EPIZOOCJA( EPIDEMIA) jest to pojawienie się zachorowań na daną chorobę wśród zwierząt na określonym terenie i w określonym czasie, w liczbie wyraźnie większej niż w poprzednich latach

ENZOOCJA(ENDEMIA) występowanie zachorowań na dana chorobę wśród zwierząt na danym terenie i w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na tym samym poziomie.

PANZOOCJA epizoocja obejmująca swoim zasięgiem kilka kręgów lub kontynentów.

ZAKAŻENIE wniknięcie do żywego organizmu biologicznego czynnika chorobotwórczego i rozwój w nim. Rozróżniamy zakażenie: kontaktowe, kropelkowe, pokarmowe, powietrzne, pyłowe, wodne, pozajelitowe, bezobjawowe, poronne, mieszane.

INWAZJA wniknięcie do org.czł. lub zw. i rozwój w nim pasożytów ze świata zewnętrznego.

LIZOZYM białko w łzach, zabezpiecza obmywanie błony śluzowej, rogówki o działaniu bakteriobójczym 1ml czystego lizozymu w 40% rozpuszczalnika jeszcze wykazuje działanie bakteriobójcze. (pies ma w ślinie lizozym)

ODPORNOŚĆ BIERNA U PTAKÓW POCHODZI Z WORECZKA ŻÓŁTKOWEGO

ZARAZEK drobnoustrój chorobotwórczy zaliczany do roślin lub stojący na pograniczu np. wirus-bakteria.

CZYNNIK TERATOGENNY powodujący wady rozwojowe u płodu np. alkohol niektóre leki infekcje wirusowe

CZYNNIK KARCINOGENNY czynnik rakotwórczy zwiększa ryzyko przemiany nowotworowej komórek np. preparaty chemiczne promieniowanie rtg i jonizujące

CZYNNIKI IMMUNOSUPRESYJNE:

- czynniki chem.w powietrzu pomieszczeń inwent.: np.amoniak, siarkowodór

- czynniki termiczne: np. przegrzanie (stres termiczny)

ENTEROCYT komórka chłonna nabłonka jelita cienkiego (tam jest ich najwięcej) przystosowana do trawienia kontaktowego.

KOMÓRKI NABŁONKA JELITOWEGO:

- kom.M (umożl.transport makrocząst.,posiadają duża swoistość do adherezji patogenów)

- kom.śluzowe kubkowe

- kom. Pentha

FIZJOLOGICZNA FLORA BAKTERYJNA JELITA (NGF) jest nieokreśloną, co do składu mieszaniną względnych lub obligatoryjnych beztlenowości pochodzących od normalnych, zdrowych dorosłych ptaków, które są wolne od patogennych mikroorg, a ich jakość podlega kontroli.

MIESZANKA MLECZNA DLA SZCZENIĄT - na bazie mleka krowiego wzbogacone w białko, tłuszcz i energię
- 1 tydz życia karmienie, co 2-3h

- 2 tydz co 3-4 h
- 3 tydz co 4-5 h,
- powyżej 3 tyg co 5-6h

MIESZANKA MLECZNA DLA ŹREBIĄT - na bazie mleka krowiego:

- 2l mleka krowiego+1l przegotowanej wody+kilka łyżek cukru na litr

- 600ml mleka krowiego+320g wody+30g glukozy

ALERGENEM W JAJU KURZYM JEST OWOALBUMINA (białko globuralne)

ADHEZJA - przyleganie, łączenie się powierzchni dwóch różnych (stałych lub ciekłych) ciał (faz) na skutek przyciągania międzycząsteczkowego

AVIGUARD - Preparat zawiera namnożoną florę bakteryjną pochodzącą z jelit dorosłych kur SPF (Specific Pathogen Free), jest wolny od patogennych mikroorganizmów. Wskazania: zasiedlanie przew.pok., odtwarzanie fizjologicznej flory bakteryjnej jelit po terapii preparatami przeciwbakteryjnymi

TECHNOPATIE - schorzenia spowodowane niskim dobrostanem

DOBROSTAN - stan zdrowia fizycznego i psychicznego, w którym zwierzęta są w pełnej harmonii ze swoim środowiskiem, mogą się zaadoptować bez cierpienia do środowiska stworzonego przez człowieka. (5 praw dobrostanu - zwierzęta wolne od: 1-głodu i pragnienia, 2-dyskomfortu, 3-bólu,urazów i chorób, 4-strachu i stresu, 5-zwierzęta muszą być zdolne do wykazywania behawioru)

OKRES WYLĘGANIA (INKUBACJI) - okres między wniknięciem czynnika do organizmu a wystąpieniem pierwszych objawów choroby. Okres wylęganie uzależniony jest od rodzaju, ilości i zjadliwości zarazka, sił obronnych org. Wieku, trwa od kilku godzin do kilkunastu dni, roku, a nawet kilku lat

IMMUNOSTYMULATORY - stymulują proces namnażania się np. wirusa lub bakterii, uaktywniając jednocześnie system odpornościowy. Wzmacniają odporność organizmu, pomaga zwalczać infekcje wirusowe i bakteryjne

ODPODROŚĆ ORGANIZMU

- nieswoista-oporność(resistenta) : pozakomórkowa- bariery fizykochemiczne cechy genetyczne - humoralne czynniki osoczowe i płyny ustrojowe, komórkowa- pierwsza linia obrony (fagocytoza, zabijanie)makrofagi

- swoista - immunologiczna (immunitas); hormonalna-czynna: naturalna, sztuczna.-bierna: naturalna, sztuczna; komórkowa - wyspecjalizowane kom. efektorowe

ODWODNIENIE ORG ZW

Przed	Lekki 4-6% mc	Średni 6-10%mc	Ciężki 10 -15%mc
Stan świad	osowiałość	Apatia senność	Zamrocz. możliwe omdlenia
Postawa zw	Bz (niechęć do ruchu)	Leży chwiejny chód	Leży, zatacza się, ataksja
Wyraz oczu	Błyszczące niespokoj.	Spojrzenie zamglone oczy matowe	Spojrz nieprzyt, oczy matowe, rogówki mętne
Gałki oczne	bz	Zmniejsz. napięcie nieco zapadnięte	Zmniejsz napięcie, wyraźnie zapadnięte
Błona śluz	bz	Suche, przekrwione	B suche, blade, bladonie bieskie
Para- metry klini- czne CTO	Bz T-przyśp	C - bz; T przyśp; O-pogł przyśp	C-często subnorma; T-bardzo szybkie, nitkowate lub niewycz uwalne; O-płytki czasem zwolniony
Skóra okrywa wł	bz	Sucha, ciepła, zmniejsz elastycz., sierść matowa	Sucha zimna zmniejsz elastycz, włosy matowe, nastroszone
Szybk wypeł żył po nacisku	bz	Nieco opóźnione	Wydat nie opóźnio ne
pragnie nie	Często wzmożone	Zazwyczaj zmniejszone	brak
apetyt	Nieco zmniejszony	obniżony	brak
Ilość oddaw moczu	Zmniejszona	skąpomocz	Skąpo mocz bezmocz
Inne objawy	Ubytek 2-5% mc	Spadek do10% mc	Spadek mc o 10% oziębienie

RODZAJE DIET

1)odciążająca

głodowa i bezwodna; półgłodowa; niskobiałkowa; niskowęgl; niskotł; odciąż mechaniczna i chemiczna

2)obciążająca

ze wzmożonym odżywianiem; wysokobiałkowa; wysokowęgl; wysokotł

3)naprzemienna

4)pobudzająca

Ad1

Głodowa - zaprzestanie pod jedz i wody , 1-2 dni z wodą do 5 dni. Uporczywe wymioty, biegunki, zatrucia, otyłości, zap trzustki. Profilaktycznie jednodniowa dieta głodowa wskazana jest u zdrowych zw mięsożernych

Pólgłodowa - zmniejszenie il paszy lub ogr danego skł; Czas trwania do 2 tyg; Choroba przewl; negatywna przem mat, nerek wątroby; rekonwalescencja

Niskowęglowa - ograniczenie łatwo przysw węgl

Stos:Kwasica żwacza; cukrzyca; nieżyt jelit z nasil proc ferment

Niskobiałkowa - ogr białka; Stos: ch nerek; mocznica;

ch wątroby i trzustki; alkaloza, zasadowicazw; alergie, zatr pokarm; niekt ch zakaźne (kolibakterioza)

Niskotłuszczowa - stos ch wątr i trzustki; otłuszczenie; hiperlipidemia; biegunki

Odciąż mech - wyłączenie z pasz błonnika, twardych tk rośl - odciąż bł śl jamy ustnej, przełyku, żołądka. Schorzenie ukł pok; po zab chilurg na przew pok; zw stare

Odciąż chem - wykl środ drażniących śluz przew pok i zwiększ wydz soków traw. Choroby jamy ust, gardła; ch żoł; jelit; nerek; wątroby, serca.

Ad2

d.ze wzmożonym odżywianiem - stosuje się żywienie zw wysokokalorycznymi paszami z uwzględnieniem wszystkich składników pokarm. Celem diety jest wyrównanie wagi zw po przebytych chorobach.Choroby nowotw, nadm eksploat, wychudzenie, krwotoki, choroby pasożytnicze

d.wysokobiałkowe - stosuje się podwyższoną zawartość białka w paszy o 50 - 100% w stosunku do max zapotrzebowania. Stosuje się przy:ciąży, karmieniu, laktacji, wzrośćie młodych zw, u samców rozpłodowych; w okr niedoboru białka, rekonwl, po krwotokach, niedożywieniu, obniż odporn

d.wysokotłuszczowe - (u zw mięsożernych, świni); stosuje się : zwierzęta wychudzone; zw przebywające w niekorzystnych war term; zw ciężko pracujące

d. wysokowęglowa - stsowanie: alkaloza żwacza; ch nerek i wątroby; wysiłek fiz; żyw prenatalne ; zw wyniszczone

Ad3

d.naprzemienna gwałtowna zmiana sposobu żywienia na drugi z wyjątkiem przeżuwaczy. Cel: urozmaicenie żywienia, pobudza apetyt, powoduje lepsze wyk paszy. Szczególnie drób, mięsożerne, zw otłuszczone.

Ad4

d.pobudzająca - przy niedost sprawności wydzielniczej grucz trawiennych.; uposledzenie peryst jelit

(mech - błonnik; chem - drożdże, subst aromatyczne)

CHARAKTERYSTYKA 2 TYPÓW CHORÓB BIEGUNKOWYCH:

1) ZAPALNE - inwazje bł.śl. w okrężnicy, biegunka o charakterze dezyderii (np. Shigella, Campylobacter)

2) NIEZAPALNE - enterotoksyna lub uszkodzenie struktury nabłonka jelita cienkiego, biegunka wodna (np. Vibrio cholerae, E.Coli)

Prewencja nie dopuszcza do obniżenia odporności ogólnej

I)choroby o przyczynie bezpośredniej

II)występowanie choroby zależy w różnej mierze od przyczyn bezp. I pośrednich (np. różyca świń)

III)choroby wywołane przez czynniki warunkowo chorobotwórcze (zap. płuc)

IV)choroby wywołane przez czynniki nieożywione (krzywica, ochwat)

EPIZOOCJOLOGIA jest to nauka zajmująca się badaniem czynników i warunków związanych z występowaniem, szerzeniem się i zanikiem procesów zakaźnych oraz zapobieganiem i zwalczaniem chorób zakaźnych wśród zwierząt (ludzi-epidemiologia).

PANZOOCJA epizoocja obejmująca swoim zasięgiem kilka kręgów lub kontynentów.

EPIZOOTIOLOGICZNE DOCHODZENIA wykrywanie przyczyn, źródeł i mechaniczne niszczenie chorób.

EPIZOOTIOLOGICZNA SYTUACJA zachowania, zgony oraz (lub) stan zagrożenia zdrowia zw. Na określonym terenie i w określonym czasie z uwzględnieniem czynników osobniczych i środowiskowych.

CZYNNIK ETIOLOGICZNY biologiczny, chemiczny, fizyczny lub inny czynnik wywołujący określoną chorobę. Czynnikiem etiologicznym może być nadmiar, brak lub niedobór np. składnika pożywienia lub składnika otaczającego środowisko.

ZARAZEK drobnoustrój chorobotwórczy zaliczany do roślin lub stojący na pograniczu np. wirus, bakt.

REZERWUAR ZARAZKA naturalna biologiczne środowisko dla danego zarazka (gatunek, zwierze, roślina) lub wyjątkowo inne środ. Np. gleba, w której żyje i się rozmnaża

ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA człowiek, zwierze, roślina lub materia nieożywiona, z której zarazek lub inny biologiczny czynnik chorobotwórczy zostaje przeniesiony na organizm wrażliwy.

CHARAKT.CHOROBY ZAKAŹNEJ proces biologiczny zachodzący w org. ludzkim lub zwierzęcym w następstwie działania chorobotwórczego czynnika, biologicznego, którym mogą być: grzyby, bakterie, wirusy.

Cechą char. tych chorób jest cykliczność ich przebiegu.

Można w nim wyróżnić kilka okresów: 1-zakażenie 2-wylęganie 3-początek choroby 4-właściwe objawy choroby 5-zdrowienie.

ZAKAŻENIE wniknięcie do żywego organizmu biologicznego czynnika chorobotwórczego i rozwój w nim. Rozróżniamy zakażenie:

kontaktowe(przez styczność powstaje w wyniku bezpośredniego kontaktu)

kropelkowe(zak. powietrzne kropelkami śluzu, wydalanymi przez zakaż. zwierze lub człowieka podczas kaszlu, kichania, mówienia)

pokarmowe(zak. przez przewód pokarmowy drobnoustrojami chorobotw. znajdującymi się w żywności lub wodzie)

powietrzne(zakaż. wskutek wdychania powietrza zawierającego drobne cząstki płynu obarczone zarazkami)

pyłowe(zakaż.pow. za pośrednictwem pyłu zawier.zarazki)

wodne(zarazkami znajdującym się w wodzie np.; drogą pokarmową, przez spojówki lub skórę np.; gronkowiec złocisty)

pozajelitowe(parenteraine- zakażenie z pominięciem przew. pokarm zwłaszcza przez naruszenie ciągłości tkanek)

bezobjawowe(utajone- bez widocznych objawów choroby)

poronne(atypowe- zak.o łagodnym nietypowym i przeważnie krótkim przebiegiem),

mieszane

WRAŻLIWOSC NA ZAKAŻENIE stan org. sprzyjający rozwojowi w nim określonych drobnoustrojów.

SAMOZAKAŻENIE(autoinfekcja) zakażenie w następstwie uzjadliwienia się drobnoustr. Własnych, wchodzących w skład normalnej flory org. (choroba obrzękowa prosiąt- pod wpływem stresu e.coli staje się zjadliwa, puchną błony śluzowe jelit głównych i dróg oddech)

OKRES ZARAŹLIWOŚCI okres w którym osobnik zakażony może być źródłem zakażenia.

CHOROBA ZARAŹLIWA to chor.,która może przenosić się bezpośrednio lub pośrednio ze zwierzęcia zakażonego na zwierze zdrowe.

Wścieklizna okres wylegania 3-6tygodni. Wirus -czynnik etiologiczny o powinowactwie do ukł. Nerwowego aby doszło do zakażenia wirus musi wejść do tkanki. Na 9-10 dni przed wyst.objawów wścieklizny wirus już jest w ślinie. Każda choroba zarażliwa jest zakaźną. Nie każda zakaźna jest zaraźliwą (tężec-nie zaraźliwy, pryszczyca- zaraźliwa)

OGNISKO EPIZOOTYCZNE(epidemiologiczne) chore zw. Lub człow. Wraz z jego otoczeniem w którym istnieją warunki do przenoszenia czynnika chorobotw.na org. żywe.

NOSICIEL człow.zw. w którego org. Bytuje i rozmnaża się zarazek nie wywołując u niego objawów chorobotw., zarazek może być wydalany poza org. Nosiciela i być przyczyna zachorowania wrażliwych osób.

PRZENOSICIEL(WEKTOR) najczęściej stawonogi, które przenoszą zarazek ze źródła zakażenia bezpośrednio na osobnika wrażliwego lub pośrednio- zanieczyszczając żywność.

NIESWOISTA ODP.POZAKOMÓRKOWA

skóra i błony śluzowe: (drobnoustr.napotykają na barierę ochronną) dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, dróg moczowych, narządów płciowych.

Płaszcz kwasoty - głębsza okolica ma wyższą kwasowość, tam żyją bakt. Saprofityczne, bakt. Chorobotwórcze ulęgają tam unieszkodliwieniu. Zmiany chorobowe powodują zmiany skórne są to drogi wejścia bakterii. Skóra i owłosienie jest wskaźnikiem stanu zdrowia zw.

NIESWOISTE CZYNNIKI HUMORALNE są to ciała czynne obecne w płynach tkankowych i osoczu krwi. Ukł. Dopełniacza opsojonizacja, bakterioliza. Properdyna i interferon (glikoproteidy) transferyna (betaglobuliny) laktoferyna ( białko w ziarnistościach granulocyty obojętnochłonne) lizozyny (we włosach, ślinie, w jaju pod skorupą)

NIESWOISTA ODPOWIEDZ KOM.- fagocytoza.

ODPORNOŚĆ SWOISTA HUMORALNA ukierunkowana na antygeny. Podstawa odporności są immunoglobuliny wytwarzane w plazmocytach czyli przekształconych limfocytach B. Immunoglobuliny (Ig) dzieli się ze względu na rodzaj łańcucha (sekwencji aminokwasów) IgM, IgG, IgA, IgD,

a. podporn.bierna naturalna z przeciwciał zawartych w siarze (koń- ciała odpornościowe nie przechodzą ale łożysko po porodzie odchodzi natychmiast - łożysko rzekome; łożysko prawdziwe - zrośnięte z błoną naczyniami krwionośnymi. U ptaków odpor. bierna naturalna pochodzi z woreczka żółtkowego).

b. odporn.czynna humoralna jest to wytworzenie przeciwciał w wyniku naturalnego zetknięcia się org. Z drobnoustr( po odbytych jakichś chorobach bądź po zetknięciu się z chorym.

c. odporn.bierna sztuczna surowica (odpor. Krótkotrwała)

d. odpor.czynna sztuczna - szczepionki płodu, antygen wprowadzany do organizmu osłabiony, powoduje wytworzenie przeciwciał długotrwała odporność.)

ODPOR.SWOISTA KOMÓRKOWA komórki NK i K powstają w szpiku, a we krwi są widoczne jako linf. duże i średnie. Limfocyty T cytotoksyczne (Tc) immunofagocytoza - przykład zazębiania się odpor.nieswoistej ze swoistą (antygen + przeciwciało + dopełniacz) limfocyty T pomocnicze (Th) limfo.T Supresorowe (Ts).

Probiotyki preparaty zawierające tylko 1 lub kilka rodzajów bakterii, które są stosowane w celu poprawy efektów ekonom produkcji.

Acid Pack 4 Way wskazania: eliminacja z paszy: pałeczek gram - (E Coli, Salmonella); poprawa jakości wody pitnej; uaktywnienie enz trawiennych; przyśpieszenie trawienia białek mleka u zw ssących; wyrównanie bilansu wodnego org; szybkie udost energii z paszy; hamowanie rozwoju bakt patogennych. Stosowanie i dawkowanie - podajemy do paszy i do wody pitnej. Karencja - brak.

Natrium chloratum 0.9 NaCl

Właściwości i działanie: chlorek sodu uzupełnia płyny ustrojowe w odwodnieniu org, w obniżonym cisnieniu, po obfitych krwotokach, w ostrych biegunkach. Jego ciś osm jest równe ciś osm cieczy ustr zw. Wskazania - duża utrata krwi, przewlekła biegunka, schorzenia dróg moczowych, zatrucia solą kuchenną, rozległe oparzenia jako rozpuszcz wielu leków do wstrzykiwań, wymagający przygotowania bezpośr przed użyciem np. penicyliny, hormonów. Stosowanie i dawkowanie: podskórne, dootrzewnowe, dożyłowe. Konie, duże przeżuwacze 1000-5000ml, małe przeż, świnie 250 - 1250ml; psy koty 2 - 20 ml/kg mc.

Płyn wieloelektrolitowy

Właściwości i działanie: powoduje wyrównanie zaburzeń w gospodarce wodnoelektrolitowej, powstałych na skutek odwodnienia org. Powiększa obj krwi w org i wyrównuje poziom elektrolitów w surowicy. Wskazania: biegunki, stany odwodnieniowe, wyniszczenie org i charłactwo, krwotoki zewn i wewn, wstrząs, zapaść, ostra kwasica żwacza, zaburzenia przem materii. Dawkowanie jak wyżej.

PREPARATY PRZECIWANEMICZNE I KRWIOTWÓRCZE: Aniron, Bioferon, Ferrodex, Suidestron, Suiferovit, Sufferin.

Żywienie osesków w przypadku braku mleka matki.

Preparaty mlekozastępcze na bazie mleka krowiego.

Skład chem mleka

	sm	Tł	lakt
Człowiek	21.1	3.2	6,3
krowa	12.2	3.4	4,8
Owca	17.8	6.5	4,5
Koń	9.7	1	6,2
Świnia	14.4	4.5	3,5
Pies	21.5	10	3,2

Żywienie przy schorzeniach skóry

60 - 70% uczuleń to skutek żywienia

najczęstsze alergeny:

1)mleko i jego przetwory (laktoalbumina i laktoglobulina - czynniki alerg)

2)jaja (białko, a alergenem - owoalbumina)

3)mięso zw (najcz ryb, wieprzowe, rzadziej bydlęce, baranie i końskie)

4)produkty zbożowe (skrobia, zarodniki atakujące ziarno, a w prod przetw dodatki np. drożdże)

5)inne prod rośl (ziemniaki)

BSE u bydła

Śmiertelna choroba bydła dotycząca mózgowia

Objawy nerwowość i nadpobudliwość, nadm reakcje na bodźce słuchowe i dotykowe.

Okres inkubacji 3-10lat

Źródło zakażenia:

Pewne: skarmianie mączką mięsno-kostną pochodzącą od zw chorych

Możliwe : zakaż przez mleko; nasienie; łożysko.

---