Współczesne stosunki międzynarodowe stanowią złożony obraz ciągle zmieniających się wydarzeń i procesów, w których uczestniczą podmioty prawa międzynarodowego. Należą do nich również organizacje międzynarodowe. To właśnie one, w dużej mierze, oddziałują na zachowanie państw, ich wzajemne stosunki, mechanizmy współdziałania, jak również porządkują zasady współpracy międzynarodowej. Bez ich istnienia sprawna i bezkonfliktowa egzystencja krajów w społeczności globalnej byłaby niemożliwa.
Organizacje międzynarodowe są to zatem zrzeszenia państw, osób prawnych lub osób fizycznych pochodzących z różnych krajów, powołane do realizacji celów określonych w statucie. Ze względu na charakter członków należy wyróżnić dwie oddzielne kategorie organizacji:
międzyrządowe, których członkami są państwa reprezentowane przez przedstawicieli mianowanych przez rządy oraz otrzymujących od nich pełnomocnictwa i instrukcje. Członkami takich organizacji są co najmniej trzy państwa, a podstawą ich funkcjonowania jest umowa międzynarodowa, będąca jednocześnie aktem określającym cele, strukturę organizacyjną oraz zasady działania danej organizacji,
pozarządowe, których członkami są osoby fizyczne lub prawne, czyli podmioty niepaństwowe. Ich powstanie nie jest następstwem umowy międzynarodowej, a ich celem nie jest osiąganie zysków, lecz realizacja określonych zadań w sferze społecznej, gospodarczej czy kulturalnej.
Funkcje organizacji międzynarodowych oznaczają proces oddziaływania organizacji na środowisko. Uwzględniając takie kryterium przyjmujemy następujący podział funkcji organizacji międzynarodowych:
funkcja regulacyjna polega na regulowaniu postępowania państw w stosunkach międzynarodowych za pomocą tworzenia norm oraz wzorców o charakterze moralnym, politycznym i prawnym,
funkcja operacyjna polega na bezpośrednim świadczeniu przez organizacje usług za pomocą własnych decyzji, organów i środków, którymi dysponują,
funkcja kontrolna polega na kontrolowaniu postępowania państw i ustalaniu, czy jest ono zgodne z przyjętymi zobowiązaniami.
Organizacje międzynarodowe, jako forma współpracy pierwotnych podmiotów prawa międzynarodowego, jakimi są państwa, zaczęły pojawiać się w stosunkach międzynarodowych dopiero w pierwszej połowie XVIII wieku. Wtedy to warunki historyczne stawały się na tyle dojrzałe, by realnie umożliwić tworzenie trwałych związków pomiędzy państwami w coraz szerszym zakresie i o coraz większym zasięgu.
Początkowo organizacje międzynarodowe powstawały jako wyższa postać konferencji międzynarodowej, które z czasem tworzyły własny sekretariat i inne stałe organy pomocnicze. Ich praca bardzo często przedłużała się na okres między kolejnymi konferencjami, nabierając charakteru sesji odbywającej się w zasadzie ze stałym składem członkowskim. W wielu takich przypadkach praktyka spotykania się państw zostawała ujmowana w statutową formę prawną i kształtowała się wówczas w pełni w organizację międzynarodową.
Zdaniem Wojciecha Morawieckiego do najważniejszych przesłanek powstania i rozwoju organizacji międzynarodowych należą:
motywy ekonomiczne i polityczne, do których należą rozwój techniki, kształtowanie się rynku światowego, zacieśnianie współpracy międzynarodowej i wzrost współzależności;
przekonanie o potrzebie i korzyściach współpracy w danej dziedzinie;
uświadomienie sobie przez rządy zgodności interesów w danej dziedzinie;
zdolność do osiągnięcia porozumienia.
Zatem powstanie organizacji międzynarodowych jest spowodowane przede wszystkim potrzebą regulowania w dłuższym czasie współpracy między grupami krajów w określonej dziedzinie stosunków międzypaństwowych. To natomiast wiąże się z przekonaniem tych państw o korzyściach płynących z tej współpracy. Pociąga to za sobą przekazanie na rzecz organizacji niektórych suwerennych praw posiadanych przez zainteresowane kraje.
Ponieważ nie ma krajów samowystarczalnych, nawet te najlepiej rozwinięte i najbogatsze współpracują z innymi. Zatem wymiana międzynarodowa jest jednym z podstawowych czynników rozwoju państwa. W tym celu stworzono wiele organizacji i instytucji, zarówno o zasięgu regionalnym, jak i światowym, wspierających i regulujących handel zagraniczny.
Moim zdaniem jedną z najbardziej znaczących organizacji międzynarodowych regulujących i wspierających handel jest Bank Światowy (inaczej Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju). Powstał on jako jeden z elementów systemu organizacji gospodarczych mających na celu zlikwidowanie ograniczeń w handlu światowym, obrocie kapitałowym oraz w płatnościach międzynarodowych. Podstawowym celem Banku jest wspieranie rozwoju gospodarczego i finansowanie inwestycji w krajach rozwijających się, którymi nie interesował się kapitał prywatny, uznając je za mało rentowne. Inwestycje te obejmują zarówno pomoc doraźną, jak również merytoryczną oraz doradztwo fachowe. Pomoc doraźna jest realizowana poprzez budowę dróg, elektrowni czy szkół.
Natomiast pomoc merytoryczna i doradztwo fachowe to organizowanie różnego rodzaju szkoleń, programów żywienia oraz poprawy sytuacji dzieci i kobiet.
Główne cele i zadania Banku Światowego zostały określone w jego statucie. Bank ma finansować inwestycje zwiększające zasoby produkcyjne krajów członkowskich, tym samym powodując wzrost stopy życiowej i poprawę warunków pracy w tych krajach. Do tych zadań należy również popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych oraz udzielanie pożyczek międzynarodowych na cele produkcyjne ze środków pochodzących ze źródeł własnych lub pożyczonych. Bank Światowy ma pomagać krajom rozwijającym się w zakresie przebudowy ich gospodarek i rozwoju gospodarczego, poprzez udzielanie długoterminowych pożyczek lub udzielania gwarancji na pożyczki. Jego statutowym celem jest także przeprowadzanie operacji finansowych w taki sposób, aby w krajach otrzymujących pożyczki zostały uwzględnione konsekwencje ekonomiczne inwestycji międzynarodowych.
Kapitał zakładowy Banku Światowego jest kapitałem udziałowym, z którego 90% stanowi fundusz gwarancyjny, będący zabezpieczeniem zobowiązań Banku. Dlatego też może on bezpośrednio finansować konkretne projekty inwestycyjne w krajach członkowskich, uczestniczyć w pożyczkach zaciąganych z różnych źródeł, udzielać gwarancji w odniesieniu do kredytów zaciągniętych u innych kredytodawców, jak również organizować pożyczki i sprzedawać udziały. Jednak w działalności kredytowej Bank Światowy stosuje szereg ściśle sprecyzowanych kryteriów, a korzystać z niej mogą jedynie kraje członkowskie, jednostki administracyjne tych państw oraz przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że państwo-dłużnik, bank centralny lub inny organ państwowy udzieli pełnej gwarancji dotyczącej spłaty kredytu, odsetek i innych obciążeń kredytowych.
Po 50 latach działalności Banku okazało się, że wraz z rozwojem gospodarczym i rozwojem nowych technologii zmieniają się także problemy, z jakimi borykają się kraje. Dlatego też do głównych sfer zainteresowania Banku dołączono problemy związane z ochroną środowiska, inwestowaniem w rozwój człowieka, wspieraniem reform gospodarczych oraz popieraniem sektora prywatnego.
W ostatnich latach Bank Światowy stał się instytucją, na którą kraje rozwinięte próbują „zepchnąć” te problemy rozwojowe krajów rozwijających się, z którymi same nie mogą sobie poradzić lub których nie chcą poruszać ze względów politycznych.
Obecnie do priorytetowych celów Banku Światowego należy:
popieranie rozwoju sektora prywatnego w krajach rozwijających się,
likwidacja nędzy w Afryce,
rozwój zasobów ludzkich (przez dofinansowanie szkolnictwa i ochrony zdrowia w krajach Trzeciego Świata itp.),
ochrona środowiska.
W swojej historii Bank Światowy sfinansował ogromną liczbę projektów inwestycyjnych w krajach słabiej rozwiniętych, przyczyniając się tym samym do poprawy warunków gospodarczych w wielu krajach. Stara się rozwiązać problemy zewnętrznego zadłużenia najbiedniejszych krajów oraz ustabilizować ich gospodarkę.
Tak skuteczne działanie, przy stale zmieniających się warunkach politycznych i gospodarczych, wymaga ogromnej elastyczności, którą Bank Światowy stara się wykształcać. W celu zwiększenia swej precyzji i efektywności wyróżnił on sześć głównych zasad:
selektywność
partnerstwo
orientacja na klienta
koncentrowanie się na efektach
efektywność kosztowa
integralność finansowa.
Moim zdaniem zaangażowanie się Banku w danym kraju może znacznie wpłynąć na poprawę jego sytuacji gospodarczej i społecznej, zależy to jednak od poziomu rozwoju oraz potencjalnych możliwości rozwoju danego kraju.
Drugą organizacją, która ma duży wpływ na poszerzenie zakresu międzynarodowej współpracy gospodarczej i rozwoju handlu światowego jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Found). Głównym celem MFW jest tworzenie warunków niezbędnych do stabilizacji finansowej i gospodarczej w krajach członkowskich. Wspiera wzrost gospodarczy, jak również nadzoruje zadłużenie międzynarodowe. Ponadto ma on za zadanie tworzenie ram ułatwiających wymianę dóbr, usług i kapitału między krajami członkowskimi oraz utrzymywanie względnej stabilności walut.
Każdy kraj członkowski ma całkowitą swobodę ustalania reguł dotyczących kursu swojej waluty, jednak MWF, zgodnie ze statutem, sprawuje ścisły nadzór nad polityką kursów walutowych krajów członkowskich. W ramach owego nadzoru przeprowadza okresowe konsultacje z krajami członkowskimi oraz uzyskuje od nich niezbędne informacje ekonomiczne. Władze MFW coraz częściej dokonują oceny sytuacji walutowej w krajach rozwiniętych, a ponadto dyrektor naczelny MFW bierze udział w spotkaniach ministrów finansów i prezesów banków centralnych siedmiu najbardziej rozwiniętych krajów świata. Międzynarodowy Fundusz Walutowy uczestniczy w koordynacji polityki gospodarczej w skali międzynarodowej przez opracowywanie głównych wskaźników oraz średniookresowych scenariuszy rozwoju gospodarczego.
MFW jest największą organizacją finansową współczesnego świata, odgrywającą przez cały okres swej działalności istotną rolę w funkcjonowaniu międzynarodowego systemu walutowego. Stanowi on poważne, choć ciągle niewystarczające, źródło kredytowe dla państw członkowskich. Najczęściej ze środków finansowych MFW korzystają Wielka Brytania, Stany Zjednoczone oraz Francja, co wynika z ich największego udziału w kapitale zakładowym i tym samym możliwości otrzymywania największych kredytów, choć nie są krajami, które ich najbardziej potrzebują. Dlatego też reforma MFW jest niezbędna i jest wpisana w program reform międzynarodowego systemu walutowego.
Moim zdaniem Międzynarodowy Fundusz Walutowy powinien w dalszym ciągu utrzymywać główną rolę w stabilizacji międzynarodowego systemu walutowego oraz współpracować ze wszystkimi krajami członkowskimi we wspólnym interesie przy jednoczesnym przeprowadzeniu reform.
Światowa Organizacja Handlu jest trzecią, obok dwóch wyżej wymienionych, kluczową organizacją kształtującą zasady międzynarodowych stosunków gospodarczych i odpowiadającą za ich przestrzeganie. WTO powstała na podstawie porozumienia podpisanego 15 kwietni 1994 roku przez ministrów handlu zagranicznego 117 krajów.
Od tego czasu wywiera ona coraz mocniejsze wpływy na kształtowanie się międzynarodowych stosunków gospodarczych. Światowa Organizacja Handlu skupia państwa reprezentujące ponad 90% potencjału handlu światowego.
Przez pojęcie WTO (World Trade Organiation) należy rozumieć organizację międzynarodową, zarządzającą wielostronnymi umowami odnoszącymi się do handlu międzynarodowego oraz wieloma umowami dotyczącymi konkretnych zagadnień, takich jak: przeciwdziałanie dumpingowi, subsydia, licencjonowanie importu, handel usługami oraz związanymi z handlem aspektami praw własności intelektualnej. Zatem ma ona stanowić forum dla negocjacji dotyczących wielostronnej wymiany handlowej jej członków. Dziedziny tej wymiany objęte są porozumieniami określonymi w stosownych aneksach.
Jednym z zadań Światowej Organizacji Handlu jest współpraca z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz Grupą Banku Światowego w zakresie spraw handlu, rozwoju i polityki walutowej. Ma to na celu zagwarantowanie większej spójności w kształtowaniu globalnej polityki gospodarczej.
W pierwszych latach swej działalności WTO zajmowała się w szczególności negocjacjami dotyczącymi:
liberalizacji dostępu do rynków handlu produktów informatycznych,
związku handlu z ochroną zdrowia i środowiska,
związku handlu ze standardami pracy.
Ponadto prowadziła ona prace dotyczące porozumienia inwestycyjnego, zasad konkurencji w handlu międzynarodowym oraz korupcji w handlu światowym. Światowa Organizacja Handlu zajęła się także zmniejszeniem ograniczeń dostępu do rynków dla artykułów rolnych, uproszczeniem procedur handlowych w celu obniżenia kosztów transakcji oraz liberalizacją handlu produktami farmaceutycznymi na świecie.
Obecnie przed WTO, jako organizacją kształtującą globalny system handlu, stawiane są nowe wyzwania. Wśród nich znajdują się:
wprowadzenie krajów o rozwijającej się i transformującej gospodarce do globalnego systemu handlu,
zwiększenie roli i udziału krajów rozwijających się w pracach WTO,
wdrażanie i nadzorowanie porozumień wielostronnych wynegocjowanych przez członków WTO,
zapewnienie rozszerzenia członkostwa bez ograniczenia światowego systemu handlu,
dążenie do pogłębionej integracji w obszarach, takich jak: handel artykułami rolnymi, handel usługami, ochrona praw własności intelektualnej, polityka ochrony środowiska, polityka konkurencji i bezpośrednie inwestycje zagraniczne.
Światowa Organizacja Handlu, pomimo iż jest bardzo młoda, już zdążyła zdobyć pozycję jednej z najważniejszych międzynarodowych organizacji gospodarczych we współczesnym świecie. Ma ona przejrzystą podstawę prawną i strukturę, jednak konflikty między państwami członkowskimi, drobne słabości i ograniczenia, skłaniają ją do przeprowadzenia reformy organizacji. Chodzi tu przede wszystkim o reformy mechanizmu podejmowania decyzji, zwiększenia przejrzystości mechanizmu rozstrzygania sporów, zacieśniania współpracy z międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi i finansowymi.
Wskutek dość szybkiego i prężnego rozwoju działalności, WTO stała się ofiarą własnego sukcesu, rodząc oczekiwania, którym wobec licznych rozbieżności politycznych, bardzo często nie jest w stanie sprostać. Łamanie zasad polityki handlowej przez państwa członkowskie Światowej Organizacji Handlu oraz przez inne organizacje międzynarodowe bezpośrednio wskazują na niemoc WTO oraz konieczność reform.
Kolejną instytucją międzynarodową wspierającą rozwój gospodarczy swych członków jest Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, będący zarazem najmłodszym regionalnym bankiem rozwoju. Działalność EBOR z jednej strony polega na oferowaniu kredytów związanych z ochroną środowiska, ze zmianami strukturalnymi oraz procesami prywatyzacyjnymi w państwach postkomunistycznych, a z drugiej ma być stymulatorem dla inwestorów zachodnioeuropejskich do szerszego wchodzenia na rynek krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Formy działalności EBOR są bardzo urozmaicone. Udziela on pożyczek przedsiębiorstwom prywatnym, prywatyzowanym i państwowym, ale ponadto wykupuje udziały przedsiębiorstw, aby tym samym dostarczyć im środków na rozwój. EBOR finansuje realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz oferuje związane z nimi usługi w dziedzinie doradztwa i pomocy technicznej.
Obecnie Bank działa w następujących obszarach:
realizuje politykę informacji społecznej opartą na czterech zasadach: przejrzystości, zgodności z mandatem, gotowości słuchania i reagowania na uwagi oraz zagwarantowania biznesowego podejścia do realizacji mandatu. Polityka ta jest realizowana we wszystkich sektorach, będących przedmiotem zainteresowania Banku. Wśród nich znajdują się między innymi: telekomunikacja, informatyka i media, zasoby naturalne, transport, ochrona środowiska, infrastruktura miejska i środowiska naturalnego oraz wiele innych,
przygotowuje strategie dla krajów, w których prowadzi działalność. Strategie te przygotowują zarówno doradcy Banku, jak i społeczeństwo danego kraju, które wyraża w ten sposób swoją opinię,
realizuje politykę ochrony środowiska poprzez promowanie we wszystkich sektorach inwestycyjnych treści prośrodowiskowych oraz nadawanie kwestii ochrony środowiska wysokiej rangi,
przygotowuje i opracowuje raporty dotyczące polityk wybranych sektorów
Wymieniając instytucje międzynarodowe regulujące i wspierające handel nie wolno zapomnieć o Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD), która została powołana przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Konferencja ta odbyła się w dniach od 25 lutego do 15 czerwca 1964 roku w Genewie i uczestniczyło w niej 120 państw. Prace były prowadzone w pięciu komisjach i dotyczyły następujących kwestii:
produkcji surowców i konwencji dotyczących surowców;
handlu artykułami przemysłowymi i półfabrykatami;
finansowania ekspansji międzynarodowej;
metod i organizacji handlu międzynarodowego;
znaczenia ekspansji handlu międzynarodowego dla rozwoju gospodarczego.
Rezolucja nr 1995 podjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1964 roku stała się statutem UNCTAD, czyniąc ją tym samym stałym organem Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
Na VIII sesji plenarnej UNCTAD została zakwestionowana jej działalność o dotychczas wypracowanym kształcie i postanowiono jej starą formułę negocjacyjną zastąpić formułą wspierającą wprowadzenie mechanizmów wolnego rynku i wolnego handlu w krajach słabo rozwiniętych. Zatem UNCTAD można określić jako organizację, której uczestnicy dążyli do unowocześnienia struktur gospodarczych krajów rozwijających się oraz do korzystnego ich włączenia do udziału w handlu międzynarodowym.
UNCTAD obserwuje i analizuje handel międzynarodowy i zagraniczne inwestycje w świecie. Ogłaszane cyklicznie raporty będące wynikiem jej pracy, są zawsze skrupulatnie analizowane i omawiane przez rządy i wszystkie liczące się ośrodki zajmujące się problematyką gospodarczą.
Niestety dotychczasowe osiągnięcia UNCTAD w kwestii gospodarczej są raczej skromne, jednak należy docenić jej wkład w uświadamianie społeczności międzynarodowej znaczenia problemów krajów rozwijających się dla gospodarki światowej.
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) jest bezpośrednią sukcesorką Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), jednak jest organizacją o bardziej rozległych zadaniach i większej liczbie członków. OEED została przekształcona w OECD pod koniec lat pięćdziesiątych, kiedy to doszło do wielu zmian gospodarczych i politycznych w Europie.
Pomiędzy krajami członkowskimi istnieją znaczące różnice, jednak wszystkie łączy to, iż za najważniejsze wartości postrzegają demokrację, przestrzeganie praw człowieka i wolności obywatelskich oraz stabilny wzrost w ramach otwartej gospodarki rynkowej.
Państwa członkowskie są zobowiązane do wspólnych i indywidualnych działań mających na celu wypełniać zadania ustalone w Konwencji Paryskiej. Wśród nich znalazło się osiąganie możliwie najwyższego poziomu rozwoju gospodarczego, zatrudnienia i standardu życia, przy jednoczesnym utrzymaniu stabilizacji finansowej, przyczynianie się do równomiernego rozwoju gospodarczego wszystkich państw świata oraz promowanie rozwoju wielostronnego, nieskrępowanego handlu światowego. W tym celu kraje członkowskie powinny podejmować działania prowadzące do ograniczenia barier w przepływie towarów i usług, pobudzać rozwój naukowo-badawczy, promować efektywne wykorzystanie zasobów, zarówno naturalnych, jak i ludzkich oraz powinny zapobiegać rozwojowi, który mógłby stanowić zagrożenie dla gospodarek państw członkowskich organizacji i państw trzecich.
Aby wypełniać funkcje statutowe OECD państwa członkowskie są także zobowiązane do prowadzenia między sobą stałych konsultacji ekonomiczno-społecznych oraz do dostarczania Sekretariatowi OECD informacji potrzebnych do prowadzenia badań dotyczących sytuacji gospodarczej i społecznej w państwach członkowskich oraz w skali globalnej.
Moim zdaniem działalność OECD obejmuje większość problemów ekonomicznych i społecznych, mieszczących się w ramach działań rządów państw członkowskich.
Najstarszym bankiem międzynarodowym jest Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS - Bank for International Settlements), funkcjonujący od 1930 roku.
Zadaniem BIS jest rozszerzanie współpracy między bankami centralnymi oraz przeprowadzanie operacji finansowych związanych z ich działalnością. Formy działalności BIS ewoluowały w okresie jego funkcjonowania i obecnie Bank Rozrachunków Międzynarodowych spełnia kilka ważnych funkcji. Jest on, miedzy innymi, forum dyskusyjnym dla prezesów banków centralnych państw OECD, na którym rozważane są ważne kwestie międzynarodowej gospodarki i finansów. Stanowi on także forum międzynarodowej współpracy walutowej oraz jest agentem i powiernikiem wielu funduszy międzynarodowych.
Oprócz wskazanych fundamentalnych zadań BIS wykonuje także typowe czynności bankowe, takie jak kupno, sprzedaż, wymiana i posiadanie złota, udzielanie kredytów bankom centralnym, przyjmowanie od banków centralnych wkładów na bieżące i lokacyjne rachunki i inne.
Należy jednak podkreślić, że Bank Rozrachunków Międzynarodowych nie może jednak udzielać pożyczek rządom, a ponadto nie może nabywać dominujących udziałów w przedsiębiorstwach oraz nie wolno mu posiadać majątku trwałego innego niż niezbędny do wykonywania własnych czynności.
W roku 1999 BIS i Komitet Bazylejski utworzyły wspólnie Instytut Stabilizacji Finansowej (Financial Stability Institute - FSI). W FSI gromadzone są dane statystyczne i prowadzone prace badawcze dotyczące międzynarodowych rynków walutowych i finansowych oraz zarządzania ryzykiem, publikowane następnie w raportach i materiałach analitycznych.
Każdy człowiek wyznacza sobie w życiu jakieś cele, mniejsze lub większe. Niektórzy pragną pieniędzy, inni marzą o rodzinie, jeszcze inni oddaliby życie za sławę lub dynamiczną karierę zawodową. Każdy z nich stara się robić to, co dla niego najlepsze. Dla każdego nadchodzi również moment, kiedy prócz siebie, musi troszczyć się o innych: swoje dzieci, rodziców, przyjaciół w potrzebie. Istnieje również grupa ludzi, którzy czerpią przyjemność z opieki nad obcymi: sąsiadami, bezdomnymi, sierotami. I właśnie organizacje międzynarodowe zrzeszają ludzi, którym nie jest obojętny los całych społeczeństw, narodów, ale także ogólny porządek panujący na świecie. To one pozwalają zwyczajnemu człowiekowi, uzbrojonemu jedynie w odwagę obywatelską, stanąć przeciw problemom globalnym - i wygrać. Organizacje międzynarodowe regulują i kontrolują gospodarkę światową oraz wymianę towarów i usług pomiędzy krajami. Wspierają zarazem rozwój państw rozwijających się, czyniąc to nie tylko w sposób finansowy, ale służąc pomocą w kwestii doradztwa. Bez istnienia takich organizacji, możliwie jak najbardziej stabilny rozwój gospodarczy na świecie, byłby niemożliwy.
E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2001, s. 23.
Tamże, s. 57.
Tamże, s. 27.
W. Morawiecki: Międzynarodowe organizacje gospodarcze, t. I: System organizacji międzynarodowej, PWN, Warszawa 1987, s. 15-32.
K. Zabielski, Finanse międzynarodowe, PWN, Warszawa 2002, s. 331-332.
Tamże, s. 332.
Pod red. J. Rymarczyka, Handel zagraniczny. Organizacja i technika, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 55.
Pod red. J. Rymarczyka, Handel zagraniczny. Organizacja i technika, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 56.
E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2001, s. 150.
Pod red. J. Rymarczyka, Handel zagraniczny. Organizacja i technika, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 59.
Tamże, s. 59.
Tamże, s. 60.
http://globaleconomy.pl, Redakcja GlobalEconomy, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne - czyli jak oceniają je eksperci UNCTAD, 29.12.2006, 15:56.
Pod red. J. Rymarczyka, Handel zagraniczny. Organizacja i technika, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 64.
12