Szkolnictwo i myśl pedagogiczna w Europie w okresie oświecenia.
Oświecenie -> Europa Zachodnia ( czas trwania około 100 lat)
John Locke -> Anglia; lata 90. XVII wieku – oświecenie najwcześniej pojawiło się w Anglii
1693 rok „ Myśli o wychowaniu” :
Myśl oświeceniowa najbardziej rozwijała się w XVIII wieku na terenie Anglii
W Polsce XVII w. ( lata 30. i 40.) : zwiastuny oświecenia – Stanisław Konarski
Zakończy się w 1820 roku i będzie się wiązało ze Stanisławem Staszicem, Hugo Kołłątajem
W XVIII wieku następuje popularyzacja wiedzy naukowej ( ukierunkowanie artykułów w prasie) => kobiety organizują ( mimo tego, że nie mogą korzystać jeszcze ze szkolnictwa) salony literackie na których toczą się dyskusje naukowe
Powstają towarzystwa naukowe i kluby zajmujące się różnymi dziedzinami wiedzy
Filozofowie opierają się na naukach przyrodniczych i ścisłych ( odejście od teologii i metafizyki)
FRANCJA :
Coraz więcej grup zaczyna myśleć w sposób racjonalny i przede wszystkim, nawet w dziedzinie pojęć moralnych nie kieruje się zasadami dyktowanymi przez religię. Biorą pod uwagę jakie są wymogi rozumu = tworzenie nowej moralności.
Pojawia się przekonanie, że każdy człowiek w sercu ma wyryte przez naturę pewne zasady, które decydują o jego postępowaniu. Zbiór tych zasad to prawa naturalne. Naturalnym prawem człowieka jest prawo do szczęścia i wolności. Człowiek jest szczęśliwy szczególnie, gdy przyczynia się do szczęścia innych
Możliwości humanitarne doprowadzają do tego, że ludzie zauważają krzywdę społeczną, która dzieje się wokół nich. Krzywda ta często dotyczy dzieci. Uważają, że były one źle traktowane do tej pory i że ich psychika różni się w poszczególnych okresach
Należy zająć się oświatą ludu, co za tym idzie przygotowanie odpowiednich programów w szkołach
Należy dostosować szkolnictwo do potrzeb zawodu
W latach 1751 – 1763 powstaje : „ Słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł” – wypowiadana się w nim na temat różnych dziedzin ( autorami byli głównie filozofowie np. Volter ; Diderot)
Kościół katolicki potępił Jean-Jacques Rousseau z niewiadomych względów. Pewne grupy krytykowały jego dzieła ( autor przebywał w Anglii, by uniknąć represji)
Jean-Jacques Rousseau ( autor „ Emila” 1762) uważał, że człowiek z natury jest dobry – dopiero cywilizacja, kultura może spowodować wypaczenie jego dobroci. Wychowanie powinno być negatywny, trzeba pozwalać na swobodne rozwijanie się natury ludzkiej w dziecku, ma oddawać wpływy zewnętrzne i nie dopuszczać do ograniczeń w jego rozwoju. Wychowanie ma mieć charakter progresywny – dostosowane do naturalnego, fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka.
Niemowlęcto , dzieciństwo ( 12 lat) są szczególnie ważne wg. J.J.Rousseau. W pierwszych 2 latach to rodzice o wszystko muszą zadbać ( odpowiednia atmosfera, miłość, ciepłość, brak kłamstw i represji). Gdy dziecko zacznie mówić, można przydzielić mu opiekuna ( musi zapewnić mu rozwój w odpowiednim otoczeniu, by wzbudzić w dziecku ciekawość, by rozbudzić jego zmysłu)
Okres chłopięstwo 12 – 15 lat : kształcenie umysłu, brak ścisłego programu i podręczników. Tłumaczenie dziecku o świecie – samo powinno się tym zainteresować
Młodzieńczość 15 – 20 lat : nacisk na wychowanie moralne i przygotowanie do bycia częścią społeczeństwa ( kontakty z innymi ludźmi), nie zmuszanie dziecka do objęcia konkretnej religii – dziecko samo ją wybierało
Gdy zakon jezuitów został zamknięty zaczęto przygotowywać reformy edukacyjne ( nie każda część Francji, która była podzielona ; plany przygotowywano i połączono)
Zasada opieki państwa nad szkołami
Wychowywanie dostosowywane do potrzeb narodowych
Przeprowadzenie fazy programów
- dobór wiedzy do programów pod kątem użyteczności
- dobór wiedzy pod kątem stanów
- zmiana układu przedmiotów ( łacinę zastąpiono treściami przyrodniczo – matematycznymi)
Wychowanie obywatelskie oprzeć na moralności wynikającej z prawa natury ( religia nauczana poza szkołą)
Należy stworzyć świecki stan nauczycielski
Zadbać o kształcenie kobiet
1789 r. wybuch rewolucji francuskiej doprowadzi do reform w szkolnictwie ( jakobini)
Brano pod uwagę hasła rewolucji :
Równość ( szkoła bezpłatna, ogólnodostępna)
Wolność
Braterstwo
Szkoła średnia płatna, również o charakterze zawodowym
Zwrócono uwagę na kształcenie dorosłych (muzea, biblioteki, wykłady publiczne)
Zwrócono uwagę na edukację kobiet ( szkoła bezpłatna, obowiązkowa, powszechna) – wskazanie przez rewolucję francuską kierunku w jakim mają dążyć zmiany
NIEMCY : ( podzielone na państewka)
W II połowie XVIII w. stwierdzili, że przy reformacji oświeceniowej należy brać własne potrzeby i dorobek ( nie patrzeć na Francuzów jak reszta Europy) – samodzielna działalność oświatowa
Rywalizacja między przedstawicielami tych państw o to kto lepiej zorganizuje szkolnictwo
Oryginalność w rozwoju uniwersytetów – powstają nowe uniwersytety, a w starych następują zmiany
Christian Wolff założył uniwersytety, do których uczęszczali synowie z zamożnych rodzin. Przygotowywali się oni do funkcji, które będą pełnili w państwie. Zmieniono programy nauczania – zrezygnowano m.in. z łaciny, małą uwagę odgrywała teologia. Ważną rolę zaczęły odgrywać seminaria – student ma się stać istotą aktywną ( prowadzi własne badania). Uniwersytety stały się zakładami państwowymi. Na uniwersytetach zaczęli pojawiać się obcokrajowcy
Szkoły średnie o charakterze narodowym. Pojawiają się wpływy naturalizmu pedagogicznego przez filantropistów ( na terenie Niemiec tak ich nazywano) : wprowadzają ćwiczenia gimnastyczne i zabawy oraz urozmaicony program.
Przykładem takiej szkoły jest założenie przez Christiana ?, która miała być rodzinnym ogniskiem wychowawczym ( nauczyciela + uczniowie = rodzinna atmosfera ) . Ukształtują się dwa ciągi :
Szkoła przygotowująca do kształcenia na uniwersytecie
Szkoła zawodowa – dominują treści z nauk ścisłych ( przygotowują do pracy)