O

dżywianie organizmów samożywnych:

Ro

śliny to organizmy samożywne - wytwarzają pokarm(zw.org.)z pobranych ze środowiska

zw. nieorganicznych (H

2

O,CO

2

) przy udziale energii słonecznej – fotosynteza.

Przystosowanie liści do fotosyntezy - obecność chlorofilu(zielonego barwnika) zawartego w

chloroplastach(ciałka zieleni), który pochłania energię promieni słonecznych; występowanie
chlorofilu głównie w komórkach tkanki miękiszowej liścia; charakterystyczne ułożenie

komórek miękiszu palisadowego i gąbczastego.

Przebieg procesu fotosyntezy - faza świetlna - fotoliza - rozbicie cząsteczki H

2

O przy

udziale światła / faza ciemna-powstanie cukru.

Hydrofity - rośliny środowisk wilgotnych lub mokrych.

Kserofity - rośliny środowisk suchych.

Różnica w budowie hydrofitów i kserofitów dotyczących przeprowadzenia fotosyntezy -

hydrofity - bardzo cienka lub brak kutykuli, aparaty szparkowe w górnej skórce liścia

kserofity-gruba kutykula, kilkuwarstwowa skórka,

aparaty szparkowe w dolnej skórce ukryte w zagłębieniach.

Intensywność procesu fotosyntezy zależy od: obecności światła i jego natężenia, stężenia

CO

2

,obecności wody, temperatury, zawartości soli mineralnych, stadium rozwojowego roślin,

zawartości chlorofilu w komórkach.

Wpływ warunków zewnętrznych na intensywność procesu fotosyntezy- światło-potrzebne

w pierwszej fazie fotosyntezy, zmiana jego natężenia związana jest z porą dnia i roku oraz

zanieczyszczeniem środowiska, zbyt duże natężenie wpływa ujemnie na przebieg fotosyntezy,

gdyż powoduje zatrzymanie CO

2

poprzez zamykanie aparatów szparkowych CO

2

-istnieje

zależność między intensywnością fotosyntezy, natężeniem światła i stężeniem CO

2

-jeśli

natężenie światła jest małe, ogranicza wydajność fotosyntezy(przy mocnym oświetleniu -

tempo przebiegu fotosyntezy zależy od stężenia CO

2

-wzrost stężenia CO

2

powoduje wzrost

intensywności fotosyntezy temperatura-fotosynteza najintensywniej

przebiega w temp. od 20

o

C do 30

o

C,zarówno niższa jak i wyższa temp. ogranicza jej

intensywność woda-niezbędna w pierwszej fazie, decyduje o stopniu rozwartości aparatów

szparkowych, regulując wymianę gazową sole mineralne-niezbędne w procesie fotosyntezy

są: magnez, składnik chlorofilu, azot, którego obecność decyduje o powstaniu chlorofilu.

O

dżywianie się organizmów cudzożywnych:

Organizmy cudzożywne(heterofity) - nie potrafią wytwarzać zw. org. i zmuszane są do ich

pobierania z zewnątrz; należą do nich: większość bakterii, wiele grzybów, zwierzęta.

Podział organizmów cudzożywnych ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu -

biofagiroślinożercy, mięsożercy(drapieżcy i padlinożercy),wszystkożercy

saprobiontysaprofity, saprofagi (kałożercy, mułożercy, glebożercy), pasożyty: wewnętrzne i

zewnętrzne

C

harakterystyka:

Briofagi -organizmy odżywiające się tkankami lub całymi organizmami: roślinożercy -

konsumenci pierwszego rzędu, drugi organ łańcucha pokarmowego, odżywia się głównie lub
wyłącznie roślinami mięsożercy-konsumenci II rzędu-drapieżcy zabijający ofiarę i

padlinożercy(odżywiają się resztkami pokarmu) wszystkożercy-odżywiają się pokarmem

roślinnym i zwierzęcym rośliny

owadożerne(rosiczki)- odżywiają się owadami lub małymi zwierzętami,częściowo
przeprowadzają fotosyntezę.

Saprobionty -organizmy odżywiające się szczątkami roślin i zwierząt występującymi w

glebie, mule i wodzie: saprofity(roztocza)-głównie bakterie i grzyby, to organizmy

odżywiające się zw. org. pochodzącymi z rozkładu martwych szczątków roślin i zwierząt,

wydzielają enzymy trawienne na zew. organizmu saprofagi-zwierzęta odżywiające się martwą

materią org., zaliczamy do nich larwy owadów, pierścienice, małże, dzielimy je na
kałożerców, mułozerców i glebożerców.

Pasożyty - organizmy żyjące i rozwijające się na lub w innym organizmie, który jest ich
żywicielem i któremu przynoszą szkody, nie doprowadzają jednak do jego śmierci:

zewnętrzne- wszy, kleszcze, pchły, pijawki wewnętrzne - glista, tasiemiec.

P

rzystosowanie do odżywiania:

Trawienie - rozkład pokarmu na składniki proste, przyswajane przez organizm, zachodzący

zwykle w przewodzie pokarmowym.

Przystosowanie do odżywiania cudzożywnego - mechanizm trawienia pokarmu:

organizmy jednokomórkowe(ameba, euglena)-pokarm trawiony jest w wodniczce

pokarmowej, niestrawione resztki usuwane są błoną komórkową jamochłony(stułbia)-jama

chłonąco - trawiąca i wodniczki pokarmowe, brak odbytu płazińce(tasiemiec)-brak przewodu

pokarmowego, pokarm przenika do wnętrza ciała przez cała powierzchnię ciała

obleńce(glista)-przewód pokarmowy w postaci prostej rurki z odbytem pierścienice i kolejne

grupy-przewód pokarmowy podzielony na odcinki i gruczoły trawienne.

Przystosowanie-mechanizm pobierania pokarm: zwierzęta wodne-obecność aparatu

filtrującego u zwierząt wodnych(odnóża u pąkli, skrzela u małży, fiszbiny u wieloryba)

zwierzęta drapieżne-obecność zębów u zwierząt drapieżnych(tygrysy, lwy, hieny itp.) ptaki-

mocne dzioby u ptaków drapieżnych, obecność wola(przejściowy magazyn pożywienia)u

ptaków drapieżnych, żołądek mięśniowy u ptaków odżywiających się twardym pokarmem
roślinnym, obecność tarki na języku u śliniaków owady-płytki chitynowe w żołądku

niektórych owadów np. pasikonika, charakterystyczne typy aparatów gębowych:- ssący u

motyla ,-liżący u muchy,- kłująco - ssący u wesz, komarów i pcheł,- gryzący u chrząszczy,

modliszek, ważek.

Budowa układu pokarmowego u kręgowców: jama gębowa-trawienie mechaniczne i

wstępne, trawienie dzięki obecności śliny gardziel-odcinek wspólny układu pokarmowego i
oddechowego przełyk-przewód łączący gardziel z żołądkiem żołądek-miejsce

przechowywania, rozcierania i trawienia pokarmu jelito cienkie-trawienie pokarmu,

wchłanianie pokarmu dzięki obecności kosmków jelitowych do krwi i limfy jelito grube-

formowanie i wydzielanie kału.