Badania i nauka a programy pomocowe ue wyciąg z materiałów źródłowych
Dla określenia ram czasowych procesu harmonizacji i implementacji prawa wspólnotowego Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przyjął 31 grudnia 2002 roku jako datę gotowości Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.
Polityka wspólnotowa w dziedzinie nauki i badań realizowana jest poprzez wieloletnie ramowe programy badań i rozwoju technologicznego. Jej celami są: zwiększanie międzynarodowej konkurencyjności przemysłu europejskiego, rozwój potencjału naukowo-technicznego, poprawa warunków życia obywateli UE oraz pomoc w realizacji innych polityk wspólnotowych. Założenia Piątego Programu Ramowego (5 PR) na lata 1998-2002 przewidują również przeciwdziałanie bezrobociu jako jeden z priorytetów polityki naukowo-technicznej UE.
Podstawą prawną tej polityki stanowi rozdział XV Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Traktat z Maastricht). Artykuł 130 (g) stwierdza, że w dążeniu do osiągnięcia powyższych celów Wspólnota będzie prowadzić następujące działania, które uzupełniają działania prowadzone w państwach członkowskich:
realizacja programów badań, rozwoju technologicznego i projektów pilotażowych poprzez wspieranie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczymi i uniwersytetami,
wspieranie współpracy w dziedzinie wspólnotowych badań, rozwoju technologicznego i projektów pilotażowych z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi,
rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników wspólnotowych działań w zakresie badań, rozwoju technologicznego i projektów pilotażowych,
stymulowanie szkolenia i przemieszczania się badaczy we Wspólnocie.
Polska w pełni podziela założenia, priorytety i cele polityki wspólnotowej w obszarze „Nauka i badania”. Dlatego też Polska zadeklarowała gotowość do przystąpienia do Piątego Programu Ramowego.
Program PHARE
Pierwszy program pomocy finansowej PHARE (Poland-Hungary Assistance to Restructuring of their Economies), który był początkowo pomyślany dla wspierania przekształceń gospodarczych na Węgrzech i w Polsce, a następnie i w innych państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Program ten został utworzony Rozporządzeniem Rady w roku 1989.
Głównym celem programu PHARE w latach 1990-97 było wspieranie procesu transformacji na drodze do demokracji i gospodarki rynkowej. Środki PHARE były wykorzystywane na różnorodne cele, m.in.: inwestycje w dziedzinie infrastruktury, wspieranie zmian w dziedzinie legislacji, dostosowanie struktur administracyjnych, tworzenie społeczeństwa obywatelskiego.
W ramach Nowej Orientacji PHARE, wynikającej z Decyzji Rady Europejskiej w Luksemburgu w 1997 r. o podjęciu procesu rozszerzania Unii Europejskiej i rozpoczęcia wiosną 1998 r. negocjacji z Polską w sprawie akcesji, podstawowym priorytetem i celem Programu jest przygotowywanie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. Przyznane Polsce fundusze PHARE zostały ukierunkowane na takie priorytetowe cele gospodarcze jak: restrukturyzacja i prywatyzacja przemysłu, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, promocja eksportu, wspieranie rozwoju regionalnego, oraz tworzenie miejsc pracy w regionach. Do programu należy również wspieranie oświaty, opieki zdrowotnej i badań naukowych:
opracowanie strategii rozwoju polskiego potencjału badawczo-rozwojowego,
kształcenie dyrektorów i kadry kierowniczej szkół w zakresie nowych metod zarządzania w szkolnictwie, kształcenie nauczycieli,
wyposażenie szkół w sprzęt informatyczny, audiowizualny,
projekty współpracy międzyuczelnianej,
stypendia indywidualne,
wprowadzenie jednolitego krajowego systemu egzaminacyjnego dostosowanego do nowych programów szkolnych.
Program SOCRATES
Został utworzony na podstawie Decyzji nr 819/95EC Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, z dnia 14 marca 1995 r. Zadaniem tego programu jest rozszerzanie współpracy europejskiej w dziedzinie edukacji. Jej różne formy obejmują dzieci, młodzież i dorosłych - od przedszkola po uniwersytet. Celem programu SOCRATES jest kreowanie europejskiego wymiaru w nauczaniu, powiększanie kręgu osobistych doświadczeń o wiedzę na temat innych krajów Europy, rozwinięcie poczucia jedności z Europą oraz wspomaganie procesów przystosowania się do nowych warunków społecznych i ekonomicznych w perspektywie nowej zjednoczonej Europy.
Program SOCRATES obejmuje następujące komponenty:
ERASMUS - program dotyczący szkolnictwa wyższego. Jego głównym celem jest wspieranie europejskiej współpracy uczelni wyższych, poprzez wspólne opracowywanie programów nauczania, wymiany kadry akademickiej i studentów oraz uznawanie studentom okresu studiów za granicą i zaliczanie zdanych tam egzaminów.
W ramach poszczególnych Akcji realizowane są następujące działania:
działania w ramach Kontraktu Uczelnianego: organizacja wizyt przygotowawczych, wyjazdów studentów, wyjazdów nauczycieli akademickich, kursów intensywnych, Europejskiego Systemu Transferu Punktów Kredytowych (ECTS), wspólne opracowywanie programów studiów na poziomie zaawansowanym - Akcja 1;
stypendia wyjazdowe dla studentów - Akcja 2.
W 1999/2000 uczestniczą w programie 74 uczelnie, na studia zagraniczne wyjechało 3192 studentów oraz 1231 pracowników wyższych uczelni.
COMENIUS - program dotyczący szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego. W ramach poszczególnych Akcji realizowane są następujące działania:
programowanie współpracy szkół w realizacji Europejskiej Projektów Edukacyjnych -Akcja 1;
edukacja międzykulturowa oraz kształcenie dzieci imigrantów i Romów - Akcja 2;
doskonalenie zawodowe pracowników oświaty - Akcja 3.
W 1999 r. Komisja Europejska zaakceptowała 259 polskich wniosków europejskich projektów edukacyjnych. W tymże roku złożono 4 wnioski w ramach Akcji 2. Zaakceptowano 111 wniosków w ramach Akcji 3.
LINGUA - program zajmujący się promowaniem nauki języków obcych na wszystkich poziomach nauczania.
W ramach poszczególnych Akcji realizowane są następujące działania:
uczestnictwo w Europejskich Programach Współpracy w zakresie kształcenia nauczycieli języków obcych - Akcja A (trzy wnioski polskich instytucji zostały zaakceptowane w 1999 r.);
doskonalenie zawodowe nauczycieli języków obcych - Akcja B (302 nauczycieli wyjechało na kursy metodyczno-językowe w 1999 r.);
staże asystenckie dla przyszłych nauczycieli języków obcych - Akcja C (31 polskich asystentów wyjechało oraz trzy polskie uczelnie przyjęły asystentów z zagranicy w 1999 r.);
rozwój narzędzi i metod służących nauczaniu języków oraz ocenie sprawności językowej - Akcja D (Bruksela zaakceptowała pięć polskich wniosków w 1999);
wspólne projekty edukacyjne mające na celu wspieranie nauki języków obcych - Akcja E (Bruksela przyznała 14 grantów edukacyjnych w 1999 r.).
ODL (nowa nazwa komponentu - MINERWA) - program zajmujący się promowaniem kształcenia otwartego i na odległość, jak również nowych technologii informacji i komunikacji. Polscy partnerzy uczestniczą w trzech projektach.
KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH (nowa nazwa komponentu - GRUNDTVIG) - program mający na celu promowanie europejskich standardów i polepszanie jakości kształcenia dorosłych. Polscy partnerzy uczestniczą w dziewięciu projektach.
ARION - program mający na celu poszerzanie wiedzy na temat systemów edukacyjnych innych krajów Europy poprzez organizację wizyt studyjnych dla osób odpowiedzialnych za kierowanie systemem oświaty. W roku 1998/99 w wizytach uczestniczyło 80 polskich edukatorów. W roku 1999/2000 do stycznia zrealizowano 29 wyjazdów.
EURYDICE - Europejska Sieć Informacji o Edukacji, działająca na zasadach współpracy pomiędzy Europejskim Biurem w Brukseli, powołanym przez Komisję Europejską, a krajowymi biurami w 29 krajach, powołanymi przez ministerstwa edukacji.
W ramach Sieci Polskie Biuro EURYDICE:
kształtuje wizerunek polskiej edukacji w krajach Unii Europejskiej poprzez dostarczanie informacji do Brukseli;
udostępnia polskim odbiorcom (tj. politykom oświatowym, pracownikom administracji szkolnej różnych szczebli, środowiskom naukowym) informacje o europejskich systemach edukacji.
NARIC - polskie biuro w Europejskiej Sieci zajmującej się uznawaniem i porównywalnością wykształcenia. W 1999 r. wydano około 500 opinii dotyczących dyplomów uczelni zagranicznych.
Program LEONARDO DA VINCI
Powstał na podstawie Decyzji Rady Unii Europejskiej z 6 grudnia 1994 r. (94/819/EC) w celu promocji i poprawy jakości oraz innowacyjności systemów kształcenia, doskonalenia i szkolenia zawodowego w Europie. Program wspiera przedsięwzięcia w zakresie kształcenia wstępnego, poradnictwa i doskonalenia zawodowego, kształcenia otwartego i na odległość oraz współpracy uczelni z przedsiębiorstwami.
Dalekosiężnym celem programu jest dostosowanie systemu kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy w zjednoczonej Europie. Program działa w oparciu o konkursy projektów corocznie ogłaszane przez Komisję Europejską oraz Krajowe Biuro Programu Leonardo da Vinci. Projekty mogą składać instytucje i organizacje posiadające osobowość prawną, zaangażowane w rozwój kształcenia zawodowego.
W 1998 i 1999 r. zatwierdzono do realizacji w sumie 169 projektów na 340 zgłoszonych. W ramach Programu Leonardo da Vinci można było ubiegać się o dotację na realizację następujących typów projektów:
międzynarodowe projekty pilotażowe (w latach 1998-1999 zrealizowano w Polsce 36 projektów);
międzynarodowe projekty wymian i staży dla uczniów szkół zawodowych, studentów i absolwentów szkół wyższych (w latach 1998-1999 zrealizowano w Polsce 131 projektów);
badania i analizy mające na celu rozwój wiedzy z zakresu kształcenia i szkolenia zawodowego (w latach 1998-1999 zrealizowano w Polsce dwa projekty).
W roku 1998 w ramach programu LEONARDO DA VINCI zarejestrowano 1049 uczestników staży / wymian, w tym 481 szkół zawodowych (46%), 333 bezrobotnych i młodych pracowników oraz 235 nauczycieli zawodu, instruktorów organizacji szkoleń.
W roku 1999 uczestników było 1588, uczniowie stanowili grupę 662 (42%), młodzi pracownicy i bezrobotni to 478 osób, pozostała grupa - 458 osób.
Program MŁODZIEŻ DLA EUROPY
Został powołany do życia na mocy Decyzji nr 818/95/EC z 14 marca 1995 wydanej przez Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej. Polska Narodowa Agencja Programu mieści się w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.
Program koncentruje się na następujących aspektach:
promowanie wymiany międzynarodowej młodzieży między 15 a 25 rokiem życia;
wspieranie inicjatyw o wymiarze wielonarodowym - opracowanych przez młodych ludzi dla młodych ludzi - które umożliwiają im odgrywanie aktywnej i świadomej roli w społeczeństwie, oraz wspierają ich rozwój osobowy;
wsparcie szkoleń pracowników i liderów młodzieżowych;
dalszy rozwój współpracy między państwami członkowskimi oraz pomiędzy tymi państwami i Komisją Europejską poprzez wymianę doświadczeń i organizowanie wspólnych przedsięwzięć;
promowanie wymiany młodzieżowej z krajami spoza Unii.
W Polsce realizowano następujące akcje:
Akcja A - wymiany młodzieżowe, inicjatywy młodzieżowe,
Akcja B - działania wspierające,
Akcja C - współpraca między strukturami państw członkowskich,
Akcja E - informacja dla młodych ludzi i badania nad młodzież,.
W ramach Akcji A wzięło udział ponad 5000 młodych Polaków i ponad 3500 Europejczyków (blisko 200 dofinansowanych projektów). W seminariach informacyjno-szkoleniowych dla pracowników młodzieżowych (Akcja B), przeszkolono ponad 2600 osób. zorganizowano cztery wizyty studyjne w kraju dla około 60 pracowników młodzieżowych z całej Europy oraz wysłano 114 młodych pracowników z Polski do krajów Unii Europejskiej.
PODSUMOWANIE
Unia Europejska, poprzez wspólne działania państw członkowskich, stawia sobie za cel ciągłą poprawę jakości nauczania, intensyfikację wymiany młodzieży, uczniów, studentów i kadry pedagogicznej, współpracy szkół wszystkich szczebli, rozwój wymiaru europejskiego w narodowych systemach nauczania, doprowadzenie do uznawalności dyplomów i okresów nauki, rozwój nauki na odległość, promocję i podnoszenie jakości kształcenia zawodowego, początkowego i ustawicznego.
Materiały źródłowe
Raport w Sprawie Korzyści i Kosztów Integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską - stanowiący realizację uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 lutego 2000 r. w sprawie przygotowań do członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej,
Glosariusz Negocjatora - Pełnomocnik Rządu do Spraw Negocjacji o Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa 2001,
Stanowisko Negocjacyjne Polski w Obszarze Nauka I Badania - Przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 27 sierpnia 1998 r.
Stanowisko Negocjacyjne Polski w Obszarze Edukacja, Kształcenie i Młodzież - Przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 27 sierpnia 1998 r.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1
6