EUROPEJSKA I POLSKA MYŚL PEDAGOGICZNA DOBY ODRODZENIA

XIV-XVI- Świat

1450-1630r. Polska (Jagiellonowie)

TOMASZ MORUS

- uczony, prawnik, teolog, mąż stanu, męczennik wpłynął swoją osobą na rozwój reformacji

- Anglik

- Utopia - dzieło

• uwzględnieniem wymiaru tak religijno-moralnego, jak i akademickiego.

• Wychowanie przez prace

• Wychowanie roznych warstw spol

• Edukacja podstawowa dla wszystkich później jak kto chce

- w listach do nauczyciela swoich dzieci podaje dokładne wskazówki dotyczące ich wychowania. Kobietom zaleca zdobywanie wyższego wykształcenia zwłaszcza w literaturze i filozofii starożytnej jako antidotum nad nudne lekcje muzyki, haftowania i gotowania.

- dom Morusa - szkoły eksperymentalnej. Żonę i dzieci nauczył śpiewu i gry na różnych instrumentach, sztuki recytacji i dyskusji na tematy filozoficzne i teologiczne zarówno po łacinie, jak i po angielsku a czasami po grecku.

Mężczyzn i kobiety traktował na równi.

- uważał, że dzieci są darem od Boga dla rodziców i narodu. Dlatego wykształcenie powinny otrzymywać także od państwa i kościoła.

- twierdził, że do obowiązków państwa należy zapewnienie wyszkolonej kadry, zadbanie o cały system oświaty.

koncepcje wychowawcze: koedukacja, kształcenie dorosłych, pełnowartościowe programy nauczania, wychowanie moralne i akademickie, nauczanie w języku narodowym. Taka wizja została zaprezentowana w Utopii. Wzorców dostarcza nam także jego „Akademia”.

ERAZM Z ROTERDAMU:

- Holender

- tworzył po łacinie,

- chciał, aby jego najważniejsze dzieła (łaciński przekład Nowego Testamentu) tłumaczono na języki narodowe

- złożył śluby zakonne, rozczarował się do życia klasztornego. zaletą -rozmyslanie i zaspokajanie ducha;

- święcenia kapłańskie, rozpoczął służbę przy biskupie Cambrai

• przeniósł się do Paryża, lekcje bogatym paniczom

• podręczniki pisał

• wyjazd do Anglii - kontakty z najwyższymi sferami umysłowymi

• udostępnić dorobek umysłowy pogańskiej starożytności wszystkim młodym uczniom, którzy mieli odpowiednie warunki intel. i mater.

• upowszechnić duchowe bogactwo Biblii j wszystkim wiernym, i kapłanom.

• Adagia. -zbiór ośmiuset przysłowiowych zwrotów zaczerpniętych z pism starożytnych pisarzy greckich i łacińskich, objaśnionych na użytek uczących się stylu łacińskiego.

- Podręcznik żołnierza Chrystusowego - program „nowej teologii”, nazwanej przez Erazma „filozofią Chrystusa”.

- Pochwała głupoty -ideał wszechstronnie wykształconego władcy chrześcijańskiego.

- wizję liberalnego nauczyciela..

- odmówił posługiwania się jezykiem angielskim

- był on bardziej teoretykiem niż praktykiem nauczania.

- zerwanie ze średniowiecznymi metodami scholastycznymi,

- stopniowe ćwiczenie inwencji twórczej oraz wyrabianie indywidualnego stylu

• nauczanie indywidualne nad zbiorowe,

- znaczenie współzawodnictwa

- zniesienie kar cielesnych wobec uczniów gadatliwych i ociągających się

- negatywnie do poniżania uczniów opóźniających się w nauce - noszenia czapki z oślimi uszami.

- dziewczęta nie potrzebują wyższego wykształcenia,

• „demokratyzacji edukacji”, - prawu każdego dziecka do wykształcenia,

• wychowując młodzież wychowujemy przyszłe społeczeństwo,

- liberalnego nauczyciela- posiadającego wymaganą wiedzę i potrafiącego ją przekazywać w umiejętny sposób,

• wychowania kobiet w rożnych etapach ich życia jako dziewcząt, żon, matek, wdów

• kwestie higieny osobistej, zdrowego odżywiania i ubierania się.

• doradcą w kwestiach małżeństwa

JAN LUDWIK VIVES

• Hiszpan

• Prywatny nauczyciel w Brugii

• Profesor na uniwersytecie w Lowanium

• O naukach- porachunek z wychowaniem średniowiecznym, podwaliny pod wychowanie nowożytne.

• wychowanie musi stanowić zwarty system oparty na etyce i psychologii.

• nie sama wiedza celem kształcenia- liczy się ta wiedza która uszlachetnia człowieka moralnie.

• konieczność oparcia wychowania na psychologii.

• nie każde dziecko nadaje się do kształcenia-badać uzdolnienia

• indywidualność wychowanka,

• gmina miała szkołę z doborowymi nauczycielami.

• Szkoła w okolicy zdrowotnej, z dala od zgiełku i zepsucia.

• Nauczyciele otrzymywać pensję od państwa.

• nauczycieli - kształcenie.

• wszczepianiem obyczajów domowych i wychowanie obywatelskie -najszanowniejsi starcy oraz ojcowie.

• znaczenie domu rodzicielskiego -współpracy ze szkołą.

• program nauki indywidualnej.

• Wykształcenie-językowe i rzeczowe.

• Łacina od 7 do 15 roku

• grecki - konieczny do opanowania łaciny.

• języka ojczystego,przy nauce początkowej.

• trzeba czytać dużo, arcydzieła starożytne.

• nauk rzeczowych: przyrodniczych: historii, matematyki,

• nauk rolniczych, architektury, żeglarstwa

• sprzeciwiał się nauce astrologii, - zbiór zabobonów.

• nie ograniczać się do ustnego egzaminu,- żądać wypracowań pisemnych;

• odpytywanie z zadanej lekcji, przez starszych uczniów,

• łagodność- wystarczy pouczenie.

• kary cielesne w szczególnych wypadkach.

• przywiązanie uczniów do nauczyciela- życzliwość.

• unikać przeciążenia nauką ,zabawy i ćwiczenia gimnastyczne.

ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI

• O poprawie Rzeczypospolitej - reforma państwa

• O karze za mężobójstwo, O szkole,

• Pracował w kancelarii kanclerza koronnego, prymasa Polski Jana Łatajskiego.

• zacieranie różnic między szlachtą a mieszczaństwem i chłopstwem,

• równego startu życiowego dzieciom wszystkich stanów.

• rozwijanie od najwcześniejszych lat w synach magnackich pychy,

• przystosować stare instytucje do nowych potrzeb,

• pierwsze lata życia -najważniejsze

• dbanie o rozwój fizyczny - hartowanie

• uświadamiać dziecku jego obowiązki

• praca - najważniejszy aspekt wychowania moralnego, zmuszać nawet za pomocą rózgi

• opieki państwa nad szkołami.

• szkoły dla wszystkich chłopców, bez względu na ich pochodzenie społeczne i stan majątkowy,

• przeznaczenie części dochodów klasztornych na utrzymanie szkół

• dobierania uczniów na podstawie ich uzdolnień

• 2stopnie nauki szkolnej: trivium -przygotowanie ogólne do szkoły średniej- drugi stopień.

• filozofii, pięknego stylu, wymowy, umiejętności brania udziału w uczonych dysputach oraz w deklamacjach;

• nauczanie języka polskiego

• samorząd uczniowski

SEBASTIAN PETRYCY Z PILZNA

• syn rajcy miejskiego z Pilzna,

• pracę pedagogiczną w szkole parafialnej w Olkuszu,

• nie napisał własnego dzieła, poglądy swoje na temat wychowania wypowiedział jedynie przy okazji tłumaczenia na język polskich dzieł Arystotelesa, do których dodał bardzo obszerne objaśnienia nazwane Przydatkami.

• nie ma ludzi ani tak tępych, ani tak złych, których nie można by rozwinąć umysłowo

• nikt nie rodzi się z ukształtowanymi pojęciami moralnymi, lecz nabywa je

• Szlachcic przeznaczony jest do kierowania państwem, gospodarką rolną -szkoła powinna mu więc ułatwić spełnianie tych powinności

• synowie plebejscy, Biedniejsi - kupiectwa i rzemiosła.

• Bogatsi i zdolniejsi powinni studiować filozofię, do zawodu nauczycielskiego

• synów chłopskich - nie wspomina.

• Opieka państwa nad szkolnictwem.

• krytyka wychowania w kolegiach jezuickich

• Wychowanie moralne i fizyczne.

• gry i zabawy na wzór różnych zajęć dorosłych; obrady sejmikowe,

• pielęgnacji niemowlęcia, żywienia, odzieży i troski o rozwój fizyczny, przestrzegał przed krępowaniem

• od 7 roku życia

• wychowania dziewcząt, - niższości umysłowej kobiet; brak zdolności do rozumienia jakiejkolwiek wiedzy, nie kształcić nawet w zakresie elementarnym;

• wychowanie dziewcząt -sprawy moralne, robótki ręczne

ERAZM GLICZNER

• Prywatny nauczyciel książąt Słuckich

• Książki o wychowaniu dzieci bardzo dobre, pożyteczne i potrzebne,- pierwsza książka pedagogicznej w języku polskim

• dzieci powinny rodzić się tylko z legalnych związków małżeńskich

• matki maja obowiązek karmić swoje niemowlęta i czuwać nad nimi

• surowe wychowanie dzieci,

• proste ubieranie

• bezwzględne karanie

• wychowanie na dworach magnackich - szkodliwe, wypacza charaktery

• w 4 roku życia, łatwo się uczą,

• nauka w pierwszych latach „abecadła” i czytania krótkich sentencji moralnych;

• nauczyciel nie powinien żałować kija

• nie popierał nauczania w domach prze prywatnych nauczycieli;

• młody chłopak nie powinien zbyt wiele czasu poświęcać nauce, nie ma bowiem być uczonym, lecz człowiekiem czynu realnego;

SZYMON MARYCJUSZ z Pilzna

• profesor Akademii Krakowskiej

• O szkołach czyli akademiach ksiąg dwoje

• trzeba się starać o młodzież, aby się stała jak najlepszą

• Wykształcenie potrzebne dla monarchy, współpracowników, dopiero na końcu dla obywateli

• Szkoła powinna wykształcać kandydatów na wszystkie urzędy

• Do urzedów koscielnych prawo mają wszyscy wykształceni i moralni obywatele

• Opiekę nad szkołami - wszystkie stany

• zmodernizowanych 7 sztukach wyzwolonych

• Przygotowanie świeckie, a nie teologiczne.

• przedmioty użyteczne w działaniu.

• usunięcia scholastyki

• Kontrola nad działalnością uczonych

• Sposoby zdobywania wiedzy- nauka pamięciowa

• Profesor wszechstronnie wykształcony, znać bardzo dobrze przedmiot który wykłada, rzeczy trudne prosto i jasno, prowadzić uczciwe życie i mieć dobry charakter

---