|
|
|
|
|
|
„Obrona to nie tylko unikanie ciosu - zasłanianie się tarczą ale także uderzenia mieczem” |
Rozdział 3
OBRONA
3.1. Zasady ogólne
3.1.1. Istota, cel i charakter obrony
Istotą obrony jest bezpośrednie fizyczne i ogniowe oddziaływanie na przeciwnika, zorganizowane w oparciu o teren i znajdujące się na nim obiekty - zsynchronizowane w czasie z oddziaływaniem sąsiadów oraz sił i środków przełożonego wspierających walkę obronną pododdziału. Współczesne koncepcje, plany prowadzenia natarcia ukierunkowane są przed wszystkim na szybkie (z marszu) przekraczanie kolejnych rubieży obronnych, rozbijanie ugrupowań obronnych od wewnątrz, szybkie pokonywanie obszarów (rejonów) przygotowanych do obrony. Realizacja tych koncepcji i planów możliwa jest dzięki uderzeniom powietrzno-lądowym wspieranym poprzez nabierającą coraz większego znaczenia walkę elektroniczną. Taki charakter działań zaczepnych przeciwników wymusza z kolei charakter działań obronnych pododdziału, który będzie miał wymiar walki lądowo-powietrznej. Obrona będzie musiała przeciwstawić się przeciwnikowi uderzającemu z lądu i z powietrza, stosującemu różne formy i wszelkie dostępne środki rażenia. Pomimo przeobrażeń pola walki cel obronny zasadniczo nie zmienia się.
Celem obrony jest udaremnienie lub odparcie natarcia przeciwnika, zadanie mu maksymalnych strat i utrzymanie zajmowanych rejonów (pozycji, obiektów). Powietrzno-lądowy wymiar natarcia i jego przestrzenny charakter pozwala więc przestrzennie, w określonym obszarze, dostrzegać możliwość osiągnięcia celu walki obronnej. Odpowiednio do zaistniałej sytuacji celem obrony może być:
w wymiarze rzeczowym - zadanie nacierającemu maksymalnie dużych strat przy, jak najmniejszych stratach własnych, zdominowania go;
w wymiarze przestrzennym - utrzymanie jak największej części bronionych rejonów, punktów, pozycji, obiektów zapewniając warunki do odtworzenia pierwotnego położenia;
w wymiarze czasowym - przetrwanie, zyskanie czasu niezbędnego do przygotowania kontrataków bądź udziału w kontruderzeniach, zwrotach zaczepnych.
Dlatego też, taki końcowy rezultat działań obronnych pododdziałów osiągnie się, w wyniku wykonania szeregu zadań rozłożonych w czasie i w przestrzeni, które ukierunkowane będą na powstrzymywanie natarcia sił przeciwnika, osłabianie go, dążenie do ostatecznego zatrzymania i stworzenia warunków do rozbicia w rejonie włamania.
Charakterystyka to określenie cech danego zjawiska, procesu. Obrona cechować się powinna przede wszystkim trwałością i aktywnością, skutecznością rażenia ogniowego powiązaną z właściwościami obronnymi terenu i zaporami inżynieryjnymi, uporczywością w prowadzeniu walki, szeroko stosowanym manewrem oraz odpornością na uderzenia środkami systemów rażenia. Obrona jest więc zjawiskiem bezwzględnej konfrontacji z przeciwnikiem, którego rezultatem końcowym powinno być: zniwelowanie jego przewagi; niedopuszczenie do umocnienia się w nieprawnie zdobytym obszarze (rejonie,obiekcie); zdominowanie przeciwnika; odzyskanie przez obrońcę utraconych pozycji, punktów i obiektów.
|
ISTOTA
|
- bezpośrednie ogniowe i fizyczne oddzia- ływanie na przeciwnika; - wykorzystanie terenu i obiektów które na nim się znajdują; - synchronizacja działań z siłami obrony terytorialnej i układu pozamilitarnego; |
|||
|
|
|
|
||
RODZAJ
WALKI
|
|
|
- odparcie ataku, udare- mnienie uderzenia; - zadanie strat, zdomi- nowanie, osłabienie; - utrzymanie punktów oporu (rejonów obrony); - nie dać się pobić.
|
||
|
|
|
|
||
|
CECHY
|
- trwałość i aktywność; - skuteczność rażenia; - uporczywość walki; - dynamika i odporność powietrzno-lądowa; - bezwzględność w walce o „swoje”. |
|||
|
|
|
Rys.17. Charakterystyka obrony
3.1.2. Warunki przechodzenia pododdziałów do obrony
Pododdziały w zależności od sytuacji mogą przechodzić do obrony w styczności lub bez styczności z przeciwnikiem. Organizowanie obrony w sytuacji styczności z przeciwnikiem prowadzone będzie zawsze w warunkach oddziaływania na nasze pododdziały jego sił i środków walki w wymiarze lądowym i powietrznym. Organizacja obrony bez styczności z przeciwnikiem prowadzona może być bez oddziaływania przeciwnika lub w warunkach oddziaływania środków walki wyłącznie wymiaru powietrznego. Należy przyjąć, że jedynie w okresie wzrostu zagrożenia wojennego pododdziały będą przechodzić do organizacji obrony (osłony) granicy w warunkach braku oddziaływania przeciwnika w wymiarze lądowym i powietrznym. Nie można jednak nawet wówczas wykluczyć oddziaływania na pododdziały rozpoznania specjalnego, działania dywersyjno-sabotażowego bądź oddziaływania informacyjno - psychologicznego.
OKRESY PRZECHODZENIA DO OBRONY
SYTUACJE
|
|
|
|
|
|
SPOSOBY PRZECHODZENIA DO OBRONY
- informacyjne - powietrzne - lądowe
ODDZIAŁYWANIE PRZECIWNIKA
Rys.18. Uwarunkowania przechodzenia pododdziału do obrony
W zależności od ilości czasu, jaki upłynie od otrzymania zadania do chwili rozpoczęcia walki obronnej przez pododdział, rozróżnić można obronę przygotowaną zawczasu lub doraźnie. Warunkiem wstępnym zarówno obrony zawczasu jak i doraźnie przygotowanej jest zajęcie przez pododdział rejonu, punktu, stanowiska oporu. Osiągnięcie celów obrony, zarówno zawczasu jak i doraźnie przygotowanej, zależeć będzie głównie od jednego z elementarnych czynników walki jakim jest rażenie.
W obronie rażenie przeciwnika realizowane będzie głównie przez zorganizowany system ognia pododdziału powiązany z naturalnymi, ochronno - obronnymi właściwościami terenu. Zajęcie rejonu obrony z wykorzystaniem naturalnych warunków terenowych oraz zorganizowanie rażenia ogniowego przeciwnika na podejściach, przed przednim skrajem, w lukach i w głębi rejonów obrony (punktów oporu) są więc warunkami koniecznymi do tego, aby można było mówić, że obrona pododdziału jest przygotowana.
Podstawowymi warunkami, po których spełnieniu można będzie stwierdzić, że obrona jest przygotowana doraźnie są:
zajęcie przez pododdział rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu) przy pełnym wykorzystaniu naturalnych warunków ochronnych terenu;
przygotowanie systemu ognia, powiązanego z naturalnymi warunkami obronnymi terenu.
Obrona zawczasu przygotowana cechować się powinna ponadto trwałością i odpornością na uderzenia różnych środków rażenia i walki. Warunkiem dodatkowym, który to zapewni, jest dokonanie rozbudowy fortyfikacyjnej co najmniej w zakresie prac pierwszej kolejności. Rozbudowa fortyfikacyjna powinna uwzględniać naturalne właściwości ochronne terenu oraz wykorzystywać maksymalnie jego właściwości obronne. System ognia w obronie zawczasu przygotowanej oprócz przewidywanej sytuacji bojowej musi uwzględniać możliwość prowadzenia walki w sytuacji ograniczonej widoczności (środki ogniowe powinny być przygotowane do prowadzenia skutecznego ognia w nocy).
Obrona pododdziału będzie przygotowana zawczasu wtedy, gdy dodatkowo wykona się co najmniej następujące przedsięwzięcia:
oczyszczenie pasów, sektorów prowadzenia ognia i obserwacji;
wykonanie pojedynczych okopów strzeleckich oraz okopów dla karabinów maszynowych i granatników przeciwpancernych;
wykonanie okopów dla wozów bojowych na głównych stanowiskach ogniowych;
wykonanie okopów dla środków rażenia przydzielonych pododdziałowi (dział, moździerzy, środków przeciwlotniczych i przeciwpancernych);
wykonanie stanowisk dla środków ubezpieczeń bojowych i bezpośrednich;
urządzenie okopów obserwacyjnych na posterunkach i stanowiskach dowódczo-obserwacyjnych;
urządzenie ukryć na uzbrojenie, sprzęt wojskowy oraz środki materiałowe w punktach zabezpieczenia logistycznego;
wykonanie szczelin przeciwlotniczych dla stanu osobowego;
przygotowanie elementów zapór inżynieryjnych, zasadzek i pułapek ogniowych na podejściach i przed przednim skrajem, powiązanych z systemem ognia.
OBRONA ORGANIZOWANA W WARUNKACH
ODDZIAŁYWANIA PRZECIWNIKA |
BEZ ODDZIAŁYWANIA PRZECIWNIKA |
|
|
||
OBRONA
|
||
W STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM |
||
|
||
|
||
|
||
|
||
BEZ STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM |
||
|
ZAJĘCIE REJONU OBRONY, PUNKTÓW, STANOWISK OPORU |
||
WYKORZYSTANIE NATURALNYCH WŁAŚCIWOŚCI TERENU |
||
OCHRONNYCH |
OBRONNYCH |
|
ORGANIZACJA |
||
SYSTEMU OGNIA |
ROZBUDOWY FORTYFIKACYJNEJ |
|
|
||
|
REALIZACJA ROZBUDOWY FORTYFIKACYJNEJ |
|
|
Rys.19. Uwarunkowania przygotowania obrony pododdziału
3.1.3. Rodzaje obrony
Rodzaj obrony zależeć będzie w głównej mierze od przyjętego na wyższym szczeblu dowodzenia zamiaru prowadzenia działań obronnych i przewidywanego ich przebiegu. W zależności od tego wyróżnić można obronę pozycyjną (stałą) i manewrową (ruchową).
Obrona manewrowa w zasadzie prowadzona jest na szczeblu operacyjnym, gdyż tylko na tym szczeblu jest możliwy do osiągnięcia jej cel. Obrona manewrowa składa się z trzech etapów: opóźniania natarcia przeciwnika, zatrzymania natarcia obroną pozycyjną oraz wykonania zwrotu zaczepnego. Istotą tego rodzaju obrony jest manewr - głównie wojskami, ogniem, środkami walki radioelektronicznej, falą elektromagnetyczną oraz zaporami inżynieryjnymi. „Przejściowo ustąpić z czołowych pozycji obronnych, poprzez wysoce manewrowe działania opóźniające stopniowo osłabić przeciwnika, zadawać mu niewspółmierne do zdobyczy terenowych straty, doprowadzić nacierającego do niekorzystnego położenia a następnie poprzez zdecydowany zwrot zaczepny zadać mu rozstrzygające uderzenie” - to treść i cel obrony manewrowej.
Z powyższego wynika, że do prowadzenia obrony manewrowej trzeba dysponować odpowiednią głębokością bronionego, rejonu oraz znaczną ilością sił i środków walki. Dlatego też, pododdział może brać wyłącznie udział w poszczególnych etapach obrony manewrowej działając w ramach oddziału, związku taktycznego.
Ideę obrony manewrowej można wyrazić poprzez dwa stwierdzenia:
każdy ruch w głąb obrony osłabia nacierającego;
każdy cios kontrujący niweluje jego przewagę.
Dominującym czynnikiem walki w obronie manewrowej jest ruch, a cechą aktywność.
Obrona pozycyjna oparta jest na systemie ognia powiązanym z zaporami inżynieryjnymi oraz wykorzystaniem przeszkód naturalnych. Wysiłek broniących się wojsk ukierunkowany powinien być przede wszystkim na zadanie przeciwnikowi jak największych strat podczas walki o przedni skraj obrony oraz na kolejnych pozycjach. Celem obrony pozycyjnej (stałej) jest utrzymanie zajmowanego rejonu obrony, (punktu, stanowiska, oporu). Główną rolę w niej odgrywa zwłaszcza ogień środków przeciwpancernych i system zapór minowych oraz zdeterminowany opór broniących się.
Dominującym czynnikiem walki w obronie pozycyjnej jest rażenie a cechą trwałość, rozumiana, jako pewien stan, określona właściwość odzwierciedlająca stopień trudności jej pokonania. Ta dominująca w obronie pozycyjnej cecha, oparta na sile ognia, manewrowości, wykorzystaniu właściwości obronnych terenu doprowadzić powinna do rozbicia, bądź poważnego osłabienia przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu).
Rys.20 . Determinaty, wyznaczniki rodzajów obrony
3.1.4. System obrony pododdziałów
Kompleksowe postrzeganie walki obronnej batalionu (pododdziału) zmechanizowanego wyłania potrzebę systemowego podejścia do zjawisk, jakie mogą wystąpić podczas odpierania powietrzno-lądowego, ogniowo-elektronicznego natarcia przeciwnika. Systemowe podejście do obrony pozwoli stworzyć skoordynowany wewnętrznie, dynamiczny układ sił i środków oraz zaplanować i zabezpieczyć wszystkie poczynania zapewniające osiągnięcie celu walki obronnej, przy jak najmniejszych stratach własnych.
System obrony w związku z tym, to zorganizowany stosownie do celu, przewidywanego sposobu działania (zamiaru) i istniejących warunków, dynamiczny układ sił i środków zapewniający skuteczne rażenie przeciwnika w celu załamania jego natarcia i stworzenia warunków do rozbicia go. Inaczej - system obrony to wykorzystanie elementów obrony połączonych w jeden spójny, dynamiczny układ działający zgodnie z decyzją dowódcy w celu skutecznego rażenia przeciwnika i wykonania otrzymanego zadania.
Elementy obrony tworzą strukturę systemu obrony, która jest „żywą”, i która powinna być dostosowana do aktualnej sytuacji, aktualnych potrzeb i możliwości. Przyjmuje się, że system obrony pododdziału obejmuje:
ugrupowanie bojowe;
system ognia;
system informacyjny;
infrastrukturę taktyczną rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu).
Ugrupowanie bojowe pododdziału to uszykowanie jego sił i środków organicznych i przydzielonych do prowadzenia walki obronnej. Pododdział należy tak ugrupować (uszykować do walki), aby każdy z elementów składowych mógł wdrożyć i zrealizować przyjęty sposób wykonania zadania (zamiar walki). Ugrupowanie bojowe pododdziału składać się może (w zależności od szczebla) z:
jednego rzutu, dwóch rzutów lub jednego rzutu i odwodu;
pododdziału artylerii (na szczeblu batalionu, kompanii);
elementów rozpoznania i ubezpieczenia;
stanowiska dowódczo-obserwacyjnego;
elementów zabezpieczenia logistycznego.
Dodatkowo, stosownie do realizowanego zadania i zaistniałej sytuacji bojowej mogą być organizowane inne elementy ugrupowania bojowego (np. wędrowne wozy bojowe, wędrowne środki przeciwlotnicze, zasadzki i pułapki ogniowe). W rejonie zajętym przez pododdział mogą się także znajdować siły i środki nie podporządkowane jego dowódcy, powinien on jednakże znać ich zadania i współdziałać z nimi.
W skład ugrupowania bojowego pododdziałów zmechanizowanych włączyć można także pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w rejonie obrony (punkcie oporu).
Każdy z elementów składowych ugrupowania bojowego powinien mieć przede wszystkim:
przejrzystą strukturę;
wyraźnie określony zakres odpowiedzialności i uprawnień decyzyjnych;
ciągłość i aktualność informacji oraz możliowść wymiany jej z pozostałymi elementami.
Ugrupowanie bojowe pododdziału zmechanizowanego w obronie powinno być elastyczne i umożliwić podjęcie i prowadzenie skutecznej walki ze znacznie silniejszym przeciwnikiem.
System ognia pododdziału w obronie to spójny, dynamiczny układ użycia w walce różnych środków ogniowych zgodnie z przyjętym sposobem wykonania zadania, zapewniający rażenie przeciwnika (przede wszystkim jego czołgów i innych środków opancerzonych) na podejściach do obrony, przed przednim skrajem, w lukach i w głębi rejonu obrony (punktu oporu). System ognia pododdziału w obronie obejmuje: ogień artylerii z zakrytych stanowisk, odcinki ześrodkowań ognia, strefy ognia środków przeciwpancernych i wydzielonych do walki ze środkami napadu powietrznego, strefy ciągłego ognia innych środków rażenia.
System ognia pododdziału powinien być powiązany z systemem zapór i przeszkodami naturalnymi oraz uwzględniać ogień środków przełożonego.
System informacyjny obejmuje siły i środki zdobywania, przetwarzania i przesyłania informacji, a na wyższych szczeblach dodatkowo środki informacyjnego oddziaływania na przeciwnika. Podstawowymi składowymi systemu informacyjnego pododdziału są elementy rozpoznania, dowodzenia i łączności. Podstawową rolę wśród nich odgrywa podsystem rozpoznania. Tworzące podsystem rozpoznania elementy (siły i środki rozpoznania) powinny zdobyć niezbędne informacje o przeciwniku, jego położeniu, obiektach oraz prawdopodobnych zamiarach. Ponadto podsystem rozpoznania powinien też zapewnić wiadomości o środowisku walki.
Siły i środki stanowisk dowódczo-obserwacyjnych pododdziałów wykorzystują te informacje do podjęcia decyzji oraz przetwarzają je na język dowodzenia - język pola walki. Tworzą więc one podsystem przetwarzania informacji.
Podsystem przesyłania informacji tworzą siły i środki łączności etatowo znajdujące się w pododdziale a także te, które są możliwe do wykorzystania w obronie np. stacjonarne stacje telefoniczne i inne jednostki łączności publicznej. Podsystem ten powinien zapewnić przepływ wiadomości, rozkazów i różnego rodzaju poleceń, w warunkach wielowariantowej i radioelektronicznie zabezpieczonej emisji tych informacji.
Infrastruktura taktyczna to rozbudowany pod względem fortyfikacyjnym teren w rejonie obrony (punkcie, stanowisku oporu), zapory inżynieryjne, drogi oraz przystosowane do potrzeb walki obiekty i urządzenia (instalacje) cywilne, a także wojskowe siły i środki zabezpieczenia logistycznego, nie wchodzące organicznie w skład pododdziału.
Rozbudowa fortyfikacyjna rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu i ogniowego) powinna zwiększyć odporność pododdziału na ogień przeciwnika. Rozbudowę fortyfikacyjną rozpoczyna się po wyznaczeniu pododdziałom (środkom) punktów (stanowisk) oporu i zorganizowaniu systemu ognia. Rozbudowa inżynieryjna powinna być ukierunkowana na przygotowanie stanowisk, punktów oporu w wybranych miejscach, decydujących o trwałości i możliwości osiągnięcia celu obrony. W warunkach powietrzno - lądowego charakteru natarcia przeciwnika i dużych możliwości rozpoznania i precyzyjnego rażenia niecelowe jest tworzenie ciągłych w pełni rozbudowanych pozycji obronnych. Rozbudowa inżynieryjna winna mieć charakter ogniskowo - przestrzenny, której podstawę stanowić będą punkty oporu kompanii i plutonów, rubieże ogniowe środków przeciwpancernych, oparte o naturalne przeszkody terenowe, wzajemnie ze sobą powiązane strefami ognia i zaporami inżynieryjnymi. Teren, jako przeszkoda w ruchu, jako przeszkoda w obserwacji i jako środek ukrycia przed ogniem sprzyja obronie.
Zapory inżynieryjne umiejętnie wkomponowane w warunki terenowe powinny być elementem systemu ognia, gdyż tylko wtedy będą skutecznie bronione przez własne środki ogniowe i trudne do pokonania dla przeciwnika.
Obiekty i urządzenia (instalacje) cywilne może pododdział wykorzystać i przystosować do potrzeb walki obronnej tylko za zezwoleniem przełożonego, a wypadku działania w oderwaniu od sił głównych po uzgodnieniu z przedstawicielem administrującym tym obiektem (urządzeniem).
Wojskowym siłom i środkom nie wchodzącym organicznie w skład pododdziału należy umożliwić wykorzystanie naturalnych ochronnych właściwości terenu oraz udzielić pomocy (w razie konieczności) w przygotowaniu ukryć na sprzęt i środki materiałowe.
Rozbudowę fortyfikacyjną rozpoczyna się po wyznaczeniu pododdziałom (środkom ogniowym) punktów oporu (stanowisk oporu, stanowisk ogniowych) i zorganizowaniu systemu ognia.
W pierwszej kolejności oczyszcza się pas obserwacji i sektory ostrzału, wykonuje pojedyncze okopy strzeleckie oraz okopy dla karabinów maszynowych, granatników przeciwpancernych, okopy dla czołgów i wozów bojowych, piechoty na głównych stanowiskach ogniowych, okopy dla innych środków ogniowych, okopy obserwacyjne na posterunkach i stanowiskach dowódczo-obserwacyjnych, szczeliny dla ludzi i ukrycia na uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz środki materiałowe w punktach zabezpieczenia logistycznego, zapory na prawdopodobnych kierunkach natarcia przeciwnika przed przednim skrajem.
W drugiej kolejności okopy strzeleckie dla karabinów maszynowych i granatników przeciwpancernych łączy się rowem strzeleckim, tworząc stanowiska oporu drużyn; wykonuje się okopy dla czołgów, wozów bojowych piechoty i innych środków ogniowych; kończy się rozbudowę stanowisk dowódczo-obserwacyjnych i łączy się je rowami ze stanowiskami oporu drużyn (plutonowymi punktami oporu), tworząc kompanijne (plutonowe) punkty oporu; buduje się schrony przedpiersiowe dla ludzi; kończy się budowę ukryć w batalionowych i kompanijnych punktach zabezpieczenia logistycznego; rozbudowuje się zapory inżynieryjne.
W następnej kolejności doskonali się rozbudowę punktów oporu, rozbudowuje schrony przedpiersiowe i schrony na stanowiskach dowódczo-obserwacyjnych batalionu i kompanii; wykonuje się okopy na rubieżach ogniowych i ukrycia na pozostałe uzbrojenie i sprzęt wojskowy, buduje się zapory w głębi punktów oporu oraz przygotowuje drogi dozoru i ewakuacji.
3.2. Przygotowanie i prowadzenie obrony
Przyszła obrona będzie musiała przeciwstawić się powietrzno-lądowemu natarciu. Taki charakter działań zaczepnych, w powiązaniu ze wzrastającą rolą walki elektronicznej wskazuje, że pododdziały zmechanizowane (czołgów) będą musiały być przygotowane do odparcia tego rodzaju uderzeń oraz liczyć się jeszcze z szeregiem innych implikacji. Trzeba przewidywać, że przeciwnik zaatakuje w możliwych wymiarach. Stosując różne formy i metody oddziaływania zmierzać będzie do rozbicia od wewnątrz ugrupowania obronnego. Po naruszeniu systemu obrony i uzyskaniu przewagi - w określonym miejscu i czasie - nacierający dążyć będzie do szybkiego wychodzenia na skrzydła i tyły broniącego się pododdziału i nadania swym działaniom charakteru wysoce manewrowego.
Przy obecnym układzie geopolitycznym i stanie sił zbrojnych wszędzie i to od samego początku konfliktu zbrojnego nie możemy być silni. Stara maksyma wojskowa mówi - kto chce bronić wszystkiego, nie broni niczego. Dlatego też nowego wymiaru nabrały sprawy związane z planowaniem, organizowaniem i prowadzeniem walki obronnej przez pododdziały.
3.2.1. Batalion zmechanizowany
Miejsce, rola i zadania batalionu w obronie
Batalion broni się z zasady w składzie związku taktycznego (oddziału) - rzadziej samodzielnie. Jego rola w obronie zależeć będzie od miejsca w ugrupowaniu bojowym przełożonego, zadania jakie otrzyma oraz ważności bronionego przezeń rejonu, jak i posiadanych sił i środków.
Będąc w składzie związku taktycznego (oddziału) może bronić się w pierwszym lub drugim rzucie, na głównym lub pomocniczym kierunku (rejonie) obrony. Może on także znaleźć się w odwodzie wyższego przełożonego, działać w pasie przesłaniania lub na pozycji przedniej - jako oddział wydzielony.
Niekiedy w czasie prowadzenia działań taktycznych w terenie trudno dostępnym (w górach, terenie lesisto-jeziornym) - batalion może bronić rejonu, rubieży lub obiektu na samodzielnym kierunku.
Batalion pierwszego rzutu przeznaczony jest do zatrzymania natarcia przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu lub opóźnienia natarcia przeciwnika. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony - stworzenia warunków do wykonania kontrataku.
Batalion drugiego rzutu przeznaczony jest do obrony na pozycji w głębi ugrupowania bojowego związku taktycznego (oddziału) w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu lub wykonania kontrataku.
Batalion pozostający w odwodzie przeznaczony jest do wykonania zadań wynikłych podczas walki.
Treść zadań batalionu oraz sposób ich wykonania zależy od przyjętego sposobu rozegrania walki przez przełożonego, od tego, czy zamierza on załamać przeciwnika w oparciu o uporczywą obronę batalionów pierwszego rzutu i kontrataki drugim rzutem, czy też w głębi obrony.
Zadanie batalionu broniącego się w pierwszym rzucie związku taktycznego (oddziału) w rejonie jego głównego wysiłku, polega zazwyczaj na tym, by we współdziałaniu z przydzielonymi i wspierającymi pododdziałami, sąsiadami i pododdziałami innych rodzajów wojsk - zadać przeciwnikowi maksymalne straty przed przednim skrajem i nie dopuścić go do przerwania się w głąb obrony.
W razie wdarcia się przeciwnika w rejon obrony i niemożliwości likwidacji go własnymi siłami - batalion ogniem i uporczywym utrzymywaniem zajmowanej pozycji powinien nie dopuścić do dalszego włamania oraz stworzyć warunki dogodne do rozbicia jego sił i środków drugim rzutem (odwodem) i odwodami specjalnymi wyższego przełożonego.
Batalion broniący się na pomocniczym kierunku otrzymuje zwykle zadanie wiązania przeciwnika walką i niedopuszczenia do przerwania się go w stronę skrzydeł i wyjścia na tyły oraz utrzymania bronionego rejonu (obiektu).
Zadaniem batalionu drugiego rzutu jest rozbicie przeciwnika, który włamał się w głąb obrony lub załamanie jego natarcia. Zadanie to batalion może realizować poprzez wykonanie kontrataku lub obronę kolejnej pozycji. W zależności od warunków obrony może je również realizować poprzez zajęcie całością lub częścią sił przygotowanej rubieży ogniowej. W batalionie przygotowuje się jedną - dwie rubieże ogniowe, które mogą być jednocześnie rubieżami rozwinięcia do kontrataku. Do niszczenia czołgów przeciwnika ogniem z miejsca przygotowuje się zasadzki. Ponadto batalion będąc w drugim rzucie może wykonywać zadania:
wzmocnienia lub zamiany batalionu pierwszego rzutu, który poniósł duże straty;
likwidacji desantu przeciwnika;
zamykania wyrw, które powstały po uderzeniu bronią precyzyjną;
osłony skrzydeł w wypadku braku bezpośrednich sąsiadów.
Batalion stanowiący odwód wyższego przełożonego otrzymuje zadania wynikłe w toku prowadzenia walki obronnej. Przeważnie będzie to walka z przeciwnikiem, który włamał się w głąb obrony. Zadanie to może realizować poprzez wykonanie kontrataków lub obronę pozycji. Poza tym może wykonywać jedno z zadań lub jego część - przewidzianych dla drugiego rzutu.
W zależności od miejsca i roli, jaką batalion spełnia w działaniach szczebla nadrzędnego, przydziela mu się odpowiednie wzmocnienie i wsparcie pododdziałami (środkami) innych rodzajów wojsk. Batalion broniący się w rejonie głównego wysiłku obrony otrzymuje z reguły większe wzmocnienie i wsparcie ogniem artylerii, a ponadto na podejściach do jego obrony i bezpośrednio przed przednim skrajem ześrodkowuje się zasadniczy wysiłek środków ogniowych wyższego szczebla.
Przygotowanie obrony
Przygotowanie obrony w batalionie rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania bojowego lub z inicjatywy dowódcy (w wypadku nieotrzymania zadania, gdy sytuacja tego wymaga).
Sposób pracy dowódcy i sztabu batalionu podczas przygotowania obrony zależeć będzie od: treści otrzymanego zadania; odległości od przeciwnika; sposobu działania przeciwnika; charakteru terenu; czasu przeznaczonego na przygotowanie obrony.
We wszystkich przypadkach powinny one zapewnić szybkie zajęcie rejonu obrony i organizację systemu ognia w wyznaczonym czasie.
Czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca batalionu wykonuje bezpośrednio w terenie. Jeżeli nie ma takiej możliwości, to organizuje je wykorzystując mapę, szkic lub makietę terenu a niekiedy zdjęcie lotnicze. Zawsze powinien jednak dążyć do osobistego rozpoznania rejonu przyszłych działań i sprecyzowania postawionych zadań.
Obowiązki dowódcy batalionu w zakresie przygotowania obrony
Głównymi przedsięwzięciami dowódcy batalionu w zakresie przygotowania obrony są:
- wypracowanie decyzji do obrony;
dokonać analizy zadania i określić cel działania (jeżeli nie został określony);
ocenić sytuację;
dokonać wyboru sposobu działania;
ustalić zadania dla podległych i przydzielonych pododdziałów (środków);
- wykonanie stosownych dokumentów bojowych;
graficznie przedstawić na mapie roboczej lub szkicu sposób wykonania zadania;
- postawienie zadań bojowych;
- zorganizowanie rozpoznania, współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego;
- doprowadzenie do gotowości pododdziału;
- zorganizowanie przysposobienia rejonu do obrony;
- kontrolowanie przygotowania działań przez podwładnych.
Obowiązki szefa sztabu batalionu w zakresie przygotowania obrony:
opracować harmonogram działania (kalkulacja czasu);
przygotować wytyczne w zakresie organizacji rozpoznania, współdziałania i zabezpieczenia bojowego, logistycznego;
zorganizować system dowodzenia;
utrzymywać batalion w ciągłej gotowości bojowej;
uczestniczyć w organizowaniu obrony.
Kolejność i treść pracy dowódcy batalionu w etapie planowania działań
Celem planowania obrony jest określenie kolejności, sposobów i terminów wykonania zadań bojowych przez pododdziały, rozwiązanie problemów współdziałania i zabezpieczenia walki.
Analiza zadania
W wyniku przeprowadzonej analizy zadania dowódca batalionu powinien określić cel działania własnego pododdziału, jeżeli nie otrzymał takiego od dowódcy brygady (pułku). Dowódca batalionu analizuje zadanie w trakcie jego wysłuchiwania lub natychmiast po jego otrzymaniu.
Analiza zadania obejmuje:
|
|
Zrozumienie celu i sposobu wykonania zadania przez przełożonego a w tym:
|
|
|
|
|
|
Określenie miejsca i roli własnego batalionu:
|
Analiza zadania |
|
|
|
|
Określenie uwarunkowań czasowo-przestrzennych:
|
|
|
|
|
|
Zrozumienie zadań sąsiadów:
|
Rys. 21. Zakres analizy zadania
We wnioskach z analizy zadania dowódca batalionu ustala:
na jakim kierunku (głównym czy pomocniczym) broni się batalion;
gdzie i w jaki sposób powinien wykonać uderzenie na przeciwnika środkami ogniowymi;
jaki manewr pododdziałami i kiedy wykonać;
na jakim kierunku i na utrzymaniu jakich rejonów (obiektów) należy skupić główny wysiłek batalionu;
jakie przyjąć ugrupowanie sił i środków;
jaki jest cel działania batalionu.
Kalkulacja czasu
Podstawę do kalkulacji czasu stanowią:
czas otrzymania zadania bojowego;
termin zajęcia rejonu obrony przez pododdziały (jeżeli obrona jest organizowana bez styczności z przeciwnikiem lub w styczności a wymaga opanowania danej rubieży);
czas gotowości systemu ognia;
czas gotowości rozbudowy inżynieryjnej;
czas gotowości batalionu do obrony.
Rozliczenie posiadanego czasu winno dać podstawę do zorganizowania pracy wewnątrz sztabu batalionu oraz pracy podwładnych w pododdziałach. Po kalkulacji czasu winno się określić:
czas niezbędny do powzięcia decyzji (planowania);
czas niezbędny na organizowanie obrony;
czas na doprowadzenie pododdziału do gotowości do wykonania zadania;
czas przysposobienie rejonu do działania.
Kalkulację czasu przeprowadza dowódca batalionu, może zlecić ją szefowi sztabu batalionu lub ustalają wspólnie harmonogram działania.
Wydanie zadań przygotowawczych
Po przeprowadzonej analizie zadania i kalkulacji czasu dowódca batalionu wydaje pododdziałom zadanie przygotowawcze a szefowi sztabu wytyczne.
Zadania przygotowawcze zaliczane są do etapu organizowania obrony i umożliwiają terminowe zorganizowanie działań.
Powinny zawierać:
1. Charakter przyszłych działań.
2. Określenie zasadniczych przedsięwzięć przygotowujących pododdziały:
w jakiej kolejności (kto), w jakim czasie (kiedy), skąd (miejsce) i co ma pobrać w celu szybkiego przygotowania pododdziałów batalionu do wykonania zadania.
3. Czas, miejsce i sposób otrzymania zadania bojowego.
Wytyczne dowódcy batalionu dla szefa sztabu powinny zawierać zadania w zakresie organizacji rozpoznania oraz czasu, miejsca i składu dowódców biorących udział w rekonesansie.
Ocena sytuacji
Ocenę sytuacji dowódca batalionu prowadzi na podstawie bieżących informacji otrzymanych od przełożonego, pododdziałów walczących w bezpośredniej styczności lub własnych elementów rozpoznawczych.
Rys. 22. Elementy oceny sytuacji
Oceniając przeciwnika dowódca batalionu określa rejony lokalizacji jego sił głównych, możliwe kierunki ich natarcia - zwłaszcza kierunek ich głównego uderzenia - a także prawdopodobny czas podejścia do natarcia oraz możliwość oddziaływania przeciwnika powietrznego i uderzeń bronią precyzyjną.
Wychodząc z pojemności odcinków terenu dostępnych do działań dla czołgów i bojowych wozów piechoty - ustala możliwe kierunki uderzeń przed frontem rejonu obrony batalionu, możliwe rubieże rozwijania i przewidywane zadania. Określa możliwe sposoby (warianty) działania i przyjmuje najbardziej prawdopodobny. Na tej podstawie ustala potencjał bojowy przewidywanego przeciwnika i precyzuje:
na jakim kierunku należy skupić główny wysiłek obrony;
w jakich rejonach (rubieżach) i jakimi środkami - uwzględniając uderzenia przez przełożonego - należy porazić ważniejsze elementy ugrupowania bojowego przeciwnika na podejściach do rejonu obrony, przed przednim skrajem i w rejonie ewentualnego włamania;
jakie obiekty przyjąć do rażenia w pierwszej i następnej kolejności.
Podczas oceny sił własnych dowódca batalionu określa:
potencjał batalionu (jaki jest skład pododdziałów; stopień ich ukompletowania; jakie posiadają uzbrojenie, wyposażenie i ich sprawność; jaki jest stan zaopatrzenia w środki walki);
potencjał pododdziałów przydzielonych (ich skład, wyposażenie i uzbrojenie oraz stan zaopatrzenia w środki walki).
Obliczenia określające potencjał bojowy własnych pododdziałów i pododdziałów przeciwnika stanowią podstawę niezbędną do określenia możliwych sposobów działania.
Na podstawie porównania potencjału przeciwnika z potencjałem własnym, dowódca batalionu określa możliwości wykonania zadania przez batalion - przy uwzględnieniu zadań wykonywanych przez przełożonego na jego korzyść - przyjmując różne sposoby działania. Sposób działania zapewniający największe prawdopodobieństwo wykonania zadania i osiągnięcia celu przyjmuje do realizacji.
Następnie określa, które kompanie należy rozmieścić w rejonie głównego i na pomocniczego wysiłku obrony, które z nich pozostawić w pierwszym, a które zachować w drugim rzucie, kiedy i jak ugrupować pododdziały, aby osiągnąć gotowość do obrony w nakazanym terminie. W dalszej kolejności ustala rozmieszczenie pododdziałów logistycznych, wielkość i czas uzupełnienia zapasów środków materiałowych oraz zasadnicze przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego.
Rozpatruje charakter działań i możliwości bojowe sąsiadów oraz wpływ wykonania zadania przez nich (lub niewykonania), na realizację przyjętego sposobu działania przez własny pododdział.
Ocenę przeciwnika i wojsk własnych prowadzi w aspekcie terenu, warunków meteorologicznych, pory roku i doby oraz sytuacji skażeń.
W wyniku dokonanej oceny sytuacji ustala:
sposób działania;
zadania dla wykonawców (w myśl przyjętego sposobu działania);
podział sił i środków;
możliwości manewru siłami i środkami;
główne zagadnienia rozpoznania, współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego.
Dowódca batalionu wybrany sposób wykonania zadania przedstawia graficznie na mapie roboczej (w razie potrzeby także na szkicu).
Na mapie roboczej dowódca batalionu przedstawia następujące dane:
wiadomości o przeciwniku, jego ugrupowanie i skład, przewidywany charakter jego działania;
położenie wyjściowe pododdziałów;
sytuacja skażeń i prognozowany jej rozwój;
zadanie przełożonego w takim zakresie, aby można było przeprowadzić analizę zadania;
zadania dla kompanii i przydzielonych pododdziałów;
zadania pododdziałów współdziałających;
położenie i zadania bezpośrednich sąsiadów (kompanii);
rozmieszczenie stanowisk dowodzenia (własnego, przełożonego, podwładnych i sąsiadów);
rozmieszczenie jednostek i urządzeń logistycznych własnych i brygady (pułku) w niezbędnym zakresie;
linie rozgraniczenia;
rodzaj i miejsce zapór inżynieryjnych;
drogi działania wybrane przez dowódcę batalionu lub ustalone przez dowódcę brygady,
pułku;
inne dane w zależności od potrzeb.
Kolejność i treść pracy dowódcy batalionu w etapie organizowania obrony
Celem organizowania obrony jest przekazanie zadań wykonawcom, utworzenie ugrupowania bojowego i realizacja przedsięwzięć zabezpieczających sprawne działanie pododdziałów.
Z zasady czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca wykonuje bezpośrednio w terenie i na bieżąco konfrontuje wyciągane wnioski z aktualną sytuacją taktyczną i terenem. Niekiedy jednak planuje obronę na podstawie mapy, szkicu lub makiety terenu, a czasem wykorzystując zdjęcie lotnicze. Zawsze powinien jednak dążyć do osobistego rozpoznania rejonu przyszłych działań i sprecyzowania postawionych zadań - rekonesans.
Rekonesans może być prowadzony przez dowódcę batalionu różnymi sposobami i w różnym czasie w stosunku do przedsięwzięć organizacyjnych przed walką. Na sposób i zakres prowadzenia rekonesansu mają wpływ między innymi takie czynniki, jak: miejsce i czas otrzymanego zadania, czas jakim dysponuje dowódca na przygotowanie obrony, odległość od rozpoznawanego rejonu, położenie walczących stron i aktualna sytuacja bojowa, widoczność terenu (pora doby, rodzaj pogody),
doświadczenie i styl pracy dowódcy.
Po rekonesansie dowódca batalionu stawia zadania. Stopień szczegółowości zadań zależy od przyjętej techniki dowodzenia: przez cele, zadania, czy czynności.
Stosując technikę „ przez czynności” rozkaz bojowy powinien ujmować:
dozory (wskazanie obiektu, określenie jego położenia, odległości, podanie nazwy i numeru);
Krótka ocena przeciwnika (tylko wtedy, gdy podwładni nie otrzymali jej wcześniej).
przewidywany skład przeciwnika, który będzie działał w pasie obrony batalionu;
prawdopodobne kierunki uderzenia i rubież ataku;
możliwości niszczenia środków ogniowych batalionu;
przewidywany sposób działania przed przednim skrajem i w głębi obrony;
siły i środki mogące wspierać jego atak;
co i kiedy jest najgroźniejsze dla nas w działaniu przeciwnika.
Zadanie bojowe batalionu.
Zadania sił i środków przełożonego działającego na korzyść batalionu, zadanie sąsiadów oraz linie rozgraniczenia.
rubieże i rodzaj ogni wykonywanych przez artylerię przełożonego w pasie obrony batalionu;
rubieże ogniowe OPpanc., minowania OZap. działających w rejonie obrony batalionu oraz drogi ich manewru;
osłona przeciwlotnicza realizowana przez pododdziały przełożonego;
sąsiedzi - treść ich zadań i kierunki ognia zazębiające się z kierunkami batalionu;
linie rozgraniczenia.
4. Sposób wykonania zadania.
5. Po słowie „ROZKAZUJĘ” zadanie bojowe:
dla kompanii pierwszego rzutu:
środki wzmocnienia;
punkt oporu (główny i zapasowy);
treść zadania do odparcia ataku przeciwnika przed przednim skrajem i w przypadku włamania się go w głąb obrony;
z kim współdziałać, jakie zapory ustawić przed przednim skrajem;
odcinki ześrodkowań ognia;
strefy ognia przeciwpancernego i wydzielonych do walki ze środkami napadu powietrznego;
pasy ognia i dodatkowe kierunki ognia;
sposób zabezpieczenia luk i skrzydeł;
dla kompanii drugiego rzutu:
środki wzmocnienia;
punkt oporu (główny i zapasowy);
treść zadania;
z kim współdziałać i jakie zapory ustawić przed przednim skrajem;
kierunki i rubieże ogniowe;
pas ognia i dodatkowy kierunek ognia;
odcinki ześrodkowań ognia.
odwodowi:
rejon ześrodkowania;
kierunki i rubieże ogniowe;
zadania, do wykonania których ma być przygotowany.
kompanii wsparcia i przydzielonym pododdziałom artylerii:
zadania wykonywane w ramach ogniowego wzbronienia podejścia i rozwinięcia pododdziałów przeciwnika;
zadania w zakresie ogniowego odparcia ataku;
zadania realizowane w ramach wsparcia pododdziałów broniących się w głębi;
czas gotowości i sygnały otwarcia, przeniesienia i przerwania ognia.
pododdziałom ubezpieczenia bojowego:
stanowiska, zadania, środki wsparcia, sposób wywołania ich ognia i wycofania.
Przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego:
miejsce i czas rozwinięcia punktów logistycznych;
normy zużycia środków bojowych i materiałowych (limity).
Podstawowe terminy i sygnały:
czas zajęcia rejonu obrony;
czas gotowości systemu ognia;
czas zakończenia rozbudowy fortyfikacyjnej pierwszej, drugiej i następnej kolejności;
sygnały alarmowania, dowodzenia i powiadamiania.
Miejsce stanowiska dowódczo-obserwacyjnego i zastępcę.
Po postawieniu zadań bojowych pododdziałom dowódca batalionu organizuje rozpoznanie i współdziałanie.
Organizując rozpoznanie dowódca określa jego cel, zadania i sposób ich wykonania oraz siły i środki do ich realizacji.
Na tej podstawie szef sztabu batalionu stawia zadania pododdziałom wyznaczonym do prowadzenia rozpoznania, określa sposób ich wykonania, organizuje przygotowanie i wysłanie pododdziałów, dowodzenie i łączność z nimi. Zbiera dane z rozpoznania, melduje dowódcy batalionu, przesyła do sztabu brygady (pułku), a także informuje podległych dowódców i współdziałające pododdziały.
Do prowadzenia rozpoznania w batalionie organizuje się:
obserwatorów - jeden w drużynie;
posterunek obserwacyjny;
podsłuchy (w nocy);
grupa wypadowa (w bezpośredniej styczności);
bojowy patrol rozpoznawczy.
Współdziałanie w obronie organizuje się na cały okres walki batalionu według etapów walki, prawdopodobnych kierunków natarcia przeciwnika oraz realizowanych zadań bojowych.
Zasadnicze etapy, według których organizuje się współdziałanie to:
rażenie przeciwnika w czasie podejścia do przedniego skraju i rozwijania się w ugrupowanie bojowe do natarcia;
walka o utrzymanie pozycji ubezpieczenia bojowego;
odparcie ataków przeciwnika przed przednim skrajem obrony;
rozbicie przeciwnika, który się włamał w głąb obrony.
Dowódca batalionu organizując współdziałanie w pierwszym etapie, podaje dowódcom pododdziałów:
cel etapu;
przyjęty sposób walki z przeciwnikiem w tym etapie;
zadania dla poszczególnych wykonawców.
Określa rejony na podejściach do przedniego skraju, w których planowane są uderzenia ogniem artylerii i lotnictwem - zgodnie z decyzją przełożonych - określa zadania ogniowe kompanii wsparcia i artylerii przydzielonej.
Jeżeli przed przednim skrajem obrony tworzona jest pozycja ubezpieczeń bojowych, dowódca batalionu podaje sposób rozegrania walki w oparciu o siły ubezpieczeń - określa zadania pododdziałów będących ubezpieczeniem, a także zadanie przydzielonej artylerii i kompanii wsparcia. Precyzuje sposób wycofania się pododdziałów z pozycji ubezpieczeń, ich osłony ogniem i przejścia przez przedni skraj.
Omawiając współdziałanie sił i środków ogniowych pierwszego rzutu dla odparcia przeciwnika przed przednim skrajem obrony - po ustaleniu celu etapu i sposobu jej rozegrania dowódca podaje sygnały do wykonania ogni ześrodkowanych, ogni zaporowych artylerii, sygnały i sposób otwarcia ognia przez bojowe wozy piechoty (czołgi) i pozostałych środków ogniowych, sposób i miejsca tworzenia worków ogniowych.
Ponadto określa sposób działania pododdziałów w czasie wykonania przez przeciwnika ogniowego przygotowanie natarcia, zwracając szczególną uwagę na sposób odtworzenia naruszonego systemu dowodzenia, rozpoznania oraz prac ratowniczych i medyczno-ewakuacyjnych.
Dowódca batalionu - uwzględniając działanie pododdziałów w celu rozbicia przeciwnika, który włamał się w głąb obrony - podaje podległym dowódcom prawdopodobne kierunki włamania, rejony w których dowódca brygady razi przeciwnika ogniem artylerii oraz kierunki kontrataków drugiego rzutu (odwodu) brygady, rejony które należy uporczywie trzymać, aby nie dopuścić do dalszego rozszerzania wyłomu w głąb i na skrzydła. Określa sposób ześrodkowania ognia artylerii i moździerzy oraz innych środków ogniowych w celu obezwładnienia przeciwnika, sposób zajęcia rubieży ogniowych przez pluton ppanc lub wyznaczone bojowe wozy piechoty (czołgi).
Dla właściwego współdziałania podaje się podwładnym sygnały wywołania, przeniesienia i przerwania ognia, rozpoznanie własnego lotnictwa i oznaczenie przebiegu przedniego skraju obrony, wskazywania celów itp.
Jeżeli przewidywane jest prowadzenie walki w nocy, dowódca batalionu powinien przewidzieć wzmocnienie rozpoznania, ubezpieczenia i obserwacji, organizację podsłuchów, wzmocnienie obrony skrzydeł i luk, przygotowanie środków ogniowych do prowadzenia ognia z użyciem noktowizorów, sposób oświetlenia terenu, wskazywania celów.
Równocześnie ze stawianiem zadań bojowych lub bezpośrednio po nich dowódca batalionu jest zobowiązany każdorazowo zorganizować zabezpieczenie bojowe działań.
Organizując zabezpieczenie bojowe, dowódca batalionu określa kolejność, zakres i czas realizacji przedsięwzięć umożliwiających uniknięcie uderzeń przeciwnika i stwarzających warunki wykonania zadań bojowych.
Organizując ubezpieczenie dowódca batalionu zazwyczaj określa cel ubezpieczenia kierunki zagrożenia, na których należy skupić główną uwagę, miejsce, skład, rodzaj i czas wysłania ubezpieczeń, zadania oraz hasło i odzew.
W batalionie do ubezpieczenia organizuje się:
ubezpieczenie bojowe w sile plutonu z kompanii drugiego rzutu;
Ubezpieczenia bezpośrednie:
czujki (podsłuchy);
patrole (piesze, na bojowych wozach piechoty);
dyżurne środki ogniowe;
obserwatorów.
Organizując maskowanie dowódca batalionu podaje zakres, kolejność i terminy realizacji przedsięwzięć zmierzających do ukrycia sił i środków batalionu przed obserwacją wzrokową, środkami elektrooptycznymi i radiolokacyjnymi.
Maskowanie w obronie osiąga się przez skryte rozmieszczenie w terenie i przegrupowanie pododdziałów wykorzystując maskujące właściwości terenu, etatowe środki maskowania (siatki maskujące), malowanie barwami ochronnymi uzbrojenia i sprzętu technicznego, ograniczoną pracę radiostacji, likwidację wszelkich oznak demaskujących (świetlnych, dźwiękowych, radiotechnicznych, termicznych), użycie dymów.
Organizując powszechną obronę przeciwlotniczą dowódca batalionu określa kolejność, zakres i czas realizacji przedsięwzięć umożliwiających uniknięcie lub zminimalizowanie skutków uderzeń środków napadu powietrznego przeciwnika.
Obejmują one rozpoznanie wzrokowe przeciwnika powietrznego, alarmowanie o zagrożeniu, zorganizowany ogień broni strzeleckiej i pokładowej bojowych wozów piechoty. Część przedsięwzięć dowódca batalionu organizuje w sposób kompleksowy z innymi przedsięwzięciami, np.: maskowaniem czy zabezpieczeniem inżynieryjnym.
Rozpoznanie powietrzne realizuje się za pomocą posterunku obserwacyjnego i obserwatorów w pododdziałach.
Do walki z niskolecącymi środkami napadu powietrznego wyznacza się siły co najmniej plutonu, nie zaangażowane bezpośrednio w walce z przeciwnikiem naziemnym.
Do pododdziałów należy doprowadzić sygnały rozpoznawcze własnych samolotów i śmigłowców oraz sygnał zakazu prowadzenia ognia.
Organizacja zabezpieczenia inżynieryjnego w obronie obejmuje: rozpoznanie, rozbudowę fortyfikacyjną terenu, rozbudowę zapór i utrzymanie dróg.
Dane z rozpoznania wykorzystuje się do określenia sił i środków oraz czasu na rozbudowę inżynieryjną. Dowódca batalionu organizując zabezpieczenie inżynieryjne podaje przedsięwzięcia, jakie należy wykonać, kolejność i zakres prac, siły i środki oraz terminy i sposoby ich wykonania, terminy składania meldunków o przebiegu prac inżynieryjnych, sposób przygotowania i utrzymania jednej drogi od rokady oddziału - do przedniego skraju.
Organizując obronę przeciwchemiczną dowódca batalionu określa:
sposób prowadzenia obserwacji oraz wykrywania uderzeń bronią jądrową i chemiczną, rozpoznania rejonów porażenia, a także wykrywania skażeń;
sposób i czas prowadzenia kontroli napromieniowania i stopnia skażenia;
miejsce, czas i sposób prowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych;
sposób i czas maskowania dymem pododdziałów batalionu, a także wydzielane do tego siły i środki;
sposób wykorzystania miotaczy ognia;
czas sprawdzenia szczelności i dopasowanie masek przeciwgazowych.
Obronę przeciwchemiczną w batalionie organizuje szef sztabu batalionu.
Organizując zabezpieczenie logistyczne dowódca batalionu powinien ustalić stan amunicji i środków materiałowych w pododdziałach i przedsięwziąć kroki do jej niezwłocznego uzupełnienia. W tym celu określa:
wielkość i terminy zgromadzenia zapasów amunicji, paliw i żywności (jeżeli nie zostały zgromadzone wcześniej);
czas, miejsce i zakres obsługiwań technicznych, jeżeli nie zostały podane (zorganizowane) wcześniej w trakcie zadań przygotowawczych;
sposób i kolejność ewakuacji sprzętu i uzbrojenia w trakcie organizowania i prowadzenia walki;
sposób wyszukiwania rannych, udzielanie pierwszej pomocy i ewakuacji z kompanijnych gniazd rannych;
miejsce rozwinięcia punktów logistycznych batalionu oraz sposoby uzupełniania środków walki.
Przygotowanie batalionu do działań w zasadzie rozpoczyna się z chwilą otrzymania od dowódcy brygady zarządzenia przygotowawczego, na podstawie którego organizuje się:
-- przygotowanie broni, sprzętu technicznego oraz dowódców i żołnierzy;
- przeprowadzenie pracy wyjaśniająco-mobilizującej w pododdziałach.
Jeżeli czas pozwala, dowódca może przeprowadzić ćwiczenie taktyczne w warunkach zbliżonych do przyszłych działań.
Szczególnym elementem systemu obrony batalionu jest system ognia. W obronie batalionu polega on na stworzeniu ciągłych stref ognia wszystkich rodzajów broni - będących w dyspozycji dowódcy batalionu - przed przednim skrajem, w lukach i na skrzydłach oraz w głębi obrony.
Bez względu na sposób przejścia do obrony w pierwszej kolejności dowódca batalionu przygotowuje system ognia przed przednim skrajem i na kierunkach najbardziej zagrożonych.
Na system ognia batalionu składa się:
ogień artylerii przydzielonej i organicznej batalionu;
ogień środków przeciwpancernych, bojowych wozów piechoty i czołgów;
ogień broni strzeleckiej pododdziałów;
ogień innych środków rażenia.
System ognia w obronie batalionu obejmuje:
ogień artylerii z zakrytych stanowisk ogniowych;
odcinki ześrodkowań ognia;
strefy ognia środków przeciwpancernych i wydzielonych do walki ze środkami napadu powietrznego;
strefy ciągłego ognia innych środków rażenia.
Przygotowanie systemu ognia w batalionie rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania i realizowane jest w toku realizacji przedsięwzięć planowania i organizowania obrony, aż do momentu podania pierwszej komendy ogniowej.
Ugrupowanie bojowe batalionu
Ugrupowanie bojowe w batalionie tworzy się przez rozmieszczenie sił i środków do prowadzenia walki. Zależy ono od otrzymanego zadania, sposobu rozegrania walki, aktualnej sytuacji taktycznej, terenu oraz ważności bronionego kierunku i przewidywanego sposobu działania przeciwnika.
W zależności od otrzymanego zadania, sposobu rozegrania walki, posiadanych sił i środków, szerokości bronionego rejonu oraz charakteru terenu, batalion może się ugrupować w jeden lub w dwa rzuty.
Ugrupowanie bojowe batalionu składa się z:
pododdziałów pierwszego rzutu;
pododdziałów drugiego rzutu lub odwodu;
pododdziału artylerii;
elementów rozpoznania (ubezpieczenia);
stanowiska dowódczo-obserwacyjnego;
elementów zabezpieczenia logistycznego.
Przy ugrupowaniu w jeden rzut tworzy się odwód w sile co najmniej plutonu.
Pierwszy rzut jest niezwykle ważnym elementem w obronie batalionu. Przeznaczony jest do zadania przeciwnikowi maksymalnych strat ogniem wszystkich środków przed przednim skrajem obrony oraz do utrzymania punktów oporu na przednim skraju i najbliższej głębokości rejonu obrony batalionu.
Do pierwszego rzutu batalionu wydziela się z zasady większość sił i środków (2 - 3 kompanie). Zmniejszona ilość sił i środków w pierwszym rzucie może wystąpić wówczas, gdy warunki terenowe pozwalają na skupienie głównego wysiłku w głębi obrony.
Drugi rzut batalionu może składać się z jednej kompanii. Broni on punktów oporu - pogłębiając obronę batalionu na kierunku głównego wysiłku obrony. Zamyka wyrwy powstałe po uderzeniach bronią precyzyjną oraz zamienia pododdziały pierwszego rzutu, które utraciły zdolność bojową.
Odwód ogólnowojskowy tworzy się w sile co najmniej plutonu (plcz) wówczas, gdy batalion ugrupowany jest w jeden rzut. Wykonuje on zadania doraźne, wynikłe w toku prowadzenia walki.
Przydzielone batalionowi pododdziały czołgów lub innych rodzajów wojsk mogą być podporządkowane kompaniom lub wykorzystane całością.
Grupę środków ogniowych i pododdziałów rodzajów wojsk pozostających w dyspozycji dowódcy batalionu, tworzy się z organicznych i przydzielonych sił i środków. Wykonują one zadanie wsparcia ogniowego i zabezpieczenia obrony batalionu.
Luki między punktami oporu kompanii osłania się zaporami (przede wszystkim minowymi) i ogniem artylerii (moździerzy) oraz ogniem bojowych wozów piechoty ze skrzydeł i z głębi.
W skład ugrupowania bojowego batalionu wojsk operacyjnych włącza się pododdziały wojsk obrony terytorialnej i straży granicznej.
Rys. 23. Ugrupowanie batalionu w dwa rzuty
Rys. 24. Ugrupowanie batalionu wzmocnionego kompanią czołgów
Rys.25. Ugrupowanie bojowe batalionu w jeden rzut z odwodem
Warianty ugrupowania bojowego batalionu zobrazowane zgodnie z procedurami obowiązującymi w NATO
Rys. 26. Ugrupowanie batalionu w dwa rzuty
Rys. 27. Ugrupowanie batalionu wzmocnionego kompanią czołgów
Rys.28. Ugrupowanie bojowe batalionu w jeden rzut z odwodem
Prowadzenie walki obronnej przez batalion
Sposób prowadzenia obrony przez batalion jest uzależniony od jej celu, rodzaju i warunków taktycznych obrony. W obronie wyróżnia się działanie ubezpieczeń bojowych, walkę o utrzymanie przedniego skraju obrony oraz walkę w głębi rejonu obrony.
Batalion rozpoczyna walkę z przeciwnikiem z chwilą jego wejścia w zasięg ognia środków znajdujących się w dyspozycji dowódcy batalionu. Charakter tego oddziaływania powinien mieć tendencje wzrostowe, nasilane w miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju obrony.
Z chwilą podejścia czołowych pododdziałów przeciwnika do pozycji przedniej (ubezpieczeń bojowych), broniące jej siły ogniem wszystkich środków zmuszają przeciwnika do rozwinięcia się, a następnie - na odpowiedni sygnał dowódcy batalionu - wycofują się za przedni skraj obrony i przechodzą do punktów oporu rozbudowanych w głębi.
Dowódca batalionu organizuje wsparcie walki tych pododdziałów, przygotowuje drogi ich wycofania się, przejścia w systemie własnych zapór przed przednim skrajem - a także zabezpiecza ich wyjście z walki i oderwanie się od przeciwnika.
W przypadku, gdy nie tworzy się pozycji przedniej (ubezpieczenia bojowego), walkę z elementami rozpoznawczymi (ubezpieczeniami) przeciwnika podejmują dyżurne środki ogniowe z tymczasowych lub zapasowych stanowisk ogniowych.
Z chwilą rozpoczęcia przez przeciwnika ogniowego przygotowania ataku dowódca batalionu prowadzi obserwację, precyzuje zadania dla przydzielonej i organicznej artylerii oraz innych środków ogniowych w celu rażenia wozów bojowych, czołgów i pozostałych środków opancerzonych.
Wyznaczeni obserwatorzy pozostają na swoich stanowiskach i obserwują. Dowódca - również z przygotowanych ukryć - osobiście obserwuje działania przeciwnika i wojsk własnych, aby na czas wykryć przejście przeciwnika do ataku i dać sygnał pododdziałom do wyjścia z ukryć, zajęcia stanowisk ogniowych i otwarcia ognia.
W momencie ataku przeciwnika - otwierają ogień wszystkie środki ogniowe rozmieszczone w czołowych punktach oporu w miarę wchodzenia przeciwnika w ich zasięg. Artyleria i moździerze ogniem zaporowym wzbraniają przeciwnikowi ruchu - dążąc do jego zatrzymania - i tym samym stwarzając dogodne warunki do niszczenia czołgów i wozów bojowych środkami przeciwpancernymi.
W miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju i wchodzenia w ciągłe strefy ognia - ogień otwierają bojowe wozy piechoty przeciwpancernymi pociskami kierowanymi i czołgi, następnie armaty wozów bojowych, zmuszając przeciwnika do ataku w ugrupowaniu pieszym. W tym wypadku ogień otwierają karabiny maszynowe i karabinki automatyczne z maksymalnym natężeniem odcinając piechotę od wozów bojowych.
Przejścia w zaporach inżynieryjnych wykonane przez przeciwnika zamka się, a jeżeli jest to nie możliwe, ześrodkowuje się na nich ogień artylerii i innych środków ogniowych.
Czołgi i bojowe wozy piechoty, które włamały się w głąb - niszczy się wszystkimi środkami przeciwpancernymi rozmieszczonymi w głębi.
W razie potrzeby dowódca kompanii pierwszego rzutu - za zezwoleniem lub na rozkaz dowódcy batalionu - wysuwa na zagrożony kierunek część pododdziałów i środków ogniowych z odcinków nieatakowanych.
W walce o przedni skraj obrony dowódca batalionu kieruje działaniami ze stanowiska dowódczo-obserwacyjnego, wpływając na rozwój walki przede wszystkim przez ześrodkowanie ognia artylerii i kompanii wsparcia na najbardziej zagrożone kierunki.
Po odparciu ataku przeciwnika - batalion zwalcza ogniem jego wycofujące się pododdziały i szybko odtwarza naruszony system ognia i zapór inżynieryjnych. Pododdziały batalionu uzupełniają amunicję oraz prowadzą ewakuację porażonych i przygotowują się do odparcia kolejnych ataków.
Artyleria i kompania wsparcia zajmują (kolejne nowe) stanowiska ogniowe.
W przypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony batalionu. Czołowe pododdziały, które znalazły się na jego tyłach - trwale utrzymują bronione punkty oporu. Utrzymanie tych punktów ma szczególne znaczenie dla organizacji walki w głębi batalionowego rejonu obrony. Poprzez uporczywą obronę tych punktów - nawet w warunkach całkowitego lub częściowego okrążenia - plutony i kompanie pierwszego rzutu kanalizują ruch przeciwnika, nie pozwalają mu na rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł.
Ogniem drugiego rzutu i pozostałych środków ogniowych dąży się do zatrzymania go od czoła, ogniem artylerii wzbrania użycia odwodów podchodzących z głębi. Zadaje się maksymalne straty, dezorganizuje jego działanie i stwarza tym samym warunki do wykonania kontrataku drugim rzutem brygady (pułku).
Drugi rzut batalionu z zasady samodzielnie nie wykonuje kontrataku.
Do zniszczenia sił przeciwnika w rejonie włamania dowódca batalionu może wykonać kontratak drugim rzutem wspólnie z drugim rzutem (odwodem) sąsiada lub uczestniczyć w kontrataku związku taktycznego (oddziału).
Dla uzyskania zaskoczenia oraz dużej siły początkowego uderzenia - kontratakujące pododdziały uderzają gwałtownie i z zasady z marszu na bojowych wozach piechoty, w skrzydła i tyły przeciwnika w ugrupowaniu jednorzutowym.
Po wykonaniu kontrataku dowódca batalionu nie czekając na rozkaz - odtwarza naruszony system obrony, w tym system ognia (przede wszystkim przeciwpancernego), zapór inżynieryjnych, odwodów i współdziałania, przygotowując się do odparcia kolejnych ataków.
3.2.2. Kompania zmechanizowana
Miejsce, rola i zadania kompanii w obronie
Kompania zmechanizowana może bronić się w pierwszym lub drugim rzucie batalionu albo stanowić odwód brygady (pułku).Może także być użyta w składzie oddziału wydzielonego (jako oddział wydzielony) w pasie przesłaniania lub bronić się na pozycji przedniej.
Jej rola w obronie zależeć będzie przede wszystkim od miejsca w ugrupowaniu batalionu (na głównym czy pomocniczym wysiłku), zadania jakie otrzyma oraz posiadanych sił i środków .
Kompania pierwszego rzutu przeznaczona jest do zatrzymania (ataku) przeciwnika i utrzymania zajmowanego punktu oporu. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony, kanalizuje jego ruch nie pozwalając mu na rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł.
Kompania drugiego rzutu zajmuje punkt oporu w głębi rejonu obrony batalionu w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika i utrzymania zajmowanego punktu oporu.
Kompania pozostająca w odwodzie przygotowuje obronę w głębi ugrupowania bojowego zachowując gotowość do wykonania zadań wynikłych w toku walki.
Treść zadań poszczególnych kompanii oraz sposób ich wykonania zależy w głównej mierze od przyjętego sposobu rozegrania walki przez dowódcę batalionu, od tego czy zamierza on załamać atakujące pododdziały przeciwnika przed przednim skrajem obrony czy w głębi rejonu obrony.
Zadaniem kompanii broniącej się w pierwszym rzucie batalionu na jego głównym wysiłku obrony jest - we współdziałaniu z przydzielonymi i wspierającymi środkami ogniowymi oraz sąsiadami - zadać przeciwnikowi maksymalne straty przed przednim skrajem obrony i nie dopuścić do wdarcia się go w głąb obrony. W razie wdarcia się przeciwnika, ogniem z zapasowych stanowisk ogniowych kanalizowanie jego ruchu, uniemożliwiając mu wyjście na skrzydła i wprowadzanie drugich rzutów (odwodów) w rejon włamania.
Zadaniem kompanii broniącej się w pierwszym rzucie na pomocniczym kierunku jest zadanie przeciwnikowi maksymalnych strat przed przednim skrajem obrony. Poprzez utrzymanie bronionego punktu oporu, uniemożliwienie przeciwnikowi przerwanie się od strony skrzydeł i wyjście na tyły oraz wsparcie ogniem kompanii broniącej się na głównym wysiłku obrony batalionu.
Zadaniem kompanii drugiego rzutu jest załamanie ataku przeciwnika, który się wdarł w głąb obrony, wspólnie z sąsiadami i odwodami rozbicie jego sił w rejonie włamania. Zadanie to może realizować poprzez obronę kolejnego punktu oporu lub, w zależności od warunków, poprzez zajęcie całością lub częścią sił przygotowanej rubieży ogniowej współdziałając z kompanią wsparcia (plppanc).
Kompania drugiego rzutu może przygotować jedną - dwie rubieże ogniowe.
Ponadto może być użyta do:
wzmocnienia lub zamiany kompanii pierwszego rzutu, która poniosła duże straty;
osłony skrzydeł w wypadku braku sąsiadów lub włamania się przeciwnika na kierunku sąsiada.
Kompania pozostająca w odwodzie przełożonego rozbudowuje punkt oporu w głębi - nie otrzymuje konkretnego zadania. W zależności od sytuacji może realizować zadanie poprzez obronę punktu oporu w głębi na drugiej pozycji, bądź też niektóre z zadań przewidzianych dla drugiego rzutu lub ich część.
W zależności od miejsca i roli jaką kompania spełnia w sposobie rozegrania walki przez dowódcę batalionu może otrzymać wzmocnienie pododdziałami czołgów lub innych rodzajów wojsk. Kompania broniąca się na głównym wysiłku obrony batalionu z reguły otrzymuje większe wzmocnienie, a ponadto na jej kierunku ześrodkowuje się większość ognia artylerii będącej w dyspozycji dowódcy batalionu.
Przygotowanie obrony w kompanii
Przygotowanie obrony w kompanii rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania bojowego od dowódcy batalionu. Bez względu jednak na sposób przekazania zadania bojowego oraz stopień szczegółowości, kolejność i treść pracy dowódcy kompanii nie odbiega zasadniczo od kolejności i treści pracy dowódcy batalionu. Ulega jednak zmniejszeniu zakres rozpatrywanych problemów oraz czas na ich realizację.
W obronie organizowanej w styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii posiada ograniczony czas. Planuje i organizuje obronę z jednoczesnym kierowaniem walką (odpieranie kontrataków, opanowywanie nakazanej lub dogodnej rubieży, likwidacja skutków użycia broni precyzyjnej). Określony wpływ na pracę dowódcy wywiera przeciwnik, a w szczególności jego położenie w stosunku do ugrupowania kompanii, jego możliwości ogniowego oddziaływania. W obronie organizowanej w styczności z przeciwnikiem pododdziały kompanii są przez cały czas w zasięgu środków ogniowych, które z reguły natychmiast otwierają ogień do wykrytych celów.
W obronie organizowanej bez styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii posiada korzystniejsze warunki pracy, jednakże i w tych warunkach przeciwnik może w każdej chwili oddziaływać na kompanię śmigłowcami, artylerią i lotnictwem.
Z zasady dowódca kompanii zadanie bojowe otrzymuje w terenie przyszłych działań, w związku z tym czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca wykonuje bezpośrednio w terenie.
Kolejność i treść pracy dowódcy kompanii po otrzymaniu zadania w etapie planowania obrony
Analizując zadanie dowódca kompanii powinien zrozumieć cel i sposób wykonania zadania jaki przyjął dowódca batalionu (przełożony), w tym sposób użycia ognia środków będących w dyspozycji dowódcy batalionu, wykonania ruchu pododdziałami w aspekcie przewidywanego sposobu działania przeciwnika oraz ugrupowania bojowego batalionu.
W dalszej części dowódca kompanii musi zrozumieć jakie miejsce zajmuje kompania w ugrupowaniu bojowym dowódcy batalionu oraz jaką rolę dla kompanii wyznaczył dowódca batalionu w realizacji przyjętego sposobu działania. Nie mniej ważnym elementem jest uzmysłowienie sobie miejsca i roli sąsiadów w ugrupowaniu batalionu oraz wpływu jaki wywierać będzie wykonanie przez nich otrzymanego zadania na realizację zadania przez kompanię.
Na tej podstawie dowódca kompanii określa cel działania własnej kompanii, jeżeli nie otrzymał go od dowódcy batalionu.
Kalkulację czasu dowódca kompanii prowadzi w celu rozdzielenia czasu na poszczególne przedsięwzięcia. zawsze jednak powinien kierować się zasadą, że trzy czwarte posiadanego czasu powinien wydzielić dowódcom plutonów.
Podstawę kalkulacji czasu stanowi:
czas otrzymanego zadania;
czas osiągnięcia (zajęcia nakazanej rubieży);
czas gotowości systemu ognia;
czas gotowości do działania.
Zadania przygotowawcze dowódca kompanii stawia w celu realizacji przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych przygotowujących kompanię do wykonania zadania. Wynikają one z wniosków z analizy zadania (zadań przygotowawczych otrzymanych wcześniej) oraz sytuacji materiałowo-technicznej kompanii.
W zadaniach przygotowawczych dowódca kompanii zazwyczaj oddaje:
charakter przyszłych działań (obrona);
zasadnicze przedsięwzięcia przygotowujące plutony do obrony:
kto, kiedy, skąd, w jakiej ilości ma pobrać;
jakie materiały podręczne i do jakiego czasu przygotować;
jak przygotować sprzęt techniczny (BWP, broń).
czas i miejsce oraz sposób otrzymania zadania bojowego przez poszczególne plutony.
Ocenę sytuacji dowódca kompanii prowadzi na podstawie bieżących informacji, meldunków od podległych plutonów, wniosków otrzymanych w rozkazie bojowym dowódcy batalionu oraz wiadomości spływających od przełożonych lub sąsiadów w sieci dowodzenia.
Oceniając przeciwnika dowódca kompanii rozpatruje:
jakimi siłami, w jakim czasie, z jakich kierunków może być wykonany atak na kompanijny punkt oporu;
jakie są możliwości oddziaływania ogniowego przez przeciwnika będącego w bezpośredniej styczności oraz możliwości uderzeń bronią precyzyjną;
ustala jego prawdopodobne wartości bojowe (potencjał);
określa możliwe sposoby działania przeciwnika i przyjmuje najbardziej prawdopodobny;
określa obiekty (cele) do rażenia bojowymi wozami piechoty, ogniem broni strzeleckiej, zaporami.
Wyciągając wnioski, dowódca kompanii powinien odpowiedzieć na pytanie:
jakie cele, na jakich rubieżach i jakimi środkami (sposobami) zwalczać;
jak ugrupować kompanię i gdzie skupić główny wysiłek obrony;
jakie siły wydzielić do zwalczania przeciwnika na podejściach;
gdzie, jakie i w jakim czasie rozbudować zapory inżynieryjne.
W ocenie sił własnych dowódca kompanii rozpatruje następujące problemy:
a) położenie wyjściowe kompanii w stosunku do miejsca obrony:
gdzie aktualnie znajduje się kompania;
czas niezbędny na przegrupowanie w miejsce obrony;
miejsce i czas przybycia sił i środków przydzielonych.
b) określa potencjał bojowy kompanii:
jaki jest jej skład;
stopień ukompletowania poszczególnych plutonów;
jakie uzbrojenie i wyposażenie posiadają poszczególne plutony;
jaki jest stan zaopatrzenia w środki walki (tylko wtedy jeżeli nie zostały one uzupełnione wcześniej);
jaki potencjał posiadają siły i środki przydzielone i wspierające obronę kompanii oraz stan ich zaopatrzenia w środki walki.
określa przedsięwzięcia jakie należy wykonać we własnym zakresie lub o co prosić przełożonego, aby stworzyć warunki wykonania zadania;
określa wpływ działania sąsiadów na realizację zadania przez kompanię:
jakimi siłami zabezpieczyć luki i skrzydła;
z kim uzgodnić współdziałanie i w jakim czasie.
Na podstawie dokonanej oceny sił własnych określa możliwe sposoby działania kompanii. Poprzez porównanie z przyjętymi sposobami działania przeciwnika, wybiera sposób działania zapewniający mu wykonanie zadania i osiągnięcia zakładanego celu.
Z chwilą przyjęcia sposobu działania ustala zadania dla wykonawców, główne zagadnienia współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego.
Przyjętą decyzję dowódca kompanii przedstawia na mapie roboczej, natomiast sposób realizacji zadań (sposób działania) przez plutony i przydzielone środki przedstawia na szkicu działania kompanii.
Szkic działania kompanii (plutonu) powinien zawierać:
dozory;
położenie przeciwnika i jego sposób działania;
pozycję ubezpieczeń bojowych;
rozmieszczenie pododdziałów w obronie;
pasy ognia i dodatkowe kierunki ognia;
odcinki ześrodkowań ognia kompanii (dla poszczególnych środków ogniowych np: BWP) i ich podział na poszczególne plutony;
strefy ognia poszczególnych rodzajów środków ogniowych (środków ppanc, BWP, rgppanc, broni strzeleckiej);
położenie sąsiadów (dla kompanii - sąsiednie plutony i SDO kompanii, dla plutonu - sąsiednie drużyny i SDO plutonów);
linie rozgraniczenia (wtedy, gdy kompania broni się na skrzydle batalionu);
stanowiska ogniowe środków ogniowych przełożonego będące w rejonie kompanii oraz zadania wykonywane przez przełożonego na korzyść kompanii;
kierunki i rubieże wykonania kontrataków przełożonego;
rubieże ogniowe drugiego rzutu lub odwodu;
zapory inżynieryjne;
rozmieszczenie pododdziałów i urządzeń logistycznych;
miejsce rozmieszczenia stanowiska dowódczo obserwacyjnego własnego, podwładnych i przełożonego;
legendę(sygnały, podstawowe terminy).
Przyjęty sposób wykonania zadania dowódca kompanii melduje dowódcy batalionu tylko na jego żądanie. Układ i treść meldunku może być różna, w zależności od posiadanego czasu dowódca batalionu może określić jakie problemy ma przedstawić dowódca kompanii.
Rys.29. Szkic działania kompanii w obronie
Rys. 30. Szkic działania kompanii w obronie (zobrazowany zgodnie z procedurami NATO)
Kolejność i treść pracy dowódcy kompanii w etapie organizowania obrony
Zadania dowódca kompanii stawia w formie rozkazów, komend, sygnałów.
W formie rozkazów bojowych zadania dowódca kompanii stawia w okresie organizowania walki (może stawiać dla wszystkich lub tylko dla jednego wykonawcy, w zależności od sytuacji). W formie komend i sygnałów stawia zadania w dynamice walki (komenda, sygnał może dotyczyć wszystkich lub tylko jednego wykonawcy). W dynamice walki dowódca kompanii może również stawiać zadania w formie rozkazu bojowego dla jednego wykonawcy.
Stopień szczegółowości zadań zależy od przyjętej techniki dowodzenia (przez cele, zadania, czynności). Na szczeblu kompanii rzadko będzie stosowana technika - przez cele. Stosując tą technikę pozostawia się dużą swobodę wykonawcy. Technika ta może być zastosowana wtedy, gdy wykonawca będzie realizować zadania w oderwaniu od sił głównych (samodzielnie). W tym wypadku podaje się tylko kto i co ma wykonać (osiągnąć).
Technika dowodzenia przez zadania jest dominującym sposobem dowodzenia na szczeblu kompanii. Stosując tą technikę dowódca podaje:
kto ma wykonać;
co wykonać;
gdzie ma wykonać;
kiedy ma wykonać.
Układ rozkazu bojowego i jego treści, stosując technikę przez czynności, zostały pokazane w rozdziale dotyczącym batalionu.
Układ rozkazu bojowego, stosując technikę przez zadania, powinien ujmować:
dozory.
Krótka ocena przeciwnika:
możliwy skład przeciwnika w pasie obrony kompanii;
prawdopodobne kierunki uderzenia (szczególnie czołgów i BWP);
przewidywany sposób działania przed przednim skrajem i w głębi obrony;
siły i środki mogące wspierać jego działanie;
co i kiedy jest najgroźniejsze dla kompanii w działaniu przeciwnika.
Zadanie bojowe kompanii:
główny i zapasowy punkt oporu;
pas ognia, dodatkowy kierunek ognia, odcinki ześrodkowań ognia.
Zadania sił i środków przełożonego działającego na rzecz kompanii oraz zadania sąsiadów i linia rozgraniczenia.
Sposób wykonania zadania.
Po słowie „ROZKAZUJĘ” zadania bojowe:
dla plutonów
punkt oporu (trzema plutonami);
zadanie związane z odparciem ataku przeciwnika przed przednim skrajem i zniszczenia go w razie włamania;
dla plutonu czołgów
punkt oporu (lub rubież ogniowa);
zadanie związane z niszczeniem środków opancerzonych przeciwnika.
6. Przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego:
miejsce rozmieszczenia punktów logistycznych;
normy zużycia środków walki.
7. Podstawowe terminy i sygnały.
8. Miejsce SDO i zastępcę.
Organizując rozpoznanie dowódca kompanii ustala rozmieszczenie stanowisk obserwatorów w kompanii i w plutonach oraz zadania dotyczące:
określenia czasu i kierunków podejścia elementów rozpoznawczych i ubezpieczeń bojowych;
ustalenia czasu podejścia, składu oraz rubieży i kierunków ataku pododdziałów przeciwnika;
śledzenia zmian, jakie zachodzą w ugrupowaniu przeciwnika.
Organizacja współdziałania
Współdziałanie w kompanii dowódca organizuje przy współudziale dowódców plutonów i dowódców pododdziałów przydzielonych, z zasady po wydaniu rozkazu bojowego. Treść współdziałania może być różne i zależy od warunków w jakich kompania będzie przechodziła do obrony.
Przykładowy układ organizacji współdziałania przez dowódcę kompanii:
Uwaga dowódcy plutonów omawiam współdziałanie na etap rażenia przeciwnika w czasie podchodzenia do przedniego skraju obrony i rozwijania się.
Celem tego etapu jest dezorganizacja przyjęcia ugrupowania bojowego i jednoczesnego wyjścia na rubież ataku.
Na sygnał ..... dyżurne środki ogniowe plutonów z zapasowych stanowisk ogniowych niszczą siły przeciwnika usiłujące prowadzić rozpoznanie i wykonać przejścia w zaporach inżynieryjnych;
Na sygnał ..... BWP z broni pokładowej niszczą atakujące śmigłowce z kierunków .....
Na sygnał ..... ogień otwierają BWP z przeciwpancernych pocisków kierowanych.
Na sygnał ..... pluton czołgów wykonuje ześrodkowanie ognia w rejonie .....
Gdy przeciwnik rozpocznie ogniowe przygotowanie ataku:
obserwatorzy prowadzą obserwację w celu ustalenia momentu przejścia przeciwnika do ataku, stan osobowy kompanii kryje się w przykrytych odcinkach rowów łączących;
artyleria przełożonego wykonuje:
ognie ześrodkowane od rubieży ... (podaje rubież);
stałe ognie zaporowe na odcinkach ... (podaje nazwę i odcinek).
Odpieranie i załamanie ataku przeciwnika przed przednim skrajem obrony.
Celem tego etapu jest uniemożliwienie wdarcia się przeciwnika w głąb obrony kompanii.
Na sygnał ..... stan osobowy kompanii zajmuje stanowiska ogniowe.
Czołgi ześrodkowują ogień w rejonie ..... na sygnał .....
Bojowe wozy piechoty z głównych stanowisk ogniowych niszczą środki opancerzone przeciwnika od rubieży .....
Pluton czołgów niszczy czołgi i bojowe wozy piechoty od rubieży .....
Jeżeli przeciwnik przejdzie do ataku w ugrupowaniu pieszym strzelcy wyborowi zwalczają dowódców i strzelców wyborowych oraz obsługi środków ogniowych.
Plutony piechoty ześrodkowują ogień na sygnał ..... oddzielając piechotę od wozów bojowych.
Na sygnał ..... otwierają ogień granatniki przeciwpancerne.
Artyleria wykonuje ognie zaporowe na rubieży .....
Podaje również sposób postępowania w wypadku wdarcia się przeciwnika w rejon obrony sąsiadów. Organizując współdziałanie na trzeci etap - rozbicia przeciwnika, który się włamał, dowódca kompanii uwzględnia działalność poszczególnych plutonów według przewidywanych kierunków włamania się przeciwnika, a mianowicie:
w wypadku włamania się przeciwnika w obronę prawego (lewego) sąsiada;
w wypadku włamania się przeciwnika w lukę między plutonami;
w wypadku okrążenia kompanii przez przeciwnika.
Uwaga dowódcy plutonów omawiam współdziałanie w wypadku włamania się przeciwnika w lukę między 1 i 2 plutonu:
Celem tego etapu jest udaremnienie przeciwnikowi wyjścia na tyły i skrzydła kompanii.
1 i 2 pluton na sygnał ..... drużynami przechodzą na zapasowe stanowiska ogniowe wzdłuż .....
3 pluton z plutonem czołgów ogniem skrzydłowym wzbraniają wprowadzenie nowych sił w rejon włamania.
Artyleria przełożonego wykonuje ognie zaporowe ..... na rubieży .....
Kompania drugiego rzutu wychodzi na rubież ogniową nr .....
Dysponując ograniczonym czasem, dowódca kompanii może elementy współdziałania podać w trakcie stawiania rozkazu bojowego, podając sygnały do określonego działania.
Organizując ubezpieczenie dowódca kompanii:
wskazuje kierunki zagrożenia, na których należy skupić główną uwagę;
miejsce, skład, rodzaj i czas wysłania ubezpieczenia;
zadania ubezpieczenia;
hasło, odzew.
W razie konieczności określa także zadania dla ubezpieczeń bezpośrednich i sposobu ich organizacji w plutonach i pododdziałach przydzielonych.
Organizując maskowanie dowódca kompanii ustala:
sposoby maskowania stanowisk ogniowych i punktów oporu środkami etatowymi i podręcznymi;
sposób korzystania z technicznych środków łączności;
w działaniach nocnych nie zezwala na używanie aktywnych źródeł światła;
ustala sposób oświetlenia terenu i przeciwnika.
Organizując powszechną obronę przeciwlotniczą dowódca kompanii powinien:
określić miejsce obserwatora i sposób alarmowania;
wyznaczyć pluton do walki z celami powietrznymi;
określić sposób ukrycia stanu osobowego kompanii przed rozpoznaniem i uderzeniami z powietrza.
Organizując zabezpieczenie inżynieryjne dowódca kompanii określa:
sposób i zakres inżynieryjnej rozbudowy plutonowych punktów oporu;
wyznacza siły i środki do wykonania SDO;
wyznacza siły i środki do budowy zapór inżynieryjnych, w tym minowych;
wskazuje miejsce i czas pobierania środków materiałowych.
Organizując obronę przeciwchemiczną dowódca określa:
sposób prowadzenia obserwacji i wykrywania uderzeń bronią jądrową i chemiczną, a także rozpoznania skażeń;
sygnały alarmowania o skażeniach;
sposób działania po ich otrzymaniu;
sposób i czas prowadzenia likwidacji skażeń.
Organizując zabezpieczenie logistyczne dowódca kompanii określa:
czas, kolejność i sposób ( własnym transportem czy transportem przełożonego) dostarczenia środków walki do kompanii;
jeżeli nie zostały uzupełnione środki walki wcześniej, dowódca podaje wielkość, czas i skąd pobrać oraz w jakiej kolejności.
sposób zbierania rannych, ich ewakuacji do kompanijnego gniazda rannych;
czas, miejsce i zakres obsługiwań technicznych;
sposób dostarczania gorących posiłków;
rozmieszczenie elementów logistycznych kompanii i batalionu.
Przygotowanie kompanii do obrony z zasady rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadań przygotowawczych (bojowych) od dowódcy batalionu i trwa do chwili rozpoczęcia walki.
Zakres przygotowania kompanii do obrony zazwyczaj obejmuje:
- uzupełnienie środków materiałowych (amunicji, paliw, środków inżynieryjnych i innych);
- przygotowanie środków podręcznych (żerdzie, pale drewniane itp.);
- przygotowanie dowódców i żołnierzy;
- przygotowanie broni (np. do walki w nocy), sprzętu (np: do działania w zimie);
- przeprowadzenie pracy wyjaśniająco-mobilizującej ze stanem osobowym kompanii;
Zajęcie punktu oporu
W warunkach organizowania obrony bez styczności z przeciwnikiem rejon punktu oporu powinien być rozpoznany przed jego zajęciem. Dowódca kompanii powinien wyznaczyć stosowne siły do tego przedsięwzięcia.
Wyznaczony element rozpoznaje i oznakowuje drogi, udokładnia miejsca dla pododdziałów i środków przydzielonych. Kompania zajmuje rejon z marszu bez zatrzymania, pod osłoną wysłanego ubezpieczenia. Wozy bojowe w sprzyjających warunkach dowódca kompanii może wprowadzić na stanowiska ogniowe z chwilą ich wykonania, najczęściej w warunkach ograniczonej widoczności.
W bezpośredniej styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii ma bardziej utrudnione zadanie. Przewidziana rubież obrony może być utrzymywana przez przeciwnika. Wówczas wymaga to kontynuowania natarcia, w celu jej opanowania. Jeżeli warunki terenowe, w których kompania musi przejść do obrony są bardzo niekorzystne a przełożony wyrazi na to zgodę, dowódca kompanii może pod osłoną wyznaczonych środków ogniowych i zasłon dymnych wycofać kolejno plutony na dogodną rubież obronną i tam przyjąć ugrupowanie bojowe do obrony.
Organizacja systemu ognia
Dowódca kompanii przygotowuje system ognia uwzględniając zadania realizowane przez przełożonego na jego korzyść, zadanie własne oraz sąsiadów.
Odpowiednio do otrzymanego zadania, rozpoznania terenu pod względem ogniowym oraz ilości własnych i przydzielonych środków ogniowych - dowódca kompanii przewiduje przebieg walki ogniowej, dostosowując ją do sposobów działań przeciwnika.
Organizacja systemu ognia polega na umiejętnym, z góry zaplanowanym podziale zadań ogniowych między pododdziały i środki ogniowe, odpowiednio do przewidzianych etapów walki oraz na zapewnieniu ścisłego ich współdziałania.
Organizacja systemu ognia obejmuje:
- organizację obserwacji pola walki;
- ocenę terenu pod względem ogniowym;
- wybór i urządzenie stanowisk ogniowych;
- postawienie zadań ogniowych;
- zorganizowanie współdziałania ogniowego;
- przygotowanie danych do prowadzenia ognia;
- przygotowanie amunicji.
W obronie organizowanej bez styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii realizuje przygotowanie systemu ognia od momentu otrzymania zadania bojowego, aż do chwili podania pierwszej komendy do otwarcia ognia (w momencie tym rozpoczyna się etap kierowania ogniem w walce).
W obronie organizowanej w styczności z przeciwnikiem, system ognia organizowany jest jednocześnie z przyjmowaniem ugrupowania bojowego. W pierwszej kolejności tworzony jest system ognia przeciwpancernego, który stanowi podstawę systemu ognia kompanii, w następnej kolejności pozostałe elementy.
Zorganizowany pośpiesznie system ognia musi być ciągle doskonalony przez dowódcę kompanii.
Obowiązkiem dowódcy kompanii w zakresie tworzenia systemu ognia jest:
zorganizować obserwację;
przeprowadzić rozpoznanie terenu pod względem ogniowym;
wybrać, nazwać i ponumerować dozory;
ustalić sposób wykorzystania środków ogniowych;
nawiązać współdziałanie ogniowe z sąsiadami oraz zorganizować je w kompanii;
postawić zadania ogniowe;
określić zadania dla tych środków ogniowych (głównie przeciwpancernych), które będą wykonywały zadania szczególne;
w przewidywaniu walki w warunkach ograniczonej widoczności ustalić czynności i środki zabezpieczające walkę w tych warunkach;
określić odcinki ognia ześrodkowanego kompanii i plutonów (BWP);
określić strefy ognia;
ustalić sygnały kierowania ogniem.
Ugrupowanie bojowe kompanii
Ugrupowanie bojowe kompanii zależy od otrzymanego zadania, posiadanych sił i środków, wzmocnienia, siły i przewidywanego sposobu działania przeciwnika oraz warunków terenowych.
Powinno ono zapewnić najefektywniejsze wykorzystanie sił i środków kompanii, ciągłe narastanie siły oporu, warunki do wykonania manewru, ochronę kompanii przed oddziaływaniem przeciwnika oraz korzystne warunki dowodzenia i współdziałania.
Kompania ugrupowuje się w jeden rzut. W zależności od terenu plutony mogą rozmieszczać się w punkcie oporu kompanii:
kątem w przód (w tył);
występem w prawo (w lewo);
w linię;
w inny sposób tak, aby zapewnić najskuteczniejszy ogień przed frontem i na skrzydłach punktu oporu.
Wozy bojowe piechoty i czołgi rozmieszcza się w punktach oporu wzdłuż i w głąb frontu. Główne, zapasowe i tymczasowe stanowiska ogniowe dla nich wybiera się tak, aby zapewniały prowadzenie obserwacji i ognia na duże odległości, wzajemne wsparcie ogniowe, ześrodkowanie ognia przed frontem i na skrzydłach kompanii oraz obronę okrężną.
Luki między punktami oporu osłania się ogniem i zaporami.
Prowadzenie obrony przez kompanię
Do czasu rozpoczęcia natarcia przez przeciwnika w kompanii prowadzi się ciągłą obserwację. Dyżurne środki ogniowe znajdują się na zapasowych lub tymczasowych stanowiskach ogniowych w gotowości do natychmiastowego niszczenia przeciwnika, zapewniając pozostałym żołnierzom bezpieczną pracę przy urządzaniu punktu oporu.
Niszczenie elementów rozpoznawczych przeciwnika i jego ubezpieczeń bojowych wykonuje się na komendę dowódcy kompanii (plutonów), wykorzystując w tym celu dyżurne środki ogniowe, które po wykonaniu zadania zmieniają stanowiska ogniowe.
Natarcie głównych sił przeciwnika jest z zasady poprzedzone ogniowym przygotowaniem ataku. W tym czasie dowódca kompanii (dowódcy plutonów), wyznaczeni obserwatorzy i dyżurne środki ogniowe prowadzą obserwację przeciwnika, aby wykryć moment jego przejścia do ataku. Dyżurne środki ogniowe znajdują się już na głównych stanowiskach ogniowych, w stałej gotowości do otwarcia ognia. Stan osobowy kompanii kryje się w schronach, przykrytych odcinkach rowu strzeleckiego lub w wozach bojowych.
Z chwilą zmniejszenia natężenia ognia artylerii przeciwnika na sygnał dowódcy kompanii, żołnierze zajmują stanowiska ogniowe i obserwują atak przeciwnika. O wykrytych celach natychmiast meldują swoim przełożonym. W miarę potrzeby dowódca kompanii wprowadza korekty do przyjętego wcześniej sposobu działania (oddziaływania ogniowego).
W miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju obrony, na rozkaz dowódcy kompanii, otwierają ogień czołgi i bojowe wozy piechoty z przeciwpancernych pocisków kierowanych, później z armat i granatników.
W walce o utrzymanie przedniego skraju duże znaczenie ma walka z czołgami i bojowymi wozami piechoty. W wypadku ataku na wozach bojowych dowódca kompanii ogniem środków przeciwpancernych zmusza przeciwnika do spieszenia. Wówczas ogniem wszystkich środków ogniowych tworząc ciągłą zaporę ogniową na odległości 400 - 500 m dąży do odcięcia piechoty od wozów bojowych.
W wypadku załamania się ataku przeciwnika, prowadzi się za nim pościg ogniowy. Po odparciu ataku przeciwnika, dowódca kompanii obowiązany jest odtworzyć system dowodzenia, ognia i zapór inżynieryjnych oraz złożyć meldunek dowódcy batalionu.
Jeżeli przeciwnik mimo zadanych strat uzyska powodzenie i włamie się w punkt oporu kompanii lub sąsiada (prawego, lewego), wówczas dowódca kompanii po ocenie sytuacji może:
wyprowadzić część czołgów, bojowych wozów piechoty na zapasowe stanowiska ogniowe i stamtąd samodzielnie lub we współdziałaniu z sąsiadem, ogniem krzyżowym niszczyć przeciwnika, uniemożliwiając mu dalsze włamanie w stronę skrzydeł;
na rozkaz (za zgodą) przełożonego przejść plutonami na zapasowe punkty oporu i w dalszym ciągu zwalczając przeciwnika, powstrzymać jego ruch do przodu i zabezpieczyć wyjście kontrataku oddziału;
przejść do obrony okrężnej wiążąc znaczne siły a jednocześnie uniemożliwiając przeciwnikowi wprowadzenie drugich rzutów w powstały wyłom, stwarzając tym samym warunki do kontrataku.
Działanie kompanii drugiego rzutu
W czasie, gdy kompanie pierwszego rzutu prowadzą walkę obronną z przeciwnikiem, dowódca kompanii drugorzutowej przebywa w rejonie własnej kompanii lub niekiedy na stanowisku dowódczo-obserwacyjnym dowódcy batalionu. Kompania jest w stałej gotowości do wyjścia na rubież ogniową całością (częścią) sił, bądź do obrony punktu oporu w głębi rejonu obrony batalionu. Niekiedy może wykonać kontratak wspólnie z drugim rzutem (odwodem) sąsiada lub wziąć udział w kontrataku oddziału.
W związku z tym dowódca kompanii jest obowiązany zbierać dane o sytuacji bojowej na przednim skraju obrony, oceniać ją i w stosunku do aktualnej sytuacji być gotowym do udokładnienia zadań.
Sposób działania kompanii w obronie na zajmowanej rubieży w głębi jest podobny do sposobu działania kompanii pierwszego rzutu, z tą jednak różnicą, że ma ona obowiązek osłaniania ogniem manewrujących pododdziałów pierwszego rzutu i zajmujących rubieże w głębi obrony.
Działanie kompanii w obronie na pozycji przedniej
Jeżeli nie tworzy się pasa przesłaniania w obronie bez styczności z przeciwnikiem, organizuje się pozycję przednią.
Pozycję przednią, podobnie jak pozycje opóźniania w pasie przesłaniania, wybiera się w terenie na kierunkach prawdopodobnego podejścia przeciwnika, w oparciu o rubieże zapewniające naturalność ich przebiegu i wyróżniające się w takim stopniu, aby mogły zmylić przeciwnika.
Po osiągnięciu gotowości do obrony, dowódca kompanii zbiera informacje o przeciwniku od elementów rozpoznawczych działających przed frontem i na skrzydłach kompanii oraz od przełożonego.
Elementy rozpoznawcze i ubezpieczenia bojowe przeciwnika, kompania niszczy na rozkaz dowódcy kompanii silnym ogniem wszystkich środków lub ogniem wyznaczonych pododdziałów (środków) z zasadzki, uniemożliwiając dokonanie rozpoznania przebiegu pozycji przedniej.
W miarę zbliżania się przeciwnika otwierają ogień czołgi, bojowe wozy piechoty oraz artyleria wspierająca działanie kompanii z tymczasowych stanowisk ogniowych, na całej szerokości pasa obrony, w celu zmuszenia przeciwnika do wcześniejszego rozwinięcia sił głównych oraz jego artylerii.
Natarcie sił głównych przeciwnika opóźniane jest ogniem artylerii wyższego szczebla dowodzenia, niekiedy lotnictwem oraz ogniem czołgów, BWP, kompanii wsparcia, a następnie broni strzeleckiej. Intensywność ognia wzrasta w miarę zbliżania się przeciwnika do pozycji przedniej.
Z chwilą, gdy przeciwnik zbliży się na tyle, że dalsza obrona stwarza niebezpieczeństwo okrążenia kompanii, kompania na rozkaz (za zgodą) dowódcy brygady (pułku) rozpoczyna wycofywanie.
Odpowiednio do sytuacji kompania wycofuje się całością sił jednym skokiem lub plutonymi, kilkoma skokami od jednej rubieży do drugiej rubieży terenowej (opóźniania). Walkę prowadzi się w ten sposób, że część kompanii wycofuje się, a część osłania odejście, prowadząc ogień do atakującego przeciwnika od czoła i ze skrzydeł.
Dowódca kompanii winien szeroko stosować zasadzki w celu uzyskania zaskoczenia przeciwnika i umożliwienia pozostałym siłom oderwanie się i przejście na kolejną rubież terenową.
W czasie wycofania szeroko stosuje się zapory inżynieryjne, niszczenie obiektów drogowych (mosty, wiadukty, węzły dróg). Każdorazowe odejście maskuje się dymami i osłania ogniem zaporowym artylerii.
Niszczenia obiektów drogowych mogą być wykonywane przez siły kompanii saperów oddziału.
Szybka zmiana stanowisk ogniowych przez czołgi, BWP i środki przeciwpancerne oraz niespodziewane otwarcie ognia z zakrytych stanowisk ogniowych, pozwalają na wprowadzenie w błąd przeciwnika co do siły i rubieży obrony.
Po wykonaniu zadania kompania ustalonymi drogami przekracza ugrupowanie wojsk własnych i realizuje kolejne zadanie w głębi obrony - w składzie drugiego rzutu oddziału.
3.2.3. Pluton zmechanizowany
Miejsce, rola i zadania plutonu w obronie
Pluton zmechanizowany może bronić się w składzie kompanii albo tworzyć odwód batalionu. Może także bronić się na pozycji ubezpieczenia bojowego. Rola plutonu zależeć będzie od miejsca kompanii w ugrupowaniu batalionu oraz zadania jakie pluton otrzyma.
Pluton broniący się w składzie kompanii odpiera ataki przeciwnika wspólnie z sąsiadami na przednim skraju obrony. W wypadku włamania się przeciwnika na skrzydło (w lukę między plutonami), na rozkaz lub za zezwoleniem dowódcy kompanii może przejść na zapasowe stanowiska ogniowe zmieniając front obrony uniemożliwiając przeciwnikowi ruch w stronę skrzydeł.
Będąc w składzie kompanii drugiego rzutu batalionu broni punktu oporu w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika lub wyjścia na rubież ogniową.
Pluton pozostający w odwodzie dowódcy batalionu przygotowuje obronę w głębi, w gotowości do realizacji zadań wynikłych w toku walki.
Pluton wyznaczony do organizacji ubezpieczenia bojowego rozbudowuje punkt oporu przed przednim skrajem obrony na prawdopodobnym kierunku podejścia przeciwnika.
Treść zadań plutonu zależy w głównej mierze od miejsca w ugrupowaniu przełożonego i przyjętego sposobu rozegrania walki.
Treścią zadania plutonu broniącego się w składzie kompanii będącej w pierwszym rzucie jest, we współdziałaniu z sąsiadami, zadanie przeciwnikowi strat, odparcie jego uderzeń przed przednim skrajem obrony a w wypadku włamania ,uniemożliwienie ruchu w stronę skrzydeł.
Treścią zadania plutonu będącego w składzie kompanii drugiego rzutu batalionu jest, we współdziałaniu z sąsiadami i pododdziałami broniącymi się na przednim skraju obrony oraz odwodami specjalnymi załamanie ataku przeciwnika, który się wdarł w głąb obrony.
Pluton pozostający w odwodzie dowódcy batalionu nie otrzymuje konkretnego zadania bojowego. Jego treść zależeć będzie od rozwoju sytuacji na przednim skraju obrony. Może to być część zadań przewidzianych dla drugiego rzutu (wyjście na rubież ogniową, osłona skrzydła, pogłębienie obrony itp.).
Treścią zadania plutonu wyznaczonego do organizacji ubezpieczenia bojowego jest:
wprowadzenie w błąd przeciwnika, co do przebiegu przedniego skraju obrony;
uniemożliwienie elementom rozpoznawczym lub ubezpieczeniom bojowym rozpoznania przebiegu przedniego skraju;
zmuszenie sił głównych przeciwnika na tym kierunku do wcześniejszego przyjęcia ugrupowania bojowego.
Pluton piechoty z reguły nie otrzymuje wzmocnienia, zależeć to jednak będzie od zadania jakie otrzyma do realizacji i możliwości jakie będzie miała w tym zakresie kompania.
Przygotowanie obrony
Z zasady kolejność i treść pracy dowódcy plutonu nie odbiega od kolejności i treści pracy dowódcy kompanii. Jednak zakres rozpatrywanych problemów znacznie maleje, wzrasta natomiast stopień szczegółowości w przywiązaniu już do konkretnych wykonawców (środków).
Zadanie dowódca plutonu otrzymuje z zasady w terenie przyszłych działań (z wyjątkiem organizacji ubezpieczenia bojowego), zatem wszystkie czynności związane z przygotowaniem obrony realizuje w terenie.
Kolejność i treść pracy dowódcy plutonu w etapie planowania obrony.
Analizując zadanie dowódca plutonu powinien zrozumieć koncepcję użycia ognia przez dowódcę kompanii na kierunku obrony plutonu (sposób niszczenia przeciwnika), przed frontem obrony plutonu oraz w głębi, w wypadku włamania. Jakie środki ogniowe przeciwnika, kim, od jakiej rubieży i w jaki sposób zdecydował dowódca kompanii niszczyć? Jakie przeznaczył miejsce dla plutonu w swoim ugrupowaniu, które z tych środków musi zniszczyć pluton, aby spełnić wyznaczoną mu rolę? Jaki jest związek zadań sąsiadów z zadaniem plutonu?
Na podstawie przeprowadzonej analizy określa cel działania plutonu.
Kalkulując czas dowódca plutonu kieruje się czasami normatywnymi:
czas otrzymania zadania;
czas zajęcia (osiągnięcia) nakazanej rubieży, punktu;
czas gotowości systemu ognia;
czas gotowości do obrony.
Dowódca plutonu podobnie jak dowódca kompanii powinien przeznaczyć maksymalną ilość czasu dla podwładnych.
Wydanie zadań przygotowawczych, zaliczone jest do etapu organizowania obrony mimo to realizowane jest już w etapie planowania ze względu na potrzebę realizacji niektórych przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych przygotowujących pododdział do wykonania zadania.
Układ i treść zadań przygotowawczych może być różna, zależeć będzie od przyjętego stylu pracy dowódcy, stopnia wyszkolenia dowódców drużyn i potrzeb w danej sytuacji.
Ocenę sytuacji dowódca plutonu łączy z osobistym rozpoznaniem (rekonesansem) terenu, w czasie którego rozpatruje przeciwnika i siły własne pod względem warunków terenowych, atmosferycznych i czasowych przyszłej obrony.
Oceniając przeciwnika, dowódca plutonu kieruje się otrzymaną oceną od dowódcy kompanii, meldunkami od dowódców drużyn (obserwatorów) i określa:
jakie siły, z jakich kierunków mogą uderzyć w pas ognia plutonu;
jakie są możliwości oddziaływania ogniowego tych sił przeciwnika, które są w bezpośredniej styczności;
jakie możliwości ogniowego oddziaływania będą miały siły, które uderzą (ile środków, od jakich rubieży, z jakich kierunków);
jakie siły i środki ogniowe mogą wspierać atak czołowych pododdziałów.
Na tej podstawie dowódca plutonu określa możliwe sposoby działania przeciwnika w swoim pasie ognia. Przyjmuje najbardziej prawdopodobny wariant działania, po czym określa, które środki ogniowe w przyjętym sposobie działania należy zniszczyć w pierwszej kolejności, na jakich rubieżach, jakimi środkami.
Oceniając siły własne określa potencjał własnego pododdziału, czyli:
jaki jest skład drużyn i plutonu w całości;
stopień ich ukompletowania i zaopatrzenia w środki walki.
Na tej podstawie określa potencjał bojowy plutonu, porównując go z potencjałem przeciwnika określa możliwości wykonania zadania. Ustala przedsięwzięcia wykonywane we własnym zakresie lub przez przełożonego, które umożliwią wykonanie zadania.
Po ustaleniu niezbędnych przedsięwzięć umożliwiających wykonanie zadania, ocenia wpływ wykonania lub nie wykonania zadań przez najbliższych sąsiadów na wykonanie własnego zadania oraz ustala sposób współdziałania z nimi. Mając dokonaną ocenę sił własnych i sąsiadów określa możliwe sposoby działania plutonu. Porównując je z przyjętym wariantem prawdopodobnego działania przeciwnika, wybiera wariant, który zapewnia mu największe prawdopodobieństwo wykonania zadania i osiągnięcia przyjętego celu.
Wybrany sposób działania dowódca plutonu przedstawia graficznie na szkicu działania. Powinien on zawierać niezbędne dane do postawienia zadania bojowego oraz dowodzenia w czasie walki.
Kolejność i treść pracy dowódcy plutonu w etapie organizowania obrony
Na szczeblu plutonu w okresie organizowania walki zadania zazwyczaj będą przekazywane ustnie w formie rozkazów bojowych stosując technikę dowodzenia przez zadanie, a niejednokrotnie również i przez czynności. W dynamice walki będą to najczęściej komendy i sygnały.
Proponowany układ rozkazu bojowego stosując technikę przez czynności powinien ujmować:
1. Krótką ocenę przeciwnika.
2. Zadanie bojowe plutonu.
3. Zadania jakie realizuje przełożony w pasie ognia plutonu oraz zadania sąsiadów.
4. Sposób wykonania zadania.
5. Po słowie „ROZKAZUJĘ” zadania
dla drużyn:
stanowisko oporu (dwoma punktami);
przebieg przedniego skraju obrony;
zadanie odparcia ataku przeciwnika przed przednim skrajem i zniszczenia go w razie włamania się w głąb obrony;
strefy ognia;
pas ognia (prawy i lewy kierunek, każdy dwoma punktami);
dodatkowy kierunek ognia;
odcinki ześrodkowań ognia;
główne i zapasowe stanowiska ogniowe wozów bojowych oraz ich główne i dodatkowe sektory ostrzału;
stanowiska ogniowe karabinu maszynowego i granatnika przeciwpancernego oraz ich główne i dodatkowe sektory ostrzału;
miejsce i rodzaj ustawienia zapór inżynieryjnych;
sposób ubezpieczenia skrzydeł;
zakres i czas rozbudowy inżynieryjnej.
strzelcowi wyborowemu:
główne i zapasowe stanowisko ogniowe;
sposób prowadzenia obserwacji;
sposób prowadzenia ognia.
6. Normy zużycia środków walki.
7. Podstawowe terminy i sygnały.
8. Miejsce stanowiska dowódczo-obserwacyjnego i zastępcę.
Organizatorem rozpoznania na szczeblu pododdziału jest dowódca batalionu, on określa jego cel, zadania i sposób ich wykonania. Pluton jest ich realizatorem. Na podstawie ustaleń przełożonego dowódca plutonu do prowadzenia rozpoznania nakazuje wyznaczyć obserwatorów - w każdej drużynie po jednym obserwatorze.
Organizując współdziałanie, ze względu na ograniczony czas, dowódca plutonu z reguły stosuje metodę wytycznych.
W zakresie ubezpieczenia dowódca plutonu nakazuje wyznaczyć ubezpieczenia bezpośrednie. W plutonie organizuje się: patrole, czujki (podsłuchy), dyżurne środki ogniowe. Zadania dla tych elementów stawiają dowódcy drużyn.
Organizując maskowanie dowódca plutonu na podstawie wytycznych dowódcy kompanii przekazuje termin i sposób wykonania przedsięwzięć zmierzających do ukrycia sił i środków plutonu przed obserwacją wzrokową, elektrooptyczną i radiolokacyjną przeciwnika. Podaje nakazane ograniczenia w wykorzystaniu technicznych środków łączności, środków sygnalizacyjnych i świateł. Określa sposób maskowania pododdziałów (środków ogniowych) podręcznymi środkami oraz zasady użycia dymów.
Organizując powszechną obronę przeciwlotniczą dowódca plutonu przekazuje sygnały alarmowania oraz sposób działania po ich otrzymaniu. Dowódca wyznaczony jako pododdział dyżurny utrzymuje stałą gotowość plutonu do otwarcia ognia. Podwładnym podaje sposób prowadzenia ognia, sygnały rozpoznawcze własnego lotnictwa oraz sygnał zakazu prowadzenia ognia.
Organizując zabezpieczenie inżynieryjne dowódca plutonu na podstawie ustaleń i wytycznych dowódcy kompanii ustala:
kolejność, czas i siły do rozbudowy fortyfikacyjnej wyznaczonych stanowisk oporu i stanowisk ogniowych;
miejsce i rodzaj rozmieszczenia zapór inżynieryjnych;
obiekty, które należy zniszczyć lub przygotować do zniszczenia.
Organizując obronę przeciwchemiczną dowódca plutonu podaje:
sygnały ostrzegania o zagrożeniu i alarmowaniu o skażeniach oraz sposób działania plutonu po ich otrzymaniu;
sposób wykorzystania indywidualnych i zbiorowych środków ochrony;
ustalone przez przełożonego miejsce, czas i sposób prowadzenia likwidacji skażeń.
Organizując zabezpieczenie logistyczne dowódca plutonu na podstawie wytycznych dowódcy kompanii wyznacza potrzebną liczbę żołnierzy do pobrania nakazanych wielkości amunicji, paliw, żywności i innych środków materiałowych. Podaje miejsce pobrania i ustala rozdział pobranych środków na poszczególne drużyny (środki ogniowe). Określa miejsce, czas i zakres obsługiwań technicznych. Podaje miejsce kompanijnego gniazda rannych i sposób ewakuacji rannych i chorych.
Przygotowanie systemu ognia w plutonie nie jest jednorazowym aktem, a czynności z tym związane prowadzone są w toku realizacji przedsięwzięć organizacji obrony. W ramach tych przedsięwzięć dowódca plutonu jest zobowiązany:
nakazać wyznaczenie obserwatorów w drużynach;
dokonać oceny terenu pod względem ogniowym w otrzymanym pasie ognia;
wybrać i nazwać dozory;
wybrać (wskazać) miejsca stanowisk ogniowych czołgów, bojowych wozów piechoty, niekiedy obsług;
zorganizować współdziałanie ogniowe z sąsiadami i wewnątrz plutonu;
postawić zadania ogniowe drużynom (podanie pasów ognia, sektorów ostrzału, dodatkowych kierunków ognia, odcinków ześrodkowań ognia, sposobu ogniowego zabezpieczenia skrzydeł, stref ognia, sposobu ogniowej osłony zapór inżynieryjnych);
w przewidywaniu walki w nocy ustalić sposób przygotowania broni;
sporządzić szkic obrony;
ustalić sygnały kierowania ogniem.
Ugrupowanie bojowe plutonu w obronie
Pluton w obronie ugrupowuje się w jeden rzut. W zależności od terenu drużyny mogą rozmieszczać się w punkcie oporu kątem w przód (tył), występem w prawo (w lewo) lub w inny sposób, tak aby zapewnić najskuteczniejszy ogień przed frontem i na skrzydłach punktu oporu.
Wozy bojowe (czołgi) rozmieszcza się w punktach oporu wzdłuż i w głąb frontu. Główne
i zapasowe niekiedy tymczasowe stanowiska ogniowe dla nich wybiera się tak, aby zapewniły prowadzenie obserwacji i ognia na duże odległości, wzajemne wsparcie ogniowe, ześrodkowanie ognia przed frontem i na skrzydłach pododdziału.
Luki między stanowiskami oporu osłania się zaporami i ogniem ze skrzydeł i z głębi.
Warianty uszykowania plutonu zobrazowano na rys. 31.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a) uszykowanie drużyn występem w lewo |
b) uszykowanie drużyn występem w prawo |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c) uszykowanie drużyn kątem w przód |
d) uszykowanie drużyn kątem w tył |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e) uszykowanie drużyn w linię |
|
Rys. 31. Ugrupowanie bojowe plutonu w obronie |
Prowadzenie obrony przez pluton
Po osiągnięciu gotowości do obrony dowódca plutonu jest zobowiązany zameldować o tym dowódcy kompanii.
Do czasu rozpoczęcia natarcia przez przeciwnika wydzielone dyżurne środki ogniowe (wozy bojowe, karabiny maszynowe lub inne) znajdują się w zapasowych lub tymczasowych stanowiskach ogniowych w stałej gotowości do podjęcia walki z siłami prowadzącymi rozpoznanie lub przenikającymi w głąb obrony.
Wyznaczeni obserwatorzy prowadzą ciągłą obserwację przed frontem i na skrzydłach plutonu.
Pozostały stan osobowy plutonu doskonali fortyfikacyjną rozbudowę punktu (stanowiska) oporu. Pluton wyznaczony do walki z przeciwnikiem powietrznym jest w gotowości do otwarcia ognia do środków napadu powietrznego.
Z chwilą rozpoczęcia ogniowego przygotowania ataku, na komendę dowódcy plutonu stan osobowy plutonu kryje się w schronach, przykrytych odcinkach rowu strzeleckiego lub w wozach bojowych.
Na stanowiskach pozostają obserwatorzy i dyżurne środki ogniowe, które niszczą elementy rozpoznawcze przeciwnika i wykonujące przejścia w zaporach inżynieryjnych. Bojowe wozy piechoty będące na zapasowych lub tymczasowych stanowiskach ogniowych niszczą czołgi i wozy bojowe przeciwnika w zasięgu ognia skutecznego.
Z chwilą zmniejszenia natężenia ognia artylerii przeciwnika, wozy bojowe będące na zapasowych lub tymczasowych stanowiskach ogniowych, wykorzystując ukształtowanie terenu przechodzą na główne stanowiska ogniowe.
Na sygnał dowódcy plutonu żołnierze znajdujący się w ukryciach zajmują wyznaczone stanowiska ogniowe. Obserwatorzy meldują dowódcy plutonu o wykrytych celach. W miarę potrzeby dowódca plutonu wprowadza korekty do wcześniej przyjętego sposobu działania, precyzując zadanie dla drużyn.
W walce o utrzymanie przedniego skraju duże znaczenie ma walka z czołgami i bojowymi wozami piechoty przeciwnika, które niszczy się w pierwszej kolejności. W wypadku, gdy przeciwnik przejdzie do natarcia w ugrupowaniu pieszym w pierwszym rzędzie należy odciąć piechotę od wozów i zwalczać ją ogniem broni strzeleckiej.
Przejścia w zaporach inżynieryjnych wykonane przez przeciwnika zamyka się, a jeżeli jest to niemożliwe dowódca plutonu ześrodkowuje ogień drużyny w rejon wykonanego przejścia lub prosi przełożonego o ześrodkowanie tam ognia artylerii.
W wypadku załamania się ataku przeciwnika, dowódca plutonu nakazuje prowadzić za nim pościg ogniowy uniemożliwiający mu sprawne odejście. Po odparciu ataku przeciwnika dowódca plutonu odtwarza naruszony system ognia i zapór inżynieryjnych oraz składa meldunek dowódcy kompanii.
Jeżeli przeciwnik mimo poniesionych strat uzyskuje powodzenie i włamuje się w głąb obrony, dowódca plutonu, po ocenie sytuacji, nakazuje przejść części sił na kierunku włamującego się przeciwnika na zapasowe stanowiska ogniowe (najczęściej w stronę skrzydeł), w celu utworzenia worka ogniowego, dążąc jednocześnie do zatrzymania go od czoła. Ogniem krzyżowym uniemożliwia mu rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł oraz wzbrania użycia odwodów podchodzących z głębi.
Jeżeli przeciwnik uzyska przewagę i przełamie obronę plutonu, wówczas na rozkaz dowódcy kompanii pluton może przejść na zapasowy punkt oporu, w dalszym ciągu zwalczając wozy bojowe i piechotę przeciwnika, stwarzając warunki do wykonania kontrataku przez drugi rzut oddziału lub drugi rzut batalionu wspólnie z drugim rzutem sąsiada.
W zależności od sytuacji, pluton może wziąć udział w kontrataku w celu rozbicia przeciwnika w rejonie włamania i odzyskania utraconej rubieży obrony. Po odzyskaniu utraconej rubieży lub odparciu ataku przeciwnika dowódca plutonu niezwłocznie przystępuje do odtworzenia naruszonego systemu obrony, w tym: systemu ognia, zapór inżynieryjnych i współdziałania. Nakazuje odtworzenie naruszonych elementów rozbudowy inżynieryjnej, uzupełnienie amunicji, w miarę możliwości usunięcie niesprawności uzbrojenia i sprzętu technicznego, udzielenia pierwszej pomocy rannym i porażonym oraz - w razie potrzeby, za zgodą dowódcy kompanii - dokonuje zmiany stanowisk ogniowych wozów bojowych i innych środków ogniowych.
Pluton stanowiący odwód dowódcy batalionu rozbudowuje punkt oporu w głębi obrony, zazwyczaj na kierunku przewidywanego głównego uderzenia przeciwnika. Następnie przygotowuje drogi wyjścia oraz rubieże ogniowe na wyznaczonych kierunkach. Z chwilą rozpoczęcia ataku jest w stałej gotowości do niszczenia przeciwnika włamującego się w głąb obrony z uprzednio przygotowanych rubieży ogniowych lub do obrony punktu oporu.
Pluton wyznaczony do organizacji ubezpieczenia bojowego przygotowuje punkt oporu na dogodnej rubieży terenowej przed przednim skrajem obrony. Przed punktem oporu i na skrzydłach ustawia zapory inżynieryjne. Na prawdopodobnych kierunkach podejścia przeciwnika wystawia czujki (podsłuchy). Do wsparcia plutonu wyznacza się środki ogniowe rozmieszczone w rejonie batalionu na tymczasowych stanowiskach ogniowych. Podczas organizowania obrony dowódca plutonu wraz z dowódcami drużyn rozpoznaje drogi oraz ustala kolejność, sygnał i sposób wycofania.
Pojedyncze wozy bojowe przeciwnika pluton niszczy ogniem na maksymalnych odległościach lub z zasadzki. Drobne grupy przenikającej piechoty bierze do niewoli. Podchodzące siły główne razi ogniem wszystkich środków ogniowych z chwilą wejścia w ich zasięg, zmuszając do rozwinięcia. Dowódca plutonu obserwuje działanie przeciwnika, określa jego siły oraz rysujące się kierunki natarcia i składa o nich meldunek dowódcy batalionu. Na sygnał (rozkaz) dowódcy batalionu wycofuje pluton skokami wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu, osłaniając się dymami. Rannych i zabitych wynosi się razem z ich bronią. W ustalonych punktach przekracza własne zapory inżynieryjne i przedni skraj obrony, po czym przechodzi do obrony w drugim rzucie batalionu.
Z chwilą zajęcia stanowisk odtwarza zdolność bojową.
3.2.4. Drużyna zmechanizowana
Drużyna zmechanizowana zawsze broni się w składzie plutonu. Jako odwód kompanii może występować w specyficznych warunkach prowadzenia obrony w mieście, w lesie lub w górach. Niekiedy może również występować jako ubezpieczenie bezpośrednie batalionu (placówka).
Treścią zadania drużyny zmechanizowanej jest odparcie ataku przeciwnika w wyznaczonym pasie ognia. We współdziałaniu z sąsiadami, w wypadku włamania, uniemożliwienie ruchu włamującemu się przeciwnikowi w stronę skrzydła z zapasowych stanowisk ogniowych.
Przygotowanie obrony przez dowódcę drużyny w znacznym stopniu różni się od kolejności i treści pozostałych dowódców pododdziałów. Z reguły nie prowadzi on tak szczegółowej pracy myślowej jak dowódca plutonu czy kompanii.
Z chwilą otrzymania zadania dowódca drużyny wprowadza drużynę na wskazane stanowisko oporu. Wyznacza obserwatora, sam natomiast dokonuje oceny terenu przede wszystkim pod względem: możliwości prowadzenia ognia i wykonania manewru. Po dokonaniu oceny wskazuje stanowiska ogniowe dla: wozu bojowego, karabinu maszynowego i granatnika przeciwpancernego (tylko wtedy, gdy nie wybrał tych stanowisk dowódca plutonu) oraz dla pozostałych strzelców. Swoje stanowisko wybiera tam, skąd będzie mógł najdogodniej przekazywać komendy i sygnały głównym środkom ogniowym. Po wybraniu stanowisk ogniowych określa zakres, kolejność oraz czas rozbudowy fortyfikacyjnej stanowiska oporu. Sam natomiast precyzuje sposób wykonania zadania, wybiera dozory po czym wzywa drużynę w celu wydania rozkazu bojowego. W szczególnych wypadkach skrajnie ograniczonego czasu (np. w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem) sam podczołgowuje się do każdego strzelca (obsługi) i przekazuje zadanie, nie przerywając prac inżynieryjnych.
Podczas stawiania zadań bojowych dowódca drużyny podaje w 5 punkcie rozkazu bojowego:
działonowemu - operatorowi wozu bojowego, celowniczemu karabinu maszynowego i celowniczemu granatnika przeciwpancernego - główne i zapasowe stanowisko ogniowe oraz główne i dodatkowe sektory ostrzału;
kierowcy - główne i zapasowe stanowisko ogniowe;
strzelcom - stanowiska ogniowe główne i zapasowe;
wszystkim żołnierzom - dane początkowe do strzelania, sposób prowadzenia ognia podczas odpierania ataku, kolejność i sposób zmiany stanowisk ogniowych.
Po postawieniu zadań dowódca drużyny wykonuje szkic działania.
Prowadzenie obrony przez drużynę
Do czasu rozpoczęcia ogniowego przygotowania natarcia przez przeciwnika, wyznaczony dyżurny środek ogniowy znajduje się na zapasowym lub tymczasowym stanowisku ogniowym. Najczęściej pełni on również funkcję obserwatora. Pozostały skład drużyny doskonali rozbudowę fortyfikacyjną stanowiska oporu.
W wypadku wykrycia elementów rozpoznawczych przeciwnika (ubezpieczeń bojowych) lub drobnych grup przenikającej piechoty, dyżurny środek ogniowy natychmiast melduje o tym dowódcy drużyny za pomocą umówionych sygnałów. W zależności od sytuacji i decyzji wykryte obiekty niszczy ogniem. Po czym zmienia swoje stanowisko.
Z chwilą rozpoczęcia ogniowego przygotowania natarcia przez przeciwnika, dowódca drużyny nakazuje drużynie zająć miejsca w przykrytym odcinku rowu strzeleckiego lub w wozie bojowym. W wypadku braku przykrytego odcinka rowu strzeleckiego, żołnierze zalegają w miejscu swoich stanowisk ogniowych.
Na stanowisku pozostaje dyżurny środek ogniowy, będący w stałej gotowości do otwarcia ognia. W wypadku próby wykonania przejścia w zaporach inżynieryjnych, dyżurny środek ogniowy ogniem uniemożliwia wykonanie tej czynności. W wypadku wykonania przejścia metodą wybuchową dyżurny środek ogniowy samodzielnie kieruje ogień na przejście.
Z chwilą zmniejszenia natężenia ognia artylerii przeciwnika, dowódca drużyny ogłasza alarm bojowy. Wszyscy żołnierze zajmują wyznaczone stanowiska ogniowe i ogniem odpierają atak przeciwnika. Żołnierze nie atakowanych stanowisk oporu, usuwają zniszczenia powstałe po uderzeniach artylerii.
W wypadku ataku na wozach bojowych działonowy operator niszczy wozy bojowe przeciwnika i jego czołgi z chwilą wejścia w zasięg ognia.
Dowódca drużyny po ogłoszeniu alarmu bojowego ocenia poniesione straty i natychmiast melduje o nich dowódcy plutonu. W razie konieczności dokonuje korekty postawionych zadań bojowych.
Obserwując przedpole kieruje ogniem drużyny, przede wszystkim poprzez komendy i zadania ogniowe.
W wypadku zarysowującego się włamania na kierunku sąsiadów lub silnego naporu przeciwnika, za zgodą dowódcy plutonu dokonuje zmiany stanowisk wyznaczonych środków ogniowych w celu wzmocnienia zagrożonych kierunków, lub przejścia całością sił na zapasowe stanowiska ogniowe w celu osłony skrzydła plutonu (kompanii).
3.3. Obrona pododdziałów zmechanizowanych w różnych warunkach
3.3.1. Obrona w mieście (miejscowości)
Działania taktyczne w mieście znacznie różnią się od działań prowadzonych w warunkach polowych. Każde miasto niezależnie od jego znaczenia i położenia, może być wykorzystane do obrony. Zabudowa miasta sprzyja zorganizowaniu oporu nawet niedużymi siłami. Rozpatrując właściwości obrony w mieście należy mieć na uwadze położenie miasta i sposób jej zabudowy.
Ze względu na zabudowę, miasta można podzielić na: miasta o zwartej zabudowie i wąskich ulicach; miasta i dzielnice o luźnej i wysokiej zabudowie, szerokich i prostych arteriach komunikacyjnych; osiedla przemysłowe i porty.
W obiektach pierwszego typu ograniczony jest zasięg obserwacji i ognia. Utrudnione są warunki organizowania i prowadzenia ognia zarówno z zakrytych stanowisk ogniowych, jak i na wprost. Utrudnione jest współdziałanie oraz manewr siłami i środkami. Istnieją sprzyjające warunki do budowy barykad, wykonania zawał i stawiania zapór minowych. Główny ciężar walki spoczywa na pododdziałach zmechanizowanych i inżynieryjnych przy ścisłym współdziałaniu wojsk obrony terytorialnej. Wozy bojowe będą zajmować stanowiska ogniowe za barykadami i na skrzyżowaniach ulic, w celu prowadzenia ognia do atakującego przeciwnika wzdłuż ulic.
W miastach o luźnej i wysokiej zabudowie, szerokich, prostych i równoległych arteriach komunikacyjnych istnieją sprzyjające warunki do prowadzenia obrony. W miastach tego typu istnieją stosunkowo dobre warunki do użycia wszystkich rodzajów broni, a także pełniejszego wykorzystania możliwości i siły uderzeniowej wozów bojowych i artylerii.
Współdziałanie i manewr nabierają większego znaczenia, a prowadzenie obrony okrężnej pojedynczych budynków i zespołów budynków będzie zjawiskiem częstym. O trwałości obrony będzie decydował wielowarstwowy ogień i częste kontrataki, nierzadko małymi siłami. Zapory inżynieryjne ustawione są na podejściach, w poprzek ulic i na wolnych przestrzeniach między budynkami. W luźnej zabudowie zburzone budynki nie będą tworzyły zawał ciągłych. Wystąpią pewne elementy inżynieryjnej rozbudowy terenu - między budynkami, przez place, skwery i parki.
Ośrodki przemysłowe stanowią specyficzne rejony zurbanizowane o dużej ilości dróg i torów kolejowych, potężnych stalowni, kopalń węgla i rudy wraz z wielkimi hałdami i wyrobiskami.
Obrona w nadbrzeżnych ośrodkach miejskich będzie prowadzona na obszernych terenach portowych o betonowych nabrzeżach, licznych basenach, dokach, stoczniach, magazynach portowych i budynkach.
Różnorodność obiektów i urządzeń przemysłowych wywiera duży wpływ na przygotowanie obrony, dlatego każdorazowo sposób organizacji obrony danego obiektu i prowadzenie w nim obrony, należy rozpatrywać z uwzględnieniem konkretnych warunków lokalnych.
Miejsce i zadania pododdziałów w obronie miasta
Batalion zmechanizowany może uczestniczyć w obronie dużego miasta w składzie oddziału - broniąc przeważnie jednego lub kilku kwartałów lub bronić samodzielnie małego miasta (miejscowości). Może znajdować się na głównym lub pomocniczym wysiłku obrony, w pierwszym lub drugim rzucie, względnie w odwodzie.
Zadanie batalionu zmechanizowanego będącego w pierwszym rzucie i w rejonie głównego wysiłku obrony będzie polegało na tym, żeby we współdziałaniu z wojskami obrony terytorialnej zadać przeciwnikowi maksymalne straty na podejściach do miasta i niedopuścić do wdarcia się jego piechoty i wozów bojowych.
Zadaniem batalionu zmechanizowanego będącego w drugim rzucie będzie utrzymanie bronionych obiektów, wykonanie kontrataku w celu wyparcia przeciwnika, który włamał się do miasta i odtworzenie pierwotnego położenia, a także w niektórych wypadkach - zamiany pododdziałów pierwszego rzutu, które utraciły zdolność bojową.
Zadania batalionu zmechanizowanego broniącego miasta (miejscowości) zależą z reguły od sił i środków oraz przewidywanego charakteru działań przeciwnika, zabudowy miasta, trwałości budowli i ich umocnień.
Niezależnie od charakteru zabudowy miasta (miejscowości), podstawą obrony batalionu zmechanizowanego są kompanijne punkty oporu, połączone systemem ognia i zaporami inżynieryjnymi w węzeł oporu. Szerokość luk między punktami oporu uwarunkowana jest możliwością ich przestrzelenia ogniem broni strzeleckiej i przeciwpancernej.
Kompania zmechanizowana w obronie miasta (miejscowości), z zasady broni się w składzie batalionu i może być w jego pierwszym lub drugim rzucie, jak również stanowić odwód.
Kompania zmechanizowana broni punktu oporu, który obejmuje kilka budynków. Punkt oporu kompanii składa się z plutonowych punktów oporu i stanowisk ogniowych środków przydzielonych połączonych systemem ognia i zapór.
Ugrupowanie bojowe kompanii będzie inne niż w warunkach polowych. Należy przyjmować, że kompania przyjmuje węższe i głębsze ugrupowanie. Może być ugrupowana w dwa rzuty lub jeden rzut z odwodem.
Pluton zmechanizowany w obronie miasta (miejscowości) broni punktu oporu obejmującego zwykle jeden, dwa budynki, a drużyna broni się w jednym niedużym budynku (kondygnacji wyższego budynku) lub na barykadzie między budynkami.
Ugrupowanie bojowe pododdziału przechodzącego do obrony miasta (miejscowości) uzależnione będzie od: otrzymanego zadania, właściwości rejonu zurbanizowanego oraz sposobu rozegrania
walki.
Pododdziały zmechanizowane usamodzielnia się, wzmacniając pododdziałami saperów oraz przydzielając im czołgi, działa i miotacze ognia.
System ognia w obronie miasta (miejscowości) polega na umiejętnym rozmieszczeniu i wykorzystaniu środków ogniowych, stworzeniu stref ciągłego i wielowarstwowego ognia, prowadzonego ze wszystkich rodzajów broni przed przednim skrajem, na skrzydłach i w głębi obrony, a także zapewnieniu możliwości ześrodkowania ognia na zagrożonym kierunku lub odcinku. System ognia należy zawsze organizować w powiązaniu z zaporami inżynieryjnymi i przeszkodami terenowymi.
Środki ogniowe rozmieszcza się w sposób skryty i rozśrodkowany, w najbardziej trwałych zabudowaniach i obiektach oraz na placach, parkach, skwerach itp. Do rozmieszczenia środków ogniowych w budynkach wykorzystuje się piwnice, partery, a także poszczególne kondygnacje.
W budynkach przygotowanych do obrony, okna i drzwi zamurowuje się, zasłania workami z piaskiem lub ziemią, wykonuje otwory strzelnicze do prowadzenia ognia, a w dachach i stropach otwory oraz przejścia do zapewnienia warunków manewru.
Stanowiska ogniowe i bronione budynki łączy się skrytymi dojściami lub rowami łączącymi, a na drogach podejścia organizuje się zasadzki.
Artylerię i moździerze rozmieszcza się w ogrodach, sadach, placach, skwerach i stadionach.
Prowadzenie walki obronnej w mieście
Prowadzenie walki obronnej przez pododdziały rozpoczyna się już na podejściach przeciwnika do miasta. Walkę rozpoczynają ubezpieczenia i artyleria zmuszając przeciwnika do rozwinięcia się. W czasie, gdy przeciwnik podchodzi do granic miasta (miejscowości) i prowadzi ogniowe przygotowanie natarcia, środki ogniowe i siły główne będące na przednim skraju ukrywają się w schronach i ukryciach - za wyjątkiem obserwatorów i dyżurnych środków ogniowych.
Z chwilą przeniesienia ognia artylerii w głąb i rozpoczęcia przez przeciwnika ataku pododdziały pierwszego rzutu wraz ze środkami ogniowymi zajmują stanowiska ogniowe i ogniem wszystkich środków nie dopuszczają do włamania się przeciwnika do budynków na przednim skraju. W miarę zbliżania się czołgów i piechoty do przedniego skraju obrony natężenie ognia powinno stale wzrastać. Walkę z wozami bojowymi rozpoczyna artyleria, czołgi i wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych. Pododdziały inżynieryjne i zmechanizowane zagradzają minami i zaporami przenośnymi wyłomy w murach i barykadach. Z chwilą włamania się przeciwnika na przedni skraj miasta, walka obronna rozpada się na szereg walk lokalnych. Przeciwnika, który włamał się do obiektu (budynku) należy natychmiast odizolować ogniem z sąsiednich budynków i nie dopuścić do dalszego rozprzestrzeniania się.
W celu opanowania utraconych budynków wykonuje się kontrataki - nawet małymi siłami - zdecydowanie i szybko uderzając na skrzydła i tyły przeciwnika. Kontrataki powinny być wsparte ogniem czołgów i artylerii. Opanowane budynki przygotowuje się i umacnia przez wydzielone do tego celu pododdziały.
W wypadku, gdy obrona budynku lub punktu oporu staje się niemożliwa lub niecelowa - pododdziały zajmują kolejny budynek, a zajmowany obiekt przygotowują do zniszczenia.
W wypadku włamania się w głąb ugrupowania bojowego pododdziału przeważających sił przeciwnika, kontratak może okazać się niecelowy. Wówczas wszystkimi siłami i środkami ogniowymi należy załamać natarcie przeciwnika, umocnić się w opanowanych budynkach i stworzyć warunki do wykonania kontrataku siłami wyższego szczebla.
Walka w mieście (miejscowości) powinna cechować się uporem i zaciętością, a o powodzeniu powinna decydować inicjatywa, odwaga, śmiałość, wytrwałość oraz stosowanie różnorodnych form walki.
3.3.2. Obrona przeszkody wodnej
Pododdział organizuje obronę przeszkody wodnej zazwyczaj na jednym brzegu, przeciwległym w stosunku do położenia wojsk przeciwnika.
Dowódca batalionu (kompanii) podczas przygotowania do obrony, oprócz ogólnych zagadnień planowania walki, określa stan brzegów, szerokość, głębokość, rodzaj dna przeszkody wodnej i szybkość prądu oraz odcinki dogodne do forsowania.
Przedni skraj obrony wyznacza się bezpośrednio na brzegu lub w głębi na dogodnej rubieży. Jeżeli przedni skraj obrony oddala się od przeszkody wodnej, to bezpośrednio na jej brzegu przygotowuje się zapory inżynieryjne i wystawia ubezpieczenie bojowe (bezpośrednie). Wyspy i występy brzegu obsadza się wydzielonymi siłami i środkami, co pozwala zapobiec niespodziewanemu przystąpieniu przez pzeciwnika do forsowania oraz umożliwia prowadzenie ognia wzdłuż przeszkody wodnej.
System ognia powinien zapewnić rażenie przeciwnika na podejściach do lustra wody, na wodzie i bronionym brzegu. Organizuje się go tak, aby podejścia do lustra wody oraz brody i inne odcinki dogodne do forsowania znajdowały się pod ogniem skrzydłowym, sztyletowym i krzyżowym. Szczególną uwagę zwraca się na organizację ognia zapewniającego skuteczne rażenie przeciwnika na wodzie.
Na odcinkach, na których istnieje możliwość forsowania przeszkód wodnych wozami bojowymi, tworzy się system ognia przeciwpancernego o największym natężeniu, buduje zapory i organizuje zasadzki.
W wypadku przygotowania obrony bez styczności z przeciwnikiem dowódca pododdziału powinien wysłać na przeciwległy brzeg pododdziały (żołnierzy) do prowadzenia rozpoznania, w celu wykrycia, w odpowiednim czasie, podchodzenia przeciwnika i kierunku jego działania. Prowadzenie walki obronnej rozpoczyna się zwalczaniem elementów rozpoznawczych i ubezpieczeń przeciwnika. Zwalcza się je ogniem wydzielonych środków z tymczasowych stanowisk ogniowych lub bierze do niewoli.
Z chwilą rozpoczęcia forsowania przeszkody wodnej, ogniem wszystkich środków ogniowych z głównych stanowisk ogniowych rozbija się przeciwnika na podejściach do lustra wody i na przeprawach, nie dopuszczając do wyjścia na brzeg.
3.3.3. Obrona wybrzeża morskiego
Obronę wybrzeża morskiego organizuje się w celu odparcia desantów morskich i utrzymania ważnych rejonów (obiektów) nadbrzeżnych.
Podstawowym zadaniem pododdziałów broniących linii brzegowej wybrzeża morskiego będzie, we współdziałaniu z wydzielonymi siłami marynarki wojennej niedopuszczenie do tego, aby pododdziały dopłynęły do brzegu i wylądowały.
Batalion zmechanizowany, w zależności od sytuacji taktycznej, może być użyty do wykonania zadań bojowych w ramach obrony wyższego szczebla lub organizować samodzielny (wyodrębniony) rejon obrony.
Batalion zmechanizowany wyznaczony do obrony samodzielnego rejonu (obiektu) powinien być przygotowany do walki z desantem przeciwnika lądującym na środkach transportu morskiego, lądującym na śmigłowcach lub z desantem powietrznym działającym z głębi wybrzeża w kierunku brzegu. Wykonanie zadań obronnych w takich warunkach wymaga właściwego przygotowania obrony oraz umiejętnego rozmieszczenia w terenie pododdziałów batalionu, zarówno organicznych, jak i przydzielonych.
Rozmieszczenie elementów ugrupowania bojowego batalionu będzie uzależnione od zadania bojowego, warunków terenowych oraz możliwości dowodzenia. Gdy wybrzeże (brzeg) będzie dogodniejsze do lądowania, ugrupowanie bojowe powinno być głębsze i bardziej zwarte, z pełną rozbudową inżynieryjną rejonu obrony. Gdy brzeg będzie trudniejszy do desantowania, rejon obrony może być szerszy i płytszy.
W zależności od zadania, warunków terenowych i przewidywanego działania przeciwnika batalion zmechanizowany może bronić rejonu mającego różną wielkość. Batalion może przyjąć w takich warunkach ugrupowanie bojowe w jeden, dwa niekiedy trzy rzuty.
Na kierunku, na którym jest mało prawdopodobne lądowanie desantu lub na kierunku pomocniczym, w sprzyjających warunkach terenowych, albo w ramach rejonu obrony wyższego szczebla lub obrony samodzielnych, wyodrębnionych pod względem taktycznym odcinków wybrzeża, batalion może być ugrupowany w jednym rzucie z odwodem. Na kierunkach, na których nie jest spodziewane główne uderzenie desantu morskiego, podczas obrony mniej zagrożonego przejścia między przeszkodami terenowymi, w czasie obrony odcinków wybrzeża mających jednakowe i dogodne warunki terenowe, gdy trudno ustalić główny i pomocniczy kierunek uderzenia, batalion może być ugrupowany w dwa rzuty.
Podczas obrony ważnego kierunku (prawdopodobnego głównego kierunku działania desantu), w ramach obrony wyższego szczebla, zwłaszcza w czasie obrony odcinka wybrzeża dogodnego do desantowania, może być konieczne ugrupowanie batalionu w trzy rzuty.
Podczas obrony ważnego obiektu lub obrony małej wyspy, cypla czy półwyspu batalion powinien przyjąć ugrupowanie zapewniające obronę okrężną. Tylko taki sposób obrony można przeciwstawić jednoczesnym uderzeniom przeciwnika od czoła, od tyłu i z góry.
Stosując wymienione warianty ugrupowania bojowego, główny wysiłek obrony batalionu należy skupić z reguły na odcinku, na którym istnieje największe prawdopodobieństwo lądowania desantu. Odcinki niedogodne do desantowania można patrolować oraz prowadzić ciągłą obserwację lustra wody.
Kompania zmechanizowana może bronić się w składzie batalionu lub samodzielnie, na głównym lub pomocniczym wysiłku obrony. Kompania zmechanizowana broniąc się na kierunku głównego wysiłku obrony batalionu może być ugrupowana w dwa, niekiedy trzy rzuty. Jeżeli trudno będzie określić kierunek głównego wysiłku obrony batalionu, kompanie zmechanizowane pierwszego rzutu mogą być ugrupowane w dwa rzuty. Na kierunku pomocniczym lub w sprzyjających warunkach terenowych kompania może być ugrupowana w jeden rzut z odwodem.
Plutonowe punkty oporu w dogodnych warunkach terenowych powinny być stale przygotowane do obrony okrężnej. W specyficznych warunkach terenowych (na wąskiej mierzei) pluton może być tak ugrupowany, że wszystkie drużyny będą rozmieszczone w samodzielnych stanowiskach oporu.
Przedni skraj należy rozbudować jak najbliżej lustra wody, zwłaszcza tam, gdzie wysoki brzeg (wały ochronne, wydmy przybrzeżne itp.) góruje nad terenem położonym w głębi lądu.
Na niektórych odcinkach wybrzeża, gdzie brzeg jest błotnisty i niski, przedni skraj obrony może być rozmieszczony w głębi lądu, w odległości uzależnionej od oddalenia od brzegu najbliższych wzniesień wału ochronnego, na których będzie możliwa budowa schronów i stanowisk ogniowych.
Przed przednim skrajem obrony powinien być rozbudowany system zapór inżynieryjnych w wodzie, na plaży lub wydmach przybrzeżnych. W wodzie mogą być ustawione miny przeciwpiechotne i przeciwpancerne, zasieki z drutu kolczastego i inne.
System ognia powinien łączyć w jedną całość ogień artylerii, wozów bojowych i broni strzeleckiej, zapewniając skuteczne zwalczanie sił i środków desantu przeciwnika w czasie zbliżania się ich do brzegu oraz lądowania na plaży. System ognia powinien być tak zorganizowany, aby zapewniał zwalczanie desantu przeciwnika, począwszy od rubieży największego zasięgu środków ogniowych, a następnie stopniowe zwiększanie natężenia ognia w miarę zbliżania się desantu do brzegu.
3.3.4. Obrona w górach
Teren górzysty wywiera bezpośredni wpływ na przygotowanie i prowadzenie walki obronnej. Strome zbocza gór, skomplikowany bieg dróg i ścieżek utrudniają marsz pododdziałów, znacznie obniżają ich ruchliwość i manewrowość, ograniczają i komplikują użycie bojowego sprzętu technicznego, zwłaszcza wozów bojowych i artylerii, utrudniają dowóz i ewakuację. Lesiste pokrycie, pofałdowanie terenu ograniczają orientację, obserwację, zasięg ognia i łączności. Klimat górski, który cechuje częsta zmiana warunków pogodowych, utrudnia bytowanie wojsk i warunki prowadzenia walki. W warunkach zimowych jest ograniczony manewr oraz istnieją możliwości powstawania lawin.
Teren górzysty oprócz właściwości ujemnych, ma wiele cech dodatnich wzmacniających trwałość i uporczywość obrony. Grzbiety górskie, wysokie, strome i skaliste szczyty, duże kompleksy leśne i liczne wąwozy ułatwiają broniącemu się przygotowanie obrony na tych kierunkach, które są dostępne dla przeciwnika. Z reguły kierunki te zamyka się większymi siłami, natomiast kierunki trudno dostępne obsadza się mniejszymi siłami lub tylko się je patroluje. Warunki terenu górskiego umożliwiają organizację punktów oporu, zdolnych do prowadzenia obrony okrężnej oraz organizację ognia wielowarstwowego (z różnych poziomów) wszystkich rodzajów broni, który w połączeniu z warunkami terenowymi i systemem zapór inżynieryjnych staje się wyjątkowo trudny do pokonania przez nacierającego przeciwnika. Pokrycie terenu, duża liczba pól martwych i ich umiejętne wykorzystanie przez obrońców sprzyja obronie, ponieważ zmniejsza skuteczność oddziaływania środków ogniowych przeciwnika na obrońcę.
Podstawę obrony w górach stanowią oddzielne plutonowe i kompanijne punkty oporu - rozbudowane na dominujących wzgórzach, przejściach, przełęczach i węzłach dróg. W lukach między nimi urządza się zasadzki, organizuje obserwację i patrolowanie oraz zakłada zapory inżynieryjne.
Przedni skraj obrony wybiera się z zasady na zboczach gór zwróconych do przeciwnika. W uzasadnionych przypadkach, głównie w celu zamaskowania jego przebiegu i uzyskania zaskoczenia oraz osłony własnych środków przed ogniem na wprost, może on przebiegać na przeciwstokach. Trzeba wówczas wydzielić część sił do ubezpieczenia bojowego, którego zadaniem będzie utrzymanie grzbietu i wprowadzenie przeciwnika w błąd co do rzeczywistego przebiegu przedniego skraju.
Batalion zmechanizowany będący w pierwszym rzucie oddziału, zazwyczaj wspólnie z sąsiadem, broni jednego kierunku. Broniąc się na drugorzędnym kierunku, w terenie trudno dostępnym, może samodzielnie zamykać ten kierunek.
Szerokość obrony batalionu zmechanizowanego w górach może być różna. Biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu można przyjąć, że szerokość ta będzie większa niż w warunkach normalnych.
Głębokość obrony zależy od charakteru terenu, sieci dróg, przebiegu dróg manewru, jak również od konieczności utrzymania styczności ogniowej między punktami oporu. Na bardzo trudnych odcinkach terenu głębokość ta może ograniczać się do plutonowych lub kompanijnych punktów oporu.
Ugrupowanie bojowe batalionu zmechanizowanego w obronie w górach składa się z jednego lub dwóch rzutów. Ugrupowanie bojowe w dwa rzuty batalion przyjmuje z reguły na głównym wysiłku obrony oddziału, w obronie szerokiej doliny, płaskowyżu, przełęczy.
W terenie mającym kilka mało dostępnych kierunków uniemożliwiających zmasowane użycie wozów bojowych przez przeciwnika, batalion może przyjąć ugrupowanie w jeden rzut z silnym i ruchliwym odwodem (odwodami).
Kompania zmechanizowana może otrzymać zadanie obrony przełęczy, szerokiej doliny, węzła dróg lub dwóch - trzech wzgórz. Jeżeli kompania broni dolinę z przyległymi wzgórzami, w celu zamknięcia kierunku dostępnego dla wozów bojowych, może ugrupować się w trzy rzuty.
Pluton zmechanizowany może bronić punktu oporu na wzgórzu lub dostępu do szerokiej doliny.
Skuteczność obrony w górach zależy od umiejętnie zorganizowanego systemu ognia.
Do rażenia przeciwnika nacierającego wzdłuż dolin organizuje się wielowarstwowy, skrzydłowy i krzyżowy ogień na przestrzeni całej doliny, tak przed przednim skrajem, jak i w głębi obrony, tworząc nieprzerwaną zaporę ogniową. Część środków ogniowych można rozmieścić na przeciwstokach do rażenia przeciwnika z zasadzek ogniem sztyletowym.
Na kierunkach dostępnych do natarcia przez wozy bojowe przeciwnika, organizuje się system ognia przeciwpancernego przed przednim skrajem i w głębi obrony, stosując szeroki manewr środków przeciwpancernych i zasadzki.
System ognia pododdziału powinien w maksymalnym stopniu zapewnić rażenie przeciwnika na całą głębokość obrony, wsparcie kontrataków, osłonę zapór inżynieryjnych w powiązaniu z wykorzystaniem właściwości terenu.
Sposób i stopień inżynieryjnej rozbudowy obrony uzależniony jest od pojemności i ważności bronionego kierunku, warunków geologicznych i pogodowych oraz czasu jakim pododdział dysponuje. Obejmuje ona rozbudowę plutonowych i kompanijnych punktów oporu, stanowisk ogniowych oraz odcinków zapór. W jej rozbudowie należy uwzględnić wszelkie szczeliny, pieczary i jaskinie, które można wykorzystać na schrony i ukrycia dla żołnierzy.
Walkę z atakującym przeciwnikiem pododdział rozpoczyna już na podejściach rażąc go ogniem artylerii i moździerzy oraz powstrzymując jego ruch zaporami i zasadzkami ogniowymi. Od momentu rozpoczęcia ataku przez wozy bojowe i piechotę, pododdziały odpierają atak ogniem wszystkich środków ogniowych dążąc do załamania jego natarcia i nie dopuszczając do opanowania czołowych punktów oporu i wzgórz na przednim skraju. Główny ciężar walki w tym okresie spoczywa na utrzymaniu dominujących wzgórz, uniemożliwiając przeciwnikowi włamanie się w głąb obrony.
Na kierunkach, na których przeciwnik nie prowadzi natarcia należy pozostawić minimalną ilość sił, w celu uniemożliwienia przenikania niewielkich grup przeciwnika na skrzydła i tyły broniącego się pododdziału.
W wypadku włamania się przeciwnika w czołowe stanowiska i punkty oporu, szczególne znaczenie ma utrzymanie dominujących wzgórz. Ich utrzymanie stwarza warunki rażenia przeciwnika, zmniejsza jego tempo natarcia, powoduje, że walka rozpada się na małe ogniska, co umożliwia wykonanie kontrataków na przeciwnika w rejonie włamania.
Batalion może wykonać kontratak z chwilą włamania się przeciwnika w głąb czołowych plutonowych punktów oporu. Jeżeli sytuacja taktyczna uniemożliwia wykonanie kontrataku, należy uporczywie bronić dostępu w głąb obrony, przechodząc drugim rzutem (odwodem) do obrony na kierunku najbardziej zagrożonym. Utrzymując punkty oporu w głębi i dominujące wzgórza na skrzydłach włamania przeciwnika należy stworzyć warunki do wykonania kontrataku przez przełożonego.
3.3.5. Obrona w terenie lesistym
Teren lesisty wywiera poważny wpływ na przygotowanie i prowadzenie walki obronnej. Należyte wykorzystanie tych warunków zwiększa możliwości obronne, umożliwia obronę szerszego odcinka mniejszymi siłami i skuteczne odpieracie ataku przeważających sił przeciwnika.
Właściwe wykorzystanie warunków terenowych pozwala na przygotowanie w krótkim czasie szeregu różnorodnych zapór (zawał leśnych, barykad, sztucznych zabagnień), które mogą w znacznym stopniu utrudnić natarcie przeciwnika. Wiosną i jesienią zwiększa się miękkość gleby i pogarsza przejezdność dróg. Bagniste odcinki stają się trudne do przekroczenia. W zimie las liściasty nie zapewnia maskowania z powietrza. Ruch pododdziałów, zwłaszcza poza drogami jest utrudniony przez zaspy śnieżne. Przejście przez tereny zabagnione i jeziora jest łatwiejsze.
Mimo szeregu dodatnich właściwości obronnych terenu lesistego, należy również uwzględnić jego cechy ujemne. Las ogranicza prowadzenie ognia i obserwacji, utrudnia wykrycie i niszczenie celów. Drzewa ograniczają zasięg broni strzeleckiej i pokładowej wozów bojowych. Gałęzie drzew zmniejszają powierzchnię rażenia pocisków artyleryjskich i moździerzowych, uniemożliwiają prawie całkowicie użycie przeciwpancernych pocisków kierowanych.
Obronę w terenie lesistym przygotowuje się w celu zamknięcia najważniejszych kierunków dogodnych do wykonania natarcia przez przeciwnika. Polega ona na uporczywym utrzymywaniu oddzielnych, przygotowanych do obrony okrężnej, punktów oporu oraz umiejętnym manewrze i kontratakach z głębi obrony.
Batalion zmechanizowany w terenie lesistym, znajdując się na głównym wysiłku obrony bronił będzie (wspólnie z sąsiadem), w zasadzie jednego, dostępnego kierunku natarcia przeciwnika. Broniąc się na kierunku pomocniczym, w terenie trudno dostępnym, może zamykać samodzielnie ten kierunek.
Szerokość rejonu obrony batalionu zmechanizowanego w terenie lesistym zazwyczaj jest większa niż w terenie otwartym. Głębokość rejonu obrony w dużym stopniu zależeć będzie od: charakteru terenu, odległości między polanami, pasami jezior i bagien oraz konieczności utrzymania więzi ogniowej między kompanijnymi punktami oporu. Należy przyjąć, że głębokość ta będzie zbliżona do głębokości w warunkach normalnych, a na kierunkach pomocniczych - znacznie płytsza.
W zależności od pojemności kierunku oraz szerokości rejonu obrony batalion zmechanizowany może być ugrupowany w dwa rzuty lub przyjąć ugrupowanie jednorzutowe.
W dwa rzuty batalion zazwyczaj będzie się ugrupowywał na głównym wysiłku obrony oddziału. Ugrupowanie w jeden rzut tworzył będzie w terenie trudno dostępnym, na kierunku pomocniczym.
Kompania zmechanizowana może otrzymać zadanie obrony przesmyku między jeziorami, węzła dróg, miejscowości lub polany w celu niedopuszczenia do przerwania się przeciwnika w określonym kierunku.
Kompania zmechanizowana w obronie w lesie z zasady ugrupowuje się w linię, przygotowując plutonowe punkty oporu do obrony okrężnej. Odcinki trudno dostępne (bagna, rzeki, jeziora) dozoruje się patrolami.
Pluton zmechanizowany w obronie w lesie może bronić dróg leśnych lub przesmyków między jeziorami. Szerokość plutonowego punktu oporu z reguły będzie wynosić do 500 m. System ognia powinien zamykać dogodne kierunki podejścia i tworzyć ciągłą strefę ognia wszystkich środków przed przednim skrajem punktów (stanowisk) oporu, w głębi obrony i na skrzydłach oraz na odcinkach nie obsadzonych.
Na podejściach, wzdłuż dróg, przesiek i duktów przygotowuje się ogień czołowy, a na polanach, wyrębach i kępach terenu zabagnionego ogień krzyżowy, sztyletowy oraz worki ogniowe. Istotne znaczenie mają zasadzki organizowane przez małe pododdziały, a nawet pojedyncze środki ogniowe, rozmieszczone w lukach między punktami oporu.
Na kierunku dostępnym dla wozów bojowych przygotowuje się system ognia przeciwpancernego, wykorzystując do tego celu ogień czołgów, bojowych wozów piechoty i granatników przeciwpancernych. Stanowiska dla tych środków wybiera się przed przednim skrajem lasu, na skrzyżowaniach, zakrętach dróg i przesiek.
Przedni skraj obrony wybiera się przed skrajem lasu lub w jego głębi. W wypadku, gdy organizuje się go w głębi, na skraj lasu wysyła się silne ubezpieczenie bojowe. W głębi lasu oczyszcza się przedpole celem polepszenia warunków obserwacji i prowadzenia ognia.
W lukach między punktami (stanowiskami) oporu ustawia się zapory minowe, zawały i osłania się je ogniem, przygotowuje zasadzki, podsłuchy i patrolowanie.Większą część środków ogniowych rozmieszcza się na przednim skraju lub w jego pobliżu.
Występy lasu wykorzystuje się do prowadzenia ognia skrzydłowego i krzyżowego. Na kierunkach dostępnych przygotowuje się ognie ześrodkowane pododdziałów.
Pododdział zmechanizowany może przechodzić do obrony w terenie lesistym bez styczności z przeciwnikiem lub w bezpośredniej styczności z nim. W przypadku, gdy pododdział przygotowuje obronę bez styczności rozpoczyna walkę z przeciwnikiem na podejściach do obrony, rubieżach rozwinięcia i ataku. W sytuacji, gdy pododdział przechodzi do obrony w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem jego próby podejścia i przedostania się do lasu odpiera się ogniem środków ogniowych na przednim skraju i ogniem artylerii z zakrytych stanowisk ogniowych.
Po odparciu ataku czołowych pododdziałów przeciwnika środki ogniowe, które prowadziły ogień, zmieniają swoje stanowiska.
Z chwilą rozpoczęcia ataku przez siły główne, rozbija się je podobnie jak w warunkach normalnych, a specyfiką tej walki jest ogień z bliskiej odległości i z różnych kierunków.
W przypadku włamania się przeciwnika w czołowe punkty (stanowiska) oporu pododdział rozbija go w rejonie włamania ogniem wszystkich środków ogniowych i uderzeniem drugiego rzutu (odwodu). Kontrataki mogą być wykonywane z kilku kierunków, mniejszymi siłami, a o ich powodzeniu decyduje moment wykonania, zdecydowanie i gwałtowność uderzenia.
3.3.6. Obrona w zimie
Warunki zimowe wywierają istotny wpływ na charakter działań taktycznych, ich przygotowanie i prowadzenie. Gruba pokrywa śnieżna i zasypane śniegiem drogi w poważnym stopniu utrudniają manewr oraz wykonanie kontrataków. Zasypywanie przez śnieg okopów, rowów i stanowisk ogniowych wymaga częstego ich odśnieżania, a nawet budowy nowych. Powoduje to konieczność angażowania niekiedy znacznych sił. Częste śnieżyce, zawieje, zamiecie i mgły ograniczają obserwację i sprzyjają zaskoczeniu. Przy pokrywie śnieżnej poprawia się widoczność w dzień, a nawet i w nocy, ale maskowanie wojsk i sprzętu jest utrudnione.
Niska temperatura i gwałtowne jej wahania ujemnie wpływają na ludzi, zmniejsza się ich wytrzymałość i wydajność, występują zachorowania i odmrożenia. Dla ochrony przed zimnem i niesprzyjającą pogodą duże znaczenie mają osiedla, zabudowania i lasy. Silny mróz oraz śnieg powodują gęstnienie smarów i olejów, dlatego istnieje konieczność częstego uruchamiania silników i stosowanie podgrzewaczy.
W czasie mroźnej zimy gleba zamarza na dużą głębokość, co utrudnia okopywanie się i wykonywanie wszelkich prac inżynieryjnych oraz wydłuża czas ich trwania. Poza tym silne mrozy powodują zamarzanie rzek, jezior i bagien, co może ułatwić przeciwnikowi ich pokonanie. Zmusza obrońcę do użycia większych sił na tych kierunkach, które w innych porach roku mogą być bronione nieznacznymi siłami.
W zimie ze względu na skrócenie czasu dziennego wydłuża się czas prowadzenia działań obronnych w nocy. W związku z tym należy przygotować środki ogniowe do walki w nocy i zgromadzić dodatkową ilość środków oświetlających.
Batalion zmechanizowany w warunkach zimowych przygotowuje obronę na ogólnie przyjętych zasadach. Będąc w pierwszym rzucie oddziału może bronić wspólnie z sąsiadami jednego dostępnego kierunku, na pomocniczym kierunku może zamykać go samodzielnie.
Szerokość rejonu obrony może być różna i często zależna od dostępności terenu i grubości pokrywy śnieżnej. Głębokość rejonu obrony może być większa na kierunku małej pokrywy śnieżnej i mniejsza na kierunku trudno dostępnym, gdzie pokrywa śnieżna jest duża.
Ugrupowanie bojowe batalionu cechuje rozmieszczenie jego głównych sił i środków na dogodnym kierunku natarcia przeciwnika. Im teren jest dostępniejszy, tym większe powinno być ich nasycenie i tym samym głębsze ugrupowanie batalionu. W warunkach głębokiej pokrywy śnieżnej batalion zmechanizowany może przyjąć ugrupowanie jednorzutowe, z silnym odwodem.
Obronę w zimie tworzą plutonowe punkty oporu przygotowane do obrony okrężnej w oparciu o węzły dróg, miejscowości i lasy. W inżynieryjnej rozbudowie obrony należy uwzględnić specyficzne warunki zimy.
Przedni skraj obrony pododdział wybiera w miarę możliwości za trudno dostępnymi przeszkodami terenowymi. Skryte podejście do przedniego skraju niszczy się lub zaminowuje, ponadto przygotowuje się różnorodne przeszkody bronione ogniem artylerii i ogniem z zasadzek. W wypadku ograniczonego czasu na rozbudowę fortyfikacyjną obrony i przy grubej pokrywie śnieżnej można stanowiska ogniowe i okopy budować w śniegu.
Przygotowując obronę przy przeszkodach wodnych najważniejsze odcinki na własnym brzegu zaminowuje się a lód przygotowuje do wysadzenia.
W terenie górzystym należy uwzględnić konieczność likwidacji nawisów śnieżnych, niedopuszczając do powstania lawin i zasypania lub odcięcia własnych pododdziałów.
Walkę z przeciwnikiem pododdział podejmuje z chwilą jego wejścia w zasięg środków ogniowych. W celu niedopuszczenia do obejścia czołowych punktów oporu, na ich skrzydłach i w lukach wykonuje się ogień artylerii i moździerzy. Głęboki śnieg sprzyja zwalczaniu nacierającej piechoty i wozów bojowych przeciwnika, dlatego pododdział powinien dążyć do odcięcia piechoty od wozów bojowych już przed przednim skrajem. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb czołowych plutonowych punktów oporu należy ogniem artylerii i moździerzy zatrzymać jego natarcie a kontratakiem drugiego rzutu (odwodu) niedopuścić do jego umocnienia się.
Czas wyjścia i rozwinięcia pododdziałów do kontrataku w zimie jest wydłużony. Dowódca podejmujący decyzję o jego wykonaniu musi, wcześniej niż w innych porach roku, podać sygnał do jego wykonania.
3.3.7. Obrona w nocy
Noc wywiera poważny wpływ na obronę. Należy liczyć się z innymi możliwościami sprzętu oraz właściwościami psychofizycznymi żołnierzy. W poważnym stopniu zostaną ograniczone możliwości środków przeciwpancernych i broni strzeleckiej. Wynika to przede wszystkim ze zmniejszonych możliwości obserwacji wyników ognia. Jednocześnie noc ułatwia nacierającemu przeciwnikowi uzyskanie zaskoczenia oraz wyjścia na skrzydła i tyły broniących się pododdziałów.
Przygotowanie walki obronnej w nocy w znacznym stopniu jest uzależnione od warunków i czasu przejścia pododdziału do obrony, przygotowania żołnierzy, warunków atmosferycznych i terenowych.
Przejście do obrony może nastąpić w nocy lub w dzień, w warunkach bezpośredniej styczności z przeciwnikiem lub jej braku. Pododdziały będące w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem, oprócz typowych przedsięwzięć związanych z prowadzeniem walki obronnej w dzień, organizują posterunki oświetlenia terenu. Należy zadbać również o zapewnienie odpoczynku żołnierzy.
Ugrupowanie bojowe pododdziału nie będzie się różniło w zasadzie od ugrupowania sił i środków w dzień. Pewnemu przewartościowaniu ulegną tylko niektóre jego elementy. Może to się wyrazić bliższym rozmieszczeniem drugiego rzutu (odwodu), zwiększeniem ilości ubezpieczeń bojowych i dyżurnych środków ogniowych, użyciem części sił drugiego rzutu do obrony na skrzydłach i w lukach. Korzystna będzie również częściowa zmiana położenia niektórych sił i środków.
System ognia powinien uwzględnić wariant rozmieszczenia środków ogniowych, kolejność otwarcia ognia i sposoby kierowania nim w nocy. Jeżeli pododdział przechodzi do obrony w porze nocnej, to system ognia organizuje się natychmiast po zajęciu obrony. Przyrządy noktowizyjne starannie się maskuje, wyznaczając środkom ogniowym 2 - 3 stanowiska ogniowe. Należy również pamiętać o poważnym utrudnieniu pełnego wykorzystania posiadanych środków ogniowych oraz przygotowaniu większej ilości odcinków (rubieży, rejonów) ognia ześrodkowanego, a ponadto o wydzieleniu sił i środków ogniowych do wskazywania celów pociskami smugowymi.
W okresie planowania obrony należy wziąć pod uwagę stopień przygotowania pododdziałów do działań nocnych, możliwości dokonania manewru i orientowania się w terenie, rozbudowę inżynieryjną oraz możliwości oświetlenia terenu. Ponadto, należy wyodrębnić te kierunki, które będą dogodne do natarcia dla przeciwnika oraz rejony decydujące o trwałości obrony.
Z chwilą przejścia przeciwnika do ataku, oświetla się teren w rejonie jego działań lub wykorzystuje przyrządy elektrooptyczne. Jako pierwsze otwierają ogień środki dyżurne z zapasowych (tymczasowych) stanowisk ogniowych. Pododdziały broniące pozycji ubezpieczeń bojowych oraz środki ogniowe z tymczasowych stanowisk ogniowych wycofuje się do punktu oporu. Jednocześnie wycofują się posterunki oświetlające, które po zajęciu stanowisk na przednim skraju obrony przystępują do ciągłego oświetlania przedpola.
Przeciwnika skupiającego się na przejściach przez zapory, pododdział niszczy ześrodkowaniami ognia, dążąc do zablokowania jego ruchu i odcięcia piechoty od wozów bojowych.
Jeżeli przeciwnik zbliży się bezpośrednio do punktu oporu, pododdział niszczy go ogniem sztyletowym wszystkich środków i granatami, oślepiając go jednocześnie środkami oświetlającymi. Atak przeciwnika powinien być ostatecznie odparty przed przednim skrajem.
W wypadku włamania się przeciwnika w czołowe plutonowe punkty oporu, blokuje się go ześrodkowanym ogniem pododdziałów, a ogniem artylerii wzbrania wprowadzenia w wyłom nowych pododdziałów i środków ogniowych. Jeżeli przeciwnik uporczywie utrzymuje się w rejonie włamania, można wykonać kontratak. Kontrataki w toku walki obronnej w nocy spełniają szczególną rolę. Mogą one być wykonywane nawet niewielkimi siłami, z różnych kierunków, w celu zahamowania tempa natarcia lub zniszczenia jego sił w rejonie włamania. Podstawowym warunkiem powodzenia kontrataku jest szczegółowe przygotowanie dróg, oznakowanie własnych przejść w zaporach inżynieryjnych, skuteczne oświetlenie i oślepienie przeciwnika.
Po zniszczeniu przeciwnika w rejonie włamania i odparciu ataku, dowódcy doprowadzają pododdziały do gotowości bojowej, wzmacniają ubezpieczenie i odtwarzają system ognia.
3.4. Wycofanie
3.4.1. Ustalenia ogólne
Wycofanie, jako jeden z rodzajów walki, jest działaniem polegającym na zamierzonym lub wymuszonym przesunięciu sił i środków na dogodną rubież (rejon) w głąb obrony wojsk własnych. Zamierzone przesunięcie winno być uprzednio zorganizowane i prowadzone w celu wciągnięcia głównego ugrupowania nacierającego przeciwnika w teren (obszar) kanalizujący jego manewr, zmuszenia do rozciągnięcia jego sił na wydłużonym froncie, a następnie rozbicia ich zdecydowanymi działaniami zaczepnymi.
Wymuszone działania będą prowadzone w wypadku braku powodzenia w działaniu wojsk własnych, najczęściej w walkach w bezpośredniej styczności. Zatem, zależnie od sytuacji bojowej i zadania, wycofanie może przyjąć formę:
działań opóźniających i wówczas jest związane z prowadzeniem walki na kolejno zajmowanych pozycjach (rubieżach) oraz
marszu odfrontowego i wówczas polega na zorganizowanym wyjściu z walki i wykonaniu marszu do nakazanego rejonu.
Wycofanie przeprowadza się skrycie pod osłoną wydzielonych sił, z dużą aktywnością oraz z tak zaplanowanym systemem niszczeń i zapór inżynieryjnych, by skutecznie hamować ruch i utrudniać manewr nacierających wojsk przeciwnika. W działaniach, tych wielkiego znaczenia nabiera umiejętne wykorzystanie warunków terenowych oraz pory roku i doby.
3.4.2. Rola pododdziałów zmechanizowanych podczas wycofania
Pododdział może opuścić zajmowany rejon (punkt, stanowisko) i rozpocząć wycofanie tylko za zgodą przełożonego. Pododdział może wycofać się w składzie sił głównych oddziału (pododdziału wyższego szczebla) lub samodzielnie, osłaniając ich odejście albo działając, jako element ubezpieczenia marszowego. Podczas wycofania batalion może działać jako ariergarda, kompania - w składzie ariergardy lub jako szpica tylna (boczna), a pluton w składzie szpicy tylnej (ariergardy) lub jako patrol tylny (boczny). Wszystkim pododdziałom wyznacza się drogę (drogi) wycofania.
3.4.3. Prowadzenie wycofania przez pododdziały zmechanizowane
Pododdział wychodzi z walki pod osłoną ognia artylerii, czołgów i bojowych wozów piechoty. Pododdziały osłony pozostają na swoich stanowiskach do momentu wykonania zadania (nakazanego czasu lub ustalonego sygnału). Siły główne wykorzystując teren i rozbudowę inżynieryjną, kolejno (plutonami, drużynami), wspierając się wzajemnie ogniem, przechodząc z jednej rubieży na drugą, wychodzą spod ognia przeciwnika do rejonu zbiórki, a po uściśleniu zadania przez dowódcę pododdziału na rubież (punkt) wycofania.
Pododdziały osłony w ustalonym czasie lub na rozkaz (sygnał) odrywają się od przeciwnika całością sił lub częściami. W wypadku wycofania się częściami, jedna grupa pozostaje na stanowiskach i prowadzi ze zwiększonym natężeniem ogień do przeciwnika. Pod osłoną jej ognia inne grupy wycofują się na wyznaczoną rubież, zajmują stanowiska ogniowe i ubezpieczają oderwanie się grupy pozostałej w przodzie. Do kierowania działaniami pododdziałów osłony wyznacza się zwykle jednego z dowódców plutonu.
Ubezpieczenie pododdziału podczas wycofania odbywa się siłami szpicy tylnej (patrolu tylnego), a w razie konieczności szpic bocznych (patroli bocznych), które po zajęciu wyznaczonej pozycji, ogniem wszystkich środków zatrzymują atakującego przeciwnika do określonego czasu, zabezpieczając wycofanie sił głównych. Wycofanie elementów ubezpieczenia realizowane jest skokami, z rubieży na rubież, kolejno częściami sił. Z chwilą wyjścia części sił na kolejną rubież i zorganizowania systemu ognia na szerokim froncie, pozostałe siły szpicy wychodzą z walki.
Podczas wycofania pododdziały niszczą ścigającego przeciwnika ogniem z miejsca i w ruchu oraz dążą do zatrzymania go, stosując niszczenia, zapory i zasadzki.
3.4.4. Przygotowanie wycofania przez dowódcę pododdziału
zmechanizowanego
Podejmując decyzję do wycofania dowódca pododdziału zmechanizowanego winien określić:
skład pododdziałów osłony zabezpieczających wyjście z walki;
sposób wyjścia z walki sił głównych pododdziału;
rejon zbiórki;
kierunek lub drogę (drogi) wycofania;
rubieże pośrednie;
końcową rubież wycofania i czas jej zajęcia oraz sposób ewakuacji rannych, uszkodzonego uzbrojenia i sprzętu wojskowego.
W rozkazie bojowym do wycofania dowódca pododdziału zmechanizowanego podaje:
a) pododdziałom działającym w składzie sił głównych:
zadanie;
rejon zbiórki;
kierunek lub drogę (drogi) wycofania;
rubieże pośrednie;
końcową rubież wycofania i czas jej zajęcia;
sposób działania po osiągnięciu końcowej rubieży wycofania.
b) pododdziałom osłony:
skład;
zadania;
czas, do którego powinny bronić zajmowanych stanowisk;
sposób dalszego działania.
c) pododdziałom (środkom) przydzielonym:
zadanie;
kolejność wycofania.
Dowódca drużyny stawiając zadanie podwładnym do osłony podaje:
kolejność i kierunek wycofania;
sposób osłony ogniowej;
rejon zbiórki.
Organizując współdziałanie na okres wycofania dowódca pododdziału zmechanizowanego winien ustalić między innymi:
sposób i kolejność wycofania pododdziałów sił głównych;
sposób ewakuacji rannych oraz uszkodzonego uzbrojenia i sprzętuwojskowego;
sposób wycofania pododdziałów osłony oraz wsparcia ich ogniem artylerii;
kolejność niszczenia obiektów i ustawiania zapór inżynieryjnych.
3.5. Działania opóźniające
3.5.1. Ustalenia ogólne
Działania opóźniające, jako jeden z rodzajów walki, będą stosowane w obronie manewrowej, w pasie przesłaniania, na pozycji przedniej, w trakcie wycofania, walki w okrążeniu i podczas wychodzenia z okrążenia. Polegają one na prowadzeniu walk z przeważającymi siłami przeciwnika na kolejnych rubieżach terenowych, przy jednoczesnym unikaniu decydujących starć z jego głównymi siłami (wdawania się w przewlekłe walki). Istotą ich jest połączenie ognia i manewru z ruchem do tyłu.
Celem ogólnym działań opóźniających jest najczęściej zyskanie na czasie kosztem przestrzeni, przy jednoczesnym zaoszczędzeniu sił potrzebnych w innym miejscu. Cele szczegółowe działań opóźniających mogą być następujące:
dezorganizacja (opóźnianie) natarcia przeciwnika przez zmuszenie go do ciągłej zmiany ugrupowania (marszowego w bojowe i odwrotnie) oraz prowadzenie działań w niedogodnym dla niego kierunku (rejonie);
niedopuszczenie do rozbicia głównych sił wojsk własnych;
zyskanie czasu potrzebnego wyższemu dowódcy na podciągnięcie sił i środków do wykonania zwrotu zaczepnego lub przejścia do obrony w głębi;
zapewnienie siłom głównym swobody marszu do wyznaczonego rejonu lub na określoną rubież i osiągnięcia ich w nakazanym czasie.
Ponadto celem działań opóźniających prowadzonych w pasie przesłaniania i na pozycji przedniej może być:
wprowadzenie przeciwnika w błąd, co do rzeczywistego położenia pierwszej pozycji i struktury pasa obrony;
niedopuszczenie do niespodziewanego uderzenia przeciwnika na pododdziały pierwszego rzutu;
wykrycie w ugrupowaniu przeciwnika obiektów będących szczególnie opłacalnymi celami do uderzeń ogniowych.
Działania opóźniające charakteryzują się następującymi cechami:
unikanie starć rozstrzygających;
organizowanie kolejnych pozycji opóźniania tylko na określony czas;
wykonywanie kontrataków na ogół mniejszymi siłami i głównie w celu oderwania się wojsk własnych od przeciwnikai przejścia na kolejną pozycję opóźniania;
rozmieszczenie większości sił i środków ogniowych na przednim skraju;
wyznaczenie pododdziałom z reguły 1,5 - 2 krotnie szerszych pasów działania.
Działania opóźniające mogą być zamierzone (zawczasu zaplanowane i przygotowane) lub wymuszone przez przeciwnika.
Działania zamierzone będą najczęściej prowadzone:
w początkowym okresie wojny, kiedy nie planuje się obrony pozycyjnej w rejonach przygranicznych;
w pasie przesłaniania i na pozycji przedniej;
w obronie manewrowej;
podczas wychodzenia z okrążenia;
w działaniach odwrotowych.
Do wymuszonych działań opóźniających dochodzi najczęściej na skutek niepomyślnego wyniku walki. Mogą one mieć miejsce:
w początkowym okresie wojny podczas niespodziewanego uderzenia przeważających sił przeciwnika;
w razie niepomyślnego przebiegu boju spotkaniowego;
podczas odpierania kontrataków przeciwnika.
3.5.2. Organizacja i prowadzenie działań opóźniających
Podczas prowadzenia działań opóźniających pododdziały, w zależności od sytuacji, bronią się, wycowfują lub niespodziewanie kontratakują. Właściwy zaś manewr i elastyczny ogień, w ścisłym powiązaniu z warunkami terenowymi oraz zaporami inżynieryjnymi, zabezpiecza walczące pododdziały przed obejściem i okrążeniem przez przeważające siły przeciwnika.
Działania opóźniające prowadzi się w oparciu o pozycje opóźniania:
przednią;
pośrednią;
końcową.
Każda pozycja opóźniania z zasady składa się z dwóch rubieży opóźniania. Podstawę pierwszej rubieży opóźniania stanowią punkty oporu kompanii pierwszego rzutu batalionu. Druga rubież opóźniania jest obsadzona przez kompanię drugiego rzutu lub odwód batalionu. Pomiędzy poszczególnymi pozycjami opóźniania mogą być dodatkowo wyznaczone rubieże opóźniania.
Liczba rubieży opóźniania uzależniona jest od:
głębokości prowadzenia działań opóźniających;
składu i możliwości bojowych wojsk wyznaczonych do prowadzenia działań opóźniających;
składu i możliwości bojowych wojsk przeciwnika oraz czasu, o jaki należy opóźnić natarcie;
zamiaru przełożonego co do rodzaju działań, które mają prowadzić wojska po zakończeniu działań opóźniających.
Pozycje (rubieże) opóźniania należy wybierać w miarę możliwości za naturalnymi przeszkodami terenowymi, umożliwiającymi między innymi skryte odejście. Odległość pomiędzy poszczególnymi pozycjami może być różna, jednakże ich położenie winno być ukierunkowane na zamykanie dróg i wszelkiego rodzaju miejsc kanalizujących ruch, a sąsiadujące ze sobą punkty oporu mają swym charakterem przypominać obronę stałą.
Działania opóźniające w zależności od składu i możliwości bojowych przeciwnika oraz wojsk własnych, celu prowadzonych walk i warunków terenowych są najczęściej prowadzone trzema metodami:
ciągłej walki;
przemienną (przekraczania);
kombinowaną.
Opóźnianie ciągłe charakteryzuje się tym, że ta sama część sił oddziału prowadzi ciągłą walkę z przeciwnikiem na kolejnych rubieżach.
Opóźnianie przemienne (przekraczanie) wymaga dwurzutowego ugrupowania. Gdy jedno ze zgrupowań (rzutów) powstrzymuje natarcie przeciwnika, drugie przygotowuje do obrony następną pozycję, szykując się do prowadzenia na niej walki.
Metoda kombinowana polega na prowadzeniu na jednym kierunku działań opóźniających metodą przemienną, a na drugim - ciągłą.
W czasie działań opóźniających metody ich prowadzenia przez poszczególne pododdziały mogą ulegać zmianie. Na określonej głębokości opóźnienia mogą one stosować metodą przemienną, by następnie przejść do metody ciągłej lub odwrotnie.
W działaniach opóźniających, podobnie jak podczas prowadzenia obrony stałej, czołowe pododdziały przeciwnika zwalcza się w miarę ich podchodzenia do przedniej pozycji opóźniania. Stopniowo do walki włączają się ograniczone siły i środki broniące tej pozycji oraz przełożonego przewidziane do wykonywania określonych zadań. Wspólnym wysiłkiem dążą do powstrzymywania natarcia przeciwnika i uniemożliwienia mu pokonania z marszu czołowych punktów oporu pierwszej pozycji opóźniania. Aktywna działalność broniących się pododdziałów ma utwierdzić nacierającego w przekonaniu, iż napotkał dobrze rozbudowaną rubież obronną, której pokonanie wymagać będzie zaangażowania sił głównych oraz odpowiedniego przygotowania i zabezpieczenia ataku.
Powstrzymywanie natarcia przeciwnika opierać się będzie na uporczywej obronie określonych punktów i rejonów obrony oraz szerokim stosowaniu manewru ogniem, siłami i środkami oraz zaporami inżynieryjnymi. Ciągłym i różnorodnym oddziaływaniem należy dążyć do stopniowego wyczerpywania jego sił.
Bardzo złożonym problemem będzie przechodzenie z jednej pozycji opóźniania na kolejną, położoną w głębi. Nie można dopuścić do tego, aby przeciwnik w ślad za wycofanymi pododdziałami przystąpił do pościgu. Należy zatem dążyć do zamaskowania działań świadczących o rozpoczęciu wycofania, a następnie blokować dostępnymi siłami i środkami szybki ruch przeciwnika do przodu.
W wypadku zaistnienia odcięcia części wojsk od sił głównych pododdziału prowadzącego działania opóźniające, w celu ich odblokowania należy wykonać silne, a zarazem zaskakujące, uderzenie dostępnymi siłami i środkami.
Gdy działania opóźniające prowadzone są w pasie przesłaniania, to w odległości tworzenia pozycji przedniej, nacierający powinien zostać zatrzymany ponownie. W tym czasie siły główne mogą dokonać zmian w systemie obrony i przygotować się do rozstrzygającego starcia z przeciwnikiem.
Po kolejnym powstrzymaniu przeciwnika na ostatniej już pozycji opóźniania, pododdziały stopniowo, za zgodą przełożonego, wycofują się. W tym etapie działań aktywnie włączają się do walki niektóre środki ogniowe rozmieszczone w rejonach obrony pierwszorzutowych oddziałów. One właśnie powinny uniemożliwić przeciwnikowi ściganie wycofujących się sił, znajdujących się na przedpolu. Działanie takie winno zapobiec wdarciu się nacierającego w głąb obrony.
Rys.32. Metody prowadzenia walki w działaniach opóźniających:
a) ciągłej walki;
b) przemienna;
c) kombinowana.
Po przekroczeniu przedniego skraju obrony przez wojska dotychczas prowadzące działania opóźniając, pododdziały pierwszorzutowe szybko zamykają przejścia w zaporach inżynieryjnych i dokonują niezbędnych modyfikacji systemu obrony i usuwają skutki dotychczasowego oddziaływania przeciwnika. Pododdziały, które wyszły z walki odtwarzają zdolność bojową i osiągają gotowość do wykonywania kolejnych zadań.
3.6. Luzowanie pododdziałów
3.6.1. Zasady ogólne
Celem luzowania pododdziałów jest stworzenie warunków do odtworzenia zdolności bojowej pododdziału luzowanego, a jego istotę stanowi zajęcie miejsca pododdziału lprzez inny i zwolnienie go z nałożonych nań zadań. Z kolei treść luzowania pododdziałów sprowadza się do przekazania i przyjęcia zadania bojowego oraz przekazania i przyjęcia rejonu działań bojowych (miejsca w ugrupowaniu) - naturalnie z udziałem sił i środków walki.
Warunki organizacji i prowadzenia luzowania
W obronie może to nastąpić wówczas, gdy:
broniące się skutecznie pododdziały są wyczerpane fizycznie oraz psychicznie i potrzebują odpoczynku;
broniące się pododdziały poniosły znaczne straty i nie gwarantują utrzymania rejonu obrony (punktu oporu);
zachodzi potrzeba uporządkowania ugrupowania broniących się pododdziałów, np. po wykonaniu kontrataku;
broniące się pododdziały są potrzebne do innego zadania, np. do wykonania kontrataku;
zachodzi konieczność dokonania zmian w ugrupowaniu bojowym, w wyniku zmiany decyzji co do sposobu prowadzenia obrony.
Z kolei w natarciu może wyniknąć potrzeba luzowania, gdy:
natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem jest korzystniejsze niż z marszu;
zaistnieje konieczność wyprowadzenia z walki pododdziałów, które utraciły zdolność bojową i nie są w stanie wykonać otrzymanego zadania;
zachodzi potrzeba szczegółowego zapoznania żołnierzy podchodzących do natarcia z terenem i obroną przeciwnika;
należy uporządkować ugrupowanie wymieszanych pododdziałów pierwszego rzutu, np. o różnym uzbrojeniu;
pododdziały pierwszego rzutu nie są przydatne do dalszego działania na dotychczasowym kierunku, a jednocześnie zachodzi potrzeba użycia ich w krótkim czasie na innym kierunku lub do innego zadania.
Z kolei w marszu potrzeba luzowania wynikała będzie głównie w celu zamiany ubezpieczeń, które związały się walką z przeciwnikiem lub wyczerpanych realizacją zadań.
Przedstawione sytuacje taktyczne wskazują, że potrzeba luzowania wyniknąć może zarówno w toku prowadzenia walki, jak i w okresie przygotowania do niej.
Konieczności wyprowadzenia z walki pododdziałów (jako warunku luzowania) uzależnione będzie od wielu czynników, wśród których ważniejszymi wydają się: stopień zdolności bojowej pododdziałów w styczności; rodzaj przyszłych działań i związane z nim zadanie bojowe strony luzującej; teren z uwarunkowaniami atmosferycznymi.
Gdy czynnikiem determinującym luzowanie jest stopień zdolności bojowej pododdziałów, wówczas możemy mówić o luzowaniu wymuszonym.
W sytuacjach, gdy o potrzebie wyprowadzenia z walki sił pozostających w styczności decyduje rodzaj przyszłych działań i związane z nim zadanie strony luzowanej, wówczas możemy mówić o luzowaniu zamierzonym. W tych wypadkach przedsięwzięcie luzowania wynika z planu walki i istnieją korzystniejsze warunki na wszechstronne jego przygotowanie i planowe przeprowadzenie.
3.6.2. Sposoby luzowania pododdziałów
Z punktu widzenia rodzaju działania strony luzującej, z uwzględnieniem miejsca i zakresu przekazania systemu walki - wyróżnić można następujące sposoby luzowania:
zaczepne;
obronne;
pozycyjne
ze zmianą struktury obrony,
bez zmiany struktury obrony,
osłonowe.
Luzowanie zaczepne polega na wejściu luzujących pododdziałów w rejon luzowania w wyniku ograniczonego natarcia. Oznacza zdobycie rejonu luzowania siłą, gdyż jego przedni skraj przesunięty jest do przodu w stosunku do rejonu utrzymywanego przez luzowane pododdziały. Głębokość natarcia nie powinna przekraczać głębokości ugrupowania bojowego luzującego pododdziału i stwarzać możliwość wykorzystania elementów dotychczasowego systemu walki. Wydaje się, że dla pododdziałów jest to głębokość do 2 km od przedniego skraju rejonu (punktu oporu) luzowanego pododdziału. Wielkość ta pokrywa się z głębokością zadania bliższego kompanii, odpowiada wymogom organizowania ubezpieczeń bojowych pododdziałów, a także mieści się w normie głębokości ugrupowania batalionu (położenie drugiego rzutu), czyli pozwala częściowo wykorzystać system walki batalionu.
Sposób ten może być stosowany zarówno w obronie, jak i w natarciu, zawsze jednak wymaga stworzenia lokalnej przewagi nad przeciwnikiem.
W natarciu może być stosowany szczególnie w sytuacjach, gdy atak załamał się i brak jest sił do jego wznowienia lub spotęgowania albo zachodzi potrzeba szybkiego przejścia do obrony na rubieży zajętej dotychczas przez przeciwnika. Z kolei w obronie ten sposób luzowania ma racjonalne uzasadnienie w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba wycofania z walki pododdziałów, a przeciwnik utrzymuje rubież (obiekt), której posiadanie może zadecydować o dalszym prowadzeniu obrony.
Luzowanie obronne polega na wprowadzeniu pododdziałów luzujących w rejon luzowania zajmowany przez pododdziały luzowane. O ile rejon luzowania pod względem głębokości pokrywa się z rejonami (punktami oporu) zajmowanymi przez stronę luzowaną, możemy mówić o luzowaniu pozycyjnym. Jeżeli dodatkowo występuje zgodność szerokości tych rejonów, wówczas mamy do czynienia z luzowaniem bez zmiany struktury obrony. Jeżeli natomiast nie ma zgodności rejonów wzdłuż frontu, strona luzowana zmuszona jest do zmiany (unacześnienia) istniejącej struktury.
Istotą luzowania pozycyjnego jest dążność do przejęcia możliwie największej części elementów systemu obrony pododdziałów luzowanych. Dążność ta winna jednak uwzględniać realia przyszłej walki i zmierzać do ograniczenia wykonywania zbędnych czynności, by pododdział luzujący szybciej i łatwiej osiągnął gotowość do dalszej walki. W luzowaniu pozycyjnym pododdziały luzujące muszą w jakimiś stopniu nałożyć się na luzowanych a to umożliwia całkowite lub częściowe wykorzystanie elementów funkcjonującego systemu obrony.
W każdym wypadku, gdy dochodzi do luzowania sił większych przez mniejsze lub odwrotnie, występuje element częściowej niezgodności struktur. Funkcjonujące elementy systemu walki mogą być wykorzystane przez stronę luzującą tylko w pewnym zakresie. Odnosi się to zarówno do ugrupowania bojowego, rozbudowy inżynieryjnej jak i systemu ognia. Mamy wówczas do czynienia z luzowaniem pozycyjnym, ale z koniecznością dostosowania tych struktur do nowych zadań, a więc dokonania niezbędnych zmian (ze zmianą struktury obrony).
Przyjmując nowe, potrzebne ugrupowanie bojowe, luzujący wykorzystuje część okopów i ukryć oraz danych do systemu ognia.
Ze zmianą struktury walki mamy także do czynienia w luzowaniu osłonowym. Luzowanie osłonowe bowiem polega na wprowadzeniu luzujących pododdziałów w rejon luzowania, którego przedni skraj znajduje się w głębi ugrupowania pododdziału luzowanego. Można zatem powiedzieć, że jest to luzowanie zakładające częściową utratę terenu. Z reguły występuje w sytuacjach wymuszonych, gdy pododdziały luzowane zmuszone są do wycofania się z zajmowanych punktów oporu (obiektów). Zatem jest to sposób stosowany głównie w obronie. Może jednak również wyniknąć po działaniu zaczepnym - po kontrataku, którego zadanie sięgało poza pierwotny przedni skraj obrony. Luzowanie osłonowe prowadzone jest zawsze pod presją natarcia, bądź podjęcia przeciwdziałania przez przeciwnika. Musi być prowadzone szybko i zdecydowanie. Oznacza to, że należy dążyć do jednoczesnego, całościowego luzowania z marszu. Pododdziały luzowane spełniają wówczas rolę ubezpieczeń bojowych zapewniających możliwość zorganizowania systemu obrony. Pododdział luzujący może przyjąć walkę z przeciwnikiem w sytuacji, gdy co najmniej posiada zorganizowany system ognia. Na zapoznanie pododdziałów oraz obsług środków ogniowych z warunkami i właściwościami wykonania zadania (w zależności od doświadczenia żołnierzy) niezbędny jest czas od 20 do 45 minut. Biorąc pod uwagę średnie tempo natarcia 1 - 3 km/godz., przedni skraj rejonu luzowania powinien przebiegać w odległości 1,5 - 2 km od linii styczności z nieprzyjacielem. Jest to głębokość, na której organizują obronę drugorzutowe kompanie w batalionowych rejonach obrony. Tak wybrany przedni skraj umożliwia wykorzystanie części okopów luzowanego i nie odsłania skrzydeł sąsiadów. Płytsze usytuowanie przedniego skraju luzowania może doprowadzić do przejęcia walki przez pododdziały luzujące w chwili, gdy nie są one jeszcze do tego przygotowane.
3.6.3. Warunki czasowo-przestrzenne luzowania pododdziałów
Czas trwania luzowania będzie zależny od stopnia złożoności przedsięwzięcia i stanowi wypadkową stopnia zagrożenia przeciwdziałaniem przeciwnika, przyjętego sposobu luzowania oraz zakresu wykorzystania systemu walki pododdziału luzowanego. W każdym wypadku czas trwania całego przedsięwzięcia składa się z dwóch składowych:
czasu organizowania;
czasu prowadzenia.
Jako dane wyjściowe do wszelkich kalkulacji procesu luzowania przyjmować należy następujące parametry:
dla pododdziału luzującego
(1)odległość rejonu wyjściowego od rubieży (rejonu) luzowania;
(2)prędkość przemieszczania;
(3)czas potrzebny do luzowania;
na wejście do rejonu (punktu, stanowiska),
na stworzenie lub aktualizację systemu ognia (zapoznanie obsług środków ogniowych z warunkami i właściwościami wykonania zadania, przygotowanie broni do prowadzenia ognia).
2) dla pododdziału luzowanego
(1) czas potrzebny na bezpośrednie przekazanie rubieży (rejonu, punktu);
(2) odległość zajmowanej rubieży od rejonu zbiórki;
(3)prędkość wyjścia do rejonu zbiórki.
Analiza chronologii wskazanych parametrów pozwala na wyodrębnienie trzech etapów procesu luzowania:
podejście pododdziału luzującego;
luzowanie;
odejście pododdziału zluzowanego.
Etapem realizowanym wspólnie i jednocześnie przez obie strony jest etap drugi, natomiast etap pierwszy i trzeci realizują strony samodzielnie (rys. 33).
Rys. 33. Etapy procesu luzowania
Przebieg luzowania w zależności od zastosowanego sposobu zamyka się czasem:
dla plutonu - ok. 1 godz.;
dla kompanii - ok. 1,5 - 2,5 godz.;
dla batalionu - ok. 2 -3 godz.
3.6.4. Przygotowanie luzowania pododdziałów
Udział w luzowaniu dwu stron sprawia, że współdziałanie między nimi jest czynnikiem decydującym o sprawności całego przedsięwzięcia.
Ważne jest, by proces ten nie przebiegał dwutorowo, nawet, gdy jest nadzieja na dokonanie późniejszych uzgodnień. Dlatego też, w wypadku luzowania pododdziałów niezbędna jest strona trzecia - organizator luzowania (przełożony), jako organ planujący, koordynujący i zabezpieczający przebieg procesu.
Przedsięwzięcia dowódcy i sztabu organizującego luzowanie
Niezależnie od warunków luzowania (wymuszone czy zamierzone) proces przygotowania obejmuje:
planowanie (wypracowanie decyzji oraz opracowanie dokumentów bojowych);
zorganizowanie działań (postawienie zadań, przygotowanie pododdziałów, wykonanie innych przedsięwzięć poprzedzających luzowanie).
Praca dowódcy i sztabu nad wypracowaniem decyzji nie odbiega od przyjętych zasad w innych rodzajach działań taktycznych. Występuje tu jednak szereg specyficznych cech, do których między innymi należy zaliczyć:
zebranie danych szczegółowych o położeniu przeciwnikai analizę możliwości jego oddziaływania na przebieg luzowania;
zebranie informacji o dokładnym położeniu pododdziałów luzowanych, co najmniej do szczebla plutonu i sąsiednich pododdziałów oraz wykonywanych przez nie zadań bojowych;
specyficzny sposób organizacji współdziałania i zabezpieczenia luzowania;
opracowanie nowych dokumentów zapewniających sprawność organizacyjną luzowania;
ustalenie czasowo-przestrzennego harmonogramu wykonania poszczególnych czynności organizowania i przeprowadzenia luzowania.
Specyfika realizowanych przedsięwzięć zarówno w okresie planowania, jak i organizacji, a później ich prowadzenia powoduje, że czynności związane z przygotowaniem luzowania pododdziałów powinny być wykonywane bezpośrednio w terenie. Z tego też względu, po wyborze sposobu luzowania niezbędnym jest wyłonienie grupy rekonesansowej ukierunkowanej na wykonanie szczegółowego planowania i uzgodnień ze stroną luzowaną.
Grupa ta przebywając w rejonie luzowania wspólnie z przedstawicielami strony luzowanej rozpoznaje przeciwnika, teren i trasę domarszu do rejonu, zapoznaje się z ugrupowaniem sił i środków w rejonie luzowania, systemem obserwacji, rażeniem ognia oraz rozmieszczeniem i stanem umocowań obronnych, zapór i stanowisk dowodzenia; określa rejony zbiórki po luzowaniu oraz drogi domarszu do nich. Mając na uwadze sytuację bojową określa czas luzowania, kolejność jego przeprowadzenia oraz przedsięwzięcia zabezpieczające i sposób działania na wypadek ataku przeciwnika.
Wszystkie główne, uzgodnione problemy przyjętego sposobu działania odzwierciedlane są w planie luzowania, który jest podstawowym dokumentem zawierającym całokształt przedsięwzięć prowadzenia tego działania. Obejmować może on część graficzną na mapie z legendą w formie opisowej oraz harmonogram organizacyjny działania i kierowania przebiegiem luzowania.
Graficzny plan luzowania powinien być opracowany, w pododdziale na szkicu działania. Zawierać winien sposób luzowania oraz zadania i działanie pododdziałów luzujących i luzowanych z elementami współdziałania oraz zabezpieczenia i dowodzenia.
Graficzny plan luzowania powinien zawierać:
ugrupowanie i położenie przeciwnika ze szczegółowym umiejscowieniem sił i środków rozpoznania oraz ogniowego rażenia, z możliwym zakresem ich oddziaływania, jak również możliwy charakter przeciwdziałania przeciwnika;
linie rozgraniczenia i ugrupowanie pododdziałów luzujących i luzowanych oraz realizowane przez nie zadania bojowe, jak również sąsiadów;
drogi luzowania (główne i zapasowe) pododdziałów luzujących oraz rejony wyjściowe (wyczekiwania);
na drogach pododdziałów luzujących rubieże rozwinięcia i spotkania z przewodnikami oraz ewentualnie rubież spieszenia;
drogi odejścia pododdziałów luzowanych, rejony zbiórki oraz rejony ich ześrodkowania do odtworzenia zdolności bojowej;
organizacyjny sposób działania służby porządkowo-ochronnej i regulacji ruchu oraz miejsca i czas oczekiwania przewodników wydzielonych z pododdziałów luzowanych;
zadania wykonywane siłami i środkami szczebla nadrzędnego;
system zabezpieczenia ogniowego luzowania, rozmieszczenie sił i środków, ich zadania i sposoby działania;
główne elementy współdziałania pododdziałów luzujących i luzowanych wraz z elementami zabezpieczenia bojowego i sąsiadami;
rozmieszczenie punktów dowodzenia od szczebla plutonu pododdziałów luzowanych oraz stanowisk dowodzenia wojsk luzujących i luzowanych, jak również czas ich działania w poszczególnych położeniach.
Część opisową planu luzowania może stanowić legenda, która powinna ujmować wszystkie elementy, których nie można przedstawić graficznie. Może ona zawierać:
wnioski z oceny przeciwnika w zakresie możliwości destrukcyjnego oddziaływania na podchodzące pododdziały do luzowania i przeciwdziałania w trakcie luzowania;
cel luzowania i zamiar dowódcy wykonania tego zadania;
podział sił i środków (jeżeli wystąpi taka potrzeba);
stosunek sił i środków oraz ich gęstość, możliwości bojowe na określonych kierunkach i w rejonie luzowania;
wykorzystanie rodzajów wojsk w zakresie zabezpieczenia luzowania;
stan i podział zapasów materiałowych (jeżeli występuje taka potrzeba);
termin gotowości bojowej, w tym: gotowości ognia artylerii i środków OPL do zabezpieczenia luzowania, gotowości pododdziałów i zakończenia luzowania;
sygnały współdziałania i dowodzenia na okres luzowania.
Harmonogram kierowania luzowaniem powinien obejmować etapy organizowania i prowadzenia luzowania. Każdy etap z kolei zawierać powinien wykonywane przedsięwzięcia w chronologicznym zestawieniu z określeniem czasu ich realizacji i sygnały dowodzenia. W zestawieniu przedsięwzięć powinno uwzględniać się również elementy współdziałania i zabezpieczenia bojowego luzowania. Konkretną problematykę ujmowaną w harmonogramie warunkuje sposób prowadzenia luzowania.
Harmonogram ten stanowi bardzo istotną cześć opisowo- graficzną planu luzowania i znacznie usprawnia dowodzenie podczas luzowania. Z reguły harmonogram ten wykonywany jest w postaci tabeli (tab.6).
Tabela 6. Układ harmonogramu luzowania pododdziałów
Jakie pododdziały przeprowadzają luzowanie |
Kogo luzują ? |
W jakim rejonie przeprowadza się luzowanie ? |
Czas luzowania |
Kto osłania luzowanie i kto jest za to odpowiedzialny |
|
|
|
|
początek |
koniec |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dokonanie uzgodnień merytorycznych treści oraz opracowanie powyższych dokumentów stanowi niezbędny warunek przejścia do etapu organizowania luzowania. Etap ten, w odniesieniu do organizatora luzowania, obejmuje głównie postawienie zadań (wydanie rozkazu bojowego, zorganizowanie współdziałania i zabezpieczenia działań) oraz kontrolę przygotowania działań przez podwładnych.
Dowódca organizujący luzowanie powinien dążyć, by proces stawiania zadań odbywał się w rejonach luzowania i brały w nim udział jednocześnie wszystkie zainteresowane strony. O ile w wypadku przyjęcia sposobu zaczepnego lub obronnego osłonowego nie zawsze będzie to możliwe i konieczne, to przy luzowaniu obronnym pozycyjnym jest warunkiem wręcz obligatoryjnym. Wiąże się to bezpośrednio z zapewnieniem dowódcom pododdziałów możliwości wykonania czynności związanych z przygotowaniem luzowania w terenie, w ich rejonach luzowania, co znacznie zwiększa efektywność procesu wymiany i organizacji systemu walki przez pododdział luzujący, powodując tym samym skrócenie czasu przebiegu luzowania.
W procesie stawiania zadań szczególną rolę spełnia organizacja współdziałania. Winno się je rozpatrywać i organizować w dwóch płaszczyznach, jako:
współdziałanie pomiędzy elementami ugrupowania bojowego pododdziału luzującego;
współdziałanie pomiędzy elementami ugrupowania bojowego pododdziału luzującego i luzowanego.
W czasie organizacji współdziałania organizator luzowania powinien skoordynować wysiłek stron luzowania, zapewniając osiągnięcie tożsamych lub zgodnych celów działania oraz spowodować, aby wszyscy dowódcy jednoznacznie rozumieli cel działania, zadania bojowe i sposoby ich wykonania, a także znali sygnały powiadamiania, współdziałania i dowodzenia.
Regulamin walki obliguje do organizacji współdziałania na korzyść pododdziału spełniającego zasadniczą rolę w realizacji zadania. W luzowaniu trudno jednak ustalić kto powinien spełniać w tym procesie rolę wiodącą. Praktyka ćwiczebna wojsk wskazuje, że punktem odniesienia był z reguły pododdział luzujący. W zależności od czasu, jaki pozostaje w dyspozycji, współdziałanie może być organizowane metodą omówienia działania poszczególnych pododdziałów, metodą przekazania wytycznych lub też przeprowadzenia gry taktycznej z rozgrywaniem zasadniczych epizodów. W każdym jednak wypadku organizator powinien:
ustalić dozory; wskazać możliwe warianty działania przeciwnika oraz jego silne i słabe strony;
określić cel luzowania oraz zsynchronizować sposoby działania pododdziałów w czasie wykonywania poszczególnych przedsięwzięć (etapów) luzowania, w tym także sposób działania ubezpieczeń, sposoby zabezpieczenia skrzydeł i tyłów, współdziałania z sąsiadami, sposób likwidacji skutków uderzeń przeciwnika;
uzgodnić warianty działania stron luzowania w zależności od możliwego charakteru działania przeciwnika;
ustalić jednolite sygnały dowodzenia, powiadamiania i współdziałania.
Mając na uwadze konieczność działania w nocy lub innych warunkach ograniczonej widoczności, dodatkowo powinien określić:
sposób wzmocnienia rozpoznania, ubezpieczeń bojowych oraz obserwacji;
sposób oznakowania własnych pododdziałów, ich skrzydeł, dróg przesunięcia oraz przejść w zaporach, a także użycia przyrządów elektrooptycznych.
W odniesieniu do zabezpieczenia procesu luzowania priorytetową rolę zawsze spełnia strona organizująca to przedsięwzięcie. Organizując zabezpieczenie działań określa się kolejność, zakres i czas realizacji przedsięwzięć umożliwiających uniknięcie uderzeń przeciwnika i stwarzających warunki wykonania luzowania. Praktyka ćwiczebna wojsk wykazuje, że niezależnie od sposobu luzowania, zawsze maksymalnie wykorzystywano funkcjonujące systemy zabezpieczeń organizatora i strony luzowanej.
Dalsze przedsięwzięcia związane z organizacją luzowania wykonują już pododdziały luzujące i luzowane. Rola dowódcy i sztabu organizującego luzowanie zredukowana jest do kontrolowania. Jednak kontrola ta winna stanowić przejaw stałej troski o właściwy obieg informacji i mieć na celu udzielenie pomocy podwładnym podczas wykonywania zadań. Umożliwia ona jednocześnie podjęcie środków zaradczych i pomocniczych, a zarazem dostarcza danych do oceny bieżącej sytuacji.
Przygotowanie luzowania w pododdziałach
Chociaż regułą jest planowanie luzowania pododdziałów na szczeblu związku taktycznego i oddziału, istnieją sytuacje taktyczne obligujące dowódcę pododdziału. Niezależnie od zaistniałej sytuacji inicjatywę planistyczną i organizacyjną zawsze przejmuje organizator i pododdział luzujący. Z tego też powodu, o ile organizator ograniczy się jedynie do ustalenia czasu i kolejności luzowania (wymóg regulaminowy), inicjatywę w zakresie przygotowania luzowania przejmuje dowódca pododdziału luzującego.
Po otrzymaniu rozkazu do luzowania dowódca pododdziału ocenia sytuację i przyjmuje sposób działania, po czym z podległymi dowódcami wyjeżdża w teren na rekonesans. Rekonesans jest nieodzowną czynnością dla zapewnienia sprawnego przebiegu luzowania. Z reguły udział w rekonesansie biorą wszyscy dowódcy pododdziałów uczestniczących w luzowaniu do szczebla plutonu włącznie. Jednocześnie dla lepszego i dokładniejszego zapoznania się z rejonem luzowania przyszłych działań praktykowane jest wysyłanie z każdej kompanii po jednym oficerze, a z każdego plutonu po jednym podoficerze, którzy pozostają w przyjmowanych punktach do czasu przybycia swoich pododdziałów.
W czasie rekonesansu dowódca batalionu (kompanii, plutonu) wspólnie z dowódcą pododdziału luzowanego zapoznaje się z położeniem przeciwnika i pododdziałów przekazujących punkty oporu (zadania), z organizacją systemu ognia, rozbudową inżynieryjną punktów oporu i rozmieszczeniem zapór, wybiera skryte podejścia, ustala sposób regulacji ruchu, miejsce i czas spotkania przybywających pododdziałów z przewodnikami oraz kolejność i sposób luzowania. Dokonanie powyższych ustaleń warunkuje stworzenie realnego i uzgodnionego planu luzowania oraz harmonogramu jego prowadzenia.
Po rekonesansie i dokonaniu wszystkich uzgodnień dowódca pododdziału luzowanego podaje podwładnym:
kolejność i sposób przekazania punktów oporu (zadań);
rejon zbiórki po luzowaniu, drogi i kolejność wyjścia do niego;
przedsięwzięcia związane z osłoną i maskowaniem;
miejsce i czas wysłania przewodników w celu doprowadzenia luzujących pododdziałów
(o ile ustalono, że przewodników wystawi luzowany);
miejsca wystawienia posterunków regulacji ruchu (jak wyżej);
czas rozpoczęcia i zakończenia luzowania;
sposób działania w wypadku ataku przeciwnika podczas luzowania.
Następnie pododdział luzowany przystępuje do przygotowania zajmowanych rejonów (punktów oporu) do przekazania. Doprowadza do porządku stanowiska ogniowe (dostosowuje do potrzeb środków luzujących), pola minowe i przeszkody inżynieryjne, wzmacnia obserwację przeciwnika, wyznacza dodatkowe dyżurne środki ogniowe, szkoli żołnierzy wyznaczonych na przewodników. W razie konieczności dla udokładnienia ugrupowania przeciwnika, siłami zmienianych mogą być prowadzone także wypady.
Dowódca grupy rekonesansowej w czasie powrotu do rejonu pobytu pododdziałów wskazuje w terenie drogi podejścia do rejonów luzowania, punkty spotkania z przewodnikami oraz miejsca posterunków regulacji ruchu.
Po powrocie do rejonu dowódca pododdziału w procesie stawiania zadań podaje podwładnym:
czas opuszczenia rejonu;
miejsca rozmieszczenia posterunków regulacji ruchu;
miejsca i czas spotkania z przewodnikami;
czas rozpoczęcia i zakończenia luzowania;
sposób utrzymania łączności w czasie luzowania;
sposób działania w wypadku ataku przeciwnika podczas luzowania.
Dalsze czynności dowódcy pododdziału luzującego sprowadzają się głównie do przygotowania pododdziału do luzowania oraz wykonania innych przedsięwzięć poprzedzających luzowanie. Przygotowując pododdział do luzowania uzupełnia się zapasy amunicji, paliw oraz innych środków materiałowych, a także przygotowuje dowódców i żołnierzy do wykonania zadania oraz broń i sprzęt techniczny do użycia w nocy. Obowiązkiem każdego dowódcy pododdziału w tym okresie jest także prowadzenie z żołnierzami pracy wyjaśniająco-mobilizującej nacelowanej głównie na osiągnięcie skrytości i szybkości luzowania.
W sprzyjającej sytuacji można także przeprowadzić ćwiczenie taktyczne, szczególnie dotyczące sposobu działania wozów bojowych i drużyn w rejonie luzowania.
3.6.5. Prowadzenie luzowania pododdziałów
Pododdziały prowadzące luzowanie zależnie od rozwoju sytuacji bojowej, precyzji w organizacji i przestrzeganiu współdziałania i wielu innych uwarunkowań mogą napotykać szereg specyficznych trudności. Stąd też nierealnym jest wypracowanie jednolitego scenariusza gwarantującego osiągnięcie regulaminowej „skrytości i szybkości luzowania”.
Luzowanie zaczepne polega na wejściu pododdziału luzującego w rejon luzowania w wyniku ograniczonego natarcia. Przesunięcie przedniego skraju z reguły następuje na głębokość zadania bliższego kompanii. Tak więc prowadzenie luzowania zaczepnego wzorowane jest na natarciu po podejściu z głębi i wymaga posiadania określonej przewagi. Uderzenie pododdziałów powinno być wspierane środkami wszystkich uczestników luzowania. Oznacza to konieczność wcześniejszego przygotowania i wysyłania sił wspierających, jak również osłaniających i zabezpieczających luzowanie. Mogą to być: artyleria do ognia pośredniego, środki obrony przeciwlotniczej, środki przeciwpancerne do strzelania na wprost, oddziały zabezpieczenia ruchu, elementy zabezpieczenia logistycznego, a także stanowiska dowódczo-obserwacyjne i służba porządkowo-ochronna. Aby nie osłabić wsparcia środków luzowanego, środki luzującego wprowadza się zazwyczaj do nowych rejonów.
W sytuacji, gdy pododdział luzowany naciera, należałoby stosownie wcześniej powstrzymać jego natarcie, by mógł na czas zorganizować zabezpieczenie ogniowe luzowania, uchwycić i utrzymać rubież ataku oraz zwolnić drogi. Jest to bowiem działanie podobne do zabezpieczenia wejścia do walki drugich rzutów w natarciu.
W zależności od sytuacji pododdział luzujący może rozpocząć marsz bezpośrednio za siłami osłonowymi albo po zajęciu przez nie stanowisk ogniowych i rejonów rozmieszczenia. Pododdziały luzujące powinny rozwijać się tak jak do natarcia, jednak zazwyczaj ugrupowane w jednym rzucie, ewentualnie uszykowane kątem w tył, z możliwością szybkiego przyjęcia ugrupowania odpowiadającego przyszłej walce. Uderzenie powinno następować na szerokim froncie (w całej szerokości rejonu luzowania), by jak najszybciej zdobyć rejon luzowania. Najważniejsze bowiem w luzowaniu zaczepnym jest uchwycenie rejonu i co najmniej czasowe bronienie go, by luzowany mógł szybko i bezpiecznie wyjść, a niejako wtórne jest tu rozbicie przeciwnika. Stąd też należy dążyć do ataku bez spieszania piechoty. Po opanowaniu rejonu luzowania pododdziały luzujące pozostają na przednim skraju rejonu luzowania. Wskazanym byłoby, aby uderzały w takich pasach (kierunkach), jakie będą utrzymywały po luzowaniu.
Organizowanie systemu ognia w luzowaniu zaczepnym jest przedsięwzięciem złożonym, wymagającym najpierw tworzenia go do potrzeb natarcia, a później obrony. Z tego też względu wykorzystanie systemu ognia pododdziałów luzowanych jest znacznie ograniczone. Każdorazowo trzeba będzie tworzyć go od podstaw. Podobnie przedstawia się wykorzystanie infrastruktury inżynieryjnej. Wyjście pododdziałów do przodu oznacza konieczność całkowicie samodzielnego rozbudowania inżynieryjnego zdobytego terenu. Ułatwieniem może być jedynie możliwość wykorzystania okopów po pierwszorzutowych kompaniach lub też zorganizowanie ubezpieczeń bojowych na zdobytym terenie, gdy punkty oporu pokrywałyby się z punktami luzowanych pododdziałów. Dlatego też w luzowaniu zaczepnym trudno mówić o przekazaniu czegokolwiek, może z wyjątkiem przeciwnika. Pododdział luzujący przejmując walkę z nim, odpychając go od pododdziału luzowanego stwarza mu możliwość wyjścia z walki. To z kolei powoduje, że mimo znacznej roli luzowanych pododdziałów w zabezpieczeniu luzowania, dowodzić całością sił winien dowódca pododdziału luzującego, a nie (jak jest powszechnie stosowane) dowódca luzowany.
Po opanowaniu rejonu luzowania pododdziały przystępują do organizacji systemu ognia i rozbudowy inżynieryjnej zajmowanych rubieży w zakresie potrzebnym do przyszłych działań, ale także niezbędnym do utrzymania rubieży (punktu oporu).
Po osiągnięciu gotowości systemu ognia i obrony rejonu luzowania, luzowane pododdziały mogą wychodzić do rejonów zbiórek kolejno poszczególnymi elementami ugrupowania bojowego albo całością sił, według modelu będącego odwrotnością rozwijania pododdziału do natarcia z marszu. Jako pierwsze z rejonu luzowania wychodzą elementy tyłowe i elementy rodzajów wojsk niezaangażowane bezpośrednio w luzowaniu, za nimi pododdziały zmechanizowane (czołgów), a w ostatniej kolejności środki przeciwlotnicze i artyleria.
Po opuszczeniu rejonu luzowania przez wszystkie siły strony luzowanej dowódca pododdziału składa meldunek o zakończeniu luzowania.
Luzowanie obronne polega na wprowadzeniu luzującego pododdziału w rejon luzowania, który pokrywa się całkowicie lub częściowo z rejonem (punktem) zajmowanym przez pododdział luzowany i przejęciu możliwie największej części elementów istniejącego systemu obrony. Przebieg tego procesu będzie zawsze warunkowany istniejącą sytuacją bojową oraz rodzajem dalszych działań strony luzującej. W każdym jednak wypadku prowadzi się je według podobnego układu.
W luzowaniu obronnym - prowadzonym zarówno całością pododdziału, jak i kolejno jego częściami - niezbędnym jest stworzenie w pierwszej kolejności warunków do luzowania. Z tego też względu odpowiednio wcześniej przegrupowuje się w rejon luzowania (o ile jest taka potrzeba i wynika z planu luzowania) siły osłonowo-zabezpieczające, przede wszystkim artylerię, środki obrony przeciwlotniczej, środki przeciwpancerne, elementy rozpoznania i dowodzenia oraz służbę porządkowo-ochronną, a więc głównie środki pozostające w dyspozycji przełożonego i nie biorące udziału w procesie przekazania zadań. Z reguły zajmują one nowe rejony stanowisk ogniowych i rozmieszczenia. Wskazane jest przy tym, aby środki przeciwpancerne do strzelania na wprost nie zajmowały rubieży ogniowych na zagrożonych kierunkach a oczekiwały w rejonach w gotowości do działania na nich. W luzowaniu obronnym bowiem nie ma zazwyczaj potrzeby wspierania uderzenia (w przeciwieństwie do luzowania zaczepnego).
Pododdział luzujący rozpoczyna marsz do rejonu luzowania z reguły po zajęciu stanowisk ogniowych i osiągnięciu gotowości do osłony luzowania przez siły osłonowe. Odległość rejonów wyjściowych pozwala zazwyczaj przyjmować ugrupowanie marszowe zapewniające szybkie wejście w rejon luzowania i bezkolizyjne przyjęcie ugrupowania bojowego do przyszłej walki. Tak więc dla pododdziału samo dojście do rejonu luzowania nie stanowi zazwyczaj problemu, chociaż prowadzi się je w nocy lub innych warunkach ograniczonej widoczności. Trudności z „trafieniem” następują dopiero podczas wyprowadzania techniki bojowej na przedni skraj i zajmowania przydzielonych stanowisk ogniowych (okopów). Stąd też praktykowane nagminnie w ćwiczeniach wydzielanie przewodników dla wszystkich pododdziałów i wysyłanie ich na rubieże rozwinięcia wydaje się nieracjonalne. Z jednej strony wymaga wyprowadzenia z walki około plutonu żołnierzy na batalion, z drugiej zaś nie zawsze przynosi pożądany efekt. Żołnierze wydzieleni ze stanowisk oporu drużyn kompanii pierwszego rzutu i wysłani kilka kilometrów w głąb, pomimo rozpoznania trasy, w warunkach nocy także będą błądzili i nie trafiali do wyznaczonych miejsc. Zupełnie zbędne jest ich wyznaczanie dla pododdziałów kompanii drugiego rzutu.
W każdym wypadku niezbędne jest natomiast wydzielanie przewodników dla wprowadzenia drużyn i ich wozów bezpośrednio na stanowiska ogniowe. Pododdział (zazwyczaj pluton) po dotarciu do swojego rejonu luzowania zawsze zajmuje na pewien okres „zakryty rejon wyczekiwania”. Z niego dopiero po spieszeniu drużyn, wyprowadzane są one rowami łączącymi do swoich stanowisk oporu.
W zasadzie nie praktykuje się w luzowaniu kompanii pierwszego rzutu bezpośredniego wprowadzania BWP z drużynami na główne stanowiska ogniowe. Tak więc przewodnicy przeprowadzają najpierw drużyny, a następnie ich wozy bojowe na wyznaczone stanowiska (oporu, ogniowe), a więc przeprowadzenie następuje na długości 300 - 1500 m.
O ile spieszone drużyny zawsze wprowadzane są na główne stanowiska oporu, to ich wozy bojowe mogą luzować w różny sposób. W plutonach zmechanizowanych pozostają zazwyczaj całością w zakrytych rejonach wyczekiwania, przygotowując dane do strzelania z rubieży ogniowych lub zajmują ukrycia z tyłu stanowisk oporu własnych drużyn, a na stanowiska ogniowe wchodzą bezpośrednio po opuszczeniu ich przez luzowanego lub dopiero po zakończeniu luzowania, wprowadzane już przez własnych przewodników. Przy luzowaniu BWP, wskazanym jest wycofanie jednego - dwóch (wozów) w plutonie na zapasowe stanowiska ogniowe (jeżeli ich brak, to w ukrycia) na 1 - 2 godziny przed podejściem wozów luzujących. Wówczas część luzujących bezpośrednio wprowadza się na główne stanowiska ogniowe, a część zajmuje zapasowe lub pozostaje w tyle w ukryciach i tam przygotowuje dane do strzelania oraz organizuje system ognia. Pozwala to na zachowanie ciągłości systemu ognia oraz znacznie przyspiesza luzowanie.
Możliwe, jest także wcześniejsze wycofanie wszystkich luzowanych wozów bojowych na zapasowe stanowiska ogniowe (ukrycia) i wprowadzanie luzujących wozów bezpośrednio na stanowiska ogniowe.
Po dojściu do rejonu luzowania i spotkaniu z przewodnikami dowódcy pododdziałów udają się na stanowiska dowódczo-obserwacyjne luzowanych, gdzie zapoznają się ze zmianami sytuacji bojowej od czasu rekonesansu oraz wspólnie z dowódcą pododdziału luzowanego kierują przebiegiem luzowania. Wprowadzaniem wozów bojowych na wyznaczone stanowiska ogniowe zajmuje się pomocnik dowódcy plutonu.
Dowódca drużyny po wprowadzeniu na wskazane stanowiska oporu organizuje obserwację i wspólnie z dowódcą drużyny luzowanej wskazuje stanowiska ogniowe karabinu maszynowego, granatnika przeciwpancernego i miejsca strzelców, nakazując ich przejęcie od obsług luzowanych. Następnie zapoznaje się z wszystkimi danymi zawartymi w szkicu obrony drużyny luzowanej i umiejscawia je w terenie (w zakresie możliwym do lokalizacji w nocy), a w szczególności: dozory, ich numerację, nazwy i odległości do nich; położenie przeciwnika i wykryte obiekty; stanowisko oporu drużyny; pas ognia i dodatkowy sektor ognia; główne i zapasowe stanowiska ogniowe bojowego wozu piechoty, karabinu maszynowego oraz granatnika przeciwpancernego, główne sektory ostrzału i dodatkowe sektory (kierunki) ostrzału z każdego stanowiska ogniowego; stanowiska oporu sąsiadów i granice ich pasów ognia na skrzydłach drużyny; odcinki ześrodkowań ognia plutonu i miejsca w nich, do których drużyna prowadzi ogień; zapory znajdujące się w pobliżu stanowiska oporu drużyny i osłanianie jej ogniem; stanowisko ogniowe czołgu - jeśli znajduje się w pobliżu stanowiska oporu drużyny - oraz główne i dodatkowe sektory ostrzału.
Znajomość powyższych danych pozwala dowódcy na sprecyzowanie zadań i ewentualną aktualizację systemu ognia. Gotowość systemu ognia w luzowaniu osiąga się, gdy środki ogniowe znajdują się na wyznaczonych stanowiskach i są przygotowane dane do strzelania (dane te przekazują sobie obsługi środków ogniowych i wozów bojowych).
Przed złożeniem meldunku o gotowości do obrony dowódca powinien osobiście sprawdzić znajomość zadań bojowych, stan inżynieryjnej rozbudowy, a zwłaszcza ustawienie zapór, przygotowanie broni i danych do strzelania oraz nagromadzenie amunicji na stanowiskach ogniowych, zajęcie stanowisk przez elementy ubezpieczenia bezpośredniego i przygotowanie ich do walki oraz stopień realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia działań.
Osiągnięcie gotowości do obrony przez pododdział luzowany kończy proces zamiany.
Jeżeli w czasie zamiany przeciwnik przejdzie do natarcia, przerywa się przyjmowanie stanowisk i punktów oporu i wszystkie pododdziały odpierają atak. Dowodzenie w tym czasie obejmuje dowódca luzowanego pododdziału. Luzowanie kontynuuje się po odparciu ataku przeciwnika.
Zluzowane pododdziały (zazwyczaj drużynami) w ustalonej kolejności wchodzą do rejonu zbiórki, w którym po sprawdzeniu stanu żołnierzy, broni i sprzętu działają zgodnie z rozkazem przełożonego. Jeżeli przeciwnik przejdzie do natarcia po złożeniu meldunku o zakończonej zamianie, pododdział luzowany zazwyczaj kontynuuje przemieszczanie do rejonu zbiórki.
Wraz ze zmianą drużyn i plutonów piechoty dokonuje się luzowania elementów logistycznych kompanii. Umieszcza się je i urządza z reguły w miejscach rozmieszczenia dotychczasowych elementów lub obok nich.
Po odejściu elementów logistycznych i pododdziałów zmechanizowanych zmieniane są (lub opuszczają stanowiska) pododdziały wzmocnienia oraz wymieniane elementy ubezpieczeń bojowych i rozpoznawcze. O ile pododdział luzujący posiada środki wzmocnienia, których nie miał luzowany, urządzają one nowe stanowiska od podstaw po wejściu w rejon luzowania najczęściej razem.
Spośród elementów rozpoznawczych zazwyczaj w pododdziałach luzowanych funkcjonują jedynie posterunki obserwacyjne (obserwatorzy). Pozostałe elementy zazwyczaj zwijane są przed rozpoczęciem procesu luzowania i pododdział luzujący zmuszony jest organizować je od podstaw stosownie do charakteru przyszłych działań.
W wypadku luzowania pododdziału w sile batalionu wszystkie powyższe czynności przebiegają zawsze przemiennie, kolejno częściami sił, zazwyczaj kilkoma plutonami, rzadziej całością kompanii. Powszechnie praktykowane i zalecane jest luzowanie kompanii pierwszego rzutu - częściami, a kompanii drugiego rzutu - całością, po zakończeniu luzowania pierwszego rzutu kompania wsparcia, batalionu wchodzi w rejon luzowania całością sił z czołowymi plutonami i po zajęciu tymczasowych stanowisk ogniowych jest w gotowości do wsparcia ogniowego luzowania. Po zakończeniu procesu wymiany pododdziałów i opuszczeniu rozbudowanych stanowisk przez kompanię wsparcia batalionu luzowanego zazwyczaj przechodzi na ich miejsce.
Podczas luzowania dowódcy zmienianych pododdziałów przekazują stronie zmieniającej dokumenty bojowe, a także inne dokumenty odzwierciedlające dane o przeciwniku, o organizacji systemu ognia, terenie i rozbudowie inżynieryjnej. Przekazanie środków materiałowych następuje na podstawie dokumentu, który po wypełnieniu przekazywany jest do organizatora luzowania.
Po zakończeniu luzowania pododdziałów nie sporządza się aktów zdawczo-odbiorczych, czy też innych protokółów przekazania zadań. Byłoby to niepotrzebną formalnością biurokratyczną. Niezbędnym natomiast jest złożenie meldunku przez obie strony o zakończeniu zamiany, zazwyczaj w formie meldunku bojowego.