2. Oczekiwania właścicieli ferm wobec lek.wet. i oczekiwania lek.wet. profilaktyka wobec fermy

Oczekiwania producentów wobec lekarzy wet.

1. Prowadzenie dokumentacji kosztów obsługi weterynaryjnej, wiedząc, że ochrona zdrowia sprzyja wysokiej produkcyjności i zwiększa dochodowość fermy.

2.Planowanie na przyszłość przewidywanych kosztów i proponowanie rozwiązań finansowych.

3. W obliczu rosnącej presji ekonomicznej na fermy, lekarz wet. powinien wiedzieć, że diagnozowanie i leczenie chorych zwierząt osłabia potencjał wzrostu produkcji w

rozumieniu długoterminowym.

4. Stabilny, długoterminowy postęp w chowie zwierząt występuje, gdy lekarz profilaktyk jest w stanie pomóc producentowi podejmować decyzje ważne dla zdrowia stada, traktując stado jako całość.

5.Podstawowe zadanie dla lekarza wet. profilaktyka, to zmiana gaży z zależnej od zabiegów, na gażę za doradzanie, lub doradztwo biznesowe, które skupia się na finansowej wydajności fermy.

6. Lekarz profilaktyk jest logicznie postrzegany jako osoba dostarczająca danych z innych źródeł.

7. Niezdolność lekarzy wet. do przestawienia się na management produkcyjny, nastawiony na zdrowie zwierząt i doradzanie wynika najczęściej z ich niedostatków edukacyjnych.

8. Jeśli lekarz wet. może poprawić swoją wiedzę w zakresie żywienia zwierząt, managementu, czy rozrodu i ekonomiki fermy, zyskuje potencjał, dzięki któremu producenci będą chcieli korzystać z kontaktów z nim w zakresie ochrony zdrowia i problemów produkcyjnych.

Podstawowe wymagania niezbędne dla podjęcia pracy ze stadem(niezbędne minimum)

1) Zagrody, zastawki, miejsca udojowe pozwalające na łatwe i szybkie przeprowadzenie badania rektalnego, badania zdrowotności wymienia, i pobierania próbek

2) Dokładna i wyróżniająca identyfikacja każdego zwierzęcia –wymrażanie, duże kolczyki na obu uszach, lub identyfikacja elektroniczna

3) Dokładny, ale prosty dziennik prowadzony przez farmera, który musi wnosić raporty z każdego miesiąca, informacje nt. zmian w managemencie, które mogą wpływać na występowanie niektórych chorób lub na wydajność

4) Wyposażenie ułatwiające gromadzenie i przetwarzanie danych szybko i bezbłędnie (np. centralne biuro, lub komputer z odpowiednim programem).

3. Zasady monitorowania zdrowia stada zwierząt

Monitorowanie, a cele właściciela

• określenie celów jest krytyczną częścią ogólnego procesu monitorowania

• cele maja dostarczyć motywacji i ukierunkowaćfermę

• są różne na różnych fermach i ewoluują w czasie

• powinny być mierzalne i mieć ramy czasowe (np. wzrost liczby odchowywanych prosiąt do 9,5/miot do przyszłego stycznia)

• wybór właściwych celów może być procesem kompleksowym i musi być dokonany we współpracy z klientem – który ma prawo stawiania własnych celów, nie zawsze zgodnych z typowymi w danej branży.

Najważniejsze zasady monitorowania zdrowia stada

1.Zebrać i oszacować logiczny zestaw parametrów zbiorczych

• zbierać i porządkować dane w sposób uzgodniony i zrozumiały dla klienta

• dopasować oceniane parametry do danej fermy

• okres podlegający ocenie zależy od typu jednostki produkcyjnej i jej wielkości

• (dla ferm bydła mlecznego typowym okresem jest 1 miesiąc, dla dobrych ferm może wystarczyć raz na kwartał lub pół roku, dla dużych porodówek nawet co

tydzień, im bardziej skomplikowany system produkcji, tym krótsze odstępy).

2. Monitorowanie powinno być na tyle, na ile to możliwe efektywne, proste, szybkie i dostosowane do potrzeb fermy

• im mniej dodatkowych danych, tym lepiej

• jeśli to możliwe, wykorzystywać dane zebrane dla innych celów

3. Zachowuj tylko te dane, które są przydatne, ale wykorzystuj dane, które zebrałeś

• Monitoring służy do wpływania na plany, decyzje i przedsięwzięcia fermy.

• Zbieranie danych, które nie są wykorzystywane psuje współpracę z farmerem, a kosztuje czas, wysiłek i pieniądze

4. Dobre systemy monitorowania segregują/organizują dane w celu uzyskania informacji

• z monitorowania muszą wynikać jednoznaczne konkluzje

5. Informacja musi być dostępna w czasie, w którym jest wykorzystywana

• ważne jest, aby czas przetwarzania danych był jak najkrótszy

• system przetwarzania danych ma za zadanie zebrać, przechowywać i analizować dane i prezentować informację hodowcy w sposób prosty i zrozumiały (komputeryzacja)

6. Monitorowanie powinno poszukiwać wyjaśnienia interakcji między czynnikami oddziałującymi na efekty fermy.

• Powinno zawierać ocenę ekonomiczną powstałych odchyleń od realizacji celu stada.

• Np. zmiany w produkcji mleka mogą być obiciem problemów z mastitis, programem

żywienia, sezonem, czy efektywnością rozrodu

7. Monitorowanie dotyczy populacji, a nie osobników

• Do interpretacji łatwiejsze są np. odsetki (śmiertelność na 100 jagniąt, liczba

przypadków mastitis/miesiąc, średnia liczba prosiąt w miocie).

8. Uzyskane informacje należy przedstawić hodowcy w jasny, zrozumiały i najlepiej graficzny sposób.

• Jeśli mamy tabelki, to dane najważniejsze należy podkreślić.

• Najlepiej prezentować dane osobiście.

4. Cel i sposób prowadzenia monitoringu laboratoryjnego stada zwierząt

Wysoka wydajność krów wymaga ich żywienia dostosowanego do faktycznych

potrzeb, a błędy żywieniowe, czy niedostatki/nadmiar niektórych składników odbijają

się na równowadze metabolicznej krów. Zaburzenia metaboliczne sprzyjają występowaniu: zalegania, ketozy, ochwatu, stanów zapalnych narządu rozrodczego, zaburzeń cyklu jajnikowego, skrętowi/przemieszczeniu trawieńca i in.

Rokowanie w przypadku takich zachorowań jest zdecydowanie gorsze, jeśli współistnieją z nimi zaburzenia metaboliczne. Parametry potrzebne jako odniesienie dla monitoringu laboratoryjnego

• Analiza wydajności

• BCS (raz na miesiąc przez cały rok)

• Wyniki rozrodu

• Występowanie chorób (rodzaj, częstość,

nasilenie)

• Sposób tworzenia TMR, jakość składników

• Dokładne oględziny fermy

• Inne w razie potrzeby…

Pożądane cechy systemu dokumentacji

1.Motywacja dla prowadzenia zapisów (np. wyniki badania narządu rozrodczego, szczepienia), wizyta lek.wet. powinna zaczynać się od analizy dokumentacji.

2.Identyfikacja zwierząt musi być niezawodna

3.Prostota – gdy są wątpliwości, trzeba zapisać wersję prostszą

4.Trwałość zapisów

5.Szybkość dostępu do danych i ich przetwarzanie (komputer)

6.Szybki dostęp do informacji (systemy, menu, poprawa poleceń, struktura bazy danych)

Po co prowadzić monitoring laboratoryjny stada? (na przykładzie bydła mlecznego)

u bydła wczesne objawy choroby są często trudne do zauważenia;

- grupowy system utrzymania utrudnia, a często uniemożliwia szybkie wykrycie zwierząt chorych;

- im wcześniej zostaną wykryte zaburzenia, tym mniej zwierząt zachoruje i tym mniejsze będą koszty choroby;

- wyniki badań laboratoryjnych mogą wskazywać na istotne odchylenie od normy, gdy nie występują jeszcze objawy kliniczne patologii

Sposób prowadzenia monitoringu

1. Wybór grupy reprezentatywnej

a) 3 grupy po 7 sztuk w każdej:

I –– krowy w szczycie laktacji

II –– krowy u schyłku laktacji

III –– krowy zasuszone

b) 3 grupy po 7 sztuk w każdej:

-- ok.. 4--5 tydzień po porodzie

-- ok.. 4 m--ca ciąży

-- krowy zasuszone

c) Wybieramy po 10 sztuk w I, II i III trymestrze ciąży

d) Model Madeja i Pinkiewicza

10 –– 15%

20 –– 30 %

2. I. określenie potrzeby badań

II. wybór grupy reprezentatywnej i oględziny

III. wywiad i zbieranie informacji o stadzie

IV. wstępna diagnoza

V. weryfikacja przy użyciu badań celowych :

- badania biochemiczne krwi

- badania morfologiczne krwi

- badanie treści żwacza

- badanie paszy

Analiza

- wydajności

-żywienia

-upadków

- zachorowań

-określenie warunków zoohigienicznych

VI. rozpoznanie ostateczne

3. Pobranie krwi do badań

Sposób pobierania krwi do badań

• W naszych oznaczeniach pobieramy krew z żyły szyjnej zewnętrznej, gdyż normy dla

parametrów biochemicznych krwi dotyczą najczęściej krwi pobranej z żyły szyjnej zewnętrznej.

• Pobranie krwi z żyły / tętnicy ogonowej może utrudnić ocenę parametrów gazometrii, a w przypadku żyły mlecznej będzie zmieniony wynik tych składników, które są

przekazywane do mleka z krwi. Terminy pobierania krwi

• polecane jest pobranie krwi ok. 2 godzin po porannym odpasie krów,

• w większości ferm „dobrą porą” jest czas między 8,00-10,00,

• powyższy termin dobrze współgra z godzinami pracy laboratoriów diagnostycznych

• Typowe odstępy dla stada „zdrowego” to 3-12 miesięcy, w zależności od wielkości stada

• W przypadku istotnej zmiany karmy/ karmienia pobranie próbek co najmniej 3 tygodnie po fakcie

• Im większe stado, bardziej skomplikowana organizacja, tym częściej powtarzamy monitoring

• W stadzie „problemowym” wskazane powtórzenie badań po 1 miesiącu.

Inne materiały biologiczne badane w monitoringu laboratoryjnym

MOCZ: pH, ciała ketonowe,

MLEKO: mocznik, komórki somatyczne,

bakterie, białko, tłuszcz

SOK ŻWACZOWY: pH, ocena ruchliwości oraz

wielkości wymoczków

KAŁ : badanie bakteriologiczne

KARMA: zmiana silosu, nowy zakup,

zastrzeżenia

PARAMETRY ŚRODOWISKA: bioaerozol