Ryszard Kamiński: Duszpasterstwo w społeczeństwie pluralistycznym

Data publikacji: 7.8.2009

Człowiek dzisiejszy często pozostawia miejsce zamieszkania jadąc do pracy, udając się na urlop, korzystając z rozrywki i rozwijając życie kulturalne. Często mieszka on na terytorium jednej parafii, pracuje na terytorium innej parafii, korzysta z urlopu i rozrywki, zwłaszcza w niedzielę, jeszcze w innej parafii. s.15

Skuteczność oddziaływania parafii i innych organizmów pastoralnych uwarunkowana jest odnową ich wspólnotowego charakteru. s.38

Duszpasterskim wyzwaniem, ważnym dla obecnej sytuacji społeczno-religijnej w Polsce, jest pogłębianie religijności. Temu powinna służyć odnowa pastoralna i rozwój organizacji i wspólnot religijnych w parafii i ponad nią. s.52

Jednym z elementów tej odnowy powinno być kreowanie lub umacnianie już istniejących w parafii subkultur wspólnotowych. Tak odnowiona parafia może być wspólnotą promieniującą na jej otoczenie, otwarta na środowisko, w którym istnieje i działa. ss.59-60

Z drugiej strony coraz więcej katolików w Polsce, co należy przypisać działaniu Ducha Świętego, odczuwa potrzebę spotykania się nie tylko w anonimowej masie ludzi uczęszczających w niedzielę i święta do świątyni ma Mszę św., ale także w prawdziwych wspólnotach religijnych. s.61

Chodzi tutaj o taką rekonstrukcję parafii i reorganizację duszpasterstwa tam realizowanego, która służyłaby odnowie wspólnoty parafialnej i przystosowaniu jej do warunków społeczeństwa pluralistycznego. s.61

Należy pogłębiać świadomość parafian o znaczeniu i obowiązkach wynikających z przynależności do parafialnej wspólnoty ludzi wierzących. Parafia powinna być wspólnotą bardziej otwartą na wszystkich mieszkańców jej terytorium; otwartą nie tylko na wierzących i czynnie uczestniczących w życiu parafialnym, ale otwartą także na stojących z dala od życia kościelnego i parafialnego; otwartą misyjnie, nie tylko na potrzeby w krajach misyjnych, ale także na potrzeby istniejące we własnej parafii. s.71

Wiąże się z tym postulat pogłębienia intelektualnego swojej wiary poprzez udział w różnych formach nauczania kościelnego. Pogłębianie wiary prowadzi do religijnej dojrzałości parafian, co powinno stanowić ciągłe zadanie i program pastoralny działalności eklezjalnej. Jest to klucz do rozwiązania wielu problemów, a wśród nich do umocnienia więzi z parafialną wspólnotą wiary. s.72

Przeakcentywowanie roli hierarchii w Kościele może być przyczyną usprawiedliwiającą bierność i niezaangażowanie laikatu oraz utrzymanie klerykalnego modelu parafii, w którym duchowni są jedynym aktywnym czynnikiem parafii. s.87

Parafia powinna być środowiskiem chrześcijańskim przyciągającym ludzi świeckich. Aby wzmocnić siłę przyciągania parafii trzeba nie tylko podtrzymywać istniejące grupy w parafii, ale także troszczyć się o powstawanie i rozwój nowych grup i inicjatyw religijnych (…) s.91

Z duszpasterskiego punktu widzenia trzeba zaakceptować każdego chrześcijanina, nawet jeśli jest on tylko chrześcijaninem "świątecznym" i "selektywnym", aby pomóc mu uczynić krok naprzód w kierunku pełniejszego życia chrześcijańskiego. Wymaga to od duszpasterstwa zainteresowania się problemami i pytaniami ludzi dystansujących się od parafii i Kościoła. s.97

Zmiana parafii w autentyczną wspólnotę może dokonać się przez kreowanie wspólnotowych substruktur parafialnych oraz przez tworzenie w parafii małych wspólnot religijnych. Wspólnota parafialna powinna być organizmem złożonym z wielu wspólnot. s.102

Mimo iż sąsiedztwo nie odgrywa takiej roli jak dawniej, to jednak w niektórych sytuacjach na jego podstawie mogą powstawać małe wspólnoty religijne w parafii. s.107

[Duszpasterstwo] musi tej drogi poszukiwać opierając się na możliwie najlepszym rozumieniu potrzeb egzystencjalnych dzisiejszego człowieka, szczególnie tych, które wywierają przemożny wpływ na jego życie. Zamieszkanie w określonym miejscu było dawniej i jest obecnie zasadniczym uwarunkowaniem życia człowieka. s.118

Parafie w dużym jeszcze stopniu traktowane są jako jednostki administracji kościelnej zarządzane przez proboszcza. Wielu duszpasterzy koncentruje swoją uwagę na kontynuacji akcji duszpasterskich i powielaniu struktur sprawdzonych w przeszłości, a nie przylegających do obecnych potrzeb. s.122

W realizacji misyjnych i reewangelizacyjnych zadań parafii może być bardzo pomocny katechumenat. Jest on podstawową formą inicjacji chrześcijańskiej roztaczanej przez Kościół nad niedojrzałymi w wierze. s.135

Z dotychczasowych badań socjologicznych można wnioskować, że istnieje w Polsce znaczny procent ludzi o wierze niedojrzałej. s.143

Stan świadomości religijnej polskich katolików wskazuje na pilną potrzebę wzmocnienia roli intelektualnego wymiaru w przezywaniu wiary przez wielu katolików w Polsce. ss.144-145

Życie parafii realizuje się w różnorodności zgromadzeń i spotkań, z których zgromadzenie liturgiczne ma szczególną rangę. Nie może ono być traktowane jako jedyne spotkanie parafialne, chociaż pozostaje zawsze jedynym w swoim rodzaju zgromadzeniem. s.156

Największą przeszkodą w ukazywaniu wspólnotowego charakteru Mszy św. jest anonimowość członków parafii, zwłaszcza w wielkich miastach. Wiele można osiągnąć w tym zakresie poprzez różne posługi ludzi świeckich w parafii. Dlatego istnieje potrzeba ożywienia i poszerzenia tychże posług. s.169

Według Instrukcji o pracy charytatywnej w parafii lepszemu rozeznawaniu potrzeb i możliwości niesienia pomocy służy podział parafii na rejony charytatywne, liczące nie więcej niż 500 mieszkańców. Za każdy rejon charytatywny odpowiedzialny jest charytatywny opiekun rejonowy. s.202

Duszpasterstwo nadzwyczajne bez duszpasterstwa zwyczajnego nie może istnieć. s.213

Działalność dzisiejszego Kościoła w Polsce nie może ograniczać się tylko do różnego rodzaju cząstkowych akcji duszpasterskich, ale musi być ewangelizacją, która obejmuje całą działalność Kościoła i wszystkie środowiska. Odnowa ta musi mieć charakter integralny, obejmujący zarówno odnowę życia religijnego, jak i reformę różnych form i metod oddziaływania duszpasterskiego. Odnowa ta musi brać pod uwagę całość posłannictwa religijnego i wszystkie potrzeby dzisiejszych ludzi. s.252

R. Kamiński: Duszpasterstwo w społeczeństwie pluralistycznym. Lublin 1997.