Odżywianie organizmów samożywnych:
Rośliny to organizmy samożywne - wytwarzają pokarm(zw.org.)z pobranych ze środowiska zw. nieorganicznych (H2O,CO2) przy udziale energii słonecznej - fotosynteza.
Przystosowanie liści do fotosyntezy - obecność chlorofilu(zielonego barwnika) zawartego w chloroplastach(ciałka zieleni), który pochłania energię promieni słonecznych; występowanie chlorofilu głównie w komórkach tkanki miękiszowej liścia; charakterystyczne ułożenie komórek miękiszu palisadowego i gąbczastego.
Przebieg procesu fotosyntezy - faza świetlna - fotoliza - rozbicie cząsteczki H2O przy udziale światła / faza ciemna-powstanie cukru.
Hydrofity - rośliny środowisk wilgotnych lub mokrych.
Kserofity - rośliny środowisk suchych.
Różnica w budowie hydrofitów i kserofitów dotyczących przeprowadzenia fotosyntezy - hydrofity - bardzo cienka lub brak kutykuli, aparaty szparkowe w górnej skórce liścia kserofity-gruba kutykula, kilkuwarstwowa skórka,
aparaty szparkowe w dolnej skórce ukryte w zagłębieniach.
Intensywność procesu fotosyntezy zależy od: obecności światła i jego natężenia, stężenia CO2,obecności wody, temperatury, zawartości soli mineralnych, stadium rozwojowego roślin, zawartości chlorofilu w komórkach.
Wpływ warunków zewnętrznych na intensywność procesu fotosyntezy- światło-potrzebne w pierwszej fazie fotosyntezy, zmiana jego natężenia związana jest z porą dnia i roku oraz zanieczyszczeniem środowiska, zbyt duże natężenie wpływa ujemnie na przebieg fotosyntezy, gdyż powoduje zatrzymanie CO2 poprzez zamykanie aparatów szparkowych CO2-istnieje zależność między intensywnością fotosyntezy, natężeniem światła i stężeniem CO2-jeśli natężenie światła jest małe, ogranicza wydajność fotosyntezy(przy mocnym oświetleniu -tempo przebiegu fotosyntezy zależy od stężenia CO2-wzrost stężenia CO2 powoduje wzrost intensywności fotosyntezy temperatura-fotosynteza najintensywniej
przebiega w temp. od 20oC do 30oC,zarówno niższa jak i wyższa temp. ogranicza jej intensywność woda-niezbędna w pierwszej fazie, decyduje o stopniu rozwartości aparatów szparkowych, regulując wymianę gazową sole mineralne-niezbędne w procesie fotosyntezy są: magnez, składnik chlorofilu, azot, którego obecność decyduje o powstaniu chlorofilu.
Odżywianie się organizmów cudzożywnych:
Organizmy cudzożywne(heterofity) - nie potrafią wytwarzać zw. org. i zmuszane są do ich pobierania z zewnątrz; należą do nich: większość bakterii, wiele grzybów, zwierzęta.
Podział organizmów cudzożywnych ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu - biofagiroślinożercy, mięsożercy(drapieżcy i padlinożercy),wszystkożercy saprobiontysaprofity, saprofagi (kałożercy, mułożercy, glebożercy), pasożyty: wewnętrzne i zewnętrzne
Charakterystyka:
Briofagi -organizmy odżywiające się tkankami lub całymi organizmami: roślinożercy -konsumenci pierwszego rzędu, drugi organ łańcucha pokarmowego, odżywia się głównie lub wyłącznie roślinami mięsożercy-konsumenci II rzędu-drapieżcy zabijający ofiarę i padlinożercy(odżywiają się resztkami pokarmu) wszystkożercy-odżywiają się pokarmem roślinnym i zwierzęcym rośliny
owadożerne(rosiczki)- odżywiają się owadami lub małymi zwierzętami,częściowo przeprowadzają fotosyntezę.
Saprobionty -organizmy odżywiające się szczątkami roślin i zwierząt występującymi w glebie, mule i wodzie: saprofity(roztocza)-głównie bakterie i grzyby, to organizmy odżywiające się zw. org. pochodzącymi z rozkładu martwych szczątków roślin i zwierząt, wydzielają enzymy trawienne na zew. organizmu saprofagi-zwierzęta odżywiające się martwą materią org., zaliczamy do nich larwy owadów, pierścienice, małże, dzielimy je na kałożerców, mułozerców i glebożerców.
Pasożyty - organizmy żyjące i rozwijające się na lub w innym organizmie, który jest ich żywicielem i któremu przynoszą szkody, nie doprowadzają jednak do jego śmierci: zewnętrzne- wszy, kleszcze, pchły, pijawki wewnętrzne - glista, tasiemiec.
Przystosowanie do odżywiania:
Trawienie - rozkład pokarmu na składniki proste, przyswajane przez organizm, zachodzący zwykle w przewodzie pokarmowym.
Przystosowanie do odżywiania cudzożywnego - mechanizm trawienia pokarmu: organizmy jednokomórkowe(ameba, euglena)-pokarm trawiony jest w wodniczce pokarmowej, niestrawione resztki usuwane są błoną komórkową jamochłony(stułbia)-jama chłonąco - trawiąca i wodniczki pokarmowe, brak odbytu płazińce(tasiemiec)-brak przewodu pokarmowego, pokarm przenika do wnętrza ciała przez cała powierzchnię ciała obleńce(glista)-przewód pokarmowy w postaci prostej rurki z odbytem pierścienice i kolejne grupy-przewód pokarmowy podzielony na odcinki i gruczoły trawienne.
Przystosowanie-mechanizm pobierania pokarm: zwierzęta wodne-obecność aparatu filtrującego u zwierząt wodnych(odnóża u pąkli, skrzela u małży, fiszbiny u wieloryba) zwierzęta drapieżne-obecność zębów u zwierząt drapieżnych(tygrysy, lwy, hieny itp.) ptaki-mocne dzioby u ptaków drapieżnych, obecność wola(przejściowy magazyn pożywienia)u ptaków drapieżnych, żołądek mięśniowy u ptaków odżywiających się twardym pokarmem
roślinnym, obecność tarki na języku u śliniaków owady-płytki chitynowe w żołądku niektórych owadów np. pasikonika, charakterystyczne typy aparatów gębowych:- ssący u motyla ,-liżący u muchy,- kłująco - ssący u wesz, komarów i pcheł,- gryzący u chrząszczy, modliszek, ważek.
Budowa układu pokarmowego u kręgowców: jama gębowa-trawienie mechaniczne i wstępne, trawienie dzięki obecności śliny gardziel-odcinek wspólny układu pokarmowego i oddechowego przełyk-przewód łączący gardziel z żołądkiem żołądek-miejsce przechowywania, rozcierania i trawienia pokarmu jelito cienkie-trawienie pokarmu, wchłanianie pokarmu dzięki obecności kosmków jelitowych do krwi i limfy jelito grube-formowanie i wydzielanie kału.