Zespół jelita nadwrażliwego

Zespół jelita nadwrażliwego (jelito spastyczne, zespół jelita drażliwego, nerwica jelit, zaburzenia czynnościowe jelit, colon iritabile) jest często występującym przewlekłym i nawracającym zaburzeniem czynności jelit przejawiającym się bólami brzucha, uczuciem wzdęcia, przelewania w jamie brzusznej oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień pod postacią biegunki lub zaparcia stolca. Zespół jelita nadwrażliwego nazywa się zaburzeniem czynnościowym, ponieważ badania jelit nie wykazują żadnych nieprawidłowości a choroba nie powoduje ciężkich powikłań i nie wymaga leczenia operacyjnego. Zespół jelita wrażliwego występuje prawdopodobnie od 10 do 20% wszystkich dorosłych osób. Dokładne dane nie są znane, ponieważ wielu chorych nie zgłasza się z tego powodu do lekarza, próbując radzić sobie samodzielnie różnymi sposobami. Choroba jest częstsza u kobiet niż u mężczyzn w występuje w każdym wieku. Objawy Głównymi objawami zespołu jelita nadwrażliwego są kurczowe bóle brzucha o zmiennym umiejscowieniu oraz zaburzenia częstości wypróżnień. Często występują biegunka (stolce płynne, półpłynne lub papkowate oddawane częściej niż trzy razy dziennie) lub zaparcie stolca (zbity stolec, rzadziej niż trzy na tydzień), lub zaparcia występują naprzemiennie z biegunką. U wielu chorych wypróżnienia są bolesne i wielu chorych ma uczucie niepełnego wypróżnienia. U osób z jelitem drażliwym ból najsilniej występuje w lewym lub w prawym dole biodrowym, który może nasilać się po niektórych posiłkach. Cechą charakterystyczną jest zmniejszenie nasilenia bólu po wypróżnieniu. Wielu chorych skarży się na uczucie pełności w jamie brzusznej, które zwykle narasta w ciągu dnia i po jedzeniu oraz na uczucie przelewania w jamie brzusznej czy dużą ilość gazów. Wiele osób odczuwa szereg innych objawów, które lekarze określają jako objawy wegetatywne. Należą do nich częste Często współistnieją dolegliwości spoza jelit takie jak: nudności, wymioty, wczesne uczucie sytośc częstomocz, uczucie niezupełnego opróżnienia pęcherza moczowego) bolesne stosunki płciowe u kobiet uczucie wyczerpania bóle głowy, nadmierne pocenie się, uczucie duszności i kołatania serca. Charakterystyczne jest ustępowanie objawów w czasie snu. Przyczyny Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego nie jest dostatecznie poznana. Kilka czynników odgyrwa główną role:. Zaburzenia motoryki jelit- Zaburzenie to polega na braku właściwej koordynacji naprzemiennych skurczów i rozkurczów okrężnicy Nadwrażliwość trzewna - Chorzy z zespołem jelita nadwrażliwego silniej odczuwają bodźce pochodzące z wnętrza jamy brzusznej niż osoby zdrowe. Czynniki psychologiczne - Zespół jelita drażliwego uważany jest za schorzenie biopsychosocjalne. Przewlekłe stresy, konflikty, nadmierne przemęczenie czy niedobór snu nasilają odczuwane przez chorego objawy. Czynniki dietetyczne- Dieta ubogobłonnikowa może mieć znaczenie w powstawaniu zaparć, jednak w postaci biegunkowej jej wpływ jest niejednoznaczny. Również używki, spożywanie pokarmów ostrych, tłustych, spożywanie nieregularne posiłków o różnych godzinach bez należytego żucia może nasilać dolegliwości w przebiegu jelita drażliwego. Objawy również mogą nasilać: pszenica, cebula, kukurydza, ziemniaki,produkty mleczne, jaja, orzechy, czekolada, ryby i czerwone wino. . Rozpoznanie Rozpoznanie może wstępnie ustalić na podstawie charakterystycznych objawów. Zgodnie z kryteriami Rzymskimi, aby rozpoznać zespół jelita drażliwego muszą być spełnione następujące warunki: Ciągłe lub nawracające co najmniej przez 3 miesiące: bóle brzucha bądź dyskomfort: zmniejszające się po defekacji i/lub związane ze zmianami w częstości oddawania stolca i/lub związane ze zmianami konsystencji stolca, oraz: dwa lub więcej z następujących zaburzeń (trwających ¼ czasu): zmiana częstości wypróżnień (powyżej 3 dziennie lub poniżej 3 tygodniowo) zmiana uformowania stolca (nadmiernie twardy lub luźny) zmiana pasażu stolca (parcie na stolec, nagłe oddawanie stolca, uczucie niepełnej defekacji) wydalanie śluzu wzdęcia brzucha Badania dodatkowe przeprowadzane są w celu wykluczenia innej choroby, która może powodować podobne objawy. Najczęściej wykonuje się: badanie radiologiczne jelita grubego (wlew doodbytniczy) - Badanie pozwala na wykrycie uchyłków, polipów i guzów jelita. badanie endoskopowe jelita grubego (kolonoskopia) - Jest to najlepsze badanie oceniające wygląd jelita grubego od wewnątrz. badanie endoskopowe ostatniego odcinka jelita grubego (sigmoiskopia lub rektoskopia) - Podczas tego badania lekarz wykrywa choroby odbytu i odbytnicy. ultrasonografia brzucha (USG) - Ultrasonografia nie pozwala na rozpoznanie choroby jelita, ale może wykluczyć choroby wątroby, dróg żółciowych, trzustki i nerek, które mogą powodować podobne dolegliwości. badanie parazytologiczne kału (badanie na pasożyty) - Wykonuje się gdy pacjent widział pasożyty w stolcu lub gdy zakażenie jest prawdopodobne np. w przypadku obecności pasożytów u kogoś z rodziny. badanie kału na krew utajoną - Badanie wykrywa obecność krwi w stolcu, które w plrzypadku pozytywnego wyniku potwierdza się wykonaniem badania endoskopowego. badanie hormonów tarczycy we krwi - Zaburzenia czynności tarczycy mogą być przyczyną zaburzeń czynności jelit. badania psychologiczne Leczenie Leczenie polega na opanowaniu lub co najmniej zmniejszeniu dolegliwości pacjenta. Właściwe leczenie składa się z kilku istotnych elementów: postępowanie dietetyczne i uregulowanie trybu życia psychoterapia leczenie farmakologiczne leczenie uzdrowiskowe. W wielu przypadkach poprawę uzyskuje się dopiero po wypróbowaniu kilku sposobów leczenia. Postępowanie dietetyczne Postępowanie dietetyczne polega głównie na wykluczeniu pokarmów, które drażnią błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz nadmiernie stymulują jego czynność motoryczną. Posiłki powinny być spożywane częściej w mniejszych ilościach, o regularnych porach i powinny być spożywane powoli. Należy unikać posiłków nadmiernie gorących oraz zimnych. Chorzy z postacią bólowo - zaparciową dobrze reagują na dietę bogatobłonnikową, która poprzez skrócenie czasu transportu jelitowego powoduje zmniejszenie zaparć oraz odczuwanie bólu przez chorego. Natomiast u części chorych zwiększenie ilości błonnika nie przynosi spodziewanego efektu lub może nasilić działanie drażniące, które zwiększa dolegliwości bólowe. Dlatego też, postępowanie dietetyczne należy dobierać indywidualne do każdego pacjenta w zależności od dominujących objawów chorobowych.. Picie odpowiedniej ilości płynów w ilości co najmniej 1,5l płynów na dobę jest kolejnym ważnym elementem żywienia, które wpływając na prawidłowe uwodnienie mas kałowych, zmniejsza skłonność do zaparć. Zaleca się spożywanie napojów niegazowanych, nie zawierających drażniącego sorbitolu, który może czasami nasilić dolegliwości. Z diety należy wyeliminować czekoladę, kakao, które działają zapierająco. Stosowanie dużych ilości warzyw (cebula, kapusta, warzywa strączkowe) i owoców może być źle tolerowane przez niektóre osoby z zespołem jelita nadwrażliwego, u których mogą nasilić bóle i wzdęcia brzucha. U tych osób celowe jest ograniczenie tych produktów w diecie. Chorzy źle reagujący na kofeinę zawartą w kawie lub teinę zawartą w herbacie powinni ograniczyć spożycie tych produktów w celu zmniejszenia dolegliwości, a chorzy u których po spożyciu produktów mlecznych objawy nasilają się lub pojawią powinni ograniczyć spożycie tych produktów. Również ciężkostrawne tłuszcze zwierzęce, szczególnie smażone, mogą nasilać dolegliwości chorych z jelitem nadwrażliwym. Zmiana stylu życia Chorym prowadzącym siedzący tryb życia zaleca się stosowanie gimnastyki, spacerów, pobyt na świeżym powietrzu i relaks oraz czynny wypoczynek. Leczenie uzdrowiskowe Ważnym elementem leczenia jest leczenie uzdrowiskowe, które umożliwia zastosowanie odpowiedniej diety, zmianę klimatu i trybu życia, odpowiedniego leczenie farmakologiczne pod fachową kontrolą. Leki stosowane w leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego Leczenie farmakologiczne jest złożone i polega na stosowaniu leków działających na przewód pokarmowy, jak i na ośrodkowy układ nerwowy. leki rozkurczowe (spazmolityczne) - Zmniejszenie dolegliwości spowodowanych skurczem mięśni jelita uzyskuje się poprzez stosowanie klasycznych leków rozkurczowych takich jak papaweryna, drotaweryna (No-Spa) i hioscyna (Buscopan, Scopolan) lub nowszych leków działających specyficznie rozkurczowo na mięśniówkę jelita takie jak mebeweryna (Duspatalin, Duspatalin ret.), pinaweryna (Dicetel) i trymebutyna (Debridat). leki przeciwwzdęciowe - Pomocne w leczeniu wzdęć jest stosowanie dimetykonu (Espumisan, Esputicon, Ceolat, Silol), który zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu prowadząc doich rozpuszczenia i wchłonięcia a w konsekwencji do zmniejszenia wzdęcia brzucha. leki przeczyszczące- Stosowane w przypadkach zaparć stolca. Leki przeciwbiegunkowe - Leki te łagodzą biegunki oraz mogą zmniejszać uczucie parcia na stolce i wrażenie niepełnego wypróżnienia. Stosuje się węgiel medyczny, loperamid (Loperamidum, Imodium) i difenoksylat (Reasec). leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe - W związku ze związkiem choroby z zaburzeniami o charakterze emocjonalnym, istotną rolę odgrywają leki o działaniu ośrodkowym, które działają anksjolitycznie i przeciwdepresyjnie. Psychoterapia Ponieważ schorzenie często jest wynikiem nadmiernej reakcji skurczowej jelita na czynniki stresowy, podstawą skutecznego leczenia jest wyjaśnienie choremu istoty choroby oraz rozwianie obaw przed poważną chorobą organiczną, zwłaszcza nowotworową. Zmniejszenie dolegliwości często można osiągnąć poprzez zmianę otoczenia lub pracy. Znaczącą rolę pełni dodatkowa diagnostyka psychologiczna, a w wielu przypadkach uzupełniająca psychoterapia prowadzona przez wykwalifikowanego psychologa lub psychiatrę. Stosuje się m. in. psychoterapię wspierającą, terapię zachowań, relaksację i terapie psychoanalityczne. Psychoterapia może spowodować opanowanie lęku lub depresji przez co może wpływać na odczuwane objawy.

---