Dieta w zespole jelita nadwrazliwego
Założenia diety w zespole jelita nadwrażliwego:
Zespól jelita nadwrażliwego charakteryzuje się bólem i/lub dyskomfortem w jamie brzusznej, wzdęciem, zmianą częstotliwości wypróżnień i konsystencji stolca. Biegunka może naprzemiennie występować z zaparciem. Ból, dyskomfort i wzdęcie często ustępują po wypróżnieniu. Typowe objawy zespołu jelita drażliwego są łatwo rozpoznawalne przez lekarza, nie muszą występować jednak jednocześnie lub mogą występować w innych wariantach. Niewłaściwy sposób odżywiania może nasilić objawy choroby. Z tego względu pomocna jest modyfikacja żywienia zależna od postaci i okresu choroby, która na ogół zmniejsza szereg objawów zespołu jelita nadwrażliwego. Polega ona na indywidualnej eliminacji niektórych produktów żywnościowych nasilających dolegliwości.
Pamiętaj: przy każdej diecie zdrowotnej niezbędna jest najpierw konsultacja lekarska z Twoim lekarzem prowadzącym. Bez tego nie decyduj się na żadne diety, gdyż efekt może być odwrotny od zamierzonego.
Należą do nich produkty wzdymające jak: cebula, czosnek, kukurydza, słodycze, ziemniaki, jajka, kapusta gotowana, suche warzywa strączkowe, a niekiedy także wołowina i owoce cytrusowe. U części chorych występuje nietolerancja na cukier mlekowy - laktozę. Dlatego po spożyciu mleka i innych produktów mlecznych występuje nasilenie objawów: wzdęcia, biegunki. Należy wykluczyć mleko, sery, jogurty i inne potrawy zawierające mleko. Wskazane jest też ograniczenie lub całkowite wykluczenie z diety kawy naturalnej i mocnej herbaty, ponieważ zawarta w nich kofeina czy teina zwiększa kurczliwość mięśniówki jelita cienkiego i grubego i w ten sposób nasilać dolegliwości. Z tego samego względu zaleca się unikania mocnych napojów alkoholowych.
W okresie biegunki konieczne jest zastosowanie diety niskoresztkowej polegającej na ograniczeniu spożycia produktów zawierających włókna roślinne - błonnik poniżej 10 g dziennie. W okresie znacznego nasilenia się dolegliwości, zwłaszcza występowania biegunki istotna jest też modyfikacja sposobu przyrządzania potraw. Zaleca się posiłki: gotować, gotować na parze, piec w folii, dusić.
Produkty dozwolone w diecie w zespole jelita nadwrażliwego:
Słaba kawa z zabielaczem, słaba herbata, kawa zbożowa, mleko i śmietanka tylko przy braku nietolerancji mleka, rozcieńczone soki owocowe i warzywne,
Twaróg i sery topione niskotłuszczowe (tylko przy braku nietolerancji na laktozę),
Masło, miękkie margaryny,
Jajka gotowane na miękko,
Mięso cielęce, wołowe, indyk, kurczaki, królik, chude ryby gotowane,
Parówki delikatesowe, szynka, polędwica,
Buliony, przecierane warzywa, chudy rosół,
Biały chleb pszenny, bułki, drobne makarony, kaszka pszenna, ryż łuszczony, biszkopty,
Marchew, sałata, ziemniaki, rzodkiewki, pomidory bez skórki, ogórki,
Mus z jabłek, owoce pestkowe przecierane, banany, owoce cytrusowe, arbuzy,
Galaretki owocowe, kisiele, budynie, lody (przy braku nietolerancji na laktozę),
Sól, cukier, kminek, pietruszka, kwasek cytrynowy, sok z cytryny
Produkty niedozwolone w diecie w zespole jelita nadwrażliwego:
Mleko, kefiry, jogurty (przy nietolerancji na laktozę), mocna kawa i herbata, napoje alkoholowe,
Tłuste sery żółte i topione,
Smalec, słonina, łój wołowy, topione masło,
Nadmierne spożycie żółtek,
Tłusta wieprzowina, baranina, podroby, dziczyzna, tłusty drób (kaczki, gęsi),
Pasztety i tłuste wędliny,
Zupy zabielane śmietaną i o dużej zawartości warzyw (np. kapusty, buraków) oraz kasz,
Pieczywo ciemne razowe, chleb z dodatkiem błonnika i ziaren (np. słonecznika, sezamu), tłuste pieczywo cukiernicze,
Warzywa o dużej zawartości błonnika (kapustne, buraki, brukselka, kalafior, groszek, strączkowe suche, świeża fasolka, kalarepa),
Owoce pestkowe nieprzecierane (truskawki, maliny, porzeczki), morele, śliwki, gruszki, ananasy,
Czekolada, bita śmietana, ciastka i cukierki z dodatkiem czekolady, orzechy, konfitury z owoców pestkowych,
Przyprawy korzenne, musztarda, chrzan, curry, chilli, ostra papryka, pieprz.
W okresie zaparcia zaleca się wypijanie co najmniej 1,5 l płynów niegazowanych oraz dietę bogatoresztkową, zawierającą co najmniej 30-50 g włókien roślinnych. Taka dieta zwiększy masę stolca, przyspiesza pasaż treści pokarmowej przez przewód pokarmowy i poprawia jego konsystencję, a tym samym ułatwia i przyspiesza wydalanie stolca. Zaleca się zwiększenie spożycia surowych owoców (zwłaszcza pestkowych) i warzyw o wysokiej zawartości błonnika, zwiększenie spożycia kasz gruboziarnistych, owsianki, pieczywa razowego, muesli, dodatek 3 łyżek stołowych otrąb pszennych do codziennej diety. Powinny być namoczone w mleku, jogurcie, kefirze lub soku.
Produkty dozwolone w diecie w zespole jelita nadwrażliwego:
Mleko 0,5 lub 1,5%, kefir, jogurty, maślanka, kawa zbożowa, słaba herbata, napary ziołowe, napoje fermentowane z mleka, woda mineralna, łącznie około 2 l dziennie,
Twaróg i biały ser chudy lub półtłusty,
Oleje roślinne (słonecznikowy, sojowy, oliwa z oliwek), margaryny miękkie, masło w ograniczonych ilościach,
Białka jaj, żółtka do 3 sztuk tygodniowo,
Chuda cielęcina, wołowina, indyk, kurczaki, króliki,
Chudy dorsz, karmazyn, sandacz, szczupak, lin, leszcz, karaś, pstrąg, okoń, karp,
Chuda szynka, polędwica, parówki delikatesowe,
Zupy na wywarach z włoszczyzny, warzywne, krupniki, mleczno-owocowe, zagęszczone zawiesiną z mąki i mleka,
Pieczywo ciemne, o dużej zawartości błonnika, razowe, żytnie, Graham, z dodatkiem otrąb i ziaren, pieczywo chrupkie, pumpernikiel, otręby pszenne, muesli, mąka: żytnia, pszenna niskiego przemiału, kasza gryczana, jęczmienna, jaglana, pęczak, płatki owsiane, kiełki pszenne,
Wszystkie warzywa, a zwłaszcza bogate w błonnik (kapustne, buraki, brukiew, kalarepa, itd.), ziemniaki gotowane, pieczone, puree,
Wszystkie owoce. Łączne spożycie owoców i warzyw 0,25-0,5 kg dziennie,
Kompoty, galaretki, budynie, powidła, miód, dżemy i marmolady, cukierki twarde (landrynki),
Przyprawy: liście laurowe, ziele angielskie, koperek, wanilia, sok z cytryny, pozostałe przyprawy w ograniczonych ilościach.
Produkty niedozwolone w diecie w zespole jelita nadwrażliwego:
Napoje alkoholowe, kakao, czekolada, mocna kawa i herbata,
Sery i twarogi tłuste i pełnotłuste,
Smalec, słonina, łój wołowy, topione masło,
Duże ilości żółtek,
Tłusta wieprzowina, baranina, podroby, dziczyzna,
Tłuste ryby,
Tłuste wędliny, pasztety,
Zupy na tłustych wywarach z kości, mięsa i drobiu oraz ryb, zaprawione śmietaną,
Chleb pszenny z wysokiego przemiału, mąki z wysokiego przemiału, mąka ziemniaczana, kasza manna, kasza kukurydziana, ryż biały,
Frytki, placki ziemniaczane,
Banany (wrażliwość indywidualna za zwiększenie zaparć),
Czekolada i cukierki czekoladowe, pralinki, ciastka w czekoladzie, konfitury wysokosłodzone, torty, kremy cukiernicze, bita śmietana, lody.