Rozdział 4

NATARCIE

4.1. Zasady ogólne

4.1.1. Istota, cel i charakterystyka natarcia

Natarcie to rodzaj walki prowadzonej w celu rozbicia pododdziałów (sił) przeciwnika i opanowania (odzyskania) zajmowanego przez niego terenu (rejonów, rubieży, obiektów). Przybierać może formę ataku, boju spotkaniowego lub pościgu.

Cel ten osiąga się przez rażenie przeciwnika, wykonanie zdecydowanego uderzenia sięgającego w głąb jego ugrupowania, rozbicie wojsk i zajęcie ważnych rejonów (obiektów, rubieży).

Istotne znaczenie dla osiągnięcia powodzenia w natarciu ma skuteczne obezwładnienie sił przeciwnika, zwłaszcza zniszczenie jego systemu ognia - głównie przeciwpancernego i przeciwlotniczego oraz rozbicie odwodów i zdezorganizowanie ich manewru, co możliwe jest przez stworzenie i utrzymanie przewagi. Natarcie prowadzi się w szybkim tempie, bez przerwy dniem i nocą, w każdych warunkach atmosferycznych.

Szybkie tempo i ciągłość natarcia osiąga się przez:

• aktywne i głębokie rozpoznanie przeciwnika i terenu;

• skuteczne obezwładnienie przeciwnika ogniem wszystkich środków rażenia i natychmiastowe wykorzystanie skutków tego ognia;

• śmiałe działanie przez wyłomy i luki w ugrupowaniu przeciwnika na tyły oraz stosowanie manewru oskrzydlenia i obejścia;

• sprawne pokonywanie lub obchodzenie przeszkód terenowych, zapór oraz stref skażeń i zniszczeń;

• forsowanie przeszkód wodnych z marszu;

• utrzymanie ciągłego naporu i potęgowanie siły uderzenia przez wykorzystanie drugich rzutów (odwodów);

• zdecydowane rozbijanie kontrataków i nieustępliwe ściganie przeciwnika.

Takie działania zapewniają możliwość osiągnięcia szybkiego tempa natarcia. Jest to bardzo ważne, ponieważ szybkie tempo natarcia znacznie zmniejszy straty nacierającego. Jak wykazują doświadczenia bojowe, 1,5-krotne przyśpieszenie tempa natarcia powoduje 2-3 -krotne zmniejszenie strat od ognia obrony.

W zależności od charakteru obrony przeciwnika i czasu na jej organizację natarcie może być prowadzone na obronę silną i zawczasu przygotowaną lub obronę słabą, doraźnie przygotowaną.

W zależności od sytuacji, sposobu oddziaływania i otrzymanego zadania wojska mogą prowadzić natarcie na broniącego się, na nacierającego lub na wycofującego się przeciwnika.

Natarcie na broniącego się przeciwnika może być prowadzone z marszu lub z bezpośredniej styczności z nim.

Do natarcia z marszu pododdział przechodzi po podejściu z głębi z zajmowaniem lub bez zajmowania rejonu wyjściowego.

Do natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem pododdział przechodzi z położenia obronnego lub po zluzowaniu pododdziałów będących w styczności z przeciwnikiem.

4.1.2. Formy natarcia

W zależności od rodzaju działań przeciwnika i otrzymanych zadań bojowych natarcie na broniącego się przeciwnika może przyjąć formę ataku, na nacierającego przeciwnika formę boju spotkaniowego lub na wycofującego się przeciwnika formę pościgu.

Atak polega na zdecydowanym uderzeniu pododdziałów będących w ugrupowaniu bojowym na broniącego się przeciwnika, rozbiciu jego sił i środków oraz wykonaniu manewru w głąb ugrupowania.

Pododdział wykorzystując skutki porażenia ogniowego przeciwnika przechodzi do ataku. Atak rozpoczyna się na sygnał podany przez dowódcę pododdziału.

Natarcie na broniącego się przeciwnika prowadzi się przy wsparciu ogniowym nacierających pododdziałów. Od rubieży ataku pododdziały zmechanizowane i czołgów we ścisłym współdziałaniu ogniowym niszczą przeciwnika w ruchu i podczas krótkich przystanków, dążąc do jak najszybszego wtargnięcia na przedni skraj jego obrony. Piechota ogniem broni pokładowej i strzeleckiej niszczy najbliżej rozmieszczone środki ogniowe przede wszystkim przeciwpancerne, dążąc do utrzymania się w bezpośrednim sąsiedztwie czołgów.

Pododdziały czołgów wyposażone w trały pokonują zapory samodzielnie. Wozy bojowe, które nie posiadają środków do pokonania zapór, pokonują je przez wcześniej wykonanie przejścia lub po koleinach wozów bojowych atakujących w pierwszej kolejności. Jeżeli w trały lub ładunki wydłużone są wyposażone tylko czołgi, to atakujący na tym kierunku pododdział zmechanizowany pokonuje przejścia przeważnie w linii kolumn plutonów, w ślad za czołgami.

Pododdziały zmechanizowane mogą atakować przeciwnika bez spieszania lub po spieszeniu.

Atak pododdziałów zmechanizowanych bez spieszania (rys.34) stosuje się wtedy, gdy obrona przeciwnika została skutecznie porażona (obezwładniona), przy czym zniszczono większą część środków przeciwpancernych w pasie natarcia pododdziału oraz na kierunku głównego uderzenia, a także w czasie natarcia na obronę nie w pełni rozbudowaną pod względem inżynieryjnym.

Rys.34. Atak pododdziałów zmechanizowanych bez spieszania

Ruch pododdziałów podczas ataku odbywa się pod osłoną ognia artylerii.

W momencie podejścia pododdziałów zmechanizowanych i czołgów na bezpieczną odległość od wybuchów własnych pocisków (dla pododdziałów zmechanizowanych - 300 m, dla pododdziałów czołgów - 200 m) artyleria - na komendę dowódcy pododdziału lub jego przełożonego - przenosi ogień w głąb. Czołgi atakują w ślad za wybuchami pocisków własnej artylerii, a pododdziały zmechanizowane na bojowych wozach piechoty - w linii bojowej za czołgami w odległości 100 - 200 m, prowadząc ogień ze wszystkich środków ogniowych. Jeżeli przeciwnik nie stawia skutecznego oporu, może pododdział atakować w ugrupowaniu przedbojowym (atak w kolumnach plutonowych).

Pododdział po pokonaniu zapór, najkrótszą drogą i z maksymalną prędkością włamuje się w przedni skraj obrony, niszczy przeciwnika w wyznaczonych obiektach ataku i bez zatrzymania, wykorzystując luki w jego ugrupowaniu bojowym, ukształtowanie terenu oraz skutki ognia artylerii i własnych środków, zdecydowanie naciera w nakazanym kierunku.

ys. 35. Atak pododdziałów zmechanizowanych po spieszeniu

(zobrazowano zgodnie ze standardami NATO)

Atak pododdziałów zmechanizowanych po spieszeniu (rys.36) stosuje się na obronę wcześniej przygotowaną i silnie rozbudowaną pod względem inżynieryjnym oraz w terenie trudno przekraczalnym dla czołgów i bojowych wozów piechoty.

Rys. 36. Atak pododdziałów zmechanizowanych po spieszeniu

Podczas ataku ze spieszeniem pododdział zmechanizowany na komendę (sygnał) zwiększa prędkość i dołącza do czołgów. Na rubieży spieszenia piechota opuszcza bojowe wozy i rozwija się w bezpośrednio za linią bojową czołgów w odległości bezpiecznej od wybuchów pocisków własnej artylerii. Prowadząc ogień w ruchu, niszczy wykryte cele i ubezpiecza działanie czołgów na swoim kierunku, zbliżając się biegiem lub szybkim krokiem, do przedniego skraju obrony przeciwnika. Zapory minowe pokonuje plutonami po koleinach czołgów lub przez wykonane przejścia. Po pokonaniu zapór rozwija się ponownie, po czym wdzierając się na przedni skraj zarzuca przeciwnika granatami i niszczy go w wyznaczonych obiektach ataku ogniem z bliska oraz w walce wręcz. Bojowe wozy piechoty po pokonaniu zapór dołączają do własnych pododdziałów i z ich ugrupowania (w lukach) lub bezpośrednio zza niego, wspierają piechotę.

Po rozbiciu przeciwnika w obiektach ataku na przednim skraju pododdział działający w ugrupowaniu pieszym może rozwijać natarcie w głąb jego obrony na bojowych wozach piechoty lub jako desant na czołgach. W miarę słabnięcia oporu przeciwnika, na komendę (sygnał), wozy bojowe podjeżdżają do swoich pododdziałów, zwalniają lub na krótko zatrzymują się, żołnierze zajmują w nich miejsca i prowadząc ogień w ruchu, kontynuują wykonywanie zadania bojowego.

Bój spotkaniowy to starcie pododdziałów stron przeciwnych, z których każda dąży do wykonania wyprzedzającego uderzenia, zdobycia przewagi, narzucenia swojej woli i rozstrzygnięcia walki przez natarcie. Dochodzi do niego wówczas, gdy obie strony dążą do wykonania zadań przez natarcie, a zadania ich sięgają poza rubież starcia.

Podstawową cechą charakterystyczną boju spotkaniowego jest szybkie zbliżanie się do siebie walczących stron. Powoduje to gwałtowne zmiany sytuacji oraz dążenie do uchwycenia i utrzymania inicjatywy. Zasadniczym czynnikiem, który może w większości wypadków zadecydować o powodzeniu w boju spotkaniowym, jest czas i szybkość działań.

Bój spotkaniowy cechuje gwałtowność rozwoju działań, szybkie zmiany sytuacji, szeroki manewr, częsta zmiana ugrupowania bojowego oraz wejście pododdziałów do walki wprost z marszu.

Bój spotkaniowy jest z zasady działaniem krótkotrwałym. Pododdział może prowadzić go samodzielnie lub w składzie oddziału (pododdziału). Rozpoczyna się z chwilą nawiązania walki przez ubezpieczenia a kończy w momencie, kiedy jedna ze stron utraci inicjatywę i przejdzie do obrony lub zacznie się wycofywać.

Warunkiem rozbicia przeciwnika w boju spotkaniowym jest:

• zorganizowanie we właściwym czasie oraz prowadzenie aktywnego i głębokiego rozpoznania;

• podejmowanie decyzji i stawianie zadań bojowych w najkrótszym czasie;

• uprzedzenie przeciwnika w wykonywaniu uderzeń środkami rażenia, opanowaniu dogodnych rubieży, rozwinięciu sił głównych i przejściu do ataku;

• szybkie przeprowadzenie manewru w celu stworzenia przewagi sił i środków na głównym kierunku oraz wykonanie niespodziewanego uderzenia - zwłaszcza na skrzydła i tyły przeciwnika - rozcięcie jego sił i rozbicie ich oddzielnie;

• silna osłona skrzydeł i tyłów;

• szerokie przejawianie inicjatywy przez dowódców oraz zdecydowane i śmiałe działanie pododdziałów.

Batalion (kompania) w boju spotkaniowym otrzymuje zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia.

Plutonowi działającemu w składzie sił głównych kompanii wyznacza się obiekt ataku i kierunek dalszego natarcia.

Zadanie bliższe batalionu (kompanii) działającego na kierunku głównego uderzenia oddziału (batalionu), polega z reguły na rozbiciu zasadniczych sił pierwszego rzutu przeciwnika oraz opanowaniu dogodnych rubieży zapewniających warunki do rozbicia podchodzących odwodów i rozwinięcia natarcia.

Zadanie bliższe pododdziału, który wiąże przeciwnika od czoła, polega na opanowaniu dogodnej rubieży i prowadzeniu działań zapewniających siłom głównym warunki do manewru, rozwinięcia i wykonania uderzenia w skrzydło i na tyły przeciwnika oraz rażenie nacierającego przeciwnika ogniem wszystkich środków i uniemożliwienia mu wykonania uderzenia w skrzydło i na tyły sił głównych.

Ugrupowanie bojowe batalionu w boju spotkaniowym powinno zapewniać wykonanie silnego początkowego uderzenia, dlatego batalion najczęściej ugrupowuje się w jeden rzut z odwodem (rys.37).

Rys.37. Prowadzenie boju spotkaniowego przez batalion zmechanizowany

Kompania (pluton) w boju spotkaniowym może działać na kierunku głównego uderzenia batalionu lub wiązać przeciwnika od czoła.

Pluton może także działać jako ubezpieczenie bojowe lub stanowić odwód batalionu.

Ugrupowanie w boju spotkaniowym składa się z:

• pododdziału ubezpieczenia;

• pododdziału wiążącego przeciwnika od czoła;

• pododdziałów działających ze skrzydeł;

• odwodu;

• pododdziałów logistycznych.

Jako pierwsze bój spotkaniowy nawiązują pododdziały rozpoznawcze (BPR) lub pododdziały ubezpieczenia (szpica czołowa, boczna). Pododdziały te, wykonując gwałtowne uderzenie, opanowują dogodną rubież, zabezpieczają podejście i rozwinięcie sił głównych własnych pododdziałów oraz nie dopuszczają do uderzenia przeciwnika na ich skrzydło.

Na szczeblu pododdziału wyróżnia się dwa sposoby użycia sił głównych:

• uderzenie zbieżne na dwóch kierunkach z jednoczesnym wiązaniem przeciwnika częścią sił od czoła;

• odpieranie przeciwnika ogniem z miejsca (obronnie) siłami głównymi i wykonanie częścią sił uderzenia na skrzydło zgrupowania uderzeniowego, następnie - po załamaniu natarcia przeciwnika - uderzenie całości sił własnych i ostateczne rozbicie przeciwnika.

W wypadku niepowodzenia w boju spotkaniowym, pododdział umacnia się na osiągniętej rubieży i odpiera natarcie przeciwnika lub za zgodą przełożonego, przechodzi do działań opóźniających.

Pościg to forma natarcia stosowana w celu rozbicia wycofujących się pododdziałów przeciwnika.

Pościg ma na celu rozbicie wycofującego się przeciwnika i uniemożliwienie mu zorganizowanego przejścia do obrony na dogodnych rubieżach w głębi.

Pościg ma miejsce wówczas, gdy przeciwnik wychodzi z walki, unika konfrontacji i wycofuje się. Może to nastąpić po rozbiciu zasadniczych sił przeciwnika i uzyskaniu powodzenia lub w czasie jego zamierzonego wycofania. Charakteryzuje go dążność do wyjścia na skrzydła i tyły wycofujących się sił przeciwnika w celu ich zniszczenia lub wzbronienia im stawiania zorganizowanego oporu na kolejnych rubieżach w głębi obrony, rozwijania działań w szybkim tempie i na szerokim froncie.

Pościg prowadzi się bez przerwy, w dzień i w nocy, z pełnym natężeniem sił i środków pododdziałów piechoty i czołgów, przy wsparciu ognia artylerii, śmigłowców bojowych i szerokim wykorzystaniu desantów i oddziałów wydzielonych.

Jednym z ważnych czynników decydującym o powodzeniu w pościgu jest niedopuszczenie do oderwania się przeciwnika od nacierających pododdziałów. Można to osiągnąć przez ustalenie we właściwym czasie początku jego wycofania się i natychmiastowe rozpoczęcie pościgu częścią sił od czoła oraz szybkie wyjście pozostałych sił na drogi wycofania się, rozczłonkowanie jego ugrupowania i rozbicie go częściami.

W zależności od sposobu działania i położenia w stosunku do przeciwnika batalion (kompania) może prowadzić pościg czołowy, równoległy lub kombinowany (rys.38).

Rys. 38. Prowadzenie pościgu przez batalion zmechanizowany

Pluton (drużyna) wykonuje pościg po drodze wycofania się przeciwnika lub na kierunku równoległym do kierunku jego odchodzenia.

Pościg czołowy polega na ściganiu przeciwnika na drogach jego wycofania się, rozbiciu jego tylnych ubezpieczeń, zaatakowaniu i rozbiciu sił głównych.

Pościg równoległy pododdziały wykonują po drogach równoległych do kierunku wycofania się przeciwnika w celu wyprzedzenia jego sił, zamknięcia mu dróg odwrotu i uderzenia ze skrzydeł na wycofujące się kolumny oraz rozbicia go częściami.

Pościg kombinowany polega na połączeniu w jedną całość pościgu czołowego i równoległego. Sposób ten pozwala na okrążenie wycofujących się sił przeciwnika i całkowitą ich likwidację.

Pościg z reguły prowadzi się w ugrupowaniu marszowym lub przedbojowym, przy szerokim zastosowaniu manewru oraz prowadzenia ognia na szerokim froncie, aż do pełnego rozbicia przeciwnika.

Rodzaje i formy manewru stosowane w natarciu pododdziałów

Pododdziały w walce powinny umiejętnie łączyć ogień z ruchem, szeroko stosować manewr pododdziałami i ogniem. Manewr stanowi integralny element każdej walki. Umożliwia on przejęcie i utrzymanie inicjatywy, przeciwdziałanie zamierzeniom przeciwnika oraz prowadzenie skutecznej walki w warunkach szybkich i gwałtownych zmian sytuacji bojowej. Stosując manewr należy w pełni wykorzystać skutki uderzeń ogniowych na przeciwnika, a także właściwości terenu.

Do zasadniczych form manewru pododdziałami zalicza się: podejście, oskrzydlenie (jednostronne i dwustronne), obejście, przenikanie i odejście.

Podejście to manewr z głębi własnego terytorium w kierunku przeciwnika, doprowadzający do starcia z nim w wybranym miejscu i czasie oraz korzystnych warunkach sytuacji bojowej.

Oskrzydlenie to manewr wykonywany przez pododdziały w taktycznym i ogniowym współdziałaniu z pododdziałami działającymi od czoła, w celu wykonania uderzenia na skrzydła przeciwnika. Oskrzydlenie może być jednostronne lub dwustronne.

Obejście to głęboki manewr wykonywany w taktycznym współdziałaniu z pododdziałami nacierającymi od czoła, niekiedy z desantem taktycznym, w celu uderzenia na tyły przeciwnika.

Przenikanie to realizowanie jednocześnie na wielu kierunkach kilku obejść wykonywanych mniejszymi siłami, które po wykonaniu tego manewru mogą połączyć się w jedno większe zgrupowanie, w celu wykonywania zadań na tyłach (wewnątrz ugrupowania) przeciwnika.

Odejście jest odwrotnością podejścia i jest manewrem wyprowadzającym pododdziały w głąb własnego ugrupowania lub na inny kierunek (do innego rejonu) działań.

Manewr ogniem stosuje się w celu bardziej skutecznego rażenia przeciwnika. Polega on na ześrodkowaniu w odpowiednim czasie ognia etatowych i przydzielonych pododdziałów na jednym celu lub grupie ważnych celów, przeniesieniu ognia z jednego celu do innego albo podziale ognia na kilka celów.

Podział ognia to skierowanie ognia pododdziału lub kilku środków ogniowych na jeden szeroki lub głęboki cel dla równoczesnego niszczenia go częściami w taki sposób, aby zniszczyć w pierwszej kolejności najważniejsze jego elementy.

Przeniesienie ognia - polega na przerwaniu ognia prowadzonego do jednego celu i skierowaniu go na inny cel.

4.1.3. Sposoby przechodzenia pododdziałów do natarcia

Natarcie z marszu jest zasadniczym sposobem atakowania przeciwnika. Istotą tego sposobu jest wykonanie marszu przez wojska, zbliżenie się do przeciwnika, przyjęcie ugrupowania bojowego i rozpoczęcie ataku bez zatrzymania się czołowych pododdziałów. Sposób ten stwarza szanse zaskoczenia przeciwnika, skraca okres przebywania wojsk w zasięgu większości środków ogniowych i rozpoznania przeciwnika. Wymaga jednak szczegółowej i sprawnej organizacji rozwinięcia pododdziałów oraz ścisłego współdziałania.

Natarcie z marszu (rys.39) stosuje się najczęściej po uprzednim zajęciu przez pododdziały rejonu wyjściowego położonego w głębi.

Rejon wyjściowy wyznacza się w takiej odległości od przeciwnika, aby zapewnić wojskom względną swobodę przygotowania się do natarcia, poza zasięgiem ognia jego artylerii i podstawowych środków rozpoznania, a na przegrupowanie pododdziałów do rubieży ataku potrzeba było jak najmniej czasu.

Rys.39. Natarcie batalionu zmechanizowanego z marszu po podejściu z głębi

z zajmowaniem rejonu wyjściowego

Rys. 40. Natarcie batalionu zmechanizowanego z marszu

(zobrazowane zgodnie z procedurami NATO)

W początkowym okresie wojny niektóre pododdziały mogą rozpoczynać natarcie od wyjścia bezpośrednio z rejonów stałej dyslokacji lub z rejonów alarmowych. Dotyczy to w szczególności jednostek rozmieszczonych w pobliżu granicy państwowej oraz tych, które zostaną użyte do rozbicia desantów powietrznych lub morskich przeciwnika.

Przejście do natarcia z marszu batalion zazwyczaj prowadzi z rejonu wyjściowego. Aby wykonać atak, batalion rozwija się w ugrupowanie bojowe z marszu podczas podchodzenia do rubieży ataku. Poprzedza to przemieszczenie pododdziałów batalionu po wyznaczonych drogach oraz przyjęcie odpowiedniego ugrupowania przedbojowego i bojowego podczas podejścia do przedniego skraju obrony przeciwnika. W celu zorganizowanego przemieszczenia pododdziałów i jednoczesnego rozpoczęcia ataku wyznacza się im drogę marszu, punkt wyjściowy, rubieże rozwinięcia w kolumny kompanijne, plutonowe i rubież ataku, a w przypadku natarcia po spieszeniu pododdziałów zmechanizowanych, także rubież spieszania.

Punkt wyjściowy wyznacza się, gdy pododdział wykonuje marsz po jednej drodze i w takiej odległości od rejonu wyjściowego, aby można było sformować kolumnę marszową pododdziału (batalionu).

Rubież rozwinięcia w kolumny kompanijne wyznacza się w miarę możliwości za fałdami terenowymi i poza zasięgiem ognia podstawowych środków ogniowych występujących na szczeblu batalionu przeciwnika. Przyjmuje się, że powinna ona być w odległości 6 - 8 km, a w kolumny plutonowe 3 - 4 km od przedniego skraju obrony przeciwnika.

Rubież ataku wyznacza się na ogół w terenie zapewniającym skryte podejście do czołowych stanowisk ogniowych przeciwnika i prowadzenie skutecznego ognia oraz osiągnięcie, bez zatrzymania się, szybkiego tempa ataku. Powinna się ona wyróżniać dobrze widocznymi punktami orientacyjnymi w terenie.

Rubież spieszania wyznaczana się w pobliżu przedniego skraju obrony przeciwnika, w miarę możliwości za ukryciami terenowymi, w terenie osłoniętym przed ogniem jego broni maszynowej i środków przeciwpancernych.

Położenie wymienionych rubieży w terenie i ich odległości od przedniego skraju wynika z różnych uwarunkowań i zależy od: właściwości terenu, liczby i stanu dróg marszu, struktury organizacyjnej pododdziałów przechodzących do natarcia, składu i długości kolumn marszowych oraz możliwości przeciwnika w zakresie wykrywania (rozpoznania) i rażenia ogniowego nacierających pododdziałów.

Wszystkie kalkulacje dotyczące rozwijania pododdziałów wykonuje się w odniesieniu do godziny „G” (ataku), określonej przez przełożonego. Oznacza ona czas przekroczenia przez atakujące wojska (bez spieszenia lub po spieszeniu) linii wyznaczającej przedni skraj obrony przeciwnika.

Do natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem pododdział przechodzi z położenia obronnego lub po zluzowaniu pododdziałów będących w styczności z przeciwnikiem.

W celu zorganizowanego wyjścia do natarcia wyznacza się batalionowi rejon wyjściowy do natarcia; kompanii i plutonowi podstawę wyjściową, a wszystkim pododdziałom - rubież ataku.

Rejon wyjściowy położony w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem wojska rozbudowują pod względem inżynieryjnym stosownie do przyjętego ugrupowania. Przygotowanie rejonu wyjściowego wykonuje się pod pozorem rozbudowy obrony, głównie w nocy. Powinien on zapewnić skryte rozmieszczenie, jak najmniejszą wrażliwość na uderzenia środków ogniowych przeciwnika oraz dogodne warunki przejścia do natarcia.

Podstawa wyjściowa do ataku jest na ogół wyznaczana w zajmowanym przez kompanię (pluton) punkcie oporu.

Natarcie z położenia w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem (rys.41) polega na rozpoczęciu ataku przez czołowe pododdziały, które odpowiednio wcześniej w stosunku do czasu „G” przyjęły ugrupowanie bojowe do natarcia w rejonie wyjściowym położonym w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem.

Natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem pozwala na dokładne zapoznanie się z terenem i obiektami ataku, zorganizowanie walki przez wszystkie szczeble dowodzenia bezpośrednio w terenie, zgranie wysiłków pododdziałów ogólnowojskowych z pododdziałami rodzajów wojsk, sąsiadami i pełne wykorzystanie skutków uderzeń ogniowych. Rozpoczyna się z reguły po uprzednim inżynieryjnym przygotowaniu rejonu wyjściowego - pod pozorem doskonalenia obrony - przegrupowaniu większości sił i środków oraz zajęciu przez nie podstawy wyjściowej do ataku.

Rys. 41. Natarcie batalionu zmechanizowanego z bezpośredniej styczności

z przeciwnikiem z położenia obronnego

Rys. 42. Natarcie batalionu zmechanizowanego z bezpośredniej styczności

(zobrazowane zgodnie z procedurami NATO)

Przegrupowania pododdziałów będących w obronie w celu ześrodkowania sił i środków na kierunku przyszłego natarcia dokonuje się zazwyczaj w nocy lub w warunkach ograniczonej widoczności. Należy podkreślić, że przegrupowanie wojsk znajdujących się w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem będzie trudne do wykonania i przez to rzadko stosowane.

Jeżeli przejście do natarcia pododdziałów znajdujących się w obronie będzie niemożliwe (np. w wyniku poniesionych strat od uderzeń przeciwnika), a także, gdy będą sprzyjające warunki do skrytego podejścia i rozwinięcia, to pododdziały przeznaczone do natarcia mogą być przemieszczane z głębi i zająć rejon wyjściowy w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem z jednoczesnym luzowaniem wojsk broniących się.

4.2. Przygotowanie i prowadzenie natarcia

4.2.1. Batalion zmechanizowany

Batalion zmechanizowany w natarciu działa z reguły w składzie oddziału, stanowiąc: jego pierwszy lub drugi rzut, odwód, oddział wydzielony (rajdowy), awangardę lub oddział obejścia. Może również wykonywać zadania samodzielnie działając, jako taktyczny desant śmigłowy (powietrzny), oddział szturmowy lub wykonywać inne zadania wynikające z sytuacji np.: osłona skrzydła (rys.43).

Rys.43. Miejsce batalionu zmechanizowanego w natarciu

Rola batalionu działającego w pierwszym rzucie, na głównym kierunku uderzenia polega na rozbiciu broniącego się przeciwnika, rozwinięciu wysokiego tempa natarcia oraz zapewnieniu wprowadzenia kolejnych sił do walki. Rola batalionu na pomocniczym kierunku polega na zapewnieniu swobody działania sił na głównym kierunku poprzez wzbronienie manewru przeciwnika na główny kierunek.

Batalion drugiego rzutu oddziału rozbija kolejne punkty oporu w głębi obrony przeciwnika, stąd też jego rola będzie polegała na rozwinięciu natarcia i wykonaniu kolejnych zadań oddziału.

Rola batalionu, jako oddziału wydzielonego, polega na uprzedzeniu przeciwnika w obsadzeniu ważnych obiektów (rejonów) i utrzymaniu ich do czasu podejścia sił głównych oddziału.

Rola batalionu działającego jako oddział rajdowy, polega na wyeliminowaniu określonych elementów ugrupowania bojowego przeciwnika, które utrudniają realizację zadania przez oddział. Podobną rolę będzie spełniał oddział obejścia.

Rola batalionu działającego, jako taktyczny desant śmigłowcowy (powietrzny) polegać będzie na zapewnieniu swobody działania sił brygady.

Rola batalionu jako awangardy, polega na ubezpieczeniu sił głównych oddziału przed niespodziewanym napadem (uderzeniem) przeciwnika.

Rola batalionu zawsze zależna będzie od jego miejsca w ugrupowaniu oddziału (ZT) i zadania jakie będzie w nim realizował.

Zadania batalionu w natarciu

Treść zadań uzależniona jest od przyjętego sposobu prowadzenia walki przez przełożonego, możliwości bojowych wojsk własnych i przeciwnika, rozbudowy inżynieryjnej jego obrony oraz właściwości terenu na kierunku natarcia.

Batalionowi pierwszego rzutu wyznacza się zadanie bliższe, zadanie dalsze i kierunek dalszego natarcia (rys. 44).

Rys. 44. Zadania batalionu w natarciu

Zadanie bliższe polega na rozbiciu przeciwnika w pasie natarcia i opanowaniu pierwszego rzutu pierwszej pozycji jego obrony. Zadanie dalsze polega na rozbiciu sił przeciwnika broniących pierwszej pozycji obrony w wyznaczonym pasie natarcia. Kierunek dalszego natarcia wyznacza się na głębokość zadania dalszego oddziału.

Batalionowi drugiego rzutu wyznacza się zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe polega na rozbiciu przeciwnika w pasie natarcia i opanowaniu pierwszej lub kolejnej pozycji obrony. Kierunek dalszego natarcia wyznacza się na głębokość zadania dalszego oddziału lub głębiej.

Batalion ponadto może wykonywać zadania poza ugrupowaniem oddziału (ZT).

Oddział wydzielony organizowany jest w celu opanowania ważnych obiektów (rejonów, rubieży) w głębi ugrupowania przeciwnika oraz utrzymania ich do czasu podejścia sił głównych. W czasie wykonywania zadania może także zwalczać siły i środki przeciwnika o szczególnym znaczeniu dla przebiegu walki, co zapewnia siłom głównym korzystne warunki do działania. Oddział wydzielony otrzymuje z reguły zadanie dwustopniowe: bliższe i dalsze (rys. 45).

Zadanie bliższe może polegać na dotarciu do wyznaczonego obiektu (rejonu, rubieży) i jego opanowaniu (zajęciu) lub też na wyjściu na spotkanie podchodzącego odwodu przeciwnika i związaniu go walką poprzez obronę określonego obiektu (rubieży).

Zadanie dalsze polega na obronie i utrzymaniu opanowanego obiektu (rejonu, rubieży) do czasu podejścia sił głównych. Zadanie to może wykonywać samodzielnie lub wspólnie z taktycznym desantem śmigłowcowym (powietrznym).

Rys. 45. Zadanie batalionu zmechanizowanego jako oddział wydzielony

Oddział rajdowy tworzy się w celu zwalczania (niszczenia) obiektów w głębi ugrupowania przeciwnika. Cel ten osiąga się przez: niszczenie środków rażenia i dezorganizację systemu informacyjnego, dezorganizację pracy urządzeń logistycznych, dezorganizowanie przemieszczania wojsk i środków walki, walkę z odwodami. Oddział rajdowy otrzymuje zadanie dwustopniowe: bliższe i dalsze.

Zadanie bliższe może polegać na niszczeniu (zwalczaniu) w wyznaczonym rejonie (kierunku) obiektów przeciwnika.

Zadanie dalsze może polegać na przejściu do działań w innym rejonie lub połączeniu się z siłami głównymi.

Taktyczny desant śmigłowcowy (powietrzny) przeznaczony jest do wykonywania zadań w ugrupowaniu przeciwnika. Celem jego działania może być opanowanie ważnych rubieży, przepraw i odcinków do forsowania, węzłów dróg, przełęczy górskich oraz ich utrzymanie do czasu podejścia wojsk własnych, a ponadto niszczenie ważnych obiektów przeciwnika i wykonanie uderzeń na podchodzące odwody lub wycofującego się przeciwnika.

Oddział obejścia tworzony jest do opanowania ważnych obiektów (rubieży), a także wyjścia na skrzydła i tyły broniącego się przeciwnika. Może otrzymać zadanie dwustopniowe: zadanie bliższe, które będzie polegało na opanowaniu dominujących wzgórz przylegających do obiektu ataku, zadanie dalsze - na wspólnym z nacierającymi od czoła lub samodzielnym opanowaniu obiektu ataku.

Wzmocnienie i wsparcie batalionu w natarciu

W zależności od realizowanego zadania batalion zmechanizowany może być wzmocniony kompanią czołgów, plutonem saperów lub pododdziałami innych rodzajów wojsk.

Dowódca batalionu przydzieloną kompanię czołgów może wykorzystać w sposób zależny od roli jaką spełnia on w ugrupowaniu oddziału lub ZT i od przyjętego sposobu natarcia. Stąd też, kompania czołgów może być użyta w pierwszym rzucie na kierunku głównego uderzenia, bądź w drugim rzucie do potęgowania natarcia w głębi, odpierania kontrataku przeciwnika i innych zadań, jakie wykonuje drugi rzut. Ponadto, może być przydzielona plutonami do elementów ugrupowania batalionu.

Pluton saperów w natarciu przewidziany jest do wykonania przejść w zaporach w głębi obrony przeciwnika oraz wykonywania innych zadań specjalistycznych na korzyść batalionu.

Batalionowi może być także przydzielony pododdział artylerii. Będzie on wykonywał zadania stawiane przez dowódcę batalionu w czasie prowadzenia natarcia, a dotyczyć będą one głównie: zwalczaniu przeciwnika w punktach oporu, jego artylerii na stanowiskach ogniowych, stanowisk dowodzenia oraz wzbraniania podejścia sił przeciwnika do kontrataku. Pododdział artylerii wspierający natarcie batalionu wykonuje te same zadania, ale tylko w określonych etapach walki w sytuacjach określonych wcześniej i za zgodą przełożonego.

Batalion w natarciu może być również osłaniany przez pododdziały przeciwlotnicze.

Ugrupowanie bojowe

Ugrupowanie bojowe to odpowiadające przyjętemu sposobowi walki, uszykowanie i rozmieszczenie sił i środków pododdziału w terenie. Ugrupowanie bojowe może składać się z jednego lub kilku rzutów i odwodów. Ponadto w jego składzie mogą występować pododdziały: artylerii, przeciwlotnicze, rozpoznawcze, inżynieryjne, obrony przeciwchemicznej oraz stanowiska dowódczo-obserwacyjne i punkty logistyczne.

Ugrupowanie bojowe batalionu w natarciu składa się z jednego lub dwóch (niekiedy więcej) rzutów, pododdziału artylerii, elementów rozpoznania, stanowiska dowódczo-obserwacyjnego oraz elementów zabezpieczenia logistycznego (rys.46,47). Batalion tworzy ugrupowanie z etatowych sił i środków oraz przydzielonych na czas wykonania zadania.

Skład poszczególnych elementów ugrupowania bojowego batalionu zależy od możliwości bojowych przeciwnika, szerokości pasa natarcia, głębokości zadań, właściwości terenu i możliwości bojowych własnych i przydzielonych pododdziałów.

Pierwszy rzut batalionu wykonuje główne zadania batalionu. W jego skład z zasady będą wchodziły dwie - trzy kompanie. Przeznaczony jest do bezpośredniego wykorzystania skutków ognia i rozbicia przeciwnika na głębokość zadania bliższego a następnie, wspólnie z drugim rzutem lub odwodem, do rozwinięcia natarcia w głąb lub odpierania kontrataków.

Drugi rzut batalionu - jedna kompania - przeznaczony jest do rozwinięcia powodzenia na kierunku głównego uderzenia. Ponadto może, być użyty do uderzenia na skrzydła i tyły przeciwnika, odpierania kontrataków lub zamiany jednej z kompanii pierwszego rzutu.

Rys.46. Ugrupowanie bojowe batalionu w natarciu

Odwód batalionu wydziela się przy jego jednorzutowym ugrupowaniu - nie mniej niż jeden pluton. Może być wykorzystany do realizacji zadań wynikłych w toku walki.

Elementy rozpoznania to siły i środki, jakie dowódca batalionu wydziela do zdobywania informacji o przeciwniku w toku walki. W batalionie wyznacza się bojowy patrol rozpoznawczy, drużyny patrolowe i posterunek obserwacyjny.

Rys. 47. Ugrupowanie batalionu w natarciu w dwa rzuty

(zobrazowano zgodnie ze standardami NATO)

Stanowisko dowódczo-obserwacyjne to zespół sił i środków organów dowodzenia oraz środków łączności organizowanych dla potrzeb dowodzenia batalionem i kierowania środkami walki, sprzężonych ze sobą informacyjnie. Jest jednym z elementów systemu informacyjnego wchodzącego w skład systemu walki pododdziału.

Elementy zabezpieczenia logistycznego to zespół sił i środków realizujących zaopatrywanie, zabezpieczenie techniczne, zabezpieczenie medyczne oraz inne przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego.

Ugrupowanie bojowe stanowi jeden z elementów systemu walki pododdziału. Powinno być odzwierciedleniem zasad sztuki wojennej, a zwłaszcza zasady ekonomii sił. Im sił jest mniej w stosunku do przestrzeni, tym bardziej ugrupowanie winno być skupione. Istotnym przy tworzeniu ugrupowania bojowego jest zachowanie proporcji pomiędzy pierwszym a drugim rzutem i odwodem. Przyjęty sposób wykonania zadania oraz posiadane siły i środki decydują o ugrupowaniu bojowym i składzie jego elementów.

Prowadzenie natarcia

Natarcie prowadzi się w szybkim tempie, przenosząc działanie w głąb obrony, stosując oskrzydlenie (obejście), rozbijając ugrupowanie bojowe przeciwnika i niszcząc je częściami.

Natarcie z marszu batalion rozpoczyna wyjściem na drogę marszu zgodnie z przyjętym w sposobie natarcia ugrupowaniu. W wypadku, gdy z batalionu wydzielone zostaną siły i środki do udziału w ogniowym przygotowaniu ataku, zajmują one wcześniej nakazane stanowiska ogniowe lub rubieże ogniowe i są w gotowości do prowadzenia ognia. Dotyczyć to może kompanii wsparcia, a także przydzielonej kompanii czołgów.

Batalion w czasie przemieszczania się na rubież ataku osłaniany jest przez wydzielone siły i środki przełożonego, a ponadto wydziela część sił do ubezpieczenia. Z chwilą przekroczenia rubieży rozwinięcia w kolumny batalionowe rozpoczyna się ogniowe przygotowanie ataku. Batalion rozwija się w kolumny kompanijne przyjmując ugrupowanie przedbojowe (rys. 48).

Rys. 48. Natarcie batalionu z marszu

Przejścia we własnych zaporach wykonują pododdziały w styczności z przeciwnikiem przed rozpoczęciem natarcia (zazwyczaj w nocy lub w warunkach ograniczonej widoczności), natomiast w zaporach przeciwnika w czasie ogniowego przygotowania ataku. Batalion atakujący w pierwszym rzucie może mieć wykonane 4 - 6 przejść, w zależności od konkretnej sytuacji.

W wypadku wykonania ataku ze spieszaniem piechoty, wozy bojowe zwiększają prędkość przy podchodzeniu do rubieży spieszania i maksymalnie zbliżają się do czołgów. Po spieszeniu kompanie pokonują za czołgami zapory po wykonanych przejściach, rozwijają się i zwalczają przeciwnika w obiektach ataku poszczególnych pododdziałów, po czym nacierają w wyznaczonych kierunkach.

W czasie ogniowego wsparcia ataku przydzielony dywizjon artylerii (kompania wsparcia) wykonuje komendy dowódcy batalionu lub samodzielnie przenosi ogień na nowo wykryte cele.

Batalion po rozbiciu przeciwnika w kompanijnych punktach oporu na przednim skraju obrony, wykonując różne manewry dąży do rozcięcia ugrupowania przeciwnika, wyjścia na jego skrzydła i tyły i rozbicia go częściami. W tym etapie dla uzyskania informacji o przeciwniku w rejonie zadania dalszego i na kierunku dalszego natarcia, a także ubezpieczeniu się przed niespodziewanym jego uderzeniem, wysyła się bojowy patrol rozpoznawczy.

W wypadku działania w terenie trudno dostępnym, kompanie spieszają się i atakują pod osłoną ognia czołgów i wozów bojowych, następnie po pokonaniu przeciwnika, wozy bojowe wyprzedzają spieszoną kompanię, piechota zajmuje miejsca w wozach bojowych i wspólnie z czołgami naciera w nakazanym kierunku.

Natarcie w głębi obrony przeciwnika charakteryzuje się nierównomiernym tempem i szybkimi zmianami sytuacji bojowej. Dowódca batalionu śledzi przebieg działań, wykorzystując dane z rozpoznania, wspiera walkę tych pododdziałów, które osiągają największe powodzenie, przenosi wysiłek (kierunek głównego uderzenia) w zależności od potrzeb. Kieruje przemieszczeniem artylerii i moździerzy z takim wyliczeniem, aby bez przerw obezwładniać przeciwnika, wzbraniając prowadzenie ognia jego siłom i środkom utrudniającym natarcie własnych kompanii i ułatwiać wykonanie manewru.

Zapory i przeszkody terenowe, napotkane w czasie natarcia w głębi obrony przeciwnika, batalion obchodzi lub pokonuje. Do wykonania przejść w zaporach dowódca batalionu kieruje grupy torujące wyposażone w trały, urządzenia spycharkowe i ładunki wydłużone. Działanie tych grup podczas wykonywania przejść należy osłaniać ogniem i dymami maskującymi.

Nacierający batalion w głębi obrony przeciwnika może odpierać kontratak. Batalion może odpierać kontratak sposobem obronnym lub zaczepnym. W celu odparcia kontrataku przeciwnika kompania zajmuje dogodne rubieże terenowe, piechota spiesza się z wozów bojowych, zajmuje dogodne stanowiska do zwalczania przeciwnika. Kompania wsparcia zajmuje stanowiska ogniowe za pierwszym rzutem i zwalcza cele nakazane przez dowódcę batalionu. Kompanie rozpoczynają zwalczanie przeciwnika ogniem wszystkich środków w miarę zbliżania się przeciwnika zwiększając jego natężenie. Batalion odpierając kontratak sposobem zaczepnym wykonuje uderzenie siłami głównymi na skrzydła i tyły, wiążąc go częścią sił od czoła. W wypadku silnego obezwładnienia przeciwnika może wykonać uderzenie od czoła.

W natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem batalion tworzy ugrupowanie bojowego najpóźniej w czasie ogniowego przygotowania ataku (rys.49).

Rys.49. Natarcie batalionu zmechanizowanego z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem

Przegrupowania dokonuje się najczęściej w nocy lub w warunkach ograniczonej widoczności, przestrzegając zasad maskowania.

Położenie pododdziałów batalionu po przegrupowaniu może być następujące:

• kompanie pierwszego rzutu - w całości lub częściowo na rubieży ataku;

• przydzielone pododdziały czołgów - na rubieży ataku lub w rejonie wyczekiwania;

• kompania drugiego rzutu (odwód) - za ukryciami terenowymi w kolumnach marszowych;

• przydzielona artyleria, kompania wsparcia na stanowiskach ogniowych;

• elementy rozpoznania na przednim skraju;

• stanowisko dowódczo-obserwacyjne - w odległości wzrokowej za kompaniami pierwszego rzutu;

• elementy logistyczne w ugrupowaniu batalionu.

Kompanie batalionu wykonujące atak na wozach bojowych załadowują piechotę przed podejściem czołgów do podstawy wyjściowej.

Kompanie batalionu wykonujące atak w ugrupowaniu pieszym, wyruszają do ataku z chwilą przekroczenia przez czołgi ich ugrupowania. Atak wykonują za czołgami lub samodzielnie przy wsparciu ogniem wozów bojowych.

Przydzielony pododdział czołgów, zajmujący rejon wyczekiwania, rozpoczyna przemieszczanie na podstawę wyjściową na komendę dowódcy batalionu, podaną z takim wyliczeniem, aby wykonać atak jednocześnie z kompaniami pierwszego rzutu. Kompania czołgów (pluton czołgów) wyznaczony do strzelania na wprost zajmuje wyznaczone stanowiska podczas pierwszej nawały ogniowej, w czasie ogniowego przygotowania ataku.

Od chwili rozpoczęcia ataku działanie batalionu będzie identyczne jak w natarciu z marszu.

W czasie rozwijania natarcia w głębi obrony przeciwnika może dojść do boju spotkaniowego. Batalion może prowadzić bój spotkaniowy samodzielnie lub w składzie oddziału. W toku walki należy dążyć do przejęcia inicjatywy, narzucając przeciwnikowi sposób walki, wprowadzając na wybranym kierunku odpowiednie siły i środki do stworzenia zdecydowanej przewagi. Istotnym czynnikiem będzie również zorganizowanie systemu ognia, warunkujące skuteczne obezwładnienie przeciwnika. W boju spotkaniowym należy również wyeksponować manewr, który powinien zapewnić zaskoczenie, rażenie ogniem, narastanie sił i środków, rozcinanie ugrupowania przeciwnika, rozbijanie go częściami.

Jako pierwsze nawiązują walkę ubezpieczenia bojowe i pododdziały artylerii, które przechodzą w ugrupowanie bojowe, zajmują nakazane stanowiska ogniowe i w miarę osiągania gotowości otwierają ogień do wykrytych celów (wskazanych przez dowódcę batalionu). Kompanie rozwijają się w ugrupowanie bojowe i wykonują uderzenia na odkryte skrzydła przeciwnika dążąc do jego izolacji, obsadzają dogodne rubieże w głębi i niedopuszczają kolejnych sił w rejon walki.

Gdy przeciwnik przechodzi do obrony, batalion atakuje i z marszu rozbija siły przechodzące do obrony. W przypadku rozpoczęcia wycofywania się przeciwnika batalion przechodzi do pościgu. W wypadku niepomyślnego przebiegu boju spotkaniowego batalion przechodzi do obrony na dogodnej rubieży, stwarzając warunki do wprowadzenia sił głównych oddziału lub na rozkaz przełożonego przechodzi do działań opóźniających.

Pościg batalion organizuje z chwilą stwierdzenia oznak wycofywania się przeciwnika z zajmowanej rubieży. Prowadzi się go bez przerwy, dążąc do uprzedzenia przeciwnika w obsadzeniu dogodnych rubieży. Batalion może prowadzić pościg czołowy, równoległy lub kombinowany przyjmując ugrupowanie marszowe lub przedbojowe. Zawsze powinno ono jednak zapewnić tempo natarcia oraz możliwość prowadzenia manewru ogniem i pododdziałami. Bojowe patrole rozpoznawcze rozpoznają miejsca zasadzek i punktów oporu, które batalion z zasady obchodzi, a w wypadku braku tej możliwości, wykonuje atak z marszu.

4.2.2. Kompania zmechanizowana

Kompania zmechanizowana w natarciu działa z reguły w składzie batalionu stanowiąc jego pierwszy lub drugi rzut albo odwód. Może również działać w składzie oddziału wydzielonego (niekiedy jako oddział wydzielony), oddziału szturmowego lub, jako szpica, pododdział obejścia albo grupa rajdowa lub szturmowa. Kompania zmechanizowana może działać w składzie taktycznego desantu śmigłowcowego (powietrznego) lub, jako taktyczny desant śmigłowcowy (rys. 50).

Rys. 50. Miejsce kompanii zmechanizowanej w natarciu

Rola kompanii zależna jest od miejsca, jakie zajmuje w ugrupowaniu przełożonego, a także od treści otrzymanego zadania.

Rola kompanii działającej w pierwszym rzucie batalionu polega na uzyskaniu wysokiego tempa natarcia i stworzeniu warunków do wprowadzenia drugiego rzutu, poprzez rozbicie przeciwnika na kierunku głównego uderzenia.

Rola kompanii działającej na pomocniczym kierunku natarcia, polegać będzie na związaniu walką przeciwnika i uniemożliwieniu mu wykonania manewru na kierunek kompanii wykonującej główne zadanie.

Rola kompanii działającej w drugim rzucie polega na spotęgowaniu uderzenia batalionu na głównym kierunku natarcia.

Rola kompanii występującej w natarciu poza ugrupowaniem batalionu zależna będzie od miejsca w ugrupowaniu wyższego przełożonego i zadania jakie otrzyma. Występuje analogia z rolą batalionu- patrz rozdział 4.2.1.

Zadanie kompanii uzależnione będzie od sposobu prowadzenia walki przez dowódcę batalionu, możliwości bojowych kompanii i przeciwnika na kierunku natarcia, stopnia przygotowania jego obrony oraz właściwości terenu. Kompanii określa się zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Treścią zadania bliższego będzie rozbicie przeciwnika w plutonowym punkcie oporu kompanii pierwszego rzutu. Kierunek dalszego natarcia wyznacza się na głębokość zadania bliższego batalionu (rys.51).

Kompania drugiego rzutu otrzyma podobne zadania z tym, że treścią zadania bliższego będzie rozbicie przeciwnika w punktach oporu kompanii drugiego rzutu przeciwnika.

Rys. 51. Zadanie kompanii zmechanizowanej w natarciu

Kompania działająca jako odwód, wykonuje zadania wynikające z sytuacji w czasie natarcia, w głębi obrony przeciwnika. Zadania kompanii realizowane poza ugrupowaniem batalionu będą analogiczne, jak zadania wykonywane przez batalion opisane w rozdziale 4.2.1.

Kompania zmechanizowana może być wzmocniona plutonem czołgów i drużyną saperów oraz kompanią wsparcia. Działanie kompanii może wspierać artyleria, a osłaniać pododdział przeciwlotniczy.

Kompania działająca w drugim rzucie lub odwodzie nie otrzymuje wzmocnienia. Może je ewentualnie otrzymać z chwilą wejścia do walki. Wchodząc do walki drugorzutowa kompania będzie wspierana ogniem artylerii i osłaniana przez środki przeciwlotnicze.

Pluton czołgów kompania może otrzymać na cały czas walki, bądź na określony jej etap np: wykonanie zadania bliższego, działania jako grupy rajdowej itp. Pluton czołgów podlega wówczas dowódcy kompanii i wykonuje zadania stawiane przez niego. Powinien on walczyć w całości.

Kompanię wsparcia wykorzystuje się w całości. Dowódca kompanii wsparcia wraz ze swoimi środkami dowodzenia powinien przebywać w pobliżu dowódcy kompanii zmechanizowanej. Przemieszcza się ona za kompanią w gotowości do wykonania zadań.

Drużyna saperów może być przydzielona kompanii zmechanizowanej na czas wykonania zadań wymagających jej użycia. Zadaniami wykonywanymi przez drużynę saperów mogą być: rozpoznanie drogi marszu, usuwanie zawał i niszczeń, wykonywanie przejść w zaporach, wytyczenie objazdów, wykonanie niszczeń itp.

Ugrupowanie bojowe

Kompania naciera zwykle w jednym rzucie. W skład ugrupowania bojowego kompanii wchodzą: plutony zmechanizowane, stanowisko dowódczo-obserwacyjne, elementy rozpoznania (BPR, drużyna patrolowa ), elementy logistyczne i środki przydzielone.

W ugrupowaniu bojowym kompania może być uszykowana w linię bojową (rys.52, 53), kątem w przód kątem w tył (rys. 54), występem w prawo lub występem w lewo (rys. 55).

Rys. 52. Uszykowanie kompanii w linię bojową bez spieszania

Rys. 53. Uszykowanie kompanii w linię bojową po spieszeniu

Rys. 54. Uszykowanie kompanii kątem w tył

Rys. 55. Uszykowanie kompanii występem w lewo

Ugrupowanie bojowe w linię bez spieszania stwarza dogodne warunki do prowadzenia ognia do przodu z broni pokładowej przez wszystkie wozy bojowe. Są jednak ograniczone możliwości strzelania przez otwory strzelnicze w bok od kierunku jazdy. Aby zlikwidować te braki, należy stosować zależnie od sytuacji różne uszykowania kompanii.

Uszykowanie kompanii kątem w tył stwarza możliwość osiągnięcia na wybranych kierunkach dużego natężenia ognia. Pluton będący z tyłu pogłębia ugrupowanie, ma możliwość podjęcia walki ze skrzydła i wykonanie innego manewru.

Uszykowanie kompanii kątem w przód stosowane jest najczęściej w głębi obrony przeciwnika, gdy siły jego nie są znane, nastąpiła utrata styczności z nim lub istnieje konieczność zmiany kierunku natarcia. Zapewnia dogodne prowadzenie ognia we wszystkich kierunkach, wzajemne wsparcie plutonów, rozcinanie ugrupowania obronnego.

Uszykowanie kompanii występem w prawo (lewo) stosuje się w przypadku zagrożenia skrzydeł kompanii i braku sąsiadów. Uszykowanie to zabezpiecza siły główne kompanii przed możliwym uderzeniem z boku.

W każdym przypadku, w zależności od stopnia obezwładnienia przeciwnika i charakteru terenu, czołgi mogą działać w różnym miejscu ugrupowania kompanii.

Podczas prowadzenia natarcia z marszu sposób wykonania marszu przez kompanię od rejonu wyjściowego do rubieży ataku jest identyczny, jak w batalionie. Kompania, po przekroczeniu rubieży rozwinięcia w kolumny kompanijne, rozwija się w linię kolumn plutonów takim wyliczeniem, aby na rubieży rozwinięcia w kolumny plutonowe wyjść już w kolumnach plutonowych. Po przekroczeniu tej rubieży, w zależności od warunków terenowych, kompania zaczyna rozwijać się w linię bojową.

Działanie kompanii w czasie wykonywania ataku i walki w głębi obrony przeciwnika jest identyczne jak batalionu. Pierwszorzutowe kompanie zdecydowanie atakują przeciwnika. Kompania może wykonać atak bez spieszania lub po spieszaniu. Po rozpoczęciu ataku siły i środki (czołgi, środki przeciwpancerne) w dalszym ciągu niszczą wykryte cele przeciwnika, które utrudniają przemieszczanie plutonów kompanii. Wykonanie ataku kompanii w sposób zorganizowany stwarza odpowiednią siłę uderzenia i warunki do efektywnego wykorzystania posiadanego potencjału bojowego oraz osiągnięcia wysokiego tempa natarcia.

W sytuacji, gdy zapory inżynieryjne przeciwnika umieszczone są w małej odległości od jego przedniego skraju lub, gdy obrona przeciwnika jest doraźnie zorganizowana to kompania może wykonywać atak w ugrupowaniu przedbojowym, rozwijając się następnie w ugrupowanie bojowe

(rys.56).

Rys.56. Wykonanie ataku przez kompanię w ugrupowaniu przedbojowym

Po rozbiciu przeciwnika w punktach oporu na przednim skraju, kompania rozwija natarcie w możliwie szybkim tempie i dąży do włamania się w jego ugrupowanie. Wychodząc na skrzydła i tyły punktów oporu dezorganizuje jego działanie obronne. W uzasadnionej sytuacji dowódca kompanii może wysłać bojowy patrol rozpoznawczy. Z zasady będzie to jeden z plutonów, który uzyskał największe powodzenie lub pluton nie zaangażowany w walce (rys.57).

Rys. 57. Wprowadzenie bojowego patrolu rozpoznawczego

w lukę między pododdziałami

Bojowy patrol rozpoznawczy tworzy się z reguły w następujących sytuacjach bojowych: po utracie styczności z przeciwnikiem (w głębi obrony lub w czasie pościgu); w czasie walki, gdy przeciwnik rozpoczyna wycofywanie się lub gdy stwierdzono oznaki przygotowania kontrataku; przy wprowadzaniu do walki drugiego rzutu lub odwodu batalionu.

Kompania może odpierać kontratak przeciwnika sposobem obronnym. Sposobem zaczepnym tylko w ugrupowaniu batalionu. Kompania, podobnie jak batalion, może prowadzić bój spotkaniowy samodzielnie lub w składzie batalionu.

Przy samodzielnym prowadzeniu boju spotkaniowego siłami głównymi uderza na skrzydła i tyły przeciwnika, a częścią sił wiąże go od czoła. Zadanie bliższe kompanii wówczas polega na rozbiciu sił pierwszego rzutu przeciwnika. Kompania będąca pododdziałem wiążącym przeciwnika od czoła, jako zadanie bliższe, otrzymuje opanowanie dogodnej rubieży i prowadzenie działań zapewniających siłom głównym wykonanie manewru i rozbicie go.

W czasie rozwijania natarcia w głębi, kompania z chwilą stwierdzenia oznak wycofywania się przeciwnika, rozpoczyna pościg. Kompania, podobnie jak batalion, może prowadzić samodzielnie pościg: czołowy, równoległy i kombinowany. Treścią zadania bliższego kompanii jest wówczas rozbicie ubezpieczeń tylnych przeciwnika, rozcinanie jego ugrupowania i uprzedzenie w opanowaniu dogodnych rubieży do obrony.

Natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem kompania rozpoczynać może z dotychczasowego położenia obronnego lub po dokonaniu przegrupowania, z podstawy wyjściowej do ataku.

W wypadku wykonania ataku bez spieszania z położenia obronnego, dowódca kompanii nakazuje plutonom załadować spieszoną piechotę na wozy bojowe przed podejściem czołgów do podstawy wyjściowej, następnie wspólnie z czołgami lub samodzielnie wykonuje atak.

W wypadku atakowania w ugrupowaniu pieszym, kompania rozpoczyna atak po przekroczeniu podstawy wyjściowej przez czołgi lub samodzielnie na sygnał przełożonego. Jeżeli podstawa wyjściowa jest znacznie oddalona od przedniego skraju obrony przeciwnika, należy załadować piechotę, a następnie spieszyć, jak najbliżej przeciwnika. Od chwili rozpoczęcia ataku kompania działa w sposób identyczny jak w natarciu z marszu.

4.2.3. Pluton zmechanizowany

Pluton naciera w składzie kompanii albo stanowi odwód batalionu. Może także działać jako bojowy patrol rozpoznawczy lub pododdział obejścia. Podczas działania taktycznego desantu śmigłowcowego (powietrznego) może być użyty do opanowania i ubezpieczenia lądowiska (rys.58).

Rys. 58. Miejsce plutonu zmechanizowanego w natarciu

Rola plutonu będzie zawsze uzależniona od miejsca w ugrupowaniu kompanii i zadania jakie otrzyma. Polega ona zwykle na wykonywaniu kolejnych ataków na obiekty przeciwnika, osłonie skrzydła lub umocnieniu opanowanego obiektu.

Rola plutonu działającego jako bojowy patrol rozpoznawczy, polega na informowaniu przełożonego o przeciwniku będącym poza zasięgiem obserwacji pododdziałów pierwszego rzutu, a także na ubezpieczeniu sił głównych przed niespodziewanym uderzeniem przeciwnika, w wypadku utraty styczności z nim.

Rola plutonu będącego pododdziałem obejścia polega na stworzeniu warunków do rozwijania natarcia w głąb obrony przeciwnika i poprzez wykonanie uderzenia na skrzydła i tyły wspólnie z plutonami nacierającymi od czoła lub samodzielnie.

W natarciu zadanie bojowe plutonu określone jest obiektem ataku i kierunkiem dalszego natarcia (rys.59).

Rys. 59. Zadanie plutonu zmechanizowanego w natarciu

Obiektem ataku może być drużyna przeciwnika rozmieszczona w okopach lub umocnieniach fortyfikacyjnych punktu oporu, albo środki ogniowe np: wóz bojowy, środek przeciwpancerny, karabiny maszynowe itp. Kierunek dalszego natarcia wyznaczany jest na głębokość zadania bliższego kompanii.

Pluton, będący odwodem batalionu, przewidziany jest do wykonywania zadań wynikłych w toku walki.

Pluton wyznaczony jako pododdział obejścia otrzymuje zadanie polegające na wykonaniu obejścia i wykonaniu uderzenia na obiekt ataku i wspólnie z pododdziałem nacierającym od czoła lub samodzielnego rozbicia i opanowania obiektu ataku.

Pluton działający w składzie kompanii nie otrzymuje wzmocnienia. W szczególnych przypadkach, działając poza ugrupowaniem kompanii, może być wzmocniony pododdziałem czołgów lub drużyną saperów. Wzmocnienie to wypływa z potrzeby usamodzielnienia plutonu działającego poza ugrupowaniem kompanii oraz zwiększenia jego możliwości bojowych.

Pluton naciera w jednym rzucie. Może być uszykowany w linię bojową bez spieszania lub po spieszeniu żołnierzy (rys.60), kątem w przód (w tył) (rys.61) lub występem w prawo (w lewo) (rys.62).

Rys. 60. Uszykowanie plutonu w linię bojową po spieszeniu

Rys. 61. Uszykowanie plutonu kątem w przód

Rys. 62. Uszykowanie plutonu występem w prawo

Prowadzenie natarcia

Pluton po przekroczeniu rubieży rozwinięcia w kolumny plutonowe, w zależności od oddziaływania przeciwnika i właściwości terenu, rozwija się z ugrupowania marszowego w linię bojową i dąży do osiągnięcia rubieży ataku w określonym czasie oraz w nakazanym ugrupowaniu. W zależności od przyjętego sposobu wykonania ataku, może być plutonowi wyznaczona rubież spieszenia.

Natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem pluton rozpoczyna z położenia obronnego, po przegrupowaniu lub zajmowanych stanowisk. Pluton po przegrupowaniu zajmuje skrycie wyznaczoną podstawę wyjściową, na której przyjmuje nakazane ugrupowanie. Atak może wykonywać atak na wozach bojowych lub pieszo. Pluton atakujący na wozach bojowych z położenia obronnego dokonuje załadowania piechoty na nie przed podejściem czołgów nacierających z marszu lub z rejonów wyczekiwania (rys.63). Zapory inżynieryjne przed przednim skrajem obrony przeciwnika, pluton pokonuje przez wykonane przejście i ponownie rozwija się w linię bojową po ich pokonaniu.

Rys. 63. Wykonanie ataku z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem

na wozach bojowych

4.2.4. Drużyna zmechanizowana

Drużyna zmechanizowana naciera zawsze w składzie plutonu. Samodzielnie może działać jako element rozpoznania lub ubezpieczenia, np. drużyna patrolowa.

Rola drużyny działającej w składzie plutonu polega głównie na wykonywaniu kolejnych ataków na obiekty przeciwnika lub umocnieniu opanowanego obiektu.

Drużyna w zadaniu bojowym otrzymuje: obiekt ataku i kierunek dalszego natarcia. Obiektem ataku drużyny może być grupa żołnierzy przeciwnika lub środki ogniowe z obsługą rozmieszczone na przednim skraju jego obrony (rys.64).

Rys. 64. Zadanie drużyny zmechanizowanej w natarciu

Dowódca drużyny w natarciu z marszu stawia zadanie bojowe przed wyjściem na rubież ataku lub na rubieży ataku w formie komend, zadań dla obsług i żołnierzy drużyny. W czasie natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem ma możliwość wydania rozkazu na podstawie wyjściowej.

Prowadzenie natarcia

W natarciu z marszu, w czasie rozwijania, dowódca drużyny wyprowadza drużynę na nakazany kierunek. Jeżeli atak ma być wykonany po spieszeniu, drużyna na określonej rubieży spiesza się w ruchu i przemieszcza na rubież ataku. Dowódca drużyny precyzuje w tym czasie zadania spieszonym żołnierzom. Wóz bojowy zajmuje dogodne miejsce i wspiera walkę drużyny do czasu opanowania obiektu ataku. Jeżeli przed obroną przeciwnika znajdują się zapory, drużyna pokonuje je przez wykonanie przejście lub po śladach trału. Po przejściu zapór rozwija się w linię bojową. Rozmieszczenie środków ogniowych w linii bojowej zależne będzie od treści zadania bojowego drużyny. W linii bojowej żołnierze mogą wysuwać się do przodu lub w bok nie zmieniając nakazanego kierunku. Ułatwia to prowadzenie ognia, współdziałanie i wykorzystanie właściwości terenu. Uwzględniając odstępy 6 - 8 m między żołnierzami, szerokość linii bojowej drużyny wynosi ok. 50 m.

Po zbliżeniu się do przedniego skraju obrony przeciwnika ogniem broni strzeleckiej i w walce wręcz, na odległość rzutu granatem drużyna, na komendę dowódcy drużyny rzuca granatami i zwalcza przeciwnika w obiekcie ataku.

Po opanowaniu obiektu ataku, bez zatrzymania, drużyna rozwija natarcie w nakazanym kierunku w głąb obrony przeciwnika. Wycofujące się siły ściga ogniem, nie pozwalając im na oderwanie się. Na komendę (sygnał) ładuje się na wozy bojowe i atakuje w nakazanym kierunku. Wóz bojowy po opanowaniu obiektu ataku przez piechotę, wykorzystując ukrycia terenowe, przemieszcza się skokami za drużyną, wspierając jej walkę. Ustalonymi sygnałami piechota wskazuje środki ogniowe przeciwnika do zwalczania przez broń pokładową wozu bojowego.

4.2.5. Przygotowanie natarcia przez pododdziały

Przygotowanie natarcia w pododdziale rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania bojowego. Czynności związane z przygotowaniem natarcia dowódca pododdziału powinien wykonać bezpośrednio w terenie, dotyczy to głównie natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem.

W czasie natarcia z marszu dowódca pododdziału przygotowuje natarcie wykorzystując mapę, szkic, makietę terenu. W miarę możliwości powinien dążyć do poznania rejonu działania organizując rekonesans. Dowódca batalionu (kompanii) z zasady będzie miał możliwość organizowania rekonesansu, bądź brania w nim udziału. Dowódca plutonu (drużyny) będzie miał ograniczone możliwości i najczęściej, w sprzyjających warunkach czasowych, będzie brał w nim udział .

W praktyce przygotowania natarcia przez dowódców pododdziałów, powstał pewien schemat postępowania, który obejmuje w czasie planowania natarcia następujące czynności:

Analiza zdania to przedsięwzięcie dowódcy, którego zrealizowanie powinno umożliwić właściwe zrozumienie zamiaru i intencji przełożonego, swojej roli w zamierzonym działaniu przełożonego oraz charakteru działań sąsiadów. Każda analiza zadania powinna kończyć się sprecyzowaniem celu działania własnego pododdziału.

Kalkulacja czasu to czynność polegająca na podziale posiadanego czasu na poszczególne czynności wykonywane przez dowódców i pododdziały. Podstawę do zaplanowania przygotowania pododdziałów do natarcia stanowią: czas otrzymania zadania, czas gotowości do działania. Ponadto wpływ na przygotowanie natarcia ma czas meldowania sposobu natarcia, przeprowadzenia rekonesansu oraz inne terminowe przedsięwzięcia nakazane przez przełożonego. Każdy dowódca powinien tak rozplanować czynności, aby jak najwięcej czasu (około 2/3) wydzielić na potrzeby podwładnych, stwarzając warunki do osiągnięcia gotowości pododdziału do działania.

Zadania przygotowawcze to przedsięwzięcia przyspieszające przygotowanie pododdziału do wykonania zadania bojowego.

Określając charakter działań dowódca pododdziału określa rodzaj walki, jaki podległe pododdziały będą wykonywać (natarcie). Znając rodzaj walki oraz aktualną sytuację pododdziału, określa zakres działania podległych dowódców, celem odtworzenia zdolności bojowej pododdziału. W zależności od szczebla, batalion - drużyna, ilość wykonawców będzie różna. W batalionie zadanie przygotowawcze otrzyma: szef sztabu; dowódcy kompanii; dowódca kompanii wsparcia; zastępca ds. logistyki; dowódcy przydzielonych pododdziałów. Dowódcy niższych szczebli dowodzenia przetwarzają otrzymane zadanie do potrzeb swego pododdziału, aż do dowódcy drużyny, który wyznacza funkcyjnych drużyny do wykonania szczegółowych zadań. Każdy dowódca podaje swoim podwładnym, kiedy, gdzie i w jaki sposób zostanie przekazane im zadanie bojowe.

Oceniając sytuację dowódca rozpatruje przeciwnika i siły własne pod względem terenowym, atmosferycznym i czasowych warunków prowadzenia działań.

Oceniając przeciwnika należy uwzględnić: jego skład, położenie oraz możliwości w zakresie wykonania uderzeń, jego wartości bojowe, prawdopodobny sposób działania, ważniejsze elementy ugrupowania bojowego, obiekty rażenia środkami ogniowymi. Warunkiem przeprowadzenia poprawnej oceny przeciwnika będzie znajomość struktur organizacyjnych przeciwnika i sprzętu bojowego, jego zasad działania, wykorzystania elementów ugrupowania bojowego w walce oraz organizacji dowodzenia.

Wynikiem końcowym powinien być zbiór przewidywanych sposobów wykorzystania sił i środków przez przeciwnika w czasie podchodzenia, rozwijania i zajmowania rubieży ataku przez batalion, w tym: działań lotnictwa, broni precyzyjnego rażenia, artylerii oraz pododdziałów zmechanizowanych i czołgów, a także przewidywanych sposobów wykorzystania elementów ugrupowania bojowego przez przeciwnika w czasie ataku batalionu, a w tym: lotnictwa wojsk lądowych, pododdziałów pierwszego rzutu, drugich rzutów i odwodów specjalnych.

Na szczeblu kompanii ocena przeciwnika dokonywana będzie w sposób analogiczny z tym, że będzie obniżona o jeden szczebel w dół dotyczyła głównie oceny przeciwnika w rejonie zadania bliższego kompanii i na kierunku dalszego natarcia.

Na szczeblu plutonu (drużyny) ocena ogólna dotyczyć będzie przeciwnika w rejonie zadania bliższego kompanii (obiektu ataku plutonu). Szczegółowo dotyczyć będzie przeciwnika w obiekcie ataku, ze szczególnym uwzględnieniem wykrytych sił i środków ogniowych oraz określeniu ich możliwości ogniowych w terenie, na kierunku wykonywania ataku przez pluton (drużynę).

Oceniając siły własne należy rozpatrzyć: potencjał bojowy pododdziału w porównaniu z potencjałem bojowym przeciwnika z uwzględnieniem położenia, składu, stanu ukompletowania, stopnia zaopatrzenia w środki walki; możliwości wykonania zadania przez pododdziały przydzielone; charakter działań i możliwości bojowe sąsiadów oraz warunki i sposoby współdziałania z nimi.

Podjęcie realizacji zadania bojowego wymaga oceny tego, czym się dysponuje lub dysponować może i jakie są szanse wykonania zadania dysponowanymi siłami i środkami. To, czym dysponuje dowódca i jaka jest tego wartość, to nic innego, jak potencjał bojowy

Natomiast to, jakie szanse (perspektywy) ma pododdział przy określonym potencjale własnym i przeciwnika określa się, jako możliwości bojowe pododdziału.

Możliwości bojowe to całokształt wskaźników charakteryzujących właściwości bojowe i możliwości techniczne pododdziału do wykonania określonego zadania. Możliwości bojowe zależą od stopnia ukompletowania wojsk stanem osobowym, sprzętem bojowym, jego ilości i jakości oraz poziomem wyszkolenia.

Możliwości bojowe możemy określić porównując potencjał własny do potencjału przeciwnika. Wynikiem tego porównania jest stosunek sił, który wskaże różnicę w posiadanych potencjałach.

Oceniając warunki prowadzenia działań należy rozpatrzyć wpływ terenu oraz sytuacji meteorologicznej i skażeń na działanie pododdziału (środków walki).

Teren ma istotny wpływ na osiągnięcie celu walki. Terenu nie należy oceniać jako osobnego elementu procesu decyzyjnego. Jest on oceniany jednocześnie z przeciwnikiem, siłami własnymi i sąsiadami. Dowódcy pododdziałów oceniają szczególnie jego pokrycie, ukształtowanie, przejezdność, zabudowę, ilość i jakość przeszkód wodnych itd. Czynniki te mają dać dowódcom odpowiedź na pytanie: jakie są możliwości wykonywania manewru pododdziałami i ogniem w czasie prowadzenia natarcia. W fazie planowania natarcia z marszu ocena ta będzie dokonywana głównie na podstawie mapy, a sprecyzowana zostanie w czasie rekonesansu. W czasie natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem dokonana zostanie w zajmowanym rejonie. Teren należy oceniać zarówno po stronie własnej oraz przeciwnika na głębokość otrzymanego zadania.

Sytuacja meteorologiczna ma również istotny wpływ na osiągnięcie celu natarcia. Może stać się czynnikiem ułatwiającym, bądź utrudniającym wykonanie zadania. Mgła utrudnia wykonanie manewru pododdziałem i ogniem, ogranicza wykorzystanie posiadanego potencjału bojowego. Opady deszczu, zależnie od długotrwałości i intensywności, wpływać będą na strukturę gleb, w wyniku czego teren może umożliwiać tylko częściowe wykorzystanie środków walki, bądź całkowicie je wyeliminować. Śnieg, w zależności od grubości warstwy, również może ograniczyć, bądź wyeliminować niektóre środki walki. Spieszona piechota będzie miała tym samym ograniczone możliwości. Każdorazowo sytuację meteorologiczną należy rozpatrywać w kontekście określonej pory dnia i roku, co zawsze wymaga odpowiedniego przygotowania żołnierzy i sprzętu bojowego.

Sytuacja skażeń jest zawsze rozpatrywana w powiązaniu z terenem i warunkami meteorologicznymi oraz porą roku. Trwałość środków trujących zależy od pokrycia terenu, jak również od warunków meteorologicznych (temperatura, prędkość wiatru, opady, itp.). Pododdziały, w zależności od właściwości użytych środków, zmuszone będą działać w rejonach skażeń, obchodzić je lub nawet prowadzić likwidację skażeń. W każdym wypadku wykonanie skażenia przez przeciwnika spowoduje zmniejszenie tempa natarcia.

W wyniku oceny sytuacji dowódca pododdziału określa możliwe sposoby działania własnych sił i środków oraz sposób działania przeciwnika.

Decyzja to wybór jednego ze sposobów wykonania zadania w aspekcie jednego ze sposobów działania przeciwnika.

Precyzując sposób natarcia określa się: cel; jakiego przeciwnika, w jaki sposób i w jakiej kolejności rozbić; główny kierunek natarcia; ugrupowanie bojowe.

Cel to końcowy efekt, jaki zamierzamy osiągnąć w wyniku natarcia. Zostaje on określony w wyniku przeprowadzonej analizy zadania i jest myślą przewodnią przy organizowaniu kolejnych czynności związanych z przygotowaniem natarcia pododdziału. Jakiego przeciwnika, w jaki sposób i w jakiej kolejności rozbić? odpowiedź na te pytania jest ideą sposobu natarcia (decyzji).

Kierunek głównego uderzenia wyznacza się na całą głębokość natarcia lub na głębokość zadania bliższego (dalszego). W toku natarcia może ulec zmianie. Uwzględniając wnioski z oceny sytuacji, powinien być wybierany w miejscu umożliwiającym wyjście na skrzydła i tyły przeciwnika.

Ugrupowanie bojowe to odpowiadające przyjętemu sposobowi walki uszykowanie i rozmieszczenie sił pododdziału w terenie. W zależności od szczebla może składać się z jednego lub kilku rzutów i odwodów. W jego składzie mogą występować pododdziały rodzajów wojsk oraz stanowiska dowódczo-obserwacyjne i punkty logistyczne.

W dalszej kolejności, w zależności od przyjętego sposobu natarcia należy określić:

• zadania bojowe wykonawcom - co, gdzie i kiedy mają wykonać;

• główne zadania rozpoznania ;

• główne zagadnienia współdziałania;

• główne zagadnienia zabezpieczenia bojowego;

• główne zagadnienia zabezpieczenia logistycznego.

Wykonanie dokumentów bojowych jest kolejną czynnością dowódców pododdziałów, mającą na celu przedstawienie sposobem graficznym powziętej decyzji. Dowódca batalionu i kompanii przedstawia wybrany sposób wykonania zadania na mapie roboczej lub w niektórych wypadkach na szkicu. Natomiast dowódca plutonu i drużyny wykonuje zwykle szkic, który powinien zawierać niezbędne informacje (dane) wyrażone znakami taktycznymi, potrzebne do postawienia zadania i dowodzenia w walce.

Po etapie planowania każdy dowódca pododdziału zobowiązany jest, stosownie do przyjętego sposobu natarcia, przystąpić do etapu jego organizowania. Głównym przedsięwzięciem w tym zakresie jest postawienie zadań.

Zadania stawia się w formie rozkazów, komend i sygnałów przekazywanych podwładnym bezpośrednio lub przez środki łączności. Zadania przekazuje się również w czasie organizowania rozpoznania, współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego.

Główną formą przekazu zadania bojowego jest rozkaz bojowy „pełny” lub w walce - dla jednego

wykonawcy.

Organizując rozpoznanie w batalionie - dowódca określa jego cel i zadania oraz wydziela do tego stosowne siły i środki. Na tej podstawie szef sztabu stawia zadania wykonawcom. W pozostałych organizacją rozpoznania zajmują się osobiście ich dowódcy.

Organizując współdziałanie dowódca pododdziału powinien skoordynować wysiłek sił i środków będących w jego dyspozycji, zapewniając osiągnięcie tożsamych lub zgodnych celów działania oraz spowodować, aby wszyscy dowódcy (żołnierze) jednoznacznie rozumieli cel działania, zadania bojowe i sposoby ich wykonania a także znali sygnały powiadamiania, dowodzenia i współdziałania.

Organizując zabezpieczenie bojowe natarcia dowódca pododdziału określa kolejność, zakres i treść przedsięwzięć. W zakresie ubezpieczenia, maskowania, powszechnej obrony przeciwlotniczej, zabezpieczenia inżynieryjnego i obrony przeciwchemicznej. Podstawą organizacji zabezpieczenia bojowego są zarządzenia i wytyczne przełożonego oraz wybrany sposób natarcia.

Planowaniem i organizacją zabezpieczenia logistycznego zajmuje się głównie dowódca batalionu i kompanii. Dowódca plutonu i drużyny są tylko wykonawcami zadań z tego zakresu.

Kontrolowanie przygotowania natarcia jest obowiązkiem każdego dowódcy pododdziału i wynika ze zrozumienia odpowiedzialności, jaka na nim spoczywa za wykonanie postawionego zadania. W czasie kontroli dowódca powinien również udzielać niezbędnej pomocy swoim podwładnym.

4.3. Natarcie pododdziałów zmechanizowanych w różnych warunkach

4.3.1. Natarcie w mieście (miejscowości)

Cechy charakterystyczne natarcia w mieście:

• trudność prowadzenia obserwacji i skutecznego ognia zarówno na wprost jak i pośredniego (dowódcy pododdziałów mogą obserwować walkę tylko na określonych dla nich kierunkach i często ma małą głębokość, co znacznie utrudnia dowodzenie, a także dokonywanie manewru siłami i środkami);

• konieczność prowadzenia natarcia wzdłuż ulic powoduje izolację jednego od drugiego, możliwości wzajemnego wsparcia, jak również wsparcia środkami będących w dyspozycji przełożonego (konieczność usamodzielnienia nacierających pododdziałów i wzmacniania ich pododdziałami artylerii i rodzajów wojsk);

• ograniczona swoboda rozmieszczania poszczególnych elementów ugrupowania może doprowadzić do ich skupiania na niewielkich obszarach, a tym samym umożliwienia przeciwnikowi wykonania skutecznych uderzeń;

• uporczywość i zaciętość walki o każdy obiekt, a także możliwość wykonywania przez przeciwnika częstych kontrataków małymi siłami o charakterze lądowo-powietrznym;

• opanowanie budynków wysokich wymaga szturmu o charakterze lądowo-powietrznym;

• trudność w zaopatrywaniu pododdziałów w czasie szturmu (konieczność ponadnormatywnego ich zabezpieczenia przed walką);

• możliwość pozostawania na tyłach szturmujących zgrupowań rozbitych grup przeciwnika (konieczność wydzielenie sił i środków do osłony i niedopuszczenia do niespodziewanych uderzeń, a także całkowitego oczyszczania zdobytych obiektów).

Wykorzystanie pododdziałów w natarciu na miasto (miejscowość) z marszu

Batalion zmechanizowany w pierwszym lub drugim rzucie oddziału, jako odwód ogólny, oddział wydzielony lub oddział szturmowy.

Batalion będący w pierwszym rzucie otrzymuje zadanie dwustopniowe. Zadanie bliższe polegające na rozbiciu sił przeciwnika na podejściu do miasta w wyznaczonym pasie i zadanie dalsze polegające na rozbiciu sił przeciwnika organizującego obronę miasta na głębokość pierwszego kwartału.

Batalion będący w drugim rzucie otrzymuje zadanie jednostopniowe polegające na rozwinięciu natarcia w głąb miasta lub na skrzydło.

Batalion stanowiący odwód może otrzymać zadanie umocnienia opanowanych ważnych obiektów, oczyszczania opanowanych obiektów z ocalałych sił przeciwnika lub odpierania wykonywanych przez przeciwnika kontrataków.

Zadaniem batalionu jako oddziału wydzielonego będzie uprzedzenie wycofujących się sił przeciwnika w obsadzeniu miasta (miejscowości), opanowanie ważnych obiektów decydujących o rozwijaniu natarcia w głąb miasta i utrzymanie ich do czasu podejścia sił głównych oddziału.

Batalion jako oddział szturmowy otrzymuje zadanie rozbicia sił przeciwnika w rejonie miasta zapewniając prowadzenie przez siły główne związku taktycznego natarcia z marszu.

Kompania zmechanizowana może być wykorzystana w pierwszym lub drugim rzucie batalionu, odwodzie jako oddział wydzielony lub grupa szturmowa.

Kompania nacierająca w pierwszym rzucie otrzymuje zadanie bliższe, polegające na rozbiciu sił przeciwnika na podejściu do miasta na wyznaczonym kierunku i kierunek dalszego natarcia wzdłuż określonej ulicy.

Kompania będąca w drugim rzucie, wprowadzana zwykle do walki po rozbiciu przez batalion sił przeciwnika na podejściach do miasta, otrzymuje zadanie bliższe polegające na rozbiciu sił przeciwnika broniących obiektu wzdłuż jednej ulicy w czołowych jego budynkach.

Kompania stanowiąca odwód może otrzymać zadanie umacniania opanowanych przez pierwszy rzut batalionu budynków, oczyszczania obiektów z sił przeciwnika pozostałych na tyłach batalionu oraz odpierania kontrataków przeciwnika.

Kompania jako grupa szturmowa otrzymuje zadanie rozbicia sił przeciwnika w rejonie decydującym o rozwinięciu natarcia przez oddział z marszu.

Pluton zmechanizowany może nacierać w składzie kompanii będącej w pierwszym lub drugim rzucie batalionu, w składzie oddziału wydzielonego lub w składzie grupy szturmowej. Działając w składzie kompanii pierwszego rzutu lub w składzie oddziału wydzielonego może wykonywać zadania, jako bojowy patrol rozpoznawczy.

W czasie natarcia w mieście atakuje z reguły pieszo wzdłuż jednej strony ulicy.

Drużyna zmechanizowana naciera w składzie plutonu, a w niektórych sytuacjach może działać jako drużyna patrolowa pieszo lub na bojowym wozie piechoty

Wykorzystanie pododdziałów podczas szturmu miasta

Batalion zmechanizowany jako oddział szturmowy. Kompania zmechanizowana, jako grupa szturmowa (działająca lądem lub uderzająca z powietrza). Pluton zmechanizowany, jako podgrupa uderzeniowa (atakująca) lub ogniowa grupy szturmowej, jako odwód oddziału szturmowego lub jako podgrupa umacniania zdobytych budynków; drużyna zmechanizowana, jako podgrupa torująca (wyposażona w określone środki), drużyna patrolowa, podgrupa zadymiania lub w składzie podgrupy uderzeniowej, ogniowej lub umacniania zdobytych budynków (rys. 65).

Oddział szturmowy to odpowiednio wzmocniony pododdział przystosowany do działań mających na celu zniszczenie kompleksu trwałych umocnień fortyfikacyjnych przeciwnika.

Oddział szturmowy na potrzeby walki w mieście (miejscowości) powinien być wzmocniony pododdziałami czołgów, artylerii, inżynieryjnymi, wojsk przeciwchemicznych, przeciwlotniczymi oraz obrony przeciwchemicznej. Niekiedy oddział szturmowy może otrzymać, jako wzmocnienie pododdział śmigłowców szturmowych.

Oddziałowi szturmowemu określa się zadanie bliższe, zadanie dalsze i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe polega na rozbiciu przeciwnika w kompanijnych punktach oporu w wyznaczonym pasie (pas natarcia batalionu będą ograniczać najczęściej dwie główne ulice. Zadanie dalsze polega na rozbiciu sił przeciwnika na głębokość pierwszej pozycji obrony przeciwnika w wyznaczonym pasie i opanowania jednego - dwóch kwartałów zabudowy miasta. Kierunek dalszego natarcia określa się głębokość kolejnej pozycji obronnej przeciwnika.

Do wykonania szturmu najczęściej oddział szturmowy (batalion) ugrupowuje się w dwa rzuty z odwodem. Pierwszy rzut mogą stanowić dwie grupy szturmowe, drugi rzut - jedna grupa szturmowa, a odwód jeden - dwa plutony. Ponadto w skład ugrupowania oddziału szturmowego wchodzą: grupa wsparcia ogniowego; pododdział osłony przeciwlotniczej; stanowisko dowódczo-obserwacyjne; elementy zabezpieczenia logistycznego; grupa szturmowa na śmigłowcach; pododdział obejścia.

Grupa szturmowa to doraźnie zorganizowany pododdział (element ugrupowania oddziału szturmowego), wzmocniony pododdziałami i środkami rodzajów wojsk, przeznaczony do samodzielnego niszczenia lub zdobycia bronionych obiektów miasta.

Głównymi składowymi ugrupowania grupy szturmowej są: jedna - dwie podgrupy uderzeniowe (atakujące), podgrupa ogniowa, podgrupa torująca a ponadto mogą być: podgrupa zadymiania, podgrupa umacniania opanowanych obiektów. W sprzyjających warunkach jedna z podgrup uderzeniowych może działać na śmigłowcach. Grupę szturmową wzmacnia się pododdziałami: czołgów, artylerii, pododdziałem saperów, miotaczy ognia i obrony przeciwchemicznej.

Rys. 65. Zadania pododdziałów w natarciu w mieście

Grupie szturmowej określa się zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe polega na rozbiciu przeciwnika w czołowych budynkach wyznaczonej do szturmu ulicy i stworzeniu warunków do rozwinięcia szturmu w głąb kwartału. Grupa szturmowa stanowiąca drugi rzut oddziału szturmowego, może być wprowadzona do walki po wykonaniu zadania bliższego oddziału szturmowego lub po wykonaniu zadania bliższego przez grupy szturmowe pierwszego rzutu.

Podgrupa uderzeniowa (atakująca) wykorzystuje skutki ogniowego przygotowania szturmu i zdecydowanie atakuje wzmocniony budynek (część budynku lub innego obiektu) wzdłuż ulicy.Część sił może szturmować obiekt „od dołu”, wykorzystując infrastrukturę podziemną lub „od góry” po wylądowaniu śmigłowcem na dachu. Rozbija ocalałego w budynku przeciwnika, a po opanowaniu go przygotowuje się do kolejnego ataku. W skład podgrupy uderzeniowej mogą wchodzić miotacze ognia.

Podgrupa torująca organizowana jest z zasady, z przydzielonego pododdziału saperów. W skład podgrupy torującej należy wydzielić czołgi z lemieszem, spycharki oraz wyposażyć w dodatkową ilość materiałów wybuchowych. Do zadań podgrupy torującej należy torowanie przejść na korzyść podgrupy uderzeniowej (przejścia w systemie zapór, przejście w ścianach i stropach, itp.), rozsuwanie barykad, likwidowanie zawał, wykonanie koniecznych niszczeń.

Podgrupę wsparcia ogniowego organizuje się z przydzielonych pododdziałów czołgów, pododdziału artylerii, a niekiedy w skład podgrupy może także wchodzić pododdział zmechanizowany (bojowe wozy piechoty). Podgrupa wykonuje zadania ogniowego przygotowania oraz ogniowego wsparcia szturmu.

Pododdział obejścia może być organizowany przez oddział szturmowy lub grupę szturmową w sile plutonu - drużyny. Zadaniem pododdziału obejścia jest wykonanie obejściaa silnie bronionego obiektu i uderzenia na tyły lub skrzydło, stwarzając dogodniejsze warunki dla szturmujących od czoła.

Podgrupa zadymiania, przy wykorzystaniu ręcznych środków zadymiania zapewnia wykonanie manewru (zmiany stanowisk) przez podgrupy uderzeniowe, a niekiedy podgrupy wsparcia ogniowego.

Prowadzenie natarcia (szturmu)

Zasadniczym sposobem zdobycia miasta (miejscowości) jest natarcie z marszu. Polega ono na odcięciu sił przeciwnika od miasta i uniemożliwieniu mu zorganizowanego obsadzenia przygotowanych rejonów obrony.

W czasie podchodzenia oddziału do miasta, w celu jego opanowania z marszu, artyleria obezwładnia przeciwnika w punktach oporu na podejściach i na skraju miasta. Oddziały wydzielone wykorzystując nie obsadzone lub słabo obsadzone odcinki - wdzierają się do miasta z marszu i rozwijając natarcie wzdłuż ulic dążą do, jak najgłębszego wejścia w rejon miasta. Pododdziały nacierają z zasady po spieszeniu. Oczyszczanie zabudowań z pozostałych sił przeciwnika pozostawia się pododdziałom pierwszego rzutu oddziału. Pododdziały będące w pierwszym rzucie, po podejściu do skraju miasta spieszają się i z marszu atakują wzdłuż wyznaczonych ulic, zdobywając kolejne budynki.

Batalion naciera wzdłuż dwóch ulic, kompania atakuje wzdłuż jednej ulicy, a pluton - drużyna wzdłuż jednej strony ulicy, zwalczając przeciwnika po przeciwległych stronach. Czołgi i bojowe wozy piechoty działają w ugrupowaniu piechoty lub za nimi poruszając się od ukrycia do ukrycia, niszczą ogniem dział i karabinów siły przeciwnika za ukryciami, a także dokonują wyłomów w barykadach lub w ścianach budynków dla potrzeb atakującej piechoty. Pododdziały będące w drugim rzucie lub odwodzie mogą osłaniać skrzydła atakujących w pierwszym rzucie, odpierać kontrataki lub umacniać opanowane obiekty.

W sytuacji, gdy opanowanie miasta (miejscowości) z marszu nie powiodło się, to wówczas organizuje się szturm.

Ugrupowanie bojowe do szturmu batalion przyjmuje pod osłoną własnych ubezpieczeń, uderzeń ogniowych wykonywanych przez przełożonego, a także wykonując inne przedsięwzięcia maskowania (zadymianie, działania pozorne itp.). Rozpoczęcie szturmu poprzedza ogniowe przygotowanie szturmu w ramach którego, grupa wsparcia ogniowego oddziału szturmowego i podgrupy ogniowe grup szturmowych ogniem na wprost zwalczają siły przeciwnika w budynkach na przednim skraju oraz sąsiednich budynkach. Pododdział miotaczy ognia niszczy przeciwnika w piwnicach i na parterach budynków lub pozoruje pożary w planowanych obiektach.

Rys. 66. Ugrupowanie i działanie grupy szturmowej w sile wzmocnionej

kompanii zmechanizowanej

Podgrupy atakujące zajmują podstawy wyjściowe do szturmu, które powinny być położone, jak najbliżej obiektów szturmu, ale jednocześnie powinny zapewniać osłonę przed ogniem przeciwnika, szczególnie z górnych pięter budynków.

W tym też czasie podgrupy (podgrupa) torujące wykonują podejścia w systemie zapór przeciwnika oraz wyłomy (przejścia) w budynkach dla potrzeb podgrup uderzeniowych. Podgrupy uderzeniowe na śmigłowcach załadowują się w wyznaczonych rejonach do śmigłowców i oczekują na sygnał do wykonania szturmu.

Szturm rozpoczyna się na sygnał dowódcy oddziału.

Grupa wsparcia ogniowego oddziału szturmowego przenosi ogień na obiekty przeciwnika w głąb miasta (miejscowości), obezwładniając stanowiska dowódczo-obserwacyjne,artylerię na stanowiskach ogniowych oraz wykryte odwody przeciwnika.

Podgrupy ogniowe grup szturmowych przenoszą ogień na cele przeciwnika rozmieszczone na wyższych piętrach budynków i na sąsiednie budynki (obiekty) uniemożliwiając oddziaływanie ogniem na podgrupy uderzeniowe.

Podgrupy uderzeniowe wykonują atak na wyznaczony obiekt, wchodzą do jego wnętrza przez wykonane wyłomy, przejścia „od góry” przez dachy, albo „od dołu”, wykorzystując komunikację podziemną i urządzenia kanalizacyjne. Podejście do atakowanego budynku może być maskowane dymami.

Walkę wewnątrz budynku (budynków) podgrupa uderzeniowa prowadzi do czasu całkowitego rozbicia broniących się w nim sił. Działa szybko i zdecydowanie, zdobywając kolejno wszystkie pomieszczenia, korytarze i piętra. Do działania w budynku podgrupa może być podzielona na dwa - trzy podzespoły, każdy w składzie drużyny lub odpowiednio do zadań dobranej grupy żołnierzy. Poszczególne zespoły atakują kolejne piętra po uprzednim obrzuceniu ich granatami i ostrzelaniu. Działanie podgrup uderzeniowych wewnątrz budynków (obiektów) osłaniają podgrupy ogniowe niedopuszczając do oddziaływania ogniowego na opanowany obiekt lub prób wykonania kontrataku. Zdobyty

obiekt przeszukuje się, rozminowuje i umocnienia. Podgrupa uderzeniowa po opanowaniu obiektu przygotowuje się do szturmu kolejnego budynku (obiektu) wykorzystując do tego celu opanowany obiekt.

Drugie rzuty oddziału szturmowego lub grupy szturmowej wprowadza się w celu rozwinięcia powodzenia na głównym kierunku lub na skrzydła, albo do rozbicia sił kontrataku przeciwnika.

Do odpierania kontrataków przeciwnika należy wykorzystywać posiadane odwody, podgrupy umocnienia obiektów, podgrupy ogniowe. Odparcie kontrataku przeciwnika może się odbywać z wewnątrz budynków (obiektów) z zewnątrz lub z zajętych rubieży ogniowych.

Po opanowaniu wyznaczonego kwartału oddział szturmowy powinien się w nim umocnić poprzez przygotowanie go do obrony okrężnej.

4.3.2. Natarcie z forsowaniem przeszkody wodnej

Przez pojęcie „forsowanie” należy rozumieć natarcie połączone z pokonaniem przeszkody wodnej bronionej przez przeciwnika.

Znaczenie przeszkód wodnych w działaniach taktycznych zależy w dużym stopniu od ich właściwości fizyczno - geograficznych i hydrotechnicznych: od szerokości, głębokości, prędkości prądu rzeki, rodzaju dna, istnienia mielizn, brodów, rodzajów brzegów, klimatu i istniejących na rzekach urządzeń hydrotechnicznych. Ponadto znaczącą rolę odgrywa pora roku, stan pogody, a w okresie zimowym oblodzenie i kra.

Szerokość rzek i kanałów stanowi jeden z głównych czynników charakteryzujących przeszkodę wodną. Według szerokości przeszkody wodne umownie dzielą się na: wąskie - do 100 m, średnie - do 250 m, szerokie - do 600 m, bardzo szerokie ponad 600 m. Szerokość przeszkody wodnej ma decydujący wpływ na organizację forsowania i wybór sposobu oraz rodzaju przeprawy. Wraz ze wzrostem szerokości przeszkody wodnej zwiększa się czas przeprawy i liczba środków przeprawowych potrzebnych do jej pokonania. Od szerokości przeszkody wodnej zależy również czas przebywania forsujących przeszkodę pod ogniem przeciwnika.

Prędkość prądu rzeki ma bezpośredni wpływ na wybór sposobu przeprawy pododdziału i użycie przydzielonych środków przeprawowych. Grunt dna i ukształtowanie koryta przeszkody wpływa na organizację, przebieg oraz trwałość przeprawy w bród. Rodzaj brzegów przeszkody wodnej i przyległego terenu wywiera duży wpływ na system obrony przeciwnika, w tym rozbudowę fortyfikacyjną i system zapór oraz zabezpieczenie drogowe. Wysokie, urwiste i obsuwające się często brzegi są trudne do pokonania dla bojowych wozów piechoty, transporterów opancerzonych i środków desantowo-przeprawowych. Lasy i inne naturalne ukrycia (zarośla) na brzegu wyjściowym ułatwiają pododdziałom skryte podejście do przeszkody wodnej i tworzenie ugrupowania do forsowania. Urządzenie hydrotechniczne i istniejące przy nich zbiorniki wodne mogą, po ich zniszczeniu, spowodować gwałtowny wzrost poziomu wód, zalanie doliny i przyległych obszarów. Zniszczenie urządzeń hydrotechnicznych przez przeciwnika w czasie forsowania są często krytyczny moment dla forsujących.

Kolejną grupę czynników mających wpływ na forsowanie stanowi pora roku i warunki meteorologiczne. W okresie spływu lodów, kry utrudnione jest wykorzystanie środków przeprawowo - desantowych i organizowanie przepraw mostowych i czołgów pod wodą. Pogoda pochmurna i mglista polepsza warunki maskowania, lecz jednocześnie utrudnia współdziałanie wojsk. Duża siła wiatru zmniejsza prędkość poruszania się środków desantowych na wodzie, a także powoduje ich znoszenie z osi przepraw. Zimą przy odpowiedniej grubości pokrywy lodu, można przeprawiać środki walki po lodzie. Jeżeli pokrywa lodu nie jest dostatecznie wytrzymała, wówczas wzmacnia się ją podręcznymi materiałami lub przez zamrażanie (polewanie wodą). W wypadku braku możliwości wykonania tych przedsięwzięć wykonuje się tzw. rynnę w pokrywie lodowej, polegającą na oczyszczeniu z lodu odcinka rzeki, a następnie urządzeniu przeprawy mostowej z parku pontonowego.

Cechy charakterystyczne natarcia z forsowaniem:

• prowadzone na szerokim froncie z jednoczesnym skupieniem wysiłku na wybranych kierunkach;

• ograniczone możliwości wprowadzenia do walki kolejnych sił, głównie czołgów w początkowym okresie forsowania;

• ograniczony manewr siłami i środkami na uchwyconym przyczółku;

• utrudniona realizacja zadań zabezpieczenia logistycznego forsowania;

• ograniczone możliwości zabezpieczenia przepraw przed uderzeniami przeciwnika;

• konieczność przeprawienia wszystkich rodzajów wojsk oraz powodowanie narastania sił i środków na uchwyconym przyczółku;

• skuteczne prowadzenie rozpoznania przeszkody wodnej przez przeciwnika;

• realizacja przedsięwzięć maskowania w szerokim zakresie.

Wykorzystanie, zadania i ugrupowanie pododdziałów w natarciu z forsowaniem przeszkody wodnej

Wykorzystanie pododdziałów w natarciu z forsowaniem i ich zadania zależą główne będzie od sposobu forsowania - z marszu lub po planowym przygotowaniu (rys.67).

W czasie forsowania z marszu batalion może być wykorzystany w składzie pierwszego rzutu oddziału, stanowić jego drugi rzut (odwód) lub działać samodzielnie, jako oddział wydzielony lub awangarda, a niekiedy jako taktyczny desant śmigłowcowy związku taktycznego. W czasie forsowania po planowym przygotowaniu batalionu może być wykorzystany w pierwszym lub drugim rzucie oddziału albo stanowić jego odwód ogólnowojskowy.

Zadanie batalionu jako oddziału wydzielonego lub awangardy polega na opanowaniu przepraw stałych na przeszkodzie wodnej lub przyczółka dogodnego do forsowania i utrzymania go do czasu podejścia sił głównych oddziału.

Batalion pierwszego rzutu oddziału w czasie forsowania z marszu otrzymuje zadanie dwustopniowe - bliższe i dalsze. Zadanie bliższe polega na zaskoczeniu przeciwnika i rozbiciu go w pasie natarcia na podejściu do przeszkody wodnej lub uniemożliwieniu zorganizowania obrony za przeszkodą wodną. Zadanie dalsze polega na forsowaniu (pokonaniu) przeszkody wodnej, rozbiciu sił przeciwnika za przeszkodą wodną i opanowaniu obszaru na głębokość obrony kompanii pierwszego rzutu przeciwnika.

Batalion pierwszego rzutu oddziału w czasie forsowania po planowym przygotowaniu otrzymuje zadanie bliższe, zadanie dalsze i kierunek dalszego natarcia oraz rejon wyjściowy do forsowania. Rejon wyjściowy do forsowania może być wyznaczony bezpośrednio przy przeszkodzie wodnej. Zadanie bliższe batalionu polega na sforsowaniu przeszkody wodnej, rozbiciu sił przeciwnika w wyznaczonym pasie za przeszkodą wodną, w punktach oporu pierwszego rzutu pierwszej pozycji obrony przeciwnika. Zadanie dalsze polega na rozbiciu sił przeciwnika w wyznaczonym pasie na głębokość pierwszej pozycji obrony przeciwnika za przeszkodą i pozbawienia go możliwości oddziaływania ogniem bezpośrednim na przeszkodę wodną.

Batalion będący w drugim rzucie otrzymuje zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe polega na poszerzeniu lub pogłębieniu opanowanego przez pierwszy rzut oddziału przyczółka za przeszkodą wodną.

Batalion działający jako oddział wydzielony wzmacnia się pododdziałami saperów i środkami przeprawowymi, a niekiedy pododdziałami czołgów i artylerii.

Kompania zmechanizowana może być wykorzystana w pierwszym rzucie batalionu, w drugim rzucie batalionu lub stanowić odwód. Może również działać jako oddział wydzielony oddziału lub taktyczny desant śmigłowcowy związku taktycznego.

Rys. 67. Zadania batalionu i kompanii w natarciu

z forsowaniem przeszkody wodnej z marszu

Działając w pierwszym rzucie batalionu otrzymuje zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe kompanii polega na sforsowaniu przeszkody wodnej, rozbiciu sił przeciwnika na kierunku forsowania (jego plutonowy punkt oporu lub jedno, dwa stanowiska oporu drużyny) i opanowaniu terenu na głębokość plutonowego punktu oporu przeciwnika. Kierunek dalszego natarcia wyznacza się kompanii na głębokość zadania bliższego batalionu.

Kompania drugiego rzutu jest wprowadzana do walki z uchwyconego przez pierwszy rzut przyczółka i otrzymuje zadanie poszerzenia lub pogłębienia opanowanego przyczółka.

Kompania będąca w odwodzie wykonuje nieplanowe zadania i może być wykorzystana do osłony skrzydła, odpierania kontrataków przeciwnika lub zamiany kompanii pierwszego rzutu.

Pluton zmechanizowany może forsować przeszkodę wodną w pierwszym rzucie kompanii (w pierwszej fali) lub w drugim rzucie kompanii (w drugiej fali). W czasie przechodzenia do forsowania z marszu pluton może być wykorzystany, jako bojowy patrol rozpoznawczy.

Pluton wykorzystany w pierwszym rzucie kompanii (w pierwszej fali) otrzymuje zadanie rozbicia przeciwnika w obiekcie ataku (drużyna, grupa strzelców przeciwnika) na przeciwległym brzegu i kierunek dalszego natarcia. Będąc w drugim rzucie (w drugiej fali) kompanii otrzymuje zadanie wzmocnienia uderzenia pierwszego rzutu na przeciwległym brzegu.

Pluton jako bojowy patrol rozpoznawczy kompanii lub batalionu wykonuje zadania związane z rozpoznaniem systemu obrony przeciwnika na odcinku forsowania i ubezpieczenia sił głównych batalionu - kompanii w czasie podchodzenia do przeszkody wodnej. Przeszkodę wodną pokonuje razem z siłami głównymi batalionu lub kompanii.

Drużyna zmechanizowana wykonuje zadania w składzie plutonu i otrzymuje zadanie rozbicia przeciwnika w obiekcie ataku za przeszkodą wodną (grupa strzelców, pojedynczy środek ogniowy, obsługa) i kierunek dalszego natarcia. Przeszkodę wodną pokonuje na określonym jej kierunku.

Prowadzenie forsowania

W zależności od sytuacji bojowej pododdziały mogą forsować przeszkody wodne z marszu lub po planowym przygotowaniu.

Forsowanie z marszu zakłada zaskoczenie przeciwnika i uniemożliwienie mu zorganizowania obrony za przeszkodą wodną. Sposób ten może być stosowany wówczas, kiedy przeciwnik wycofuje się na podejściach do przeszkody, a wydzielone do jej obrony siły są niewielkie, bądź ich nie ma wcale. W tych warunkach nacierające pododdziały forsują przeszkodę na szerokim froncie w dotychczas wyznaczonych pasach (kierunkach) natarcia. Batalion (kompania) działający jako oddział wydzielony - zdecydowanie zbliża się do przeszkody wodnej bez wiązania się walką o poszczególne punkty oporu przeciwnika na podejściach do niej, opanowuje stałe lub tymczasowe przeprawy na przeszkodzie wodnej lub uchwytuje dogodne odcinki do forsowania. Następnie organizuje obronę okrężną uchwyconych przepraw lub odcinka do forsowania i utrzymuje do podejścia sił głównych oddziału. Jeśli na kierunku działania oddziału wydzielonego jest wysadzony taktyczny desant śmigłowcowy, to oddział wydzielony łączy się z nim i dalej wspólnie wykonują postawione zadanie.

Batalion działający jako awangarda (kompania jako szpica), rozbija przeciwnika osłaniającego podejście do przeszkody wodnej, podchodzi do niej i w korzystnych warunkach forsuje ją bez zatrzymania, uchwytując przyczółek na przeciwległym brzegu. W przypadku, gdy forsowanie nie powiedzie się, awangarda (szpica) razi ogniem przeciwnika i zabezpiecza forsowanie sił głównych oddziału lub ich rozwinięcie przed przeszkodą wodną.

Przygotowanie bojowych wozów piechoty do forsowania wykonuje się w czasie podchodzenia do przeszkody i powinno być zakończone na linii wyjściowej do forsowania (1-2 km od przeszkody wodnej). Szczególną uwagę zwraca się na szczelność włazów, otworów strzelniczych, drzwi, korków spustowych i sprawność pomp wodnych.

Pododdziały czołgów i pododdziały przeciwpancerne przydzielone do oddziału wydzielonego lub awangardy zajmują rubieże ogniowe przy przeszkodzie wodnej i wspierają walkę forsujących przeszkodę pododdziałów zmechanizowanych.

Batalion (kompania) działający w siłach głównych oddziału forsuje przeszkodę wodną bez zatrzymywania się, w miarę podchodzenia do niej, wykorzystując powodzenie oddziału wydzielonego lub taktycznego desantu śmigłowcowego, po opanowanych przez nie przeprawach lub na własnych wozach bojowych. Po wyjściu na przeciwległy brzeg atakuje przeciwnika poszerzając uchwycony przyczółek.

Pododdziały batalionu, które nie posiadają własnych środków pływających, w czasie określonym przez dowódcę załadowują się na przydzielone batalionowi (kompanii) środki przeprawowe i zostają przeprawione na przeciwległy brzeg. W sytuacji braku środków przeprawowych zostają przeprawione przez przeprawy organizowane przez przełożonego.

Pluton zmechanizowany działający jako bojowy patrol rozpoznawczy, skrycie podchodzi do planowanego odcinka forsowania pododdziału, organizuje system obserwacji i rozpoznaje system obrony przeciwnika oraz brzeg przyległy do przeszkody wodnej po własnej stronie.

Forsowanie po planowym przygotowaniu prowadzi się wówczas, gdy forsowanie z marszu zakończyło się niepowodzeniem lub, gdy pododdziały znajdują się przez dłuższy czas w obronie w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem na rubieży przeszkody wodnej (rys.68). Ten sposób forsowania ma charakter wymuszony i wymaga osobnych przedsięwzięć organizacyjnych. Przygotowuje się je podobnie, jak w natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem, przy uwzględnieniu konieczności pokonania w czasie ataku przeszkody wodnej. Specyfika działania pododziałów w czasie forsowania po planowym przygotowaniu skupia się na przygotowaniu i technice pokonania przeszkody wodnej.

Batalion do forsowania po planowym przygotowaniu otrzymuje rejon wyjściowy do forsowania. W rejonie tym określa się batalionowi odcinek forsowania oraz linię wyjściową (100 - 300 m od przeszkody wodnej).

W czasie przygotowania do forsowania pododdziały batalionu mogą być w różnym położeniu i wykonywać różne zadania. Kompanie zmechanizowane mogą zajmować rejony w ukryciu lub być na stanowiskach ogniowych i prowadzić walkę z przeciwnikiem za przeszkodą wodną. Przydzielone pododdziały czołgów mogą przygotowywać się do przeprawy pod wodą w wyznaczonym rejonie lub być na stanowiskach ogniowych bezpośrednio przy przeszkodzie wodnej.

Rys. 68. Zadania i ugrupowanie pododdziałów w czasie forsowania

po planowym przygotowaniu

W czasie ustalonym przez przełożonego odbywa się ogniowe przygotowanie forsowania, w ramach którego obezwładnia się obiekty przeciwnika za przeszkodą wodną ogniem artylerii, uderzeniami lotnictwa,a także wydzielonymi pododdziałami czołgów i pododdziałów przeciwpancer-nych z zajętych rubieży ogniowych. W tym czasie pododdziały (kompanie, plutony) wychodzą na linię wyjściową i przyjmują ugrupowanie w linię bojową. Pododdziały będące w styczności załadowują się do wozów bojowych i jeżeli jest to konieczne wychodzą na linię wyjściową. Linia wyjściowa stanowi dla pododdziałów pierwszego rzutu rubież ataku.

Na sygnał dowódcy batalionu pododdziały pierwszego rzutu (pierwszej fali) rozpoczynają atak i o „G” wchodzą na lustro wody. Odbicie pierwszej fali od własnego brzegu uważa się za początek forsowania. W czasie pokonywania przeszkody wodnej działonowi operatorzy wozów bojowych rażą cele przeciwnika na wyznaczonym kierunku forsowania. Po wyjściu na przeciwległy brzeg plutony, kompanie atakują na wozach bojowych spychając przeciwnika od przeszkody wodnej. W sytuacji rozbudowania przez przeciwnika systemu zapór minowych na przeciwległym brzegu, po wyjściu wozów bojowych z przeszkody wodnej - piechota spiesza się, grupy torujące wykonują przejścia w zaporach, poprzez które piechota i wozy bojowe atakują przeciwnika i rozwijają natarcie w głąb przyczółka. Czołgi, środki przeciwpancerne i artyleria wspierają atak pododdziałów ogniem na wprost i pośrednim.

W sytuacji, kiedy przeszkoda wodna jest zaminowana, po okresie ogniowego przygotowania natarcia wykonuje się ładunkami wydłużonymi przejścia w wodzie, na każdą kompanię pierwszego rzutu jedno przejście zwane osią forsowania. Wówczas każda kompania pierwszego rzutu forsuje przeszkodę w kolumnie, po wykonanej osi, a po przekroczeniu zapór na przeciwległym brzegu rozwija się w linię bojową i każdy pluton na wyznaczonym kierunku atakuje przeciwnika w wyznaczonych obiektach.

Forsowanie rozpoczyna się z chwilą zejścia z własnego brzegu do wody pododdziałów pierwszego rzutu, a kończy się z chwilą opanowania na przeciwległym brzegu takiej rubieży, której utrata pozbawia przeciwnika możliwości obserwacji naziemnej przeszkody wodnej i prowadzenia ognia na wprost ze środków przeciwpancernych.

Batalion zmechanizowany na wyznaczonym odcinku forsowania organizuje przeprawę: desantową w bród, a w zimie po lodzie. W sytuacji wzmocnienia pododdziałem czołgów przeprawę czołgów pod wodą.

Przeprawa desantowa dla pododdziału zmechanizowanego na bojowych wozach piechoty, to odcinek przeszkody wydzielony dla pododdziału do jej pokonania na własnych środkach pływających.

W sytuacji wzmocnienia batalionu środkami desantowo - przeprawowymi (np. plutonem PTS) będzie on organizował przeprawę desantową dla przeprawienia wszystkich pododdziałów organicznych i przydzielonych, które nie mają własnych środków pływających.

Przeprawę w bród organizuje się na przeszkodach wodnych o niedużych głębokościach , twardym gruncie brzegów i dna. Przeprawę w bród, przy sprzyjających warunkach można, uruchomić niemal jednocześnie z rozpoczęciem forsowania.

Przeprawy po lodzie można urządzać w zimie, jeżeli grubość lodu zapewnia nośność określonego rodzaju sprzętu. Konieczną grubość lodu do przeprawy określonego sprzętu pokazano w tabeli 7.

Tabela 7. Niezbędna grubość lodu dla przeprawy sprzętu bojowego i pododdziałów

Środki (pododdziały)	Masa (w tonach)	Najmniejsza grubość lodu (cm) przy średniej temperaturze w ciągu dnia		Odstępy między przeprawiają- cymi się
		-10^0 i niżej	-9^0C do -1^0	środkami
Czołgi, wozy bojowe działa pancerne i traktory	6 10 20 30 40 50	22 28 40 49 57 64	24 31 44 54 63 70	15 20 25 35 40 45
Samochody	2 3,5 6 8 10 15	16 21 27 31 35 43	18 23 30 34 39 47	15 15 22 22 25 30
Działa z ciągnikami	2/4^x 5/5,5 8/12 21/15,5	19 25 35 35	21 28 39 61	15 20 30 35
Pododdziały w kolumnach - rzędem - dwójkami - czwórkami - w dowolnym szyku	- - - -	4 6 9 15	5 7 10 17

x - w liczniku podano masę działa, w mianowniku masę ciągnika

Przeprawę czołgów pod wodą organizuje się dla pododdziałów czołgów na przeszkodach wodnych o dogodnych brzegach, właściwym profilu poprzecznym rzeki, odpowiedniej twardości dna i prędkości prądu. Przeprawę czołgów pod wodą wykonuje się z załogami lub bez załóg (metodą przeciągania). Przeprawę z czołgami organizuje się na przeszkodach wodnych posiadających następującą charakterystykę. Głębokość nie przekracza 5m, a szerokość - 1000 m. Prędkość prądu nie większa, jak 1,5 m/sek. Kąty nachylenia brzegu: przy zejściu do wody do 20⁰ , a przy wyjeździe do 15⁰ .

Kompania zmechanizowana (plz) otrzymuje odcinek forsowania w ramach odcinka forsowania batalionu i w zależności od sposobu forsowania przyjętego przez dowódcę batalionu forsuje przeszkodę w linii bojowej lub w kolumnie. Kompania, która stanowi drugi rzut batalionu (pluton zmechanizowany stanowiący odwód) mogą być wykorzystane do rażenia sił przeciwnika w czasie ogniowego przygotowania forsowania i wsparcia pierwszego rzutu w czasie pokonywania przeszkody wodnej. Przeszkodę wodną forsuje w zależności od sytuacji na określony sygnał dowódcy batalionu.

Kompanię drugiego rzutu wprowadza się do walki z uchwyconego przyczółka po wykonaniu zadania bliższego batalionu lub w sytuacji koniecznej, po wykonaniu zadań bliższych przez kompanie pierwszego rzutu.

Batalion drugiego rzutu oddziału przygotowuje się do pokonania przeszkody w wyznaczonym rejonie - 8 - 10 km od przeszkody. Przeszkodę wodną pokonuje przez wykonane przeprawy mostowe lub na własnych środkach (wozach bojowych). Do walki wprowadzany jest z uchwyconego przez pierwszy rzut oddziału przyczółka, po wykonaniu zadania bliższego oddziału lub po wykonaniu przez bataliony pierwszego rzutu zadań bliższych.

4.3.3. Natarcie w górach

Teren górski to obszar wznoszący się 500 metrów nad poziom morza oraz stromością zboczy o nachyleniu 60⁰ i więcej. Charakteryzuje się specyficzną budową geologiczną gruntu, pokryciem oraz warunkami geograficznymi i klimatycznymi. Ze względu na wysokość, góry dzielimy na: niskie - o wyniosłości do 500m, średnie - do 1500 m oraz wysokie powyżej 1500 m nad poziom morza.

Do charakterystycznych cech terenu górskiego zalicza się:

• istnienie głębokich pofałdowań i zalesień;

• występowanie wąwozów, urwisk, osypisk skalnych i lawin;

• brak rozwiniętej sieci dróg i szlaków komunikacyjnych;

• duże wahania temperatury i ciągłe zmiany warunków atmosferycznych;

• występowanie gęstych mgieł i opadów, które powodują szybki przybór wód w rzekach i strumieniach;

• duża ilość pól martwych i skrytych podejść.

Teren górzysty bardzo często pokryty jest skałami, co znacznie utrudnia wykonywanie prac inżynieryjnych. Strome zbocza, urwiska, osypiska skalne oraz zalesione stoki w dużym stopniu komplikują, a nierzadko całkowicie eliminują działania pododdziałów.

Istniejąca drożnia przeważnie usytuowana jest wzdłuż dolin, przełęczy i wąwozów, które przecina znaczna ilość strumieni rzek o zmiennym korycie i szybkim prądzie. Szybki prąd rzek, a niekiedy i potoków oraz często zmieniający się poziom wód i strome brzegi, powodują w okresie wiosny i podczas długotrwałych opadów - przeszkody trudne do pokonania w bród. Wąskie drogi z krętymi i stromymi podjazdami i zjazdami, ostrymi zakrętami, w okresie zimy zaśnieżone i oblodzone, uniemożliwiają płynne przemieszczanie się pojazdów mechanicznych.

W dolinach i wąwozach często utrzymują się przez dłuższy czas gęste mgły, co utrudnia orientowanie się, obserwację i prowadzenie skutecznego ognia na wprost. Pasma górskie i pojedyncze góry rozdzielają nacierające pododdziały i oddziały, co nie sprzyja ich współdziałaniu, a także powoduje otwarte skrzydła i luki.

W górach panują na ogół ostre zimy, co znacznie obniża sprawność fizyczną nacierających. Teren o takiej charakterystyce powoduje, że natarcie i zadania pododdziałów będą się koncentrować głównie wokół ważnych pod względem taktycznym obiektów, takich jak stoki wzgórz, przełęcze, przejścia, przesmyki, dominujące nad danym obszarem wzgórza, węzły dróg, miejscowości.

Natarcie w górach powinno stanowić ścisłe połączenie uderzenia (ataku) wzdłuż dróg i dolin z szerokim stosowaniem manewru małymi pododdziałami przez odcinki terenu trudno dostępnego, wyprowadzające na skrzydła i tyły przeciwnika. Rozstrzygającą (główną) rolę powinien odgrywać manewr. Ważną rolę w realizacji zadania przez pododdział może spełnić manewr przenikania na tyły przeciwnika i obejścia.

Ważnym elementem uzyskania powodzenia w natarciu w górach jest zdolność do narzucenia obrońcy form walki i zmieniania jej, na jak najbardziej manewrową. Możliwość taka istnieje poprzez przeniesienie ciężaru walki na niższe szczeble dowodzenia, odpowiednie ich wzmacnianie i wyzwalanie inicjatywy. Zapewnienie możliwości manewru powinno być realizowane poprzez odpowiedni przydział dla pododdziałów pasów (kierunków) często szerszych niż w warunkach normalnych.

Natarcie w górach wymaga również stosowania w szerokim zakresie manewru obejścia, nawet od najniższych szczebli dowodzenia.

Silnie pocięty teren, słabo rozwinięta drożnia, zmiany pogody oraz specyficzna rzeźba stanowią główny hamulec tempa natarcia, wymagają ciągłego narastania sił i częstej zmiany głównego kierunku natarcia, co powoduje konieczność głębszego ugrupowania pododdziału (batalion, kompania).

Wielowarstwowy system ognia przeciwnika w obronie, wymaga jednoczesnego obezwładnienia wszystkich sił i środków przeciwnika rozmieszczonych na różnych poziomach.

Podstawowym środkiem rażenia sił i środków przeciwnika rozmieszczonych najniżej (na najniższym poziomie obrony) będzie ogień na wprost z dział, wozów bojowych i czołgów, na wyższych poziomach ogień artylerii i śmigłowców, na najwyższych uderzenia lotnictwa i śmigłowców, natomiast na przeciwstokach ogień moździerzy i artylerii do ognia pośredniego.

Wykorzystanie i zadania pododdziałów w natarciu w górach

Podczas natarcia w górach pododdziały mogą być wykorzystane następująco:

Batalion zmechanizowany: w pierwszym lub drugim rzucie oddziału, jako odwód , oddział obejścia lub taktyczny desant śmigłowcowy.

Batalion pierwszego rzutu otrzymuje zadanie dwustopniowe (rys.69).

Rys. 69 . Zadania pododdziałów w natarciu w górach

Zadanie bliższe batalionu polega na rozbiciu pododdziałów przeciwnika broniących podejść do przełęczy (przesmyku) i opanowaniu zajmowanych przez niego pozycji. Zadanie dalsze polega na rozbiciu pododdziałów broniących przesmyku na początku przełęczy, a niekiedy w całej przełęczy.

Batalion będący w drugim rzucie otrzymuje zadanie jednostopniowe, które będzie polegać na rozbiciu sił przeciwnika na kolejnej pozycji obronnej.

Batalion stanowiący odwód wykorzystany do wykonania zadań nieplanowych, polegających głównie na wykonaniu manewru na skrzydła lub tyły stawiających opór pododdziałów przeciwnika. Ze składu odwodu mogą być doraźnie organizowane pododdziały obejścia.

Batalion, jako oddział obejścia, będzie wykorzystany na kilku kierunkach do wykonania obejścia sił przeciwnika bronionych pierwszej pozycji, w celu opanowania ważnych obiektów (wzgórz, węzłów drogowych, wąwozów, miejscowości itp.).

Batalion jako taktyczny desant śmigłowcowy otrzymuje zadanie rozbicia określonych sił przeciwnika w głębi obrony, opanowania ważnych obiektów terenowych lub blokady podejścia odwodów przeciwnika do rejonu walki.

Kompania zmechanizowana może być użyta w pierwszym lub drugim rzucie batalionu. Może działać, jako pododdział obejścia, taktyczny desant śmigłowcowy lub grupa desantowo-szturmowa.

Kompania pierwszego rzutu batalionu otrzymuje zadanie bliższe polegające na rozbiciu sił przeciwnika w plutonowym punkcie oporu broniącego wlotu do przełęczy (przejścia, wąwozu) i kierunek dalszego natarcia na głębokość zadania bliższego batalionu.

Kompania drugiego rzutu batalionu będzie wykorzystana do potęgowania uderzenia (ataku) na głównym kierunku batalionu i otrzyma zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia.

Taktyczny desant śmigłowcowy będzie realizować zadania podobne, jak batalion występujący w tej roli lecz na mniejszych głębokościach w ugrupowaniu przeciwnika.

Grupa desantowo-szturmowa otrzymuje zadanie zniszczenia ważnego obiektu przeciwnika w jego ugrupowaniu (systemy minowania, systemy broni precyzyjnego rażenia, pododdziały artylerii) lub rozbicia przeciwnika na dominującym wzgórzu i opanowania go.

Pluton zmechanizowany jest wykorzystywany w składzie kompanii i otrzymuje w zadaniu obiekt ataku oraz kierunek dalszego natarcia. Może otrzymać zadanie do samodzielnego działania, jako bojowy patrol rozpoznawczy lub pododdział obejścia batalionu (kompanii).

Drużyna zmechanizowana będzie wykonywać zadania w składzie plutonu, a niekiedy, jako drużyna patrolowa.

Ugrupowanie pododdziałów w natarciu w górach

Cechy charakterystyczne terenu górskiego, związane z nimi ograniczone możliwości manewru większymi oddziałami, stawiają określone wymagania w stosunku do ugrupowania bojowego pododdziałów. Silnie pocięty teren, słabo rozwinięta drożnia, gwałtowne zmiany pogody oraz specyficzna rzeźba terenu stanowią główny hamulec tempa natarcia oraz wymagają ciągłego narastania sił i częstej zmiany kierunku ataku (uderzenia). W takich warunkach najbardziej odpowiednie ugrupowanie dla batalionu to w dwa rzuty z odwodem, natomiast kompanii w dwa rzuty. Charakterystycznym elementem ugrupowania bojowego są pododdziały obejścia, a także grupy torujące.

Pododdziałem obejścia na szczeblu batalionu mogą być siły do kompanii, natomiast na szczeblu kompanii, pluton - drużyna. W sytuacjach koniecznych, pododdział obejścia może być zorganizowany z grupy specjalnie dobranych żołnierzy (doświadczonych w wspinaczce, wysportowanych i odpowiednio do potrzeb wyposażonych).

W związku z potrzebą usamodzielnienia pododdziałów w natarciu w górach istnieje konieczność ich wzmacniania głównie pododdziałami czołgów, artylerii oraz pododdziałami inżynieryjnymi (głównie zdolnymi do torowania przejść w usypiskach skalnych, śnieżnych itp.) i logistycznymi.

Z przydzielonych sił i środków należy tworzyć grupy wsparcia ogniowego poszczególnych pododdziałów (głównie pierwszego rzutu).

Prowadzenie natarcia w górach

Charakterystyka terenu górzystego i możliwości prowadzenia w nim walki obronnej mogą powodować złudzenie, że nacierający nie ma szans dyktowania obrońcy form walki, zmiany jej na bardziej manewrową. Możliwości takie istnieją, pod warunkiem przeniesienia głównego ciężaru walki na niższe szczeble dowodzenia, odpowiednie ich wzmocnienie i przygotowanie natarcia.

Warunkiem powodzenia działań manewrowych przez pododdziały jest przydzielenie im odpowiednich pasów (kierunków) natarcia. Dobór pasów (kierunków) natarcia powinien stworzyć możliwość atakowania przeciwnika z różnych kierunków. Innym warunkiem jest działanie pododdziałów obejścia oraz organizowanych przez wyższe szczeble dowodzenia - taktycznych desantów śmigłowcowych i grup desantowo-szturmowych.

Natarcie w górach sprowadza się coraz wyraźniej do przeniesienia działań na tyły ugrupowania bojowego przeciwnika z jednoczesnym atakiem pododdziałów zmechanizowanych i czołgów od czoła.

Pododdziały zmechanizowane mogą przechodzić do natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem lub z marszu.

Pierwszy z nich będzie najczęściej stosowany w trudno dostępnym terenie, a także w sytuacji, gdy pododdziały znajdowały się przez pewien czas w obronie lub dokonały luzowania innych pododdziałów. Jeżeli teren umożliwia działanie wozów bojowych, czołgów i artylerii (nie tylko wzdłuż dróg) wówczas pododdziały mogą nacierać z marszu.

Atak pododdziałów wspieranych pododdziałami czołgów i innych rodzajów wojsk poprzedzony jest ogniowym porażeniem przeciwnika. Wielowarstwowy sposób rozmieszczenia sił i środków w obronie powoduje konieczność ich jednoczesnego zwalczania na różnych poziomach. Dlatego też wozy bojowe, przydzielone czołgi i działa niszczą przeciwnika ogniem wielowarstwowym, zwłaszcza w punktach oporu przylegających do dróg i kierunków natarcia pododdziałów pierwszego rzutu. Następnie w miarę podchodzenia atakujących pododdziałów ogień przenosi się na wyższe poziomy.

Pododdziały nacierające od czoła, pod osłoną ognia artylerii atakują na najbardziej dostępnych kierunkach, niekiedy w celu uzyskania zaskoczenia przeciwnika atakuje się na trudno dostępnym kierunku zapewniającym jednak wyjście na jego skrzydła lub tyły. Bojowe wozy piechoty, przy ataku po spieszaniu, przemieszczają się w ugrupowaniu piechoty lub za nią, wspierając ogniem ich walkę.

Początek ataku w wielu przypadkach należy dostosować do czasu wyjścia pododdziału obejścia na określoną wcześniej rubież lub obiekt. Pododdział obejścia rozpoczyna działanie przed atakiem pododdziałów nacierających od czoła, jednocześnie z nimi lub może być wprowadzany do działań po rozwinięciu powodzenia. Wykorzystując skryte podejścia, przejścia i luki w ugrupowaniu przeciwnika, przenika w głąb jego obrony atakuje nakazany obiekt samodzielnie lub we współdziałaniu z pododdziałami atakującymi od czoła, następnie umacnia opanowane obiekty lub rozwija atak w określonym w zadaniu kierunku.

4.3.4. Natarcie w terenie lesistym

Teren lesisty (lesisto-jeziorny) to obszar, którego conajmniej połowę powierzchni zajmują lasy (lasy i jeziora). Jest to obszar w większości nizinny, podmokły, pocięty licznymi jeziorami, rzekami, kanałami o grząskich brzegach i mulistym dnie.

Las o średnicy drzew 20 cm i odstępami między nimi 4 m jest nieprzejezdny dla wozów bojowych, czołgów, transporterów opancerzonych i wszelkich innych typów pojazdów. Deszcz i roztopy oraz drogi przebiegające przez podmokłe przesmyki między jeziorami, istotnie ograniczają swobodę manewru i wszelkiego lądowego ruchu. Trudno dostępne odcinki terenu znajdujące się w pasie (kierunku) działania pododdziałów będą je rozdzielać, co znacznie utrudni dowodzenie, a także wykonywanie zadań zabezpieczenia logistycznego. Teren lesisty (lesisto-jeziorny) bardziej sprzyja przeciwnikowi w realizacji zadań obronnych, ukryciu sprzętu bojowego, środków ogniowych, maskowaniu swoich elementów ugrupowania bojowego, a przede wszystkim zwiększa możliwości uzyskania zaskoczenia. Broniący się przeciwnik może efektywniej wykorzystać naturalne przeszkody, jak również z dużym prawdopodobieństwem może określić kierunki natarcia pododdziału i zawczasu przygotować swoje siły do ich zamknięcia.

Teren lesisty (lesisto-jeziorny) stwarza dogodne warunki do bazowania grup dywersyjno-rozpoznawczych, a także rozbitych pododdziałów przeciwnika. Mogą one w tych warunkach łatwo przenikać na tyły nacierających pododdziałów, niszczyć ich elementy logistyczne, stanowiska dowódczo-obserwacyjne, przydzielone pododdziały artylerii i inne.

Niezwykle groźne w terenie lesistym mogą stać się pożary, które mogą całkowicie uniemożliwić natarcie w wybranym przez przeciwnika obszarze lasu. Innym czynnikiem wpływającym na tempo natarcia będą zawały leśne, które połączone z pożarami będą tworzyły obszary niezwykle trudne do pokonania, nawet bez walki z przeciwnikiem.

Na przebieg natarcia znaczny wpływ wywiera słabo rozwinięta drożnia, która ogranicza wykorzystanie wozów bojowych i innych środków strzelających na wprost. Chodzi tu zarówno o trudności w wykorzystaniu wszystkich parametrów taktyczno-ogniowych, jak i możliwości wykrywania celów i pododdziałów przeciwnika, w tym także określeniu przebiegu rubieży styczności walczących stron, co z kolei utrudni wykonanie uderzeń ogniowych artylerii i lotnictwa.

Przedstawiona charakterystyka wskazuje, że natarcie w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) należy prowadzić na kierunkach, wzdłuż dróg i przesiek, w połączeniu z manewrem oskrzydlenia i obejścia punktów oporu przeciwnika przez pododdziały obejścia (piesze) lub na wozach bojowych, przeprawiające się przez istniejące jeziora.

Do rozbicia przeciwnika broniącego określonych kierunków należy tworzyć niewielkie zgrupowania uderzeniowe (wzmocniona kompania, batalion), które to na wyznaczonych wąskich odcinkach terenu będą miały szanse wykonania postawionych zadań. Do wykonania manewru obejścia należy tworzyć pododdziały (grupy) obejścia, działające głównie pieszo. Aby uniknąć uderzeń przeciwnika na skrzydła i tyły należy zgrupowania uderzeniowe odpowiednio ubezpieczyć oraz wydzielić silny odwód. Ubezpieczenie powinno mieć charakter okrężny.

Konieczność pokonywania zawał i pożarów o różnym wymiarze wymaga organizowania silnych grup torujących oraz utrzymywania dyżurnego pododdziału przeciwpożarowego. Zakryty teren oraz większe niż warunkach normalnych luki w obronie przeciwnika stwarzają dogodne warunki do organizowania i działania bojowych patroli rozpoznawczych i drużyn patrolowych, wysyłanych z pododdziałów pierwszego rzutu.

Ograniczone możliwości obserwacji i użycia środków walki powodują konieczność wykonywania ataków z bliskich odległości, z zasady po spieszaniu.

Działanie odwodów i drugich rzutów należy przybliżyć do pododdziałów pierwszorzutowych, aby usprawnić tym samym możliwość ich wykorzystania i wprowadzenia do walki. Utrudniona obserwacja walczącego pododdziału powoduje konieczność rozmieszczenia stanowisk dowódczo - obserwacyjnych poszczególnych pododdziałów bezpośrednio w ugrupowaniu pierwszego rzutu lub w ugrupowaniu spieszanej piechoty.

Ograniczone w dużym stopniu możliwości orientowania się, powodują konieczność wyznaczenia pododdziałom azymutów natarcia oraz stosowania dozorów świetlnych (głównie w nocy).

Teren lesisty zwiększa wrażliwość psychiczną żołnierzy spowodowaną ograniczoną widocznością i potęgowanymi odgłosami walki, w związku z tym w czasie działania należy zachować łączność wzrokową między żołnierzami, jak również między pododdziałami nacierającymi jako zgrupowanie uderzeniowe na jednym kierunku.

Wykorzystanie i zadania pododdziału w natarciu w terenie lesistym będą zależeć od przyjętego sposobu działania przez przełożonego oraz składu i możliwości bojowych pododdziału.

Wykorzystanie poszczególnych pododdziałów w natarciu w lesie, w zasadzie nie odbiega od wykorzystania pododdziałów w warunkach terenu odkrytego.Charakterystycznym będzie tworzenie pododdziałów obejścia oraz grup torujących i dyżurnych pododdziałów przeciwpożarowych.

Batalion będący w pierwszym rzucie otrzymuje zadanie dwustopniowe o niezmienionej treści w stosunku do warunków normalnych. Jednak szerokość pasa natarcia może ulec zmianom i w zależności od ilości dogodnych kierunków (dróg) natarcia, może być on węższy lub szerszy. Wpływ na szerokość przydzielonego pasa natarcia ma możliwość wykonywania manewrów oskrzydlających i obejścia. W pasie natarcia batalionu mogą się znaleźć 2-3 drogi leśne wraz z przyległymi duktami (rys.70).

Batalion drugiego rzutu oddziału wykorzystuje się do rozwinięcia natarcia na głównym kierunku uderzenia oddziału i wówczas otrzymuje on zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Może być wykorzystany do osłonięcia skrzydła głównego zgrupowania uderzeniowego oddziału lub walki z siłami przeciwnika pozostałymi na tyłach głównego zgrupowania oddziału.

Rys. 70. Zadania pododdziałów w natarciu w terenie lesistym

Batalion jako odwód, będzie wykonywał nieplanowe zadania np. osłona skrzydła głównego zgrupowania uderzeniowego oddziału, walka z rozbitymi siłami przeciwnika pozostającymi na tyłach oddziału, likwidacji pożarów i inne.

Ugrupowanie bojowe batalionu będzie odpowiadać przyjętemu przez dowódcę sposobowi natarcia i nie będzie zasadniczo odbiegać od warunków normalnych. Dodatkowymi elementami będą: jeden - dwa pododdziały obejścia w sile pluton - kompania, dyżurny pododdział przeciwpożarowy i jedna - dwie grupy torujące. Przydzielone pododdziały czołgów, inżynieryjne i artylerii w zasadzie powinno się rozdzielać do wzmocnienia kompanii i plutonów.

Kompania zmechanizowana - może być wykorzystana w pierwszym lub drugim rzucie batalionu, stanowić pododdział obejścia lub być odwodem przeciwpożarowym oddziału. Ze szczebla związku taktycznego może wykonywać zadania, jako taktyczny desant śmigłowcowy lub grupa desantowo - szturmowa.

Kompania pierwszego rzutu batalionu otrzymuje zadanie bliższe i kierunek dalszego natarcia. Zadanie bliższe polega na rozbiciu sił przeciwnika na wyznaczonym jej kierunku na głębokość plutonowych punktów oporu (mogą to być siły przeciwnika broniące się na skraju lasu, skrzyżowania dróg lub dukt wewnątrz lasu, polan, przesmyków itp.). Jako kierunek natarcia kompania otrzymuje jedną drogę leśną wraz z przyległymi duktami.

Kompania stanowiąca drugi rzut przeznaczona jest do rozwinięcia natarcia batalionu na kierunku głównego uderzenia, zamiany kompanii pierwszego rzutu, odpierania kontrataków przeciwnika, a niekiedy do osłony skrzydła atakujących sił głównych batalionu.

Kompania jako pododdział obejścia otrzymuje zadanie przeniknięcia na skrzydła lub tyły punktu oporu przeciwnika i wspólnie z pododdziałami atakującymi od czoła rozbicie jego sił. Niekiedy może otrzymać zadanie samodzielnego opanowania obiektu (węzła drogowe, polany, przesmyku między jeziorami itp.), poza punktami oporu na przednim skraju obrony przeciwnika.

Kompania jako odwód przeciwpożarowy oddziału będzie otrzymywać zadania likwidacji pożarów i ich skutków w pasie natarcia oddziału.

Ugrupowanie bojowe kompanii atakującej w pierwszym rzucie będzie z reguły jednorzutowe, jednak w niektórych sytuacjach jak opanowanie przesmyku między jeziorami, może ugrupować się w dwa rzuty. Atakuje zwykle po spieszaniu, mając wozy bojowe w kolumnach plutonowych przemieszczające się po drogach i duktach i wspierające walkę spieszanej piechoty.

Pododdział obejścia w czasie wychodzenia na skrzydło lub tyły przeciwnika może przyjmować ugrupowanie w linię kolumn plutonów lub w jedną kolumnę odpowiednio ubezpieczoną drużynami patrolowymi i szperaczami. W czasie ataku obiektu przyjmuje ugrupowanie w linię bojową uszykowując się kątem w przód lub kątem w tył.

Pluton zmechanizowany może być wykorzystany w składzie lub samodzielnie jako odwód batalionu, pododdział obejścia kompanii lub batalionu, dyżury pododdział przeciwpożarowy batalionu lub bojowy patrol rozpoznawczy.

Pluton wykorzystany w składzie kompanii pierwszego rzutu, jako zadanie otrzymuje obiekt ataku i kierunek dalszego natarcia. Obiektem ataku mogą być siły przeciwnika broniące jednej drogi, przesieki lub duktu, bądź siły przeciwnika rozmieszczone na wyznaczonym kierunku ataku. Atak na obiekt wykonuje z zasady po spieszaniu, przemieszczając wozy bojowe wzdłuż duktu (przesieki, drogi).

Pluton jako pododdział obejścia otrzymuje zadanie wyjścia na skrzydło lub tyły plutonowych punktów oporu przeciwnika i wspólnym atakiem z siłami od czoła rozbicia przeciwnika i opanowania wyznaczonego obiektu. Niekiedy pluton może wykonać głębsze oskrzydlenie. Jako odwód batalionu wykonuje zadania wynikające z potrzeb walki np. osłony zgrupowania uderzeniowego batalionu, walki z rozbitymi siłami przeciwnika pozostającymi na tyłach batalionu, itp. Jako pododdział przeciw-pożarowy wykonuje zadania związane z likwidacją pożarów i ich skutków w pasie natarcia batalionu.

Jako bojowy patrol rozpoznawczy wykonuje zadania ubezpieczenia i rozpoznania głównie w sytuacji utraty styczności z przeciwnikiem.

Drużyna zmechanizowana może być wykorzystana w składzie plutonu lub samodzielnie, jako drużyna patrolowa. Zadania wykonuje na ogólnych zasadach, w większości po spieszaniu.

Prowadzenie natarcia

Natarcie w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) prowadzi się na wybranych kierunkach, głównie wzdłuż dróg, duktów i przesiek z jednoczesnym stosowaniem manewru obejścia i oskrzydlenia.

Pododdziały zmechanizowane na ogół atakują po spieszaniu, wykorzystując wozy bojowe do wsparcia ogniem i osłony tyłów. Przydzielone czołgi działają w ugrupowaniu piechoty lub poza nim. Atak na przeciwnika broniącego skraju lasu wykonuje się na ogólnych zasadach. Po opanowaniu skraju lasu pododdziały zmniejszają odstępy między żołnierzami i luki między pododdziałami i rozwijają atak w wyznaczonych kierunkach (wzdłuż dróg, duktów lub przesiek).

Kolejne ataki w lesie wykonuje się z małych odległości. Atakująca piechota wskazuje cele załogom wozów bojowych i przydzielonym czołgom oraz osłania je przed ogniem przeciwpancernym przeciwnika. Przeciwnika zajmującego stanowiska na drzewach zwalczają strzelcy wyborowi plutonów i inni wyznaczeni żołnierze. Zawały i inne zapory, jeżeli sytuacja pozwala - obchodzi się, a gdy jest to niemożliwe wykonuje się w nich przejścia. Wykonywaniem przejść i rozciąganiem zawał zajmuje się grupa torująca, a w koniecznych sytuacjach atakująca piechota.

Zabezpieczenie odkrytych skrzydeł i tyłów osiąga się przez wysłanie z pododdziału elementu rozpoznania lub ubezpieczenia, wzmocnienie obserwacji zagrożonych kierunków, tworzenie ugrupowania bojowego występem w stronę zagrożonego skrzydła, a także wydzielenie sił do przeczesywania lasu w miejscach zagrożenia.

W sytuacji, gdy przeciwnik zorganizuje silną obronę w głębi lasu i zamknie przejścia między jeziorami, bagnami lub inny obiekt - wówczas należy wysłać kolejne pododdziały obejścia, których uderzenie na skrzydła lub tyły sił przeciwnika pozwali opanować określony obiekt.

Po rozbiciu sił przeciwnika w terenie lesistym i wyjściu na przeciwległy skraj kompleksu, pododdziały umacniają go, przegrupowują swoje siły i środki i przygotowują się do realizacji kolejnego zadania.

4.3.5. Natarcie w zimie

Na przebieg natarcia w zimie wpływają: pokrywa śnieżna, utrudniająca poruszanie się w terenie i zmuszająca nacierające pododdziały do trzymania się dróg; niska temperatura i częste jej wahania, gołoledź i opady śniegu, zmniejszające sprawność ludzi i możliwości techniczno - eksploatacyjne sprzętu; częste zamiecie, zawieje śnieżne i gęste mgły utrudniające orientowanie się w terenie i prowadzenie obserwacji, zmniejszając tym samym możliwości wykrycia i niszczenia celów; przeszkody wodne pokryte warstwą lodu o różnej grubości lub płynącą krą, utrudniające ich forsowanie.

Natarcie na broniącego się przeciwnika jest prowadzone z położenia w bezpośredniej styczności z nim, a jeśli warunki terenowe i klimatyczne (pokrywa śnieżna) pozwalają - prowadzi się działania na przełaj - również po podejściu z głębi.

Batalion (kompania) naciera w składzie brygady (batalionu) albo samodzielnie na oddzielnym kierunku. W celu uchwycenia węzłów dróg, mostów i innych ważnych obiektów na tyłach przeciwnika, zniszczenia środków ogniowych, stanowisk dowodzenia, dezorganizacji pracy pododdziałów logistycznych, a także udzielenia pomocy pododdziałom nacierających od czoła, batalion (kompania) może działać, jako oddział obejścia.

Najkorzystniejszym wariantem przechodzenia batalionu (kompanii) do natarcia w zimie jest natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem. Sposób ten w znacznym stopniu eliminuje szereg uciążliwych i pracochłonnych przedsięwzięć związanych z przygotowaniem dróg i rubieży rozwinięcia pododdziałów w odpowiednie ugrupowanie przedbojowe i bojowe.

Kierunek głównego uderzenia w terenie przy grubej pokrywie śnieżnej wybiera się z zasady wzdłuż dróg lub w terenie mało pofałdowanym i mniej pokrytym śniegiem, umożliwiającym podejście do (obejście) punktów oporu przeciwnika.

Głębokość zadań bojowych i tempo natarcia pododdziałów nie powinno odbiegać od przeciętnych. Uzależnione to będzie od grubości pokrywy śnieżnej, zasp, temperatury, roztopów i grzązkości gruntu. W celu zwiększenia tempa natarcia wyposaża się pododdziały piechoty w narty, płozy i sanie oraz sprzęt do odśnieżania dróg. Dla rozwinięcia natarcia w głąb i przeniesienia jego wysiłku z jednego kierunku na drugi konieczne jest tworzenie silnego drugiego rzutu.

Na szczeblu batalionu (kompanii) konieczne jest tworzenie pododdziałów obejścia w składzie od wzmocnionego plutonu do kompanii, które powinny być wyposażone w narty i sanie motorowe oraz sprzęt do przewożenia środków ogniowych i zaopatrzenia. Pododdział obejścia należy wzmacniać moździerzami i pododdziałami saperów.

Działanie pododdziałów obejścia może polegać na wykonywaniu manewru oskrzydlającego i ataków na skrzydła i tyły broniącego się przeciwnika, przy ścisłym współdziałaniu ogniowym i taktycznym z pododdziałami nacierającymi od czoła.

Przy głębokiej pokrywie śniegu istnieje konieczność przydzielenia do batalionu pododdziału inżynieryjnego i wyposażenia w sprzęt do usuwania śniegu. Podstawowym jego zadaniem będzie oczyszczanie dróg z zasp, oblodzeń oraz wytyczne dróg na przełaj i utrzymanie ich w stałej przejezdności, w celu zapewnienia pododdziałom batalionu i środkom wzmocnienia możliwości poruszania się i wykonywania manewru.

W czasie przygotowania natarcia dowódca batalionu (kompanii), oprócz ogólnych problemów organizacji walki, określa i umiejscawia odkryte skrzydła, luki w obronie przeciwnika, prawdopodobne miejsce zasadzek, określa kierunki dogodne do działania czołgów i piechoty oraz sposób pokonania trudno przekraczalnych odcinków terenu.

W pododdziałach organizuje się punkty ogrzewcze i realizuje inne przedsięwzięcia zapobiegające przemarzaniu i odmrożeniom; przygotowuje się uzbrojenie, sprzęt techniczny i indywidualne środki ochrony przed skażeniami do użycia w warunkach niskich temperatur, a także maluje sprzęt i zaopatruje pododdziały w ubrania maskujące, dostosowane do otoczenia; wydaje się żołnierzom gotowany posiłek oraz niezbędną ilość gorących napojów.

Środki transportu pododdziałów dostosowuje się do jazdy w zimie, a pododdziały wyposaża w sprzęt i środki o dużej zdolności pokonania terenu (narty, sanie, płozy itp.)

Prowadzenie natarcia przez pododdziały w zimie

Natarcie prowadzi się wzdłuż dróg i innych dogodnych kierunków: między batalionami i kompaniami mogą być znaczne luki. Wymaga to organizacji rozpoznania na skrzydłach i stałego ubezpieczenia bezpośredniego pododdziałów, zwłaszcza w czasie śnieżycy. W wypadku głębokiej pokrywy śnieżnej i w innych trudnych warunkach, atak prowadzi się zazwyczaj po spieszaniu się.

Czołgi nacierają w linii pododdziałów piechoty lub za nimi. Bojowe wozy piechoty działają za czołgami i ogniem broni pokładowej zwalczają przeciwnika stawiającego opór. Na trudno dostępnych kierunkach przesuwają się one na ogół po drogach.

Spieszone pododdziały piechoty w przypadku grubej pokrywy śnieżnej nacierają na nartach. Wysłany wcześniej pododdział obejścia nie powinien wiązać się walką o punkt oporu, a obejść go szybko i przedostać się w głąb obrony przeciwnika, następnie opanować dogodne punkty terenowe umożliwiając pododdziałom nacierającym od czoła niszczenie jego siły żywej i środków ogniowych.

Atak na bojowych wozach piechoty jest możliwy po twardej pokrywie śnieżnej lub odpowiednio grubej pokrywie lodowej.

Podczas walki w głębi obrony przeciwnika batalion (kompania, pluton) wykorzystuje odkryte skrzydła, wychodzi na tyły punktów oporu przeciwnika zamykających drogi, cieśniny, przełęcze lub rozmieszczonych w miejscowościach i wspierany ogniem artylerii oraz innych środków ogniowych, zdecydowanie je atakuje.

Kontrataki najczęściej będą wykonywane przez przeciwnika na tych kierunkach, gdzie jest mała pokrywa śnieżna, dlatego też na tych kierunkach należy posiadać odpowiednie siły i środki do ich odparcia.

Przy odpieraniu kontrataków w zimie zaleca się wykorzystanie pododdziału obejścia, który wykorzystując luki w ugrupowaniu bojowym przeciwnika powinien przenikać na skrzydła i jego tyły i niespodziewanie uderzyć.

4.3.6. Natarcie w nocy

Noc wpływa ujemnie na obserwację przeciwnika i orientację w terenie, utrudnia rozpoznanie wojsk przeciwnika i wykrywanie celów, prowadzenie do nich celnego ognia oraz obserwację jego skutków. Wymienione czynniki zwiększają zużycie amunicji strzeleckiej i artyleryjskiej. Ograniczona widoczność w dużym stopniu komplikuje dowodzenie i utrudnia utrzymanie współdziałania między pododdziałami, zmniejsza się także szybkość środków transportowych pod drogach, a szczególnie po drogach na przełaj. Manewr sprzętem i pododdziałami staje się bardzo trudny i ograniczony. Pokonanie różnego rodzaju przeszkód, odcinków skażonych i pól minowych pochłania więcej czasu.

W celu wyeliminowania ujemnych skutków ciemności i zwiększenia skuteczności i efektywności ognia pododdziałów wyposaża się je w środki (urządzenia) do prowadzenia walki w warunkach nocnych. Należą do nich środki pirotechniczne oraz aktywne i pasywne urządzenia do prowadzenia obserwacji, prowadzenia ognia i rozpoznania pola walki w nocy.

Środki pirotechniczne wykorzystuje się do oświetlania pola walki, oślepiania przeciwnika, oznakowania rubieży styczności wojsk, kierunków działania, wyznaczenia linii rozgraniczenia i sygnalizacji.

Aktywne urządzenia do prowadzenia celnego ognia i obserwacji w nocy, to przede wszystkim celowniki noktowizyjne i przyrządy obserwacyjne. Za pomocą tych urządzeń można prowadzić obserwację i skuteczny ogień. W znacznym stopniu eliminują one ujemny wpływ ciemności na prowadzenie natarcia muszą jednak być wykorzystane umiejętnie i zgodnie z ich przeznaczeniem.

Powodzenie natarcia w nocy osiąga się przez: dokładne przygotowanie działań w ciągu dnia, a zwłaszcza przez precyzyjną organizację współdziałania; przygotowanie broni, wozów bojowych i przyrządów noktowizyjnych oraz umiejętne ich wykorzystanie; zaopatrzenie pododdziałów w środki oświetlające i sygnalizacji świetlnej oraz właściwe stosowanie ich; przygotowanie żołnierzy do działania w nocy.

W natarciu nocnym głębokość zadań batalionu (kompanii) powinna być dostosowana do długości nocy tak, aby mogły być wykonane przed świtem. Wymagane jest, aby było ono prowadzone w tempie zbliżonym do tempa natarcia prowadzonego w dzień.

Treść i głębokość zadań dla pododdziałów piechoty i czołgów zależeć będzie od intensywności i oświetlenia terenu i przeciwnika, przygotowanie stanów osobowych i sprzętu do działań nocnych oraz usamodzielnienia pododdziałów. Warunki nocne determinują pewne cechy szczególne tworzenia ugrupowania bojowego pododdziałów. Należy uwzględnić możliwość wykonania silnego uderzenia w krótkim czasie, bez przeprowadzenia złożonych zmian w raz przyjętym ugrupowaniu.

Nie jest wskazane wprowadzanie w ciemności drugiego rzutu lub odowodu. Takim warunkom odpowiada ugrupowanie batalionu w jeden rzut z odwodem.

Odwód powinien przemieszczać się za pododdziałami pierwszego rzutu na zmniejszonych odległościach. Pododdziały powinny być w miarę samodzielne i mieć w swoim składzie pododdziały czołgów, artylerii i inżynieryjne.

Środki ogniowe pozostające w dyspozycji dowódcy batalionu powinny być rozmieszczone (działać) bezpośrednio za ugrupowaniem kompanii pierwszego rzutu, na skrzydłach lub w lukach między nimi.

Odwody, ze względu na szybką i częstą zmianę sytuacji, powinny być silniejsze niż podczas natarcia w dzień i zawczasu odpowiednio wzmacniane.

Organizując natarcie w nocy należy dążyć do wyeliminowania trudnych do realizacji manewrów pododdziałami i środkami, unikać złożonego współdziałania, demaskujących cech wskazywania celów, kierunków działania i położenia własnych pododdziałów.

Organizując natarcie w nocy, dowódca pododdziału realizuje przedsięwzięcia zgodnie z zasadami przyjętymi w natarciu w dzień, a ponadto: wskazuje widoczne w nocy dozory lub azymut kierunku natarcia i wyznacza pododdział kierunkowy (kierunkowego); określa sposób wykorzystania przyrządów noktowizyjnych, oświetlenia terenu i obiektów ataku oraz tworzenia dozorów świetlnych oznaczających kierunek natarcia (rys.71); podaje sposób wskazywania celów, oznaczania rubieży osiągniętych przez pododdziały i kierunków ich natarcia; określa sposób oznakowania żołnierzy i sprzętu oraz wykorzystania wewnętrznego oświetlenia wozów bojowych;podaje sposób oznakowania (oświetlenia) przejść w zaporach; organizuje zaopatrzenie pododdziału w środki oświetlające, sygnalizacji świetlnej, amunicje oświetlającą i smugową.

Oświetlenie terenu i obiektów przeciwnika w toku walki odbywa się przy pomocy środków o małym zasięgu - nabojami sygnałowymi wystrzeliwanymi przez posterunki oświetlające w ugrupowaniu piechoty.

Jeżeli przed piechotą działają czołgi oświetlenie terenu i obiektów w obronie przeciwnika odbywa się przy pomocy artylerii i lotnictwa. Powierzchnia oświetlanego terenu powinna wynosić około

1100 m², a czas oświetlenia 30 sek. Aby nie demaskować własnych pododdziałów i uniemożliwić stosowanie urządzeń noktowizyjnych i elektronooptycznych kolejne oświetlania rubieży wybiera się w odległości nie mniejszej niż 500 m od czołowych pododdziałów wojsk własnych.

Oświetlenie terenu może być wykonywane okresowo lub w sposób ciągły. Ciągłe oświetlenie terenu organizuje się w walce o ważne obiekty w obronie przeciwnika, na określonych kierunkach i podczas odpierania kontrataków. Aby zapewnić ciągłe oświetlenie terenu należy prowadzić ogień nabojami oświetlającymi z takim natężeniem, aby czas wypalania się kolejnego naboju wyprzedzał 5 - 10 sekund czas zakończenia palenia się poprzedniego. Do oświetlania terenu i celów (obiektów przeciwnika) dowódca kompanii wyznacza 1 - 3 posterunki oświetlające (podczas natarcia w terenie górzystym - po 1 posterunku oświetlającym w każdym plutonie) oraz określa ich miejsce.

Kierunek natarcia w nocy wybiera się w terenie, w którym znajduje się możliwie najmniej przeszkód naturalnych, a dozory są dobrze widoczne w ciemności. Kierunek ten powinien wyprowadzać po najkrótszej drodze do wyznaczonego obiektu oraz wykluczać konieczność stosowania skomplikowanego manewru.

Rys. 71. Natarcie batalionu zmechanizowanego w nocy - plan oświetlenia

Natarcie w nocy przeważnie poprzedza się ogniowym przygotowaniem ataku, w formie silnej nawały ogniowej. Niekiedy, w celu uzyskania zaskoczenia, rozpoczyna się je niespodziewanym atakiem bez ogniowego przygotowania ataku. Atak przedniego skraju obrony przeciwnika może być wykonywany zarówno z wykorzystaniem środków oświetlających, jak i tylko przyrządów noktowizyjnych z nieznacznym podświetleniem terenu. Pododdział naciera w nocy przeważnie w ugrupowaniu pieszym, w ścisłym współdziałaniu z przydzielonymi czołgami. Czołgi i bojowe wozy piechoty działają w linii piechoty. W czasie natarcia po ogniowym przygotowaniu ataku, pododdział utrzymuje wyznaczony kierunek, ustalonym sposobem pokonuje zapory inżynieryjne i zdecydowanie atakuje przedni skraj obrony przeciwnika. Oznaczając swoje położenie na osiągniętych rubieżach i właściwie wykorzystując środki oświetlające, rozwija natarcie w głąb jego obrony.

W czasie natarcia bez ogniowego przygotowania ataku pododdział pod osłona ciemności, wykorzystując maskujące właściwości terenu, skrycie podchodzi do przedniego skraju obrony przeciwnika, pokonuje zapory inżynieryjne i na sygnał gwałtownie atakuje go ogniem oraz w walce wręcz. Wykorzystując zaskoczenie przeciwnika szybko rozwija natarcie w głąb. Wozy bojowe na sygnał dołączają do piechoty i wspierają jej działania.

---