Nowe środki wizualne w sztuce XX wieku:
collage – obraz nie musiał być już tylko malowany, wyjście poza lico malowanego obrazu,
po wojnie – Tytus Czyżewski – drewno i papier,
dadaizm – intermedialność; multimedialna forma,
Schwitters – Merzbild (asamblaż – nazwa po II wojnie światowej; Nowy Realizm – przedstawiciele w Polsce: Kantor, Bereś), Merzbau,
ready made – przedmioty niższej rangi,
zerwanie z tradycyjnymi pojęciami – object art,
konstruktywiści (1913) – przedmioty metalowe, iluzja optyczna, zapowiedź op-artu; Gabo, Pevsner; Moholy-Nagy – światło i ruch – zapowiedź kinetyki (Calder) – instalacje świetlne wywołały video art (ostatnia ćwierć XX w. i sztuka współczesna),
malarstwo materii - z przedmiotami naturalnymi – Jonasz Stern – np. kręgosłupy ryb, części organiczne,
art brut – Jean Dubuffet,
land art – wniknięcie w przestrzeń natury ożywionej, substytut natury ożywionej; odwrócenie sytuacji pop-artu,
pop art – dokumentował życie społeczne, cywilizacja multiplikowanego gadżetu; cywilizacyjne gadżety jako ikony sztuki; pospolite, popularne; ready made wprost – nimi o nich,
minima art – geometryczny obiekt w przestrzeni ożywionej,
każde nowe wystąpienie jest reakcją na coś,
arte povera – neodadaizm, konceptualność, ready made pokazując ich zużycie, śmietnisko cywilizacyjne, rodzaj publicystyki, komentarz cywilizacyjny, społeczna sztuka – Pistoletto Wenus wśród szmat,
akcja jako kreacja,
jeżeli artysta nazwie coś sztuką, to jest to sztuka – artysta szaman – Joseph Beuyss – pierwszy, który uznał, że artysta jest szamanem; twórca grupy FLUXUS (polski odpowiednik LUXUS – Wrocław – w tym dwie osoby z Kłobucka (!),
grupa WPROST – neofiguracja (egzystencjalizm) – Teresa Pągowska,
happening – twórca Kaprow (Niemcy), Kantor pierwszy w Polsce (szwajcarski w Bazylei; morski; ZAPISKI MEDIOLAŃSKIE – teoria sztuki T. Kantora – intermedialność, jeden z czołowych neodadaistów; teatr z environment), 20 lat po Kantorze – Warpechowski Golgota, Bereś – bodyart,
konceptualizm; Kosuth – doktryna konceptualizmu,
im miej ilustracji, tym więcej filozofii (w manifestach, itd.),
krzesło, osadzenie w przestrzeni, analiza,
Stokłosa; bracia Janiccy (II Grupa z Foksalu – Warszawa) – dziadek miał szlifiernię diamentów, czołowi aktorzy teatru Kantora, absolwenci ASP w Krakowie, akcje, dokumentacje, opisy,
Nowy Realizm – Rauchenberg, Hasior (nie jest notowany przez historię sztuki, a powinien być); refleksja nt. świata przy pomocy niektórych przedmiotów jako ready made, alegorycznie (elementy kompozycji, które należy czytać inaczej, refleksja o zagrożeniu natury,
powojenna sztuka – kinetyzm (również neodadaizm) – Calder (neomobile), kinetyczna forma; Tinguely (przed Centrum Pompidou w Paryżu) – elementy maszyn.