NIE

Z CZASOWNIKAMI

Z LICZEBNIKAMI

Z ZAIMKAMI

 

 

 

Z RZECZOWNIKAMI

Z PRZYMIOTNIKAMI

Z PRZYSŁÓWKAMI

 

 

 

TEMAT:  Honor Polaka plami, kto pisze "nie" z błędami.                  Jak piszemy cząstkę "nie" z różnymi częściami mowy?
CELE: dydaktyczne: poznanie zasad pisowni "nie" z różnymi częściami mowy, kształcenie umiejętności posługiwania się zdobytą wiedzą w praktyce, umiejętność uzasadniania swojego wyboru. wychowawczy: wyrabianie szacunku do języka ojczystego, uświadomienie uczniom konieczności ćwiczenia i dbania o prawidłową pisownię (np. poprzez umieszczone w temacie lekcji hasło), rozbudzenie zainteresowania nauką ortografii (polecenie książki Gawdzika ), ćwiczenie pamięci wzrokowej, troska o poprawność i estetykę pisma, wdrażanie do samokontroli i samodyscypliny. FORMY PRACY: indywidualna, grupowa. METODY PRACY: drama, praca z tekstem, poszukująca, problemowa, ćwiczeń praktycznych. POMOCE DYDAKTYCZNE: tablica, karty ortograficzne, wyrazy wypisane na widocznych arkuszach, słowniki ortograficzne, podręczniki do klasy VI, zeszyty ćwiczeń do klasy VI. PRZEBIEG LEKCJI:
1.	Nauczyciel rysuje na tablicy rebus (lub powinien już być narysowany), po czy poleca uczniom samodzielne jego rozwiązanie. Przez podniesienie ręki dzieci zgłaszają jego rozwiązanie. Jeden z uczniów podaje hasło i zapisuje na tablicy.
2.	Nauczyciel pyta dzieci, jaka trudność ortograficzna występuje w pisowni wyrazu - hasła zapisanego na tablicy. Uczniowie trafnie spostrzegają, że łączna lub rozdzielna pisownia cząstki "nie". Następnie prowadzący pyta, o czym będzie mowa na dzisiejszej lekcji, co będzie jej tematem. Po podaniu odpowiedzi przez dzieci, że pisownia cząstki "nie", nauczyciel pyta, od czego ta pisownia będzie zależała. Dzieci z pewnością odpowiedzą, że od tego, z jaką częścią mowy się łączy.
3.	Nauczyciel zapisuje temat lekcji na tablicy i zawiesza nad nią hasło, którym uzupełnia temat lekcji, by zmobilizować uczniów do pracy nad doskonaleniem poprawnej pisowni. Wyraża życzenie, by towarzyszyło ono uczniom nie tylko na dzisiejszej lekcji, ale przez cały czas.
4.	Uczniowie otrzymują teksty dialogu i kartki z narysowanymi do wypełnienia rubrykami. Uczniowie sami rozpoznają, jaką formą wypowiedzi jest prezentowany tekst (przypominają, jak zapisujemy tę formę wypowiedzi), kto prowadzi ze sobą rozmowę (Janek z siostrą). Następnie wybrane osoby odczytują tekst z podziałem na role. Następnie nauczyciel poleca, by podkreślone w tekście wyrazy uczniowie wpisali w odpowiednią rubrykę tabeli. Dzieci pracują nad tym poleceniem w zespołach 2-osobowych.
TEKST Janku, wychodzisz?. Nie odrobiłeś lekcji!. Robota nie ucieknie... Weź się do pracy, dostaniesz budyniu... Milsza chuda wolność niż tłusta niewola... Ja nie tak rozumiałabym to przysłowie. Co ty, to nie ja. Znowu nie otrzymasz ani jednej czwórki na semestr! Trudno, nie dla psa kiełbasa... A wyglądasz na innego chłopca... Nie wszystko złoto, co się świeci. Tak skarbie? No to zabawię się w alchemika... Nie rządź się jak stara gęś. Jakim prawem zamkłaś drzwi? Ach, ty nieuku. Mówi się: "zamknęłaś". Twoja niedbałość o poprawność językową budzi we mnie niepokój. Jesteś przecież niegłupi chłopak, a zdarza ci się to nie pierwszy raz i nie piąty. Ojej!, koń ma nie dwie nogi, lecz cztery, a też się potknie. Koń!? Raczej przypominasz niemądrego osiołka!. Poczekaj, tatuś niedługo wyleczy cię z uporu... Dwakroć milsza chłosta niż niedobra siostra!. Jesteś dziś dla mnie bardzo niemiły. Albo niewyspany, albo zakochany? Niełatwo z tobą wytrzymać. Doskonale, tatuś wraca z pracy! Nic mu nie mów. Mowa jest srebrem, a milczenie złotem! Niedoczekanie twoje! Powiem. I nie najlepiej na tym wyjdziesz. Jesteś nie najstarszy z rodzeństwa, ale nie znaczy, że masz być najgłupszy. Nie lepiej wziąć się do pracy?!. Pogódźmy się. Zgoda buduje, niezgoda rujnuje. No więc jak? Nie powiesz? Jeśli wszystko zrobisz... Nie lepszy z ciebie urwis.
5.	Uczniowie wyciągają wnioski i formułują zasady, po czym zapisujemy je na tablicy i w zeszycie. ŁĄCZNIE: rzeczownikami, przymiotnikami w stopniu równym, przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym. OSOBNO; z czasownikami, z liczebnikami, z zaimkami, z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym, - z przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, - z przysłówkami nie pochodzącymi od przymiotnika.
6.	Nauczyciel odsyła uczniów, którzy mają kłopoty z zapamiętaniem zasad do książki Witolda Gawdzika "Gramatyka i ortografia na wesoło", gdzie zasady sformułowane są w formie wierszyka. Rozdaje dzieciom tekst wierszyka, który mają wkleić do zeszytu i nauczyć się go na pamięć. Nauczyciel odczytuje głośno jego treść.
7.	Następny etap pracy to zabawa dramowa. Każdy uczeń otrzymuje wypisany na dużej kartce kartonu wyraz, każdy ma inna cześć mowy. Na środku sali stoi uczeń z przeczeniem "nie". Nauczyciel wyczytuje w różnej kolejności wyrazy, które mają uczniowie. Jeśli dany wyraz piszemy z przeczeniem "nie" łącznie, uczeń łapie za rękę ucznia, który trzyma przeczenie, jeśli osobno, staje daleko od niego. Równocześnie wyjaśnia, przytaczając odpowiednia zasadę, dlaczego tak należy pisać dany wyraz. nieuwaga, niewrażliwy, nie najdłuższy, niedaleko, nie odwieźliby, nie najlepiej, nie pierwszy, nie narzekaj, niesystematyczny, niełaska, nie tysiące, nie dbałeś, nie tamten, niekorzystny, nie to, niegościnność, nie najłatwiejszy, nie kilkoro, nie czyń, niechęć, nie one, nie myśleć, niedaleko, nie głębszy, nieszczęście, niedołężność, nie głębiej, nie palić, nie ten, niezgoda, nie ma
9.	Na zakończenie lekcji uczniowie rozwiązują samodzielnie krzyżówkę, którą w domu wkleją do zeszytu.
10.	Podanie pracy domowej: Uczniowie przy pomocy słownika ortograficznego wykonają ćwiczenie, które otrzymują na kartkach.
11.	Nauczyciel ustnie ocenia aktywność uczniów, najaktywniejszym wpisuje plusy do dziennika.
ĆWICZENIA
1.	Przepisz poniższy tekst, uwzględniając prawidłową pisownię przeczenia: Nie-chcę nie-pokoić mamy, dlatego staram się wracać do domu nie-zbyt późno. Mama nie-raz nie-domaga, jest nie-swoja i nie-wiele brakuje, żeby się zdenerwowała. Dawniej nie-znaliśmy w domu chorób, tylko babcia trochę nie-dowidziała. Ale dzieci tego nie-rozumiały i nie-jednokrotnie sprawiały jej przykrości. Potem było im nie-swojo. Ale babcia pocieszała: nie-wasza to wina, nie-jeden zachowałby się gorzej, nie-trzeba się przejmować. Teraz babci już nie-ma, nie-mniej wspominamy ją często. Że tak bardzo nie-znosiła kłamstwa. Nie-dwa, nie-trzy , ale nie-mniej niż sto razy odczuliśmy to na sobie. Nie-przestrzeganie prawdomówności było karane. Tak samo zresztą wtrącanie się w nie-swoje sprawy. Tak to nasi najbliżsi nigdy nie-odchodzą na zawsze.
2.	Sprawdź ćwiczenie za pomocą słownika. Błędy popraw czerwonym ołówkiem. Jeżeli któregoś wyrazu nie znajdziesz w słowniku, znaczy to, że pisze się go rozdzielnie. Równocześnie nad każdym wyrazem z przeczeniem napisz, jaka to część mowy.
3.	Wpisz do kratek krzyżówki wyrazy z ramki według podanych niżej znaczeń. Powiedz, czy nie z rzeczownikami piszemy łącznie, czy rozdzielnie. Zapisz wyraz odczytany z pogrubionych kratek.
nieprzyjaciel, niepodległość, nieużytki. niepokój, niebezpieczeństwo, nieuprzejmość, nieporządek, niedołęga, niespodzianka, niepowodzenie, nieposłuszeństwo, nieobecność, nieuchronność, niedobór, niedorzeczność, niegrzeczność, niebyt

1. Rozgardiasz. 2. Nieurodzajne ziemie 3. Brak uprzejmości. 4. Samowola. 5. Trwoga. 6. Konieczność

7. Wróg. 8. Zagrożenie. 9. Zaskoczenie. 10. Nicość. 11. Brak. 12. Wolność.

13. Arogancja. 14. Brak powodzenia. 15. Ofiara. 16. Absencja. 17. Bezsens.

---