Leczenie chorób układu krążenia

Leczenie zachowawcze to głównie farmakoterapia. Jednak zanim rozpocznie się ten sposób leczenia, można wypróbować sposoby niefarmakologiczne.

w nadciśnieniu tętniczym

Warto zastosować leczenie niefarmakologiczne - ograniczyć sól w diecie i zmniejszyć ciężar ciała (odchudzić się). Czasami przynosi to rewelacyjne rezultaty. Jeśli jednak te metody nie pomagają, to należy zapisać leki (cały czas stosując metody niefarmakologiczne). Pamiętajmy, że najczęściej trzeba je brać do końca życia. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą dającą się kontrolować, ale tak naprawdę nieuleczalną.

W nadciśnieniu stosujemy 5 podstawowych klas leków: alfa- i beta-blokery, leki moczopędne, blokery wapnia oraz inhibitory konwertazy angiotensyny. Są to takie leki, jak np. Metocard, Tialorid, Captopril.

Alfa-blokery rozszerzają skurczone w nadciśnieniu tętniczki, beta-blokery zmniejszają ilość krwi, jaką serce wyrzuca do naczyń. Z kolei leki moczopędne usuwają wodę i sód z organizmu, co potrafi znakomicie obniżyć ciśnienie. Blokery wapnia są niejednorodną grupą, z której część działa głównie na serce (np. Isoptin), zmniejszając częstość i siłę jego pracy (i tym samym wyrzut krwi do naczyń), a część rozkurcza tętniczki. Inhibitory konwertazy angiotensyny (np. Captopril, Enarenal) blokują układ renina-angiotensyna-aldosteron, którego stałe pobudzenie uważa się za jeden z głównych mechanizmów powstania nadciśnienia.

w chorobie wieńcowej

W przeciwdziałaniu najważniejszy jest tzw. zdrowy tryb życia: prawidłowe odżywianie się (dieta ubogotłuszczowa i ubogocholesterolowa), regularny wysiłek fizyczny, kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi, leczenie chorób współistniejących (zwłaszcza cukrzycy) oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Jeśli choroba już wystąpiła, to podajemy leki, które zmniejszają lub likwidują jej objawy i zmniejszają śmiertelność.

Jako leki podstawowe stosuje się azotany i kwas acetylosalicylowy. Do tych pierwszych należy nitrogliceryna, chyba najbardziej znany z leków "nasercowych". Nitrogliceryna ma bardzo pożyteczne działanie - rozkurcza naczynia wieńcowe i zmniejsza ilość krwi dopływającej do serca, tym samym je odciążając. Kwas acetylosalicylowy to nic innego jak popularna aspiryna. W chorobach serca zażywa się ją w małych dawkach, które z powodzeniem zapobiegają zakrzepom, nie wywołując prawie wcale działań ubocznych (krwawień). W chorobie wieńcowej bardzo często wykorzystuje się też beta-blokery, blokery wapnia, a po zawale - inhibitory konwertazy angiotensyny. Ich działanie opisaliśmy wyżej.

w miażdżycy

Nie znamy na razie leków odwracających proces miażdżycowy. Ważna jest więc profilaktyka w postaci odpowiedniej diety i stylu życia. Pomagają również ćwiczenia fizyczne.

W leczeniu i zapobieganiu miażdżycy często używamy leków hipolipemicznych, czyli obniżających poziom lipidów (tłuszczów) we krwi. Chodzi tutaj głównie o cholesterol (a szczególnie jego "złą" frakcję - LDL) oraz trójglicerydy. Stosujemy głównie dwie klasy z tej grupy leków: statyny, blokujące tworzenie cholesterolu w organizmie, oraz fibraty, zaburzające proces wchłaniania lipidów w przewodzie pokarmowym. Statyny (m. in. Zocor, Lipostat) działają głównie na cholesterol, a fibraty (Lipanthyl, Lipanor) przede wszystkim na trójglicerydy. Obniżając poziomy lipidów, leki te zapobiegają tworzeniu się blaszki miażdżycowej i zwężeniu naczyń. W przypadkach zaawansowanych konieczna jest pomoc chirurgów naczyniowych.

w niewydolności krążenia

Do niedawna najważniejszymi i najczęściej stosowanymi lekami były preparaty naparstnicy, np. Digoksyna. Wzmacniają one często upośledzoną w tym schorzeniu kurczliwość serca, ale mają wiele objawów niepożądanych i łatwo jest się nimi zatruć. Dlatego zostały wyparte przez leki moczopędne i inhibitory konwertazy angiotensyny, które wykorzystuje się w pierwszym rzucie. Leki moczopędne odciążają chore serce przez zmniejszenie ilości krążących w organizmie płynów.

Leczenie zabiegowe

W leczeniu operacyjnym (szerzej - zabiegowym) mamy obecnie do wyboru wiele metod. Dzięki nim udaje się uratować, a czasami wyleczyć pacjentów, którym kiedyś medycyna nie mogła pomóc.

Pomostowanie naczyń wieńcowych (tzw. by-pass) to chyba najbardziej znana operacja wykonywana w chorobach układu krążenia. Tutaj zwężone miejsce w naczyniu wieńcowym jest omijane przez stworzenie "objazdu" dostarczającego krew z drugiej strony.

Takie "ominięcia" stosuje się zresztą nie tylko w sercu. Korzystając z naczyń żylnych lub ze sztucznych protez, "objazd" prowadzi się również w miażdżycowo zmienionych tętnicach kończyn dolnych.

Do innych operacji przywracających przepływ krwi przez tętnice należy też usunięcie zatoru (embolektomia) bądź zakrzepu (trombektomia), poszerzenie zwężonej tętnicy przez jej rozcięcie i wszycie "łaty" oraz udrożnienie tętnicy (tzw. endaretriektomia). Zakrzepy usuwa się również w żyłach. Można do tego celu użyć cewnika z balonikiem, który "przepycha" chore żyły.

W chorobie wieńcowej wykonuje się także coraz częściej zabieg angioplastyki wieńcowej (z ang. PTCA). Polega on na wprowadzeniu do naczynia cewnika zakończonego balonikiem. W odpowiednim miejscu i czasie balonik wypełnia się, rozszerzając tym samym naczynie. Aby efekt był trwały, wprowadza się jeszcze cienką, usztywniającą "sprężynkę" - tzw. stent. Analogiczny zabieg można przeprowadzić w tętnicach kończyn dolnych, gdzie również mamy do czynienia z miażdżycowym zwężeniem naczynia.

Innym znanym zabiegiem chirurgicznym jest też wymiana chorej zastawki na sztuczną. Niegdyś nowinka, teraz stała się ona standardowym zabiegiem wykonywanym na oddziałach kardiochirurgicznych.

Chyba jednak największe emocje i nadzieje budzi ciągle zabieg przeszczepu serca. Przypomnijmy, że w Polsce po raz pierwszy dokonał go prof. Zbigniew Religa. Jak twierdzą fachowcy, problemem tej metody jest nie tyle strona techniczna operacji, ale odrzucanie przeszczepu już po zabiegu.

Leki przeciwzakrzepowe

W chorobach układu krążenia często stosuje się leki przeciwzakrzepowe. Oprócz kwasu acetylosalicylowego należy do nich również acenokumarol, warfaryna i heparyna. Czasami trzeba je zażywać do końca życia. Leczenie musi być kontrolowane badaniami laboratoryjnymi.

Pewnym przełomem są heparyny drobnocząsteczkowe, podawane w formie zastrzyków podskórnych. Nie wymagają one pomiarów wskaźników krzepliwości. Heparyny stosuje się w zakrzepowych zapaleniach żył i w zapobieganiu zatorom.

Ważnym lekiem jest też streptokinaza, którą podajemy w zawale i w zatorach. Rozpuszcza ona zakrzep, doprowadzający bezpośrednio do niedrożności naczynia.

Tabela 1 - Leki nasercowe nazwa handlowa postać skład preparatu producent wskazania - uwagi Alliorut t. powl. czosnek, etylorutozyd, wyc. z głogu Herb. Poznań (PL)   Cardiobonisan sypkie głóg, karczoch, miłorząb, jeżówka Bonimed (PL)   Cardiobonisol płyn wyc. głogu, karczocha, miłorzębu, jeżówki Bonimed (PL)   Cardiogran granulat wyc z głogu, serdecznik, asparginian Mg i K Herb. Łódż (PL)   Cardiol C płyn konwalia, kola, głóg, waleriana, kofeina Herb. Wrocław (PL)   Cardionervit sypkie mieszanka ziołowa Vitax (PL)   Cardiosan sypkie konwalia, żarnowiec, jemioła, skrzyp, serdecznik, głóg, lubczyk, kozłek, róża Herbapol Łódż (PL)   Chronocard Forte drażetki wyc. z liści i kwiatu głogu Julius Redel Cesra (D)   Circulosan torebki mieszanka ziołowa Herb. Łódż (PL)   Cordaflos torebki mieszanka ziołowa Herbaflos (PL)   Crategus - Fix torebki kwiat i liście głogu Herb. Lublin (PL) Regulują i wzmacniają pracę serca, stosowane w rekonwalescencji, sercu starczym. Cratesol płyn wyciąg z głogu, etanol Herb. Klęka (PL) Cratinex krople wyc. z głogu, melisy, kasztanowca, kozłka Aflopa (PL) Cravisol płyn wyc. z głogu, melisy, jemioły Herb. Klęka (PL)   Geriabolen sypkie kwiat i owoc głogu, pokrzywa, rdest ptasi, morszczyn pęcherzykowaty Eldex Medical (PL)   Intractum Crategi płyn wyc. z z kwiatów głogu Herb. Klęka (PL)   Kelicardina Rp* płyn konwalia, głóg, jeżówka purpur., karczoch Herb. Wrocław (PL)   Koenzym Q tabletki ubidekarenon Vitamex (S)   Krople Nasercowe płyn nalewka z konwalii, głogu i kozłka Aflopa, Cefarm Gd. (PL)   Kwiatostan Głogu sypkie kwiatostan głogu Wielu Prod.(PL)   Neocardina płyn konwalia, głóg, kozłek, jemioła, dz. róża Herb. Wrocław (PL)   Owoc głogu sypkie owoce głogu Fitotex, Kawon, h. Lub.   Perfocrat płyn wyc. z ziół Herb. Klęka (PL)   Ratiocord kpsułki wyciąg z głogu Ratiopharm (D)   Tabletki Tonizujące tabletki głóg, serdecznik, nostrzyk Labofarm (PL)   Tinctura Crategi krople nalewka z kwiatu głogu Herb. Kraków (PL)   Vita Care Q10 , 10mg kapsułki ubidekarenon Jemo-Pharm (DK)   Vita Care Q10 , 30mg kapsułki ubidekarenon Jemo-Pharm (DK)   Vita Care Q10, 60mg kapsułki ubidekarenon Jemo-Pharm (DK)   Ziele Serdecznika sypkie ziele serdecznika Galex, Flos, Vitax (PL)

Tabela 2. Leki zapobiegające udarowi mózgu i zawałowi serca - zmniejszają krzepliwość krwi nazwa handlowa postać skład preparatu producent wskazania - uwagi Acard t.powl. kwas acetylosalicylowy 75 mg Polfa Warszawa (PL)   Acesan t.powl. kwas acetylosalicylowy 30, 50, 75 mg Sunfarm (PL)   Anopyrin tabletki kwas acetylosalicylowy 30, 100 mg Slovakofarma (PL)   Asa t.powl. kwas acetylosalicylowy 75 mg Curtis Healthcare (PL) Zapobieganie powikłaniom pozawałowym, zatorom i udarowi mózgu. Asopiryna S tabletki kwas acetylosalicylowy 300mg Polfarmex (PL) Aspirin Protect 100 t.powl. kwas acetylosalicylowy 100, 300mg Bayer (D) Aspotabs t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg Pennex (USA)   Bestpiryn t.powl. kwas acetylosalicylowy 30, 75 mg Kato Labor (USA)   Cardiopirin t.powl. kwas acetylosalicylowy 100 mg Cormay (PL)   Enteric Coated Entacet t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg Pennex (USA)   Entreik t.powl. kwas acetylosalicylowy 81 mg LNK Intern.Eljiot (USA)   Entreik t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg LNK Intern.Eljiot (USA)   Encopirin t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg US Pharmacia (USA)   Miraspryn t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg Time-Cap (USA)   Novasen t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg Novopharm (CND)   Novaspryn t.powl. kwas acetylosalicylowy 325 mg Time-Cap (USA)   Polopiryna (dojelit.) t.powl. kwas acetylosalicylowy 75 i 150 mg Polpharma (PL)   Polopiryna S tabletki kwas acetylosalicylowy 300mg Polpharma (PL)   Thrombo ASS t.powl. kwas acetylosalicylowy 75 i 150 mg Lannacher (A)

  

 Leki obniżające ciśnienie poprawiają krązenie i chronią serce

Tabela 3 nazwa handlowa postać skład preparatu producent wskazania - uwagi Diuretikol sypkie rumianek, znamię kukurydzy, nawłoź, tymianek, pokrzywa Eldex-Medical (PL)   Diureticol fix torebki rumianek, znamię kukurydzy, nawłoź, tymianek, pokrzywa Eldex-Medical (PL)   Fito Mix XIII sypkie arcydzięgiel, nawłoć, skrzyp, pietruszka, perz, lubczyk Herb. Pruszków (PL)   Intractum Visci płyn wyc. z jemioły Herb. Klęka (PL)   Kwiat Jasnoty sypkie kwiat jasnoty Herb. Lublin (PL) Mieszanki ziołowe lekko podnoszą siłę skurczu mięśnia sercowego, obniżają ciśnienie, poprzez działanie moczopędne. Liść ortosyfonu sypkie liść ortosyfonu Herba Studio (PL) Succus Betulae płyn Sok z brzozy Herb. Klęka (PL) Succus Urticae płyn Sok z pokrzywy Herb. Klęka (PL) Urogran granulat liść brzozy, kłącze perzu, korzeń podróżnika ziele skrzypu, nawłoci, korzeń lubczyka Herb. Pruszków (PL) Uropatina torebki liść brzozy, mięty, ziele skrzypu, nawłoci, korzeń lubczyka, owocnia fasoli Herbaflos (PL)   Urovit sypkie liść brzozy, mącznicy lekarskiej, ziele skrzypu, korzeń podróżnika Vitax (PL)   Urtica fix torebki ziele pokrzywy Herb. Lublin (PL)   Tonical Species antihypertonicae sypkie i torebki skrzyp polny, głóg, kozłek lekarski kwiat bzu czarnego Eldex - Medical (PL)   Ziele pokrzywy sypkie ziele pokrzywy Wielu producentów   Ziele Skrzypu sypkie ziele skrzypu Wielu Prod. (PL)

Leki uspokajające poprawiają krążenie

Tabela 4

 

nazw handlowa	postać	skład preparatu	producent	wskazania - uwagi
Carmolis	płyn	melisa, mentol, olejki eteryczne	Dr Schmidgall (A)
Circused	drażetki	wyciąg z kozłka lekarskiego	Roha (D)
Elvenal	kapsułki	wyciąg z kozłka lekarskiego	Biokraft (S)
Felis 450	kapsułki	wyciąg z kozłka lekarskiego	Biocur Arzn. (D)
Feminosan	sypkie	pięciornik, chmiel, melisa, krwawnik, pokrzywa	Herb. Lublin (PL)
Herbata ziołowa uspok.	sypkie	mieszanka ziołowa	Mazowsze (PL)
Hipokretes	sypkie	kozłek, melisa, arcydzięgiel, rumianek,lipa,głóg	Herb. Łódź (PL)
Hiponervex	sypkie	arcydzięgiel, kwiatostan głogu, melisa, lipa, kozłek lekarski	Herb. Łódź (PL)
Herbiday	taletki	wyciąg z melisy, kozłka lekarskiego	Pharbio (S)
Herbinight	tabletki	wyciąg z kozłka lekarskiego	Pharbio (S)
Hova	t. powl.	wyciąg z szyszek chmielu, kozłka lekarskiego	Biofarm (PL)
Gastronervit	torebki i sypkie	serdecznik, mięta, rumianek, melisa, tatarak, jeżyna, kminek	Vitax (PL)	Preparaty ziołowe uspokajające są wypróbowanymi środkami znoszącymi napięcia nerwowe, a zatem normujące pracę serca, ciśnienie krwi, przywracają prawidłowy sen.
Intractum Melissae	płyn	wyciąg z melisy	Her. Klęka (PL)
Intractum Valerianae	płyn	wyciąg z kozłka	Herb. Klęka (PL)
Kalms	tabletki	wyc. z kozłka, chmielu, goryczki	Lane Health (GB)
Korzeń Kozłka	sypkie	korzeń kozłka	Wielu Prod.(PL)
Krople Walerianowe	krople	wyc. z kozłka lekarskiego	Herb.Kraków (PL)
Lekosen	t.powl.	wyciąg z szyszek chmielu, kozłka lekarskiego	Lek d.d. (SLO)	Preparaty ziołowe z tej grupy uznane są za bezpieczne, jednak stosowanie dłużej niż dwa miesiące może prowadzić do przyzwyczajenia organizmu i nie reagowania na nie.
Liść Melisy	syp/tor.	liść melisy	Wielu Prod. (PL)
Melisana Klosterfrau	płyn	wyciąg z melisy	Klosterfrau (D)
Melissa Fix	saszetki	ziele melisy	Lebub, H. Lublin (PL)
Melissa Tea	saszetki	ziele melisy	Agrofarm, Elanda (PL)
Naturest	tabletki	wyc. z męczennicy	G.R. Lane H.(GB)
Neospasmol	krople	wyc. z głogu i kozłka lekarskiego	Herb.Lublin (PL)
Neospasmina	płyn	wyciąg kozłka i głogu	Herb. Lublin (PL)
Nervendrages Ratioph.	drażetki	preparat ziołowy	Ratiopharm (PL)	Mieszanki ziołowe powinny być stosowane okresowo z przerwami.
Nervinex Fix	saszetki	melisa, ruta, chmiel, lawenda, arcydzięgiel, róża	Herb. Kraków (PL)
Nervinol	syp/sasz	kozłek, chmiel, melisa, mięta, rumianek	Eldex Medical (PL)
Nervinum Fix	saszetki	melisa, dziurawiec, mięta, chmiel, koper	Herb.Lublin (PL)
Nervogran	granulat	kozłek, melisa, krwawnik, mięta, rumianek	Herb. Pruszków (PL)
Nervomix	kapsułki	kozłek, chmiel, melisa, dziurawiec	Agropharm (PL)
Nervonal	krople	wyciąg z głogu i męczennicy, aspartam	Pampa (PL)
Nervosan	syokie	mieszanka ziołowa	Herb. Łódź pl
Nervosol	płyn	kozłek, arcydzięgiel, melisa, chmiel, lawenda	Herb.Kraków (PL)
Nervovit p/nerwicowy	sypkie	mieszanka ziołowa	Vitax (PL)
Nerwobonisan	sypkie	melisa, głóg, chmiel, rumian.,kozłek, serdecznik	Bonimed (PL)
Nerwobonisol	płyn	melisa, głóg, chmiel, rumian.,kozłek, serdecznik	Bonimed (PL)
Neuroflos	torebki	mieszanka ziołowa	Herbaflos (PL)
Neurosina	torebki	mieszanka ziołowa	Herbaflos (PL)
Passispasmin	płyn	męczennica, chmiel, głóg, kozłek	Herb. Lublin (PL)
Passispasmol	krople	wyc. z głogu, kazłka, chmielu, męczennicy	Herb. Lublin (PL)
Perhip	kapsułki	wyciąg z dziurawca	Hasco-Lec (PL)
Persen	drażetki	kozłek, melisa, mięta	Lek d.d. (SL)
Persen forte	kapsułki	kozłek,melisa, mięta	Lek d.d. (SL)
Przykwiatki chmielu	sypkie	przykwiatki chmielu	Kawom (PL)
Psychotonisol	płyn	wyc, z dziurawca, męczennicy, melisy	Herb. Kleka (PL)
Sedomix	płyn	wyciągi ziołowe	Dar Natury (PL)
Somnoten	torebki	mieszanka ziołowa	Herb. Gdańsk (PL)
Soval	t.powl.	Wyc. z melisy i kozłka lekarskiego	Biokraft (S)
Spokostada	drażetki	chmiel, męczennica, wyc, z kozłka lekarskiego	Stada (D)
Szyszki chmielu	sypkie	szyszki chmielu	Flos, H. Lub., H. Victus
Tabletki uspokajające	tabletki	preparat ziołowy	Labofarm (PL)
Turineurin	tabletki	wyciąg z dziurawca	Jenapharm (D)
Valerin	drażetki	wyciąg z kozłka lekarskiego	Aflopa (PL)
Vallup	tabletki	szyszki chmielu, wyc, z kozlka lekarskiego	Herb. Łódź (PL)
Valused	płyn	nal. męczennicy, chmielu, kozłka i sorbitol	Hasko-Lek (PL)
Waleriana na dzień	tabletki	wyc. kozłka i melisy	Vitamex (S)
Waleriana na noc	tabletki	wyc.kozłka,melisy,chmielu,męczennicy, rum.	Vitamex (S)
Ziele Melisy	sypkie	ziele melisy	Amada, Fitotex,
Darvalidol	t.do ssa.	walerianian metylu	Darnica (UK)	Działają uspokajająco szczególnie w bólach brzucha na tle nerwowym w kolce wątrobowej, zawrotach głowy.
Mentowal	krople	walerianian metylu	Polpharma (PL)
Valdispert	drażetki	wyciąg z korzenia waleriany	Kali Chemie (D)

Validol

t.do ssa.

walerianian metylu

Farmak (UK)

9

---