WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE
WYDZIAŁ NAUK SPOŁECZNO-PEDAGOGICZNYCH
W KATOWICACH
KIERUNEK:
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA
Temat: Uczenie się przez przeżywanie - metody eksponujące.
Opracowali:
Daniel Bagiński
Sebastian Bednarczyk
Adrian Grodoń
Anna Gutowska
Marcin Krawczyk
Katarzyna Tlałka
KATOWICE 2011
1. Pojęcia i tezy wprowadzające jako uzasadnienie modelu - metody
Metoda kształcenia jest to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów. O wartości metod nauczania decyduje charakter czynności nauczycieli i uczniów oraz środków dydaktycznych wspierających lub zastępujących niektóre czynności. Wartość metody zależy zwłaszcza od tego, czy i w jakim stopniu wywołuje ona poznawczą, emocjonalną i praktyczną aktywność samych uczniów, tak niezbędną w badaniu rzeczywistości i oddziaływaniu na nią.
Dyskusja jest szczególną metodą nauczania, procedurą, strategią, która użyta być może zarówno samodzielnie jak i w ramach innych modeli. Jest to uporządkowana interakcja (wymiana) werbalna oraz wyrażanie myśli na jakiś temat. Nauczyciele posługują się dyskusją, żeby: doskonalić myślenie uczniów i pomóc im nadać znaczenie treści nauczania, zachęcić uczniów do aktywnego zaangażowania się w lekcje, umożliwienie uczniom opanowanie istotnych umiejętności komunikacyjnych i procesów poznawczych.
2. Wyniki badań naukowych związanych z realizacją danego modelu
Wewnętrzna logika dyskusji i jej odbicie w świadomości uczniów mogą sprawić, że różnica stanowisk w trakcie dyskusji może utrwalić stare konflikty między uczniami i rodzić nowe. Psychologowie mówią o „ efekcie aureoli” albo „ efekcie halo”, który polega na tym, że jeżeli ktoś w jakiejś konkretnej sytuacji wzbudzi w nas niechęć, albo sympatię mamy skłonność do zgeneralizowania naszego stosunku do niego i od tej pory przy zupełnie innych okazjach odnosimy się do niego z niechęcią , albo jeśli raz poczuliśmy do niego sympatię jesteśmy o nim dobrego zdania. W dyskusji przejawia się współzawodnictwo uczestników, którzy dążą do przedstawienia zalet własnego stanowiska. Dyskusja służy również walce wtedy jej uczestnicy dążą do utrudnienia oponentom przedstawienia swojej racji i do usunięcia z pola dyskusji zwalczanego Stanowska np. poprzez ośmieszanie, zagrożenie, techniki izolowania przeciwnika od grupy, wzbudzania negatywnego nastawienia do przeciwnika u osób trzecich itp.
3. Właściwości modelu (zakładane efekty - zakres zastosowania modelu, bieg zajęć, struktura środowiska dydaktycznego)
Dyskusja służy opanowaniu pojęć, reguł, rozwiązań problemów dzięki uzupełnianiu się wiedzy nauczyciela i uczniów. Jest dobrą podstawą do kształtowania wartości. Dyskusja służy do korzystania z wiedzy w sytuacjach społecznych, wybieraniu rozwiązania i drogi postępowania w obliczu różnych poglądów i odmiennych celów. Jest sposobem na zdobywanie autorytetu i przywództwa. Dyskusja stosowana jest na lekcjach przedmiotów humanistycznych, z okazji tematów nawiązujących do bogatych doświadczeń młodzieży i ocen moralnych. Natomiast trudno jest mówić o dyskusji na lekcjach matematyki, fizyki. Aby dyskusja przyniosła spodziewane rezultaty, jako metoda opanowania materiału nauczania, najważniejszą czynnością nauczyciela powinno być nadawanie spójności elementom wypowiedzi uczniów. Dyskusja powinna być zgodna z regułami partnerskiej pracy kolektywnej nauczyciela i uczniów.
Bieg zajęć:
- ustalenie przedmiotu dyskusji - przypomnienie wiadomości potrzebnych do dyskusji, uzupełnienie luk wiedzy, sprawdzenie czy uczniowie prawidłowo rozumieją potrzebne pojęcia,
- wzbudzanie dyskusji - trudności z wywołaniem dyskusji mogą być spowodowane niechęcią uczniów do podjęcia dyskusji, postawą autokratyczną lub agresywną nauczyciela wobec uczniów zmęczenia uczniów, zdenerwowania,
- utrzymanie kierunku dyskusji - nauczyciel zabiera glos po każdej wypowiedzi ucznia ,aby przedstawić klasie jej treść i podporządkować ją planowi dyskusji,
- kontrolowanie wychowawczych konsekwencji dyskusji - włączenie w tok dyskusji wszystkich uczniów,
- nadzór nad formalną stroną dyskusji - dyskusja wymaga organizatora, może być nim nauczyciel, uczeń - przywódca cieszący się autorytetem,
-zebranie rezultatów dyskusji - w sferze materiału nauczania i samego procesu dyskutowania - analiza dyskusji,
4. Postępowanie nauczyciela - zadania przed zajęciami, po zajęciach
Zadania nauczyciela przed zajęciami:
-dobór materiału do dyskusji,
-określenie struktury końcowej wiedzy do ,której dyskusja ma prowadzić,
-przewidywanie stanowisk w dyskusji - jakich stanowisk może zabraknąć i jak spowodować żeby się pojawiły i jak spowodować żeby w dyskusji brało wielu uczniów,
-scenariusz dyskusji- wzorzec dyskusji, wytyczne dla nauczyciela,
Zadania nauczyciela po zajęciach:
- rozwiązanie problemu uzupełnienie wiedzy uczniów,
- zgłębienie tematu - zestawienie różnych punktów widzenia i odmiennych poglądów,
- uzgodnienie stanowiska, wybór między racjami, opracowanie stanowiska kompromisowego,
-wybór jednego stanowiska, porównanie racji i propozycji, wybór ze względu na kryteria opracowane przez uczniów lub podane przez nauczyciela,
5. Komunikacja podczas zajęć - poprawność logiczna oraz klimat emocjonalny pytań i poleceń nauczyciela
Dyskusja w klasie będzie wartościowym ćwiczeniem uczniów, jeżeli w czasie jej przebiegu nauczyciel zastosuje reguły partnerskiej pracy kolektywnej. Jeżeli przedmiotem dyskusji ma być ocena moralna, to formuła słowna powinna zawierać problem, tezę, pytanie np., „ co usprawiedliwia postępek..?”, „Czy wolno było przebaczyć…?”, „czy mógł postąpić inaczej …? „.
Przyczyną złej komunikacji podczas dyskusji może być błąd nauczyciela : uczniowie nie wiedzą dokładnie, o czym dyskutować, nie są do dyskusji przygotowani, pytanie mające spowodować dyskusję jest zbyt łatwe i nikt nie chce ryzykować ośmieszania się banalną odpowiedzią albo zbyt trudne. Dlatego też pytania trudne nauczyciel powinien rozbić na kilka bardziej szczegółowych albo je przeformułować
Literatura:
Arends R. „Uczmy się nauczać” . WSIP, Warszawa 1989r.
Okoń W. „ Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej” , Żak, Warszawa 1998r.
Kruszewski K. „Sztuka nauczania czynności nauczyciela”, PWN, Warszawa 1995r.
Konarzewski K. „ Sztuka nauczania Szkoła”, PWN, Warszawa 1992r.