Zagadnienie 16

Kompetencje zawodowe nauczyciela muzyki

Celem nadrzędnym w kształceniu muzycznym jest kształtowanie gotowości zawodowej.

Najczęściej wymieniane cechy osobowości nauczyciela to: postawa twórcza, inwencja, zaangażowanie, odpowiedzialność, otwartość, chęć dzielenia się swoją wiedzą i przeżyciami z innymi.

Nauczyciel muzyki musi być przede wszystkim jej miłośnikiem. Musi mieć swój własny stosunek emocjonalny do muzyki, musi umieć i pragnąć dzielić się z uczniami przeżywaniem sztuki, musi lubić i bawić się muzyką. Tylko to daje gwarancję, że lekcje będą ciekawe, a uczniowie odczuwać będą zapotrzebowanie na sztukę natomiast zdolni będą ją przeżywać.

S. Szuman nauczyciela muzyki nazywa wychowawcą estetycznym, czyli człowiekiem, który jest pośrednikiem kształcącym wrażliwość i kulturę estetyczną społeczeństwa na podstawie już stworzonych i udostępnionych dzieł sztuki.

W nauczaniu muzyki bardzo ważne jest jej wielorakie oddziaływanie, o które nauczyciel musi zadbać. Uczniowie powinni wielorako odbierać muzykę poprzez własną aktywność muzyczną. Nauczyciel ma w tym pomagać, inspirować, pobudzać.

Do czynników bezpośrednio wpływających na efektywność pracy nauczyciela wychowania muzycznego, zalicza się:

1. Czynniki instrumentalne, w tym poziom wiedzy ogólnej i pedagogicznej, wykorzystywanie wiedzy w rozwiązywaniu problemów praktycznych, systematyczne podnoszenie kwalifikacji poprzez samokształcenie i doskonalenie;

2. Czynniki kierunkowe, w tym stosunek do dzieci i młodzieży, stosunek do sztuki i wychowania estetycznego, aspiracje kulturalne.

W. Goriszowski skonstruował profesjo gram współczesnego nauczyciela muzyki, w

którym wyróżnia on:

• wiadomości - podstawy teorii i metodyki wychowania muzycznego, wiedza psychologiczno-pedagogiczna i socjologiczna, wiedza ogólna z nauk społecznych i specjalistyczna z zakresu szeroko rozumianego wychowania przez sztukę;

• umiejętności konstruktorskie - projektowanie i kształtowanie osobowości uczniów, na podstawie celów bliskich i perspektywicznych, przy uwzględnianiu zmieniających się warunków;

• umiejętności organizatorskie - w odniesieniu do indywidualnej i zespołowej pracy w klasie i pracy pozalekcyjnej;

• umiejętności komunikatywne - w celowo wprowadzanych sytuacjach pedagogicznych;

• umiejętności poznawcze - odnośnie do podmiotu swego oddziaływania, wiadomości psychologiczno-pedagogicznych, doświadczeń i literatury;

• umiejętności praktyczne - o charakterze twórczym (prowadzenie zespołów tańca i rytmiki, chóru, zespołów instrumentalnych i kameralnych) i odtwórczym (obsługa technicznych środków dydaktycznych, w tym komputera, itp.);

• umiejętności kierownicze - w zakresie inspirowania, organizacji swej pracy, nowatorstwa i twórczości pedagogicznej, kultury języka, sugestii, entuzjazmu, motywacji;

• umiejętności pomocnicze - gra na instrumentach muzycznych, rysowanie, kolekcjonerstwo;

• umiejętności projektowania i planowania pracy w klasie na lekcjach różnych typów, przewidywanie wyników, wybór właściwego materiału muzycznego, analiza sytuacji dydaktyczno-wychowawczych i właściwego (skutecznego) ich rozwiązywania;

• umiejętności percepcyjne i adaptacyjne - wczucie się w stan wewnętrzny uczącego się, ocenianie elementów pozytywnych u ucznia, określenie pomocy jakiej potrzebuje uczeń w danej sytuacji;

• cechy osobowości - twórczy charakter myślenia, samokrytycyzm, optymizm pedagogiczny, właściwe morale, uzdolnienia, wyobrażenia, spostrzegawczość, zainteresowania muzyczne;

• inne - dobry stan zdrowia (psychiczny i fizyczny).

J. Dyląg zakłada, ze przygotowanie zawodowe do nauczania muzyki to umiejętności

dydaktyczne:

• umiejętności muzyczne:

- czytanie nut głosem;

- śpiew pieśni;

- gra na instrumentach muzycznych;

- sprawność muzyczno-ruchowa;

- improwizowanie wokalne, instrumentalne, ruchowe;

- percepcja muzyki;

• umiejętności metodyczne:

- znajomość teoretycznych podstaw wychowania muzycznego;

- znajomość programu umuzykalnienia w przedszkolu i muzyki w kl. I-III;

- umiejętność planowania pracy na zajęciach umuzykalniających i lekcjach muzyki;

- umiejętność stosowania metod, form i czynności wychowania muzycznego;

- umiejętność oceny wyników pracy i postępów muzycznych uczniów;

- umiejętność stosowania środków dydaktycznych.

Wśród metodycznych umiejętności warunkujących efektywność pracy

nauczyciela wychowania muzycznego wyróżnia się:

• opracowanie rozkładów materiału, realizowanie materiału przy uwzględnieniu wszystkich jego wymogów;

• zachowywanie proporcji w realizowaniu poszczególnych form zajęć;

• stosowanie różnorodnych metod i form właściwych dla przedmiotu wychowania muzycznego;

• poprawne formułowanie tematów lekcji oraz celów;

• prowadzenie zajęć zgodnie z zasadami nauczania;

• przestrzeganie realizacji wszystkich ogniw procesu nauczania;

• pobudzanie i rozwijanie wrażliwości, wyobraźni, smaku estetycznego, kształtowanie umiejętności i nawyków;

• wykorzystywanie wiedzy w rozwiązywaniu problemów praktycznych poprzez prawidłowe dobieranie materiału muzycznego do opracowywanych zagadnień teoretycznych.

Podsumowując, umiejętności muzyczne i metodyczne są podstawowymi - obok

wiedzy i cech osobowości - elementami kwalifikacji zawodowych nauczyciela muzyki, w tym też klas I-III.

---