Przygody pana Parsifala-wydarzenia obejmują wiele dni wędrówki Parsifala w poszukiwaniu Świętego Graala, czyli kielicha, do którego spływała krew umęczonego na krzyżu Chrystusa. Miejsce akcji to trasa z Kamelotu do brzegu morza, po którym Parsifal zaklętym okrętem miał dotrzeć do zamku Karbonek, gdzie znajdował się święty kielich.
Bohaterowie:
Parsifal-rycerz i przyjaciel króla Artura, jeden z rycerzy Okrągłego Stołu. Silny, odważny i szlachetny człowiek, który potrafił odrzucić pokusy, zachować czyste serce i odnaleźć Graala. W drodze do zamku Karbonek dzielnie walczył zaatakowany przez dwudziestu zbrojnych mężów, wędrował samotnie, modlił się gorliwie, pomógł lwu duszonemu przez węża i zyskał w nim towarzysza wyprawy.
Pustelnica-święta kobieta, do której trafił Parsifal. Poradziła mu, aby odrzucił chęć zemsty, zwalczył złe moce.
Szatan, złe moce-objawione w kobiecych postaciach: Panny Osobliwej i Panny Wyzutej, które miały za zadanie odwieść Parsifala od spełnienia misji.
Mniszka w białych szatach-obudziła Parsifala na brzegu morza i poprowadziła na pokład okrętu, którym miał udać się do zamku Karbonek.
Problematyka
Elementy realistyczne ( Parsifal, król Artur, podróżowanie ludzi w określonym, chwalebnym celu) i fantastyczne (zjawy Panny Osobliwej i Panny Wyzutej, okoliczności ich znikania-płomienie, znajomość przyszłości przez pustelnicę, reakcja czarnego konia na znak krzyża).
Legenda oddaje klimat epoki średniowiecza, wiarę w Boga, służbę dla niego. Poszukiwanie Graaala jest zadaniem religijnym, ale równocześnie ma przynieść szczęście ludziom.
Etos rycerski
Parsifal-postępuje jak idealny rycerz, wzór do naśladowania.
Symbole:
walka lwa z wężem-siła przegrywa ze sprytem,
wąż-zły duch, chytrość, przebiegłość, ale wcielenie mądrości,
płomienie-piekło, zguba
pocałunek Panny Wyzutej-zdrada, zapomnienie o przysiędze,
kłamstwa obu panien-zło wcielać się może w piękne postacie,
sen-kolejny etap podróży, zamknięcie pewnych wydarzeń.
Pieśń o Rolandzie - najstarszy i najbardziej znany francuski epos rycerski, należący do tzw. chansons de geste (pieśni o bohaterskich czynach). Utwór datowany jest na XI wiek. Autor jest nieznany.
Utwór opisuje starcie dwóch cywilizacji: chrześcijańskiej i muzułmańskiej, przedstawiając dzieje wyprawy wojennej Karola Wielkiego do Hiszpanii przeciw Saracenom w roku 778, a szczególnie bitwę w wąwozie Roncevaux. Wydarzenia przedstawione są w sposób poważnie odbiegający od prawdy historycznej, a znaczenie bitwy zostało wyolbrzymione (środek typowy dla chanson de geste). ru
Utwór podzielony jest na cztery części:
od 1 do 79 strofy (lai) - Ganelon, zazdrosny o stosunek Karola Wielkiego do Rolanda, decyduje się na zdradę swojego władcy. Wchodzi w zmowę z kalifem Saracenów Marsylem.
od 80 do 176 lai - opis bitwy pod Roncevaux. Roland, zaskoczony przez oddział Saracenów, odmawia wezwania pomocy Karola Wielkiego mimo rad rozważnego przyjaciela, hrabiego Oliwiera. W bitwie giną wszyscy członkowie straży tylnej, w tym Roland (wezwawszy pomoc w momencie, gdy nie jest ona już w stanie nic zmienić), Oliwier i arcybiskup Turpin.
od 177 do 266 lai - wojska Karola Wielkiego docierają na pole bitwy, dochodzi do ponownego starcia z Saracenami, tym razem całkowicie zwycięskiego dla Franków.
od 267 do 291 lai - po zwycięskiej bitwie schwytani Saraceni zostają straceni lub zmuszeni do przejścia na chrześcijaństwo, a Ganelon skazany na śmierć przez rozerwanie końmi.
Pieśń oddaje ideały rycerza chrześcijańskiego. Występują w niej postaci charakterystyczne dla tego typu eposu:
władca (Karol Wielki, majestatyczny i dysponujący władzą pochodzącą od Boga, obrońca wiary)
rycerz (Roland, dzielny i wierny władcy, ginie w walce w obronie wiary, a aniołowie zanoszą jego duszę do Raju)
kobieta (Oda, narzeczona rycerza. Umiera na wieść o śmierci ukochanego)
zdrajca (Ganelon, ojczym Rolanda)
RENESANS lub odrodzenie - okres w historii kultury europejskiej, obejmujący przede wszystkim XV i XVI wiek, określany często jako "odrodzenie sztuk i nauk".
Ważne pojęcia:
Humanizm-prąd filozoficzny kierujący uwagę myśli ludzkiej na sprawy człowieka: podkreśla siłę ludzkiego rozumu i możliwości zdobycia szerokiej i gruntownej wiedzy o świecie Naczelne hasło humanizmu „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”(Terencjusz)
Antropocentryzm-poglądy stawiające człowieka w centrum zainteresowania;
Utopia-termin zaczerpnięty z tytułu utworu Tomasza Morusa pt. Utopia z 1516 r., w którym opisał idealny ustrój na wyspie Utopia - życie w zgodzie z naturą, w równości między ludźmi, w pełnej harmonii i spokoju, bez pieniędzy i wyzysku materialnego; dziś „utopijny” znaczy wyidealizowany, nierealny, niemożliwy, istniejący w wyobraźni
Najważniejsze wydarzenia
Reformacja - (z łac. reformare przekształcać, przebudowywać) działania zmierzające do odnowienia Kościoła i chrześcijaństwa; po 1517 r., kiedy Marcin Luter upublicznił swoje 95 tez. Oprócz Lutra (luteranizm), do reformatorów zalicza się: Jana Kalwina (kalwinizm i arianizm) oraz króla Henryka VIII (anglikanizm).
Zdobycie Konstantynopola-w 1453 r. upadek Cesarstwa Wschodniorzymskiego.
Odkrycia geograficzne-przełom XV/XVI w. nazywa się Wiekiem Wielkich Odkryć. Zetknięcie się z innymi cywilizacjami pokazało, że kultura europejska nie jest jedyna. Wyprawy przyniosły korzyści: bogacenie się, rozwój miast i portów, handel, nowe inwestycje, konkurencyjność i rywalizację, a przede wszystkim, zmianę w myśleniu - z ascetycznego na afirmujący życie i człowieka, z zamkniętego - na rozbudzonego ciekawością świata i otwartego na poznawanie.
Mikołaj Kopernik-najważniejsze dzieło to „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich). Odkrycia astronoma zrewolucjonizowały wizję świata, stały się impulsem do refleksji nad miejscem człowieka w świecie.
Drukarstwo-w 1450 r. Gutenberg wynalazł druk, który przyśpieszył obieg informacji, rozpowszechnił ideały humanizmu, zintensyfikował edukację i potrzebę umiejętności czytania
„Złoty wiek kultury polskiej”
Takim określeniem nazywano wiek XVI w Polsce za czasów Jagiellonów (Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta); to czas rozkwitu Rzeczypospolitej szlacheckiej, z przestrzeganiem zasad tolerancji religijnej i spokojem wewnętrznym; ogłoszona zostaje wtedy teoria heliocentryczna Kopernika, Akademia Krakowska staje się ośrodkiem naukowym znanym w świecie, powstają pierwsze utwory literackie i publicystyczne w języku polskim, przekładano na polski najwybitniejsze dzieła literatury europejskiej.
Jan Kochanowski
Mikołaj Rej -Żywot człowieka poczciwego;
Andrzej Frycz Modrzewski - czołowy publicysta i pisarz polityczny polskiego odrodzenia; autor znanej rozprawy wpisanej do indeksu ksiąg zakazanych: O poprawie Rzeczpospolitej;
Piotr Skarga - publicysta, , autor słynnych Kazań sejmowych.