek Schubert

GŁÓWNE ZAŁOŻENIE EPOKI: współdziałanie muzyki z innymi rodzajami sztuki, takimi jak, np. taniec, poezja, teatr, śpiew czy malarstwo......

GŁÓWNE OSIĄGNIĘCIE ROMANTYZMU: wyodrębnienie stylów narodowych.

Znalazło to wyraz w powstawaniu szkół narodowych.

PRZEDSTAWICIELE:

√ polska - St. Moniuszko (opera) i F. Chopin

√ niemiecka - R. Wagner (dramat muzyczny) , F. Schubert (pieśni)

√ rosyjska - Potężna Gromadka należeli do niej: Milij Bałakiririew, Aleksander Dargomyżski, Cezary Ciu, Aleksander Bordin, Modest Musorgski oraz Mikołaj Rimski-Korsakow. M. Glinka był jej założycielem.

√ czeska - A. Dvorak (poemat symfoniczny), B. Smetana

√ francuska - C. Franck

√ Norwegia - E. Grieg

√ Hiszpania - I. Albeniz

Szkoły powstawały pod wpływem budzącego się u twórców poczucia narodowej odrębności i rozumienia ciągłości tradycji wywodzącej się z kultury ludowej kompozytorzy zainteresowali się rodzinnym folklorem, przedstawili muzyczne sceny z historii swojego narodu, poszukiwali prawdy o sobie w świecie dawnych legend, baśni i mitów. Ruch ten miał swoje odbicie gł. W operze i poemacie symfonicznym.

Upadek niepodległości Polski w 1795r. spowodował likwidację teatrów dworskich. Jednak nadal żywa jest twórczość muzyczno - dramatyczna kompozytorów polskich. Elsner w latach 1795 - 1831 napisał 39 utworów scenicznych. Kurpiński - 29, Damse (1789 - 1852) - 59 utworów. Artyści w repertuarze starali się realizować narodowy kierunek okresu stanisławowskiego.

W związku z wzbogacaniem się kolorystyki dźwiękowej nastąpił rozwój: - wirtuozostwa fortepianowego i skrzypcowego,

- techniczne udoskonalenie instrumentów, - rozkwicie sztuki instrumentacji, - wykorzystywaniem intensywnym głosów w symfonii.

FORMA I TREŚĆ

Kompozytorzy uważali że muzyka powinna być odzwierciedleniem uczuć. „Instrumentem „ za pomocą którego człowiek może wyrażać swoje emocje, nastroje i uczucia jest głos ludzki.

FORMY MUZYCZNE

KONCERT KAPRYS POEMAT BALLADA FANTAZJA PIEŚŃ MINIATURA

WIRTUOZOWSKI SYMFONICZNY SOLOWA FORTEPIAN.

CECHY MUZYKI ROMANTYCZNEJ:

► Przewaga treści nad formą

► Programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną)

► Uczuciowość

► Subiektywizm, indywidualizm twórców

► Synteza wszystkich sztuk. Silne związki z literaturą. Powstają liczne pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, opery i utwory programowe (Obrazki z wystawy Musorgskiego, Karnawał zwierząt Saint-Saensa).

► Elementy narodowe i ludowe

► Tematyka fantastyczna i baśniowa

► Rozwój wirtuozostwa

► Rozwój instrumentacji

► Rozszerzenie harmoniki

►Rozwój muzykowania domowego

► Powstawanie szkół narodowych: jest to grupa ludzi opierająca się o muzykę narodową.

► emocjonalizm (wyrażanie uczuć)

► ludowość (związek muzyki z folklorem swojego narodu, sięganie do motywów muzyki ludowej)

* Zwiększył się skład orkiestry, większą rolę zaczęła pełnić kolorystyka instrumentalna, sztukę instrumentacji rozwijali

H. Berlioz i N.A. Rimski-Korsakow.

* Istotne znaczenie miała twórczość R. Wagnera, twórcy gatunku dramatu muzycznego, w którym realizował on swą ideę Gesamtkunstwerk - dzieła mającego jednoczyć wszystkie dziedziny sztuki.

W utworach dramatycznych Wagnera, poprzez zastosowanie w warstwie muzycznej gęstej chromatyki i zaawansowanych środków harmonicznych, dokonało się rozbicie systemu dur-moll..

W okresie romantyzmu rozwijała się także zbliżona do tradycji twórczość kompozytorów oper:

C.M. von Webera, G. Donizettiego, V. Belliniego, G. Meyerbeera, G. Rossiniego (1. połowa XIX w.), J. Masseneta, H. Berlioza, G. Verdiego, A.L. Dvořáka, P.I. Czajkowskiego, B. Smetany, S. Moniuszki (2. połowa XIX w.).

opracowała mgr Aleksandra Pilarska

---