LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 1
Autor: Ewa Úak
TEST PRZED PRÓBNŃ MATURŃ 2008
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY Z BIOLOGII
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 9 stron
(zadania 1 23). Ewentualne braki zg"oĘ przewodniczące-
mu zespo"u nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. UŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uÅ»ywaj korektora, a b"´dne zapisy wyraÄ™nie przekreĘl.
5. Pami´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
6. Podczas egzaminu moÅ»esz korzystaç z o"ówka, gumki
(wy"ącznie do rysunków) oraz linijki.
Úyczymy powodzenia!
Za rozwiÄ…zanie
wszystkich zadał

moÅ»na otrzymaç
"ącznie 50 punktów.
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 2
Biologia. Poziom podstawowy
2
Zadanie 1. (2 pkt)
Mitochondrium jest zwykle owalnym organellum mającym kilka mikrometrów d"ugoĘci. Otoczone
jest dwiema b"onami bia"kowo-lipidowymi. B"ona zewn´trzna jest g"adka, natomiast wewn´trzna
tworzy wpuklenia zwane grzebieniami mitochondrialnymi. W Ęrodku mitochondrium znajduje si´
koloidalna matrix, w której zawieszone są cząsteczki DNA oraz rybosomy.
Na podstawie opisu przedstaw na schematycznym rysunku budow´ mitochondrium, uwzgl´dnia-
jÄ…c: b"on´ mitochondrialnÄ… zewn´trznÄ…, grzebienie mitochondrialne, matrix, DNA, rybosomy.
Zadanie 2. (3 pkt)
Krew cz"owieka sk"ada si´ z osocza oraz elementów morfotycznych, takich jak erytrocyty, leukocy-
ty oraz trombocyty.
Uzupe"nij tabel´, wpisujÄ…c nazw´ rozpoznanego na schemacie elementu morfotycznego oraz
podstawowÄ… funkcj´, jakÄ… pe"ni.
AB C
Nr Nazwa elementu Funkcja elementu
schematu morfotycznego morfotycznego
1
2
3
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 3
Biologia. Poziom podstawowy
3
Zadanie 3. (3 pkt)
Kr´gos"up stanowi rusztowanie wewn´trzne organizmu cz"owieka. W wyniku utworzonych krzy-
wizn kszta"tem przypomina liter´ S.
WyjaĘnij poj´cia lordozy i kifozy oraz podaj, jakÄ… rol´ pe"niÄ… w organizmie cz"owieka.
Zadanie 4. (1 pkt)
Przem´czenie i kontuzje to najcz´stsze skutki uprawiania sportu wyczynowego, ale nie tylko. Warto
pami´taç o odpowiedniej profilaktyce.
WyjaĘnij, w jakiej sytuacji stwierdzenie  AktywnoĘç ruchowa moÅ»e byç przyczynÄ… kontuzji
jest prawdziwe.
Zadanie 5. (2 pkt)
Cz"owiekowi w drugiej po"owie pierwszego roku Å»ycia wyrastajÄ… z´by mleczne, które mi´dzy 7 a 13
rokiem Å»ycia zast´pujÄ… z´by sta"e. RóŻnice mi´dzy uz´bieniem mlecznym a sta"ym ilustrujÄ… wzory
z´bowe.
(2 +1 +0 +2) x 2 x 2 =20 (2 +1 +2 +3) x 2 x 2 =32
uz´bienie mleczne uz´bienie sta"e
Podaj dwie róŻnice w uz´bieniu 5-letniego dziecka i uz´bieniu doros"ego cz"owieka, wykorzystu-
jÄ…c podane wzory z´bowe.
Zadanie 6. (1 pkt)
Zaznacz prawid"ową odpowiedę spoĘród a d.
Âlepot´ zmierzchowÄ… powoduje niedobór witaminy:
a) B6
b) K
c) A
d) D
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 4
Biologia. Poziom podstawowy
4
Zadanie 7. (2 pkt)
Dzisiejsza moda na szczup"Ä… sylwetk´ promowana jest przez reklamy, które przekonujÄ… nas, Å»e
 szczup"e jest pi´kne . JednoczeĘnie niektóre firmy podsycajÄ… w nas ch´ç jedzenia kalorycznych pro-
duktów, reklamujÄ…c przyjemnoĘç wynikajÄ…cÄ… z jedzenia, np. s"odyczy.
Uzasadnij, podajÄ…c dwa argumenty, jakie zagroÅ»enia dla organizmu moÅ»e nieĘç ze sobÄ… treĘç ta-
kich reklam.
Zadanie 8. (3 pkt)
Tabela przedstawia rozk"ad sk"adników pokarmowych przeprowadzany przez enzymy w wybranych
odcinkach przewodu pokarmowego.
Uzupe"nij brakujÄ…ce miejsca tabeli.
Odcinek Sk"adnik
Enzym
przewodu pokarmowego pokarmowy
jama ustna amylaza Ęlinowa
Żo"ądek bia"ko
lipaza trzustkowa
Zadanie 9. (3 pkt)
Wentylacja p"uc polega na rytmicznych wdechach i wydechach. W czasie wdechu nast´puje rozciÄ…-
gni´cie klatki piersiowej, co prowadzi do zwi´kszenia obj´toĘci p"uc i wytworzenia podciĘnienia za-
sysającego powietrze. Jest to akt czynny. Wydech jest aktem biernym, podczas którego wytworzone
nadciĘnienie wyt"acza powietrze z p"uc, które powracają do pierwotnych rozmiarów.
Utwórz tabel´ i porównaj w niej opisane procesy, biorÄ…c pod uwag´ dwie ich charakterystycz-
ne cechy.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 5
Biologia. Poziom podstawowy
5
Zadanie 10. (2 pkt)
Cz´stÄ… dolegliwoĘciÄ… podczas wyjazdów wakacyjnych jest biegunka spowodowana spoÅ»yciem pro-
duktów zakaŻonych bakteryjnie.
Podaj dwie najwaŻniejsze, twoim zdaniem, zasady przestrzegania higieny Żywienia w czasie wy-
jazdów.
Zadanie 11. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono sk"ad chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego.
Powietrze (% obj´toĘci)
Sk"adnik powietrza
wdychane wydychane
Azot 78 78
Tlen 21 17
Dwutlenek w´gla 0,03 4
Inne gazy ok. 1 ok. 1
Przedstaw dane z tabeli w postaci diagramu s"upkowego.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 6
Biologia. Poziom podstawowy
6
Zadanie 12. (2 pkt)
T´tnicami nazywamy naczynia krwionoĘne, które odprowadzajÄ… krew z serca. W obiegu ma"ym krew
p"ynie t´tnicami p"ucnymi, zaĘ w obiegu duÅ»ym  aortÄ… i innymi t´tnicami.
WykaÅ» s"usznoĘç nast´pujÄ…cego stwierdzenia:  T´tnicami p"ynie krew natlenowana . Podaj
dwa argumenty potwierdzajÄ…ce twoje zdanie.
Zadanie 13. (3 pkt)
Dzi´ki "ukom odruchowym moÅ»liwe sÄ… reakcje ustroju na okreĘlony bodziec.
Na schemacie zaznaczono cyframi 1 5 poszczególne elementy "uku odruchowego.
3
1 2
rdzeł

kr´gowy
5
4
Przyporządkuj nazwy elementów odpowiednim cyfrom.
1  ............................................................................................
2  ............................................................................................
3  ............................................................................................
4  ............................................................................................
5  ............................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
Jajniki pracujÄ… zwykle na przemian  raz w jednym jajniku dojrzewa p´cherzyk Graafa, raz w drugim. Nie-
kiedy jednak moÅ»e nastÄ…piç jednoczesne jajeczkowanie w obu jajnikach albo podwójne w jednym jajniku.
Odpowiedz, podajÄ…c po jednym argumencie, w jakim przypadku powstanÄ… bliÄ™ni´ta jednojajo-
we, a w jakim dwujajowe.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 7
Biologia. Poziom podstawowy
7
Zadanie 15. (1 pkt)
Zaznacz prawid"ową odpowiedę spoĘród a d.
Zap"odnienie komórki jajowej nast´puje w:
a) pochwie,
b) jajowodzie,
c) macicy,
d) jÄ…drze.
Zadanie 16. (3 pkt)
W procesach transkrypcji i translacji ma zastosowanie zasada komplementarnoĘci.
Uzupe"nij zapisy, wykorzystujÄ…c powyÅ»szÄ… zasad´.
Kodony w DNA: ATGCTTAAG
Kodony w mRNA: UAC..........UUC
Antykodony w tRNA: ..........CUU..........
WyjaĘnij, na czym polega zasada komplementarnoĘci.
Zadanie 17. (2 pkt)
Organizmy transgeniczne posiadajÄ… dodatkowo wprowadzone geny.
Podaj dwa argumenty Ęwiadczące o zasadnoĘci wprowadzania na rynek takich organizmów.
Zadanie 18. (2 pkt)
Niektóre choroby genetyczne wyst´pujÄ… w wi´kszoĘci przypadków u m´Å»czyzn. Jest to zwiÄ…zane
z genami sprz´Å»onymi z p"ciÄ…. Takie geny znajdujÄ… si´ w chromosomie X i nie wyst´pujÄ… w chromo-
somie Y, co oznacza, Å»e kaÅ»dy m´Å»czyzna ma jednÄ… kopi´ tych genów.
Podaj jeden przyk"ad choroby dziedziczonej w opisany sposób. Napisz, czym si´ ona objawia.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 8
Biologia. Poziom podstawowy
8
Zadanie 19. (3 pkt)
Osobniki danej populacji mogÄ… zasiedlaç swój area" na trzy róŻne sposoby, które przedstawiajÄ… ry-
sunki 1 3.
AB C
Podaj nazwy typów rozmieszczeł
osobników oraz po jednym przyk"adzie do kaŻdego z typów.
Zadanie 20. (3 pkt)
Uzupe"nij tabel´, nazywajÄ…c w"aĘciwie oddzia"ywania mi´dzy populacjami.
Przyk"ad oddzia"ywania Nazwa oddzia"ywania mi´dzy populacjami
Osobniki jednej populacji sÄ… zabijane i stanowiÄ…
poŻywienie dla osobników drugiej populacji.
Osobniki jednej populacji szkodzÄ… osobnikom
drugiej, same nie czerpiąc z tego bezpoĘrednich
korzyĘci.
Osobniki jednej populacji odnoszą korzyĘci z ist-
nienia drugiej, dla której populacja pierwsza jest
oboj´tna.
Zadanie 21. (1 pkt)
¸aÅ‚
cuchy pokarmowe są zazwyczaj wycinkami bardzo skomplikowanych zaleŻnoĘci.
Podaj przyk"ad "ał
cucha detrytusowego z uwzgl´dnieniem ogniw: detrytus, konsumenci I rz´-
du, konsumenci II rz´du.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 M 7/20/07 12:28 PM Page 9
Biologia. Poziom podstawowy
9
Zadanie 22. (3 pkt)
Choroby inwazyjne sÄ… powodowane przez liczne pierwotniaki, robaki p"askie i ob"e oraz stawonogi.
PoniŻej przedstawiono dwa opisy chorób.
a) Samica tego paj´czaka drÄ…Å»y korytarze w warstwie naskórka, gdzie sk"ada zap"odnione jaja, z któ-
rych rozwijajÄ… si´ larwy. Pomi´dzy palcami rÄ…k i nóg, w okolicach "okci i nadgarstków, na skórze
brzucha pojawiajÄ… si´ sw´dzÄ…ce krosty.
b) Larwa tego nicienia w´druje do kosmków jelitowych, gdzie dojrzewa p"ciowo. Samice w ciÄ…gu
2 miesi´cy rodzÄ… ok. 2000 larw, które w´drujÄ… wraz z krwiÄ… do mi´Ä˜ni poprzecznie prÄ…Å»kowanych.
NiszczÄ… w"ókna mi´Ä˜niowe i otarbiajÄ… si´ i tam pozostajÄ…. Od tego momentu, po 4 tygodniach poja-
wiajÄ… si´: bóle g"owy, wysoka gorÄ…czka, obrz´ki powiek, z"e samopoczucie, bóle stawów i mi´Ä˜ni.
Podaj nazwy chorób opisanych w podpunktach a i b oraz organizmów je wywo"ujących. Wy-
mieł
Ä™ród"a zaraÅ»enia si´ jednÄ… z tych chorób.
Zadanie 23. (1 pkt)
SpoĘród podanych chorób cz"owieka zaznacz podpunkt, w którym są wymienione tylko choro-
by spo"eczne.
a) albinizm, daltonizm, hemofilia
b) gruÄ™lica, cukrzyca, oty"oĘç
c) owsica, toksoplazmoza, malaria
www. operon. pl