Zagadnienia na test 22.01.2015r.

1. Pojęcie opinii publicznej

Szwed R., Reprezentacje opinii publicznej w dyskursie publicznym, Lublin 2010, s. 145-166.

1. techniki/formy wyrażania opinii publicznej z perspektywy historycznej:

-Analitycy i historycy badań społecznych twierdzą, że sposób rozumienia opinii publicznej na przestrzeni dziejów „nieustannie podlegał zmianie, zależnie od kontekstu historycznego i instytucji, które mierzyły opinię publiczną”.

(+) W społecznej historii badań opinii publicznej można wyróżnić 3 trendy wyrażania opinii i sposobów jej pomiaru: 1) trend wzrastającego uporządkowania i rutynizacji technologii wyrażania i pomiaru opinii publicznej, 2) trend prywatyzacji i zwiększającej się anonimowości środków komunikacji, oraz 3) trend zwiększania jej zasięgu z opinii lokalnej do narodowej, a nawet globalnej.

Chronologiczny podział technik wyrażania i oceny opinii publicznej:

1. ORATORSTWO -> V w.p.n.e

2. DRUK -> XVI w.

3. TŁUMY -> XVII w.

4. PETYCJE -> koniec XVII w.

5. SALONY -> koniec XVII w.

6. KAWIARNIE -> XVIII w.

7. RUCHY EWOLUCYJNE -> Koniec XVIII w.

8. STRAJKI -> XIX w.

9. WYBORY POWSZECHNE –> XIX w.

10. BADANIA SŁOMIANE -> lata 20. XIX w.

11. WSPÓŁCZESNA PRASA CODZIENNA -> połowa XIX w.

12. LISTY DO URZĘDNIKÓW PUBLICZNYCH I WYDAWCÓW -> połowa XIX w.

13. MEDIA MASOWE -> lata 20. i 30. XX w.

14. BADANIA REPREZENTATYWNE -> lata 30. XX w.

2. badania „słomiane” w USA (w tym badania przedwyborcze przeprowadzone na zlecenie „Literary Digest” z 1936 roku)

Badania słomiane realizowane były przez prasę w USA od pierwszej połowy XIX wieku. Ich metodologia ograniczała się do kilku swobodnie skontruowanych pytań, skierowanych do przypadkowo napotkanych obywateli, rejestrowanych następnie w sposób wyrywkowy i niesystematyczny przez domorosłych „ankieterów”.

(Herbst wyróznia 3 typy badań słomianych ze względu na instytucje zlecającą: 1) realizowana przez dziennikarzy, 2)przeprowadzane przez działaczy partyjnych oraz 3)przez wyborców. )

Celem badań słomianych nie była jednak rzetelności trafność pomiaru.

Frank Teer i James D. dostrzegali w nich odmianę sądowania – zwykłego w dzienniakrstwie zbierania informacji o opiniach elektoratu, która miała sprowowkować zainteresowanie i przykucie uwagi polityków.

Najprostszą formą było publikowanie pytania w prasie wraz z prośbą o przesłanie zakreślonej odpowiedzi na załączonym kuponie. Główną wartością tych bada było zwrócenie uwagi na charakter próby – jej liczebność i skład. Duży wzrost liczby osób badanych. ( str 161)

NAJBARDZIEJ ZNANE BADANIA „SŁOMIANE” realizował amerykański tygodnik „Literart Digest”:

Zwykle ich badania byly bardzo trafne, minimalne błędy w szacowaniu przez co wzbudzali szacunek, jednak w roku 1936 znacząco przeszacowali poparcie dla republikańskiego kandydata Alfa M. Landona, który przegrał z Franklinem d. Rooseveltem.

2,2 mln „słomianych” głosów

Przewidywania: Landon 55%, Roosevelt 41% i jeszcze jeden kandydat 4%, jednak okazało się, że L36,5%, a R61% i ten ostatni 2%.

Przyniosło to porażkę, ale i zmierzch tych badań...

3. George Gallup i pierwszy profesjonalny sondaż z 1936 roku

Grupa analityków: G. Gallup, A.Crosley i E. Roper, korzystając z tej samej, co „Literary Digest” bazy danych dobierajac jednak kwotową próbę zaledwie kilku tysięcy osób, przewidzieli niezależnie od siebie zwycięstwo Roosevelta nad Londonem.

Jego badania (Gallupa) okazały się sukcesem komercyjnym, ale i zmieniły usytuowania opinii publicznej i badań sondażowych w systemie politycznym.

Nowotny S., Opinia publiczna, w: Encyklopedia Socjologii, t. 3 Warszawa, 2000.

1. dwa sposoby rozumienia pojęcia opinii publicznej: agregatowy i kolektywistyczny:

- AGREGATOWY – Opinia to zbiór (agregat) indywidualnych opinii czlonków danej społeczności w jakiejś kwestii, dający się opisać za pomocą statystycznego rozkładu poszczególnych opinii na ten temat lub opini modalnej (najczęściej wyrażanej). Sposób ten zapoczątkował w XIX w. angielski wykładowca prawa Albert Venn Dicey, który uważa, że „opinia publiczna to ogólny termin oznaczający przekonia żywione przez pewną lcizbę jednostek ludzkich”.

Takie agregatowe, indywidualistyczne podejście pełni ważną rolę dla sondaży, z których czerpana jest istotna wiedza o społeczeństwie.

- KOLEKTYWISTYCZNY - Patronuje mu Charles H. Cooley, który widział w opinie „nie zwykły agregat odzielnych sądów jednostkowych, lecz rodzaj organizacji, produkt współdziałania komunikacji oraz wzajemnych wpływów.

Opinia publiczna w ujęciu kolektywistycznym nie jest jednak opinią jakiegoś ponadindywidualnego bytu w rodzaju holistycznie rozumianego społeczeństwa. Są tą opinie jednostek, lecz opinie uwikłane w system więzi społecznych.

• różne rodzaje publiczności w zależności od stopnia zaangażowania w życie publiczne (general public; voting public; attentive public/informed public; active public)

1. GENERAL PUBLIC - w najszerszym sensie „publiczność” to ogół społeczeństwa lub czlonków danej społeczności. Kategoria ta nic do badań nie wniosi, gdyż całość społeczeństwa może być tylko nominalnie uznawana za podmiot opinii.

2. VOTING PUBLIC - publiczność głosująca to osoby, które uczestniczą w wyborach.

3. ATTENTIVE PUBLIC – publiczność świadoma (w przeciwieństwie do tej powyższej), tworzona przez osoby, które zwracają uwagę na kwestie publiczne, poinformowane o nich i dyskutujące na ich temat z innymi. W terminologi Lippmanna to informed public – obserwatorzy sceny politycznej, czyli „poinformowani”.

4. ACTIVE PUBLIC – publicznośc aktywna, czyli lipmannowscy „aktorzy”. Kategoria ta staje się tożsama z elitami politycznymi. (To wszystko, str. 20 )

Sułek A., Sondaż Polski. Przygarść rozpraw o badaniach ankietowych. Warszawa 2001, s. 13 -37.

1. agregatowy a realistyczny model społeczeństwa:

- W socjologii polskiej do niedawna dominował agreagatowy model społeczeństwa – traktowano je jako zbiór indywidów. Badanie polegało na ustaleniu własności indywidiów i żależności między nimi, przy czym zmiennymi były zwykle stany subiektywne: postawy, wartości, potrzeby, percepcje itd. W ostatnich latach ten paradygmat stracił stracił wiele na atrakcyjności. Ten model społeczeństwa [jego skrajna wersja] mówi o opinii publicznej w sensie podmiotowym – general public. Publiczność to ogół obywateli obecnych na widowni,a czasem i na scenie publicznej, ktorzy posiadają opinie w kwestiach poblicznych. W modelu tym obowiązuje zasada one person, one vote, one value.

- Model społeczeństwa przyjmowany przez socjologię może być bardziej realistyczny. Społeczeństwo nie składa się tylko z indywidiów, a zadaniem socjologii jest nie tylko ich opis i przetwarzanie jego wyników. Jest ono całością złożoną z wielu poziomów i jest zorganizowane. Obok ludzi istnieją grupy, struktury i instytucje. Nie wszyscy w społeczeństwie znaczą tyle samo, a to zależy od miejsca – głosy się liczą, zasoby decydują. Społeczeństwo ma tradycję, kulturę i dorobek materialny. Jest podtrzymywane przez interakcje, istotnym rodzajem działań społecznych są zachowania kolektywne, a ważną formą świadomości społecznej są wzory myślenia zbiorowego. Nie ludzie, lecz społeczeństwo jest właściwym przedmiotem socjologi.

2. agregatowy model społeczeństwa jako fundament badań opinii publicznej – związki między demokracją, a utrzymywaniem się agregatowego modelu społeczeństwa w badaniach opinii publicznej:

Istotnym czynnikiem, który sprawia, że badania opinii publicznej trzymają się agregatowego modelu społeczeństwa, jest ich związek z politycznymi potrzebami masowej demokracji. Pierwsze nowoczesne badania opinii przeprowadzono w celu przewidywania wyników wyboru i związek badań opinii z demokracją był podstawą ich rozwoju. Wg Gallupa badania opinii miały dostarczyć rzetelnego pomiaru pulsu demokracji, wg Stouffera były one najbardziej użytecznym narzędziem demokracji,jaki kiedykolwiek wynaleziono.

3. wielość sposobów w jakich wyraża się opinia publiczna:

- utożsamianie opinii publicznej z rozkładem opinii indywidualnych – zbiór indywidualnych opinii w sprawie publicznie żywej

- wiązanie opinii publicznej z wynikami sondaży – opinia publiczna jest tym, co sondaże próbują mierzyć

- opinia publiczna staje się opinią sondażową – najlepiej wyrażają ją procenty – wyznawców jakiegoś poglądu lub zwolenników jakiejś partii w społeczeństwie

- klasyczna tradycja widziała w opinii publicznej coś więcej niż sumę indywidualnych opinii w kwestiach publicznych – widziała zjawisko kolektywne. W tym rozumieniu opinia publiczna to opina publiczności, sąd ogółu, byt kolektywny.

- W agregatowej koncepcji opinii publicznej opinie indywidualne mierzone w sondażu są składnikami i jednostkami opinii publicznej, a w koncepcji socjologicznej – tylko jej przejawami i wskaźnikami. W pierwszym przypadku OP jest produketem agregacji, w drugim – samodzielna siłą społeczną. W pierwszym OP istnieje już wtedy, gdy ludzie mają zdanie w jakiejś sprawie, w drugim pojawia się dopiero wtedy, gdy istnieje komunikacja i interakcja między ludźmi zainteresowanymi sprawą.

- opinią publiczną nazywa sięczasem nie rozkład poglądów w społeczeństwie, lecz pogląd w nim dominujący.

2. Klasycy myśli politycznej o opinii publicznej:

Locke J., Rozważania dotyczące ludzkiego rozumu, Tom 1, s. 499-505

1. trzy prawa na podstawie, których oceniamy nasze czyny; które z tych trzech praw jest najbardziej efektywne jako regulator zachowań i dlaczego?

1. PRAWO BOSKIE – czyli to co ustanowił Bóg dla działań człowieka i ogłosił mu przez objawienie. Itd. W tym prawie to jedynie człowiek osądza, co w nim jest moralnie dobre, a co złe tzn. Czy popełnił grzechy, więc czy sprowadza na siebie niezadowolenie Boga.

2. PRAWO PAŃSTWOWE – czyli reguła ustanowiona dla obywateli przez pańtwo. Zestawiając z nią swoje czyny możemy stwierdzić, czy popełnione są przestępstwami czy nie. Prawa tego nikt nie lekceważy, stosowane są wykroczenia przeciwko łamaniu prawa.

3. PRAWO OPINII - czyli reputacji. „Cnota” i „występek” jako wyznaczniki tego, co słuszne albo niesłuszne, jednak główną rolę odgrywa tu zdanie społeczeństwa, ponieważ w różnych kręgach różne rzeczy są akceptowane, badź nie... Ludzie oceniają, piętnują i krytykują (według swoich opinii)

Najbardziej efektywne jako regulator zachowań jest prawo opinii, ponieważ ludzie boją się kar polegających na przyganie i niechęci od społeczeństwa, nie chcą narażać się panujacej modzie i ludziom, na których opinii im zależy. Bardziej ignorują kary boskie i państwowe, boskie jakoś się odkupi, a państwowe – łudzenie się bezkarnością. Największy ból przynosi potępienie ze strony społeczeństwa.

De Tocqueville A., O demokracji w Ameryce, Warszawa 1976, s. 185-188,194-199.

1. konsekwencje „mieszania się do spraw publicznych” przez obywateli USA wg. Alexisa De Tocquevilla:

- tysiące głosów w różnych sprawach, wszystko w ciągłym ruchu, ludzie protestują, walczą o swoje, oświadczają brak zgody itp. – ogromna wrzawa, ruchliwość polityczna, która ożywia amerykańskie ciała prawodawcze

- lud często źle kieruje sprawami publicznymi, ale mieszając się do nich, poszerza swoje horyzonty umysłowe i wyzwala swoje myślenie z ciasnych ram codziennego doświadczenia.

- człowiek z ludu, który zaczyna rządzić staje się bardziej oświecony i czynny od swoich przodków

- demokratyczne instytucje stają się pośrednią przyczyną rozwoju inicjatywy ludzkiej w USA, nie sprawiają tego same prawa, ale ludzie, którzy stają się oświeceni

- mniej konsekwencji w czynach mas niż pojedynczego człowieka nawet jesli mają ten sam zasób wiedzy

- brak regularności i metodycznego porządku

- nie każde przedsięwzięcia wykonywane sią z perfekcyją właściwą inteligentenemu despotyzmowi

- demokracja nie daje narodowi rządu najbrdziej sprawnego, ale rodzi w całym kraju niespokojne ożywienie, przemożną siłę i energię, które mogą zdziałać cuda.

2. władza większości w społeczeństwie amerykańskim i jej wpływ na sposób myślenia Amerykanów:

- władza większości w Ameryce przewyższa wszelką władzę znaną nam w Europie

- w Ameryce jest najmniej intelektualnej swobody i faktycznej wolności wypowiadania się

- w Europie są kraje, gdzie można swobodnie głosić swoje teorie, ponieważ nie ma tu państw, które byłyby opanowane przez jedną władzę, tak że człowiek uznający inne opinie nie miał by się gdzie „skryć”

- w ustroju demokratycznym pomyślanym na sposób amerykański istnieje tylko jedna władza, jeden czynnik siły i sukcesu i nic poza nim.

- w Ameryce to większość zakreśla granice wolności np. pisarz jest wolny, ale nie może pisać poza „granice” wolności, ponieważ naraża się na pewne nieprzyjemności, ma skończoną karierę, a nawet jesli ktoś sie z nim zgadza to milknie, by nie zostać również potępionym.

- Wpływ większości i jego złe skutki można odczytać w charakterze narodowym USA: po pierwsze na amerykańskiej scenie politycznej ukazuje się niwielu ludzi wybitnych (wina potężniejszego despotyzmu większości); po drugie większość panuje tak bezwzględnie, że aby oddalić się od wyznaczanego przez nią kierunku, trzeba w pewnym sensie zrezygnować z obywatelskich praw i ludzkiej godności, po trzecie mowa jest o tym, że w Ameryce wszystkie umysły zostały uformowane według tego samego modelu, ze ludzie myślą podobnie; po czwarte Amerykanie okropnie wychwalaja swojego władce, że jest idealny.

Le Bone Gustaw, Psychologia tłumu, Kęty 2005, s. 15-40

1. zjawisko tłumu psychologicznego i jego specyficzne cechy (relacje między tłumem a indywidualnością jednostki; prawo jedności umysłowej); trzy przyczyny wpływające na specyficzne cechy tłumu psychologicznego:

Tłum psychologiczny - tłum zorganizowany, który tworzy jedną zbiorową istotę, którą rządzi prawo jedności umysłowej tłumu. Tłum psychologiczny różni się od tłumu zwykłego, bo w sensie psychologicznym nabiera okreslonych cech, właściwości.

Cechy:

- zanikanie świadomości swego ja u poszczególnych osób i poddanie uczuć i myśli pewnego kierunkowi – pierwsza cecha organizującego się tłumu, wystepuje bez względu na liczbę osób zgromadzonych w danym miejscu. Np. ludzie będący w różnych miejscach świata mogą pod wpływem jakiegś wydarzenia narodowego stać się tłumem psychologcznych.

- bez względu na to, jakie jednostki tworzą tłum i czy rodzaj ich zajecia oraz sposó życia, ich charaktery i poziom umysłow będą jednakowe czy róznę, już dzięki temu, że jednostki te potrafiły wytworzyć tłum, posiadają one coś w rodzaju duszy zbiorowej. Dusza ta każe im inaczej myśleć, działać, czuć, aniżeli myslała/itd. Każda jednostki z osobna.

- tłum cechuje to, że jest tworem chwilowym, złożonym z różnych elementów, które tylko na krótki czas utworzyły jeden organizm o cechach zupełnie innych o tych, jakie posiada każda komórka prowadząca samodzielne życie.

- tłum zawsze stoi niżej od jednostki pod względem intelektualnym

Więcej cech str. 21.

Przyczyny wpływające na specyficzne cechy tłumy psychologicznego:

1. Każda jednostka w tłumie, jużchoćby pod wpływem samej jego liczebności, nabywa pewnego poczucia niezwyciężonej potęgi, dzieki czeu pozwala sobie na upust tych namiętności, które będąc sama z pewnością by stłumiła. Nie będzie ona panować nad sobą, bo znika z jej duszy poczucie odpowiedzialności, które zawsze hamuje jednostkę; tłum, będąc zawsze bezimienny, jest tym samym i nieodpowiedzialny.

2. Drugą przyczyną, dzieki której w tłumie manifestują się cechy specyficzne i nadają mu pewien kierunek, jest zaraźliwość. Zaraźliwość jest zjawiskiem łatwym do stwierdzenie, ale bardzo trudnym do wyjaśnienia. Należy ona do grupy zjawisk hipnotycznych. Zaraźliwość uczuć i czynów w tłumie do tego stopnia potrafi opanować jednostke, że poświęci ona osobiste cele dla celów wspólych. Cecha ta jest przeciwna naturze człowieka, ale każdy jet na nią podatny, gdy staje się częścią tłumu.

3. Trzecią i najważniejszą przyczyną jest to, że jednostka w tłumie nabywa cech wręcz przeciwnych do tych, jakie posiada każdy z nas indywidualnie: podatność na sugestie, której wynikiem jest zaraźliwość.

2. poczucie odpowiedzialności a tłum psychologiczny:

Gwałtowność uczuć jest spotęgowana (zwłaszcza w tłumie heterogenicznym) przez brak odpowiedzialności. Pewnośc bezkarności, która wzrasta w miarę wzrostu liczebnośc tłumu oraz świadomość chwilowej potęgi, którą czerpie on właśnie ze swojej liczebności, tworzą warunki do powstawania w tłumie takich uczuć i czynów, na jakie nigdy nie zdobyłaby się jednostka. W tłumie każdy czlowiek nie odczuwa swej bezsilności i nicości, a czuje się silny i potężny.

3. problem moralności tłumu:

Jeżeli przez moraność rozumie się ciągłe przestrzeganie pewnych norm społecznych i ustawiczne przecistawianie się egoistycznym impulsom, to jasne bedzie, że tłum jest zbyt zmienny i nazbyt gwałtowny, by mógł być moralny. Jeśli jednak do tego pojęcia włączymy przejawy takich cech, jak poświęcenie, bezinteresowność, ofiarność, prawość, to można powiedzieć, że tłum zdobywa się nieraz na bardzo wyniosłe czyny moralne.

Tłum z punktu widzenia czynów przestępczych i ich częstotliwości – poziom moralny bardzo niski.

(Jednostka jest świadoma, że może wejść na niebezpieczną drogę, ale kiedy się znajdzie w nieodpowiedzialnym tłumie, który zapewnia jej bezkarność nie dba o to).

Wnioski: Tłum albo ulega niskim instynktom albo błyszczy czynami nadzwyczaj moralnymi. Moralność tłumu jest nieświadoma, co jednak nie zmienia postaci rzeczy.

3.Psychologiczne aspekty opinii publicznej:

Skarżyńska K., Człowiek i polityka. Zarys psychologii politycznej, Warszawa 2011. (rozdział 9 - Media)

(MAM PDF OD rozdział 9 od STRONY 60 pdfa do końca)

1. hipoteza ponurego świata: Świat w mediach jest bardziej wrogi, nasycony przemocą i przestępczością. W związku z tym obraz świata użytkowników medióww, którzy utożsamiają sświat medialny ze światem rzeczywistym, również powinien być bardziej ciemny i pesymistyczny niż obraz świta osób, które badź rzadziej korzystają z mediów, bądź mają dystans do medialnego obrazu świata. Hipoteza ta znana jest jako HIPOTEZA PONUREGO ŚWIATA. (mean world hypothesis). Badania wskazują, że ludzie oglądający telewizję dłużej i cześciej niż przeciętni widzowie rzeczywiście mają bardzo negatywny obraz ludzi i świata społecznego: widzą świat jako zły i niebezpeiczny, a ludzi jako samolubnych, pazernich i niegodnych zaufania. Taki ponury obraz świata jest powodem obniżania się kapitału społecznego. Ukształtowana pod wpływem mediów wizja świata budzi neiufność do ludzi, co z kolei zniechęca do aktywności społecznej tak potrzebnej w demokratycznym państwie.

2. normatywny wpływ mediów: framing – nadawanie politycznego sensu bieżącym wydarzeniom (tworzenie ram) oraz agenda setting (ustanawianie ważności zdarzeń, ustalanie co jest ważne):

Tworzenie ram dla interpretacji polityki jest nadawniem sensu złożonym zjawiskom, które można rozmaicie interpretować. Ramy są tworzone nie poprzez podawanie nowych informacji o różnych zdarzeniach, ale są oferowaniem pewnej specyficznej perspektywy – organizującej czy reorganizującej wiedzę – którą odbiorcy mediów mają w swoim umyśle. (str 64) Ramy nie są neutralne, przekazują i sugerują „lepszą” opcję polityczną i co więcej – jaki powinien być dalszy ciąg, co należy zrobić w konsekwencji tych zdarzeń.

3. efekt czystej ekspozycji i jego ograniczenia:

Telewizja może wpływać na sympatie i niechęć do różnych polityków, na poparcia i sprzeciwy, kreować pewne negatywne lub pozytywne obrazy. Pozornie najprostszym sposobem budowania sympatii do określonej osoby jest częstość pokazywania jej w mediach.

- Efekt czystej ekspozycji występuje także, gdy twarze są eksponowane tak krótko, e badani nawet nie zdają sobie sprawy, że je ogądali.

- Politycy zabiegają o obecność w mediach, jednak badania wskazują na ograniczenia tego zjawiska: 1) częstość ekspozycji zwiększa atrakcyjność obiektów początkowo neutralnych, a nie negatywnych w atrakcyjne. Często kontakt z osobą negatywną nasila niechęć do niej. 2) Powtórzenia zwiększaja przede wszystkim atrakcyjność osób mało znanych. 3) Efekt czystej kompozycji nie działa „bez końca”, przy zbyt częstym powtarzania pojawia się znużenie [wear-out]. ( Str 69. - przykłady )

4. odporność na oddziaływanie mediów: efekt trzeciej osoby:

- Media są stale obecne w naszym życiu, mają wpływ na postawy i opinie. Jednak my – ludzie- chcemy widzieć siebie jako osoby niezależne, konstruujące własne opinie, znające sie na polityce. Sposobem, aby w jakimś stopniu uznać, że media maja wpływ, a jednocześnie zachować dobre mniemanie o sobie jest przekonanie, że prasa, radio, tv, czy Internet maą większy wpływ na innych ludzi niż na nas. Taka asymetria w ocenie własnej i cudzej podatności na wpływy mediów została wieloktornie wykazana w badaniach i nazwana EFEKTEM TRZECIEJ OSOBY

Efekt ten opisuje spostrzeganą asymetrie podatności własnej i innych osób na komercyjną reklamę telewizyjną i prasową oraz na przedwyborczą kampanię medialną. Siła tego zjawiska zależy od wielu czynników. 1)subiektywna ocena intencji informacji podawanych przez media oraz wiarygodności nadawcy: im bardziej negatywna, tym asymetria podatności na wpływ jest większa, 2) ocena samej informacji przekazywanej przez media: m bardziej jakaś wiadomość wydaje się społecznie szkodliwa tym asymetria jest większa; 3) wielkość efektu asymetrii zależy od subiektywnej oceny kompetencji odbiorcy (eksperci czują się mniej podatni), 4) im bardziej jednostka zaangazowana w daną sprawę, tym bardziej nie docenia wpływu na własną opinię, a tym bardziej przecenia ten wplyw na inne osoby.

5. zjawisko wrogich mediów :

Mandrosz J., Czynniki ograniczające racjonalność poglądów i zachowań politycznych [w:] Podstawy psychologii politycznej, red. K. Skarżyńska, Poznań 2002. [pdf od 122 strony ]

1. polityczna ignorancja społeczeństwa jako argument przeciwko założeniom o racjonalności działań i postaw politycznych:

- W ostatnich dekadach wiele opracowań zarówno psychologicznych, jak i politologicznych zwraca uwagę na znaczny stopień nieracjonalności zachowań politycznych tzw. zwykłych ludzi. Analizy teoretyczne i empiryczne wskazują, że osoby, które nie są ekspertami w dziedzinie polityki, a więc nie zajmują się nią profesjonalnie czy to jako jej teoretycy, czy to aktywni praktycy, nie mając dostatecznego zasobu wiedzy dotyczącej zjawisk politycznych, dokonują sądów i wyborów politycznych w sposób uproszczony i daleki od reguł logiki. Co więcej, wiedza „ekspertów" w sprawach polityki, a więc na przykład samych polityków, jest także w znacznym stopniu uproszczona i schematyczna, co może prowadzić do błędnych decyzji, często o poważnych konsekwencjach nawet dla polityki międzynarodowej.

- Pytanie o stopień racjonalności systemu przekonań politycznych obywateli było stawiane wielokrotnie od czasu klasycznej już pracy Converse'a (1964). Autor ten poddał badaniom amerykańskich wyborców i na tej podstawie stwierdził, że relatywnie niewielu spośród nich wykształca abstrakcyjne systemy pojęć, które pozwalałyby na wyprowadzenie spójnych z nimi postaw wobec szczegółowych problemów związanych z polityką.

- Cztery źródła nieracjonalności sądów dotyczących wydarzeń i osób politycznych:

* Pierwsze z nich wiąże się z tym, w jaki sposób w ludzkim umyśle przebiega proces dokonywania wyborów o charakterze politycznym.

* Drugie ze źródeł nieracjonalności jest bardziej specyficzne, dotyczy bowiem tylko pewnego aspektu poznawczego opracowywania informacji i związane jest z posługiwaniem się w sądach o rzeczywistości politycznej schematami i stereotypami.

* Trzecią przyczyną nieracjonalności jest relatywnie silne zdeterminowanie percepcji i zachowań politycznych afektem, tj. uczuciami i emocjami.

* Czwartym źródłem nieracjonalności jest posługiwanie się symbolami, czy też całymi systemami symboli nazywanymi przez niektórych badaczy symbolicznymi ideologiami.

(str 125)

2. teoria „głosowania retrospektywnego”

- Według teorii „głosowania retrospektywnego" (Fiorina, 1981) wybór w procesie głosowania jest zdeterminowany raczej reakcją emocjonalną wyborcy na niedawne wydarzenia polityczne niż tym, co poszczególni kandydaci zobowiązują się osiągnąć w swoich deklaracjach przedwyborczych. Polskie badania nad klimatem emocjonalnym wyborów prezydenckich w 1990 roku także potwierdziły dużą wagę zjawisk emocjonalnych w kształtowaniu decyzji wyborczych obywateli. Okazało się, na przykład, że decyzja wzięciu udziału w drugiej turze tych wyborów związana była z odczuciami, emocjami, jakie wywołały u wyborcy rezultaty pierwszej tury. Deklaracja oddania głosu w drugiej turze związana była najczęściej z odczuwaniem radości ze zwycięstwa, radości z porażki przeciwnika oraz z poczuciem dumy. Decyzja nieuczestniczenia w drugiej turze wyborów wiązała się najczęściej z poczuciem wstydu, lękiem, obawą oraz złością wywołaną pierwszą turą wyborów (Gembura-Chmielewski, 1991). W badaniach tych okazało się także, iż głosowanie w drugiej turze wyborów prezydenckich motywowane chęcią wyeliminowania nie odpowiadającego wyborcy kandydata (głosowanie przeciwko) było głównie rezultatem doświadczania uczuć negatywnych, przede wszystkim uczucia porażki w związku z pierwszą turą wyborów.

3. zjawisko „regresywnego rasizmu” w USA:

- Ilustracji tego zjawiska (tego powyzej) dostarczają także badania amerykańskie nad tzw. regresywnym rasizmem przeprowadzone przez Rogersa i Prentice-Dunna (1981). W badaniach tych okazało się, że nie pobudzeni emocjonalnie biali wykazywali mniejszą agresję w stosunku do Murzynów niż wobec białych. Jednak pod wpływem wywołanego eksperymentalnie pobudzenia (wzbudzono w nich gniew) stawali się bardziej agresywni wobec Murzynów niż wobec białych. Autorzy badań interpretują to zjawisko, wskazując, że w sytuacji gdy nie wzbudzono w nich gniewu, ludzie reagują zgodnie z nowymi, egalitarnymi wzorcami zachowań. Jednak gdy odczuwają gniew, powracają do starych, historycznych wzorców dyskryminacji. Ta postać rasizmu została przez autorów nazwana regresywnym rasizmem, gdyż wiąże się z cofnięciem pod wpływem silnego afektu do wcześniejszych rozwojowo, bardziej prymitywnych form funkcjonowania.

4. pojęcie tzw. personifikacji polityki:

- Jednym z przykładów schematyzacji postaw politycznych, opisanym w literaturze politologicznej, jest tzw. personifikacja polityki (Karwat, 1996). Jest ona rozumiana jako ujmowanie polityki „przez pryzmat osób, jednostek ludzkich, a dokładniej - wyjaśnianie przyczyn, sił napędowych, mechanizmów polityki poprzez właściwości jednostek, ich losy, doświadczenia, dążenia, skalę indywidualnego znaczenia i sławy"

- Zjawisko personifikacji polityki może przybierać postać heroizacji polityki, kiedy popularni politycy spostrzegani są jako herosi, a jednostkowe doświadczenie jest traktowane jako konsekwencja działania ściśle określonych grup lub osób, gloryfikowanych lub demonizowanych. Jednym z istotnych następstw zjawiska heroizacji polityki jest to, że wszystko, co nie wiąże się z danym bohaterem pozytywnym lub negatywnym, jest ignorowane przez jego „wyznawcę" lub „demaskatora". Osoba w taki sposób personifikująca politykę i pozostaje więc bezradna wobec zjawisk nietypowych, nowych, nie mających związku ze znanymi jej postaciami politycznymi.

- Inną opisywaną przez Karwata odmianą procesu personifikacji polityki jest socjometryczna wizja polityki, polegająca na towarzysko-salonowym lub kumoterskim postrzeganiu mechanizmów walki, zawierania sojuszy, kompromisów i mediacji. Jedną z konsekwencji stosowania tego procesu personifikacji polityki jest spiskowa wizja dziejów i polityki. Zgodnie z nią zjawiska niekorzystne dla siebie lub własnej grupy interpretowane są jako skutek czyjegoś celowego działania lub machinacji zespołowych.

- Warto zauważyć że personifikacja polityki to proces oparty na niektórych elementach „myślenia schematowego": także w przypadku personifikacji polityki dochodzi do odnoszenia nowych informacji do wyodrębnionego i wyrazistego w strukturach poznawczych wzorca, którym jest tu osoba lub osoby prominentnych postaci życia politycznego. Personifikacja polityki ma jednak swoją specyfikę związaną z przedmiotem procesu umysłowego, którym jest zawsze rzeczywistość polityczna. Od procesu odnoszenia do schematów odróżnia pro- j ces personifikacji polityki także większy zakres pojęcia. Schematy odnoszą się do bardziej szczegółowych i rozproszonych fragmentów rzeczywistości społecznej, podczas gdy osoba personifikująca politykę niemalże każdy element tej rzeczywistości tłumaczy właściwościami określonej osoby lub grupy.

Młyniec E., Teoria stereotypu, [w:] Studia z teorii polityki, Tom 2, red. A. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław 1998. [pdf strona 99]

1. cechy charakterystyczne stereotypu wg. Adama Schaffa: uważa on, że przez słowo stereotyp rozumiemy sąd wartościujący [negatywny lub pozytywny] połączony z przekonaniem, wykazujący nastepujące cechy:

- jego przedmiotem są przede wszystkim jakieś grupy ludzi oraz wtórne stosunki między nimi

- jego geneza jest społeczna tzn. Jest przekazywany jednostce jako wyraz opinii publicznej przez rodzinę i środowisko w drodze wychowania, niezaleznie od doświadczenia osobistego jednostki

- zawsze związany jest z okreslonym ładunkiem emocjonalnym

- jest badź całkowicie sprzeczny z faktami, bądź częściowo z nimi zgodny, stwarzając pozoty całkowitej prawdziwości swych treści,

- jest długotrwały i odporny na zmiany, co wiąże się z niezależnością sterotypu od doświadczenia i z jego ładunkiem emocjonalnym

- wyżej wymienione cechy realizują społeczną funkcję stereotypu, polegającą na obronie akceptowanych przez społeczeństwo czy grupę wartości lub ocen, których internalizacja jako obowiązująca norma społeczna jest warunkiem integracji z jednostką. ( + dwie cechy stereotypu:

- są one używane jako aksjomat, nie podlegający dyskusji )

- wykazują tendencje do łączenia się, tworząc „teorie”, które mają znamiona infantylizmu lub prymitywizmu

- jest on zawsze związany ze słowwem – nazwą, które stanowi impuls aktywizujący treści w okreslonej sytuacji stereotypu

2. funkcje stereotypu:

4. Zjawisko spirali milczenia

Noelle-Neumann E., Spirala milczenia, Poznań 2004, s. 21-76.

1. wybory w RFN w 1965 jako inspiracja dla hipotezy spirali milczenia –

2. zjawisko last-minut swing – efekt zachowania spóźnionych konformistów, który wzmocnił CDU/CSU do tego stopnia, że zamiast równówagi sił obu wielkich partii pojawiła się ponadośmioprocentowa przewaga CDU/SCU w oficjalnych wynikach pierwszej tury.

3. „test kolejowy” jako metoda empirycznej weryfikacji hipotezy spirali milczenia – w styczniu 1972 roku po raz pierwszy w wywiadze Instytutu Allensbach pojawiło się szczególne pytanie, którego nie postawiono jeszcze nigdzie na świecie. Była to kwestia dotycząca wychowywania dzieci, zawarta w wywiadzie z gospodyniami domowymi. Ankietowanym pokazywano obrazek, na którym przedstawiono dwie rozmawiające kobiety. Pytanie dotyczyło tego, czy wolno bić dziecko, czy nie. Jedna z kobiet powiedziała, że „Bicie dzieci jest zasadniczym błędem, każde dziecko można wychować bez bicia”, 40 procent reprezentatywnej próby gospodyń domowych zgodziło się z tym w styczniu 1972 roku. Druga kobieta uważała, że „klapsy też należą do wychowania, żadnemu jeszcze nie zaszkodziły.

Potem postawiono im pytanie kontrolne „Załóżmy, że masz przed sobą 5h podróż kolejna i w Twoim przedziale siedzi kobieta, która wypowiada zdanie...” tutaj wypowiedź się rozdzielała. Kobietom, które uważały, że bicie jest zasadnicym błędem, zadawano pytanie w formie: „wypowiada zdanie, że klaps też należą do wychowania”; dla kobiet z gr. Kontrolnej, które uznawały bicie za słuszne, pytanie brzmiało: „...wypowieada zdanie, że bicie jest z gruntu niewłaściwe”

Gospodynie domowe konfrontowano zatem za każdym razem ze współpasażerką, która reprezentuje przeciwny pog,ąd. Końcówka pytania była dla obu grup taka sama: Czy chciałabyś porozmawiać z tą kobietą, żeby bliżej poznać jej stanowisko, czy raczej nie miałabyś na to ochoty?”

„Test kolejowy” powtarzano od tej pory z różnymi tematami, raz była rozmowa o CDU lub o SPD. W sytuacji kontrowersji różne stronnictwa wykazują różną gotowość publicznej obrony swoich przekonań. Stronnictwo, które jest bardziej skłonne przyznawać się do swoich poglądaów, wydaje się silniejsze i przez to przekonuje innych do włączania się w szeregi jawnie silniejszych lub rosnących w siłę.

4. eksperyment laboratoryjny Salomona Asha i jego związki ze zjawiskiem spirali milczenia – na początku lat pięćdziesiątych pojawiła isę USA informacja o eksperymencie wykonanym ponad 50 razy przez psychologa społecznego Salomona Ascha.

Zadanie badanych osób polegało na określeniu długości róznych linii w stosunku do linii porównawczej. Z trzech przedstawionych linii za każdym razem jedna odpowiadała dokładnie długości podanego wzorca. Zadanie było proste – przynajmniej na 1 rzut oka – ponieważ łatwo można było rozpoznać, o którą linę chodzi. Eksperyment, w którym uczestniczlo zawsze osiem lub dziewięć osób, miał następujący przebieg. Gdy obok linii wzorcowej umieszczono trzy linie porównawcze, każdy z uczestników w kolejności od lewej do prawej mówił, która z tych trzech linii według niego odpowiada długością linii wzorcowej. 12 powtórzeń.

Sprawdzano rzecz następującą. Po tym, jak w 2 pierwszych rundach wszyscy zgodnie rozpoznali właściwą linię, eksperymentator zmieniał sytuację. Jego asystenci, którzy znali cel eksperymentu, zgodnie wskazywali linię zbyt krótką jako odpowiadającą wzorcowi. Obserwowano, jak pod naciskiem przeważającej odmiennej opinii zachowa się siedzący na końcu rzędu naiwny uczestnik doświadczenia, jedyna osoba, która o niczym nie ma pojęcia.

Wynik: z każdej dziesiątki badaych osób, 2 trwały niewzruszone przy swojej opini, 2 przyłączały siędo innych tylko raz lub dwa razy na dziesięć odbytych prób, jednak od 6 do 10 osób wielokrotnie podawało jako własną wyraźnie błędną opinię większości. > oznacza to, że nawet wobec niewinnego pytania i w syt dośc obojętnej, niedotyczącej osobistych interesów, większość osób przyłącza się do przeważającej opinii, nawet jesli jest ona błędna.

5. Jak działa kwestionariusz ankiety

Sułek Antonii, Sondaż Polski, Warszawa 2001, s. 143-175.

1. trzy modele respondenta: behawiorystyczny, kontekstowy, poznawczy(str2):

1. Model behawiorystyczny – mówienie o pytaniach jako bodźcach i odpowiedziach jako reakcjach na pytania.

2. Model kontekstowy – wzięty z psychologi społecznej widział w osobie badanej przede wszystkim istotnę społeczną – wrażliwą na sytuację badania, wchodzącą w interakcje z ankieterem, podatną na wpływy społeczne. Także ten model pomija istotę procesu pyt-odp.

3. Model poznawczy – od dawna dominujący w psychologii paradygmat kognitywny widzi w człowieku układ przetwarzający informacje i bada procesy percepcji, rozumienia, pamięci i formułowania sądów. Takie zachowanie respondenta można ująć jako sekwencję rozwiązywanych zadań: rozumienie pytania, dokonanie stosownych operacji umysłowych i udzielenie odpowiedzi.

2. Komponenty kwestionariusza, które mają wpływ na charakter odp.:

1. Wplyw słownictwa

2. Wpływ zamkniętej vs otwartej formy pytania

3. Dobór odpowiedzi w pytaniach zamkniętych

4. Miejsce pytania w kwestionariuszu, jego kontekst

5. Pytania poprzedzajace pytania właściwe

6. Pozycja odpowiedzi w kafeterii, efekt pierwszeństwa, świeżości

7. ???

Sułek Antonii, Ogród metodologii socjologicznej, Warszawa 2002, s. 46-81.

1. czynniki wpływające na rzetelność badań sondażowych czyli stopień dokładności pomiaru postaw (charakter ośrodka badawczego, efekt ankieterski, stronniczy wpływ kwestionariusza ankiety, dobór próby, ogólny kontekst historyczno-społeczny, stopień akulturacji badań sondażowych)

1.      Efekt ankieterski – polega w szczególności na uzgadnianiu odpowiedzi z własnymi wyobrażeniami o respondentach i z oczekiwaniami w stosunku do nich.

2. Charakter ośrodka badawczego – Człowiek w różnych sytuacjach przyjmuje różne role. W sytuacjach oficjalnych ma skłonność do ról oficjalnych – dobrego obywatela, sumiennego pracownika. W sytuacjach prywatnych często występuje w roli Jana Kowalskiego, a ponieważ to charakter placówki badawczej ma wpływ na psychospołeczną sytuację wywiadu, to popycha badanego ku różnym rolom. Wpływ ten dokonuj się przynajmniej 3 kanałami:

I. przez rodzaj próby – ma znaczenie dla wiary badanych w anonimowość badań, a ta z kolei dla konwencji, w której udzielane będą odpowiedzi [str.72]

II. przez miejsce wywiadu – wpływa na odpowiedzi badanego i w ten sposób, że sprzyja przyjmowaniu przez niego jednych ról społecznych i unikaniu drugich. (dom niby sprzyja odpowiedziom prywatnym, a zakład pracy oficjalnym)

III. przez społeczny obraz samego ośrodka badawczego – w tym przypadku to już sami respondenci różnicują swe zachowanie stosownie do profilu ośrodka. Placówka musi być powszechnie znana, a ankieterzy nie mogą unikać jej wyraźnego określania.

3. Stronniczy wpływ kwestionariusza ankiety – Ankieterze wywierają samodzielny wpływ na wyniki sondażu – przez selekcję respondentów, aranżację wywiadu – zwłaszcza przez sposób zadawania pytań i zapisu odpowiedzi.

Odpowiedzi badanych zależą nie tylko od ich opinii, lecz także od pytań, za pomocą których chce się je ustalić. Może to sprzyjać stronniczości. W kwestionariuszach dominują pytania zamknięte, zadane są w określonym języku i tylko tak może badany na nie odpowiedzieć. (Jest to sposób opisu rzeczywistości wyróżniony przez samego badacza)

Co ma wpływ w pytaniach na stronniczość?

Pytanie ankietowe zawsze zawiera jakieś założenie o świecie, a tym samym zachęca do udzielania odpowiedzi zgodnych z tym założeniem. Pytania zawierają często symbole ideologiczne o dużej sile oddziaływania. Stosunek do poszczególnych rozwiązań politycznych łatwo może stać się narzędziem wpływu badacza na wyniki.

4. Dobór próby – próbę, nieodzowny element badań sondażowych można dobra lub zrealizować tak, że wśród respondentów znajdzie się nieproporcjonalnie dużo osób o cechach sprzyjających udzielaniu odpowiedzi zgodnych z oczekiwaniami i interesami badacza – osoby fizycznej lub placówki badawczej.

5. Ogólny kontekst historyczno-społeczny – wydawać się może, iż obecnie zróżnicowanie ośrodków badań sonażowych w Polsce nie jest dostatecznie duże, by w skali masowej wytworzyły się ich odrębne images, różnie kierujące odpowiedzi badanych. W latach 70. Znając nastawienia respondentów wobec badań ankieterzy często albo zmieniali nazwę instytucji organizującej badania na jakąś znaną i prestiżową albo w ogóle podawali nazwę jakiegoś fikcyjnego tworu.

6. Stopień akulturacji badań sondażowych – istnienie dwóch sfer wartości – propagowanych oficjalnie i uznawanych prywatnie – nie byłoby tak groźne dla rzetelności sondażowych, gdyby proces akulturacji badań ankietowych był w Polsce bliski zakończenia. Ludzie powstrzymują się bowiem od wyrażania poglądów prywatnych, a deklarują oficjalne zwłaszcza wtedy, dy nie oswoili się z badaniami sondażowymi i nie czują się z nimi dobrze. Ocenia stopnia akulturacji badań nie jest łatwa.

W badaniach CBOS z 84r. Okazało się, że respondenci [32%] mieli generalnie wątpliwości co do potrzeby przeprowadzania badań ankietowych, część nie wierzyła w ich anonimowość. Konsekwencje takiego mówienia nasilały się w miarę obniżania poziomu wykształcenia respondentów.

6.Konstruowanie kwestionariusza

Nachmias D., Frankfort-Nachmias C., Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001, s. 266-297. Mam skerowane!!! :D

1. rodzaje pytań w kwestionariuszu ankiety:

1. Pytania zamknięte – respondentowi przedstawia się zbiór odpowiedzi, a jgo zadanie polega na wybraniu tej odpowiedzi, która najlepiej odzwierciedla jego poglądy. Wadą może być zjawisko stronniczości przez to, że zmuszamy respondenta do dokonania wyboru spośród podanych odpowiedzi. (Bo on może wymyśliłby coś innego)

2. Pytania otwarte – nie są wyposażone w żadną konkretną odpowiedź, respondentom nie przedstawia się zdefiniowanego zbioru odpowedzi. Prosi się natomiast o opisanie swoich cech czy postaw własnymi słowami. Ich odpoweidzi są w całości zapisywane przez nich albo przez ankietera.

3. Pytania alternatywne – to rodzaj pytań zamkniętych zadawanych tylko pogrupie respondentów. Podgrupa jest wyodrębniana za pomocą pytania filtrującego, kierującego odpowiednich respondentów do właściwych dla nich pytań lub za pomocą instrukcji, która wskazuje członkom podgrupy, na które pytanie lub zbiór pytań powinni odpowiedać, a osoby nie należące do tej grupy informuje, do którego pytania powinni przejść.

2. ograniczanie stronniczości w kwestionariuszu ankiety: pytania sugerujące, pytania zagrażające, pytania o podwójnej treści:

Można uniknąć stronniczości wynikającej ze schematyzacji odpowiadania, zmieniając format odpowiedzi albo poprzez różnicowanie kategorii odpowiedzi dla każdego pytania, albo poprzez umieszczanie pytań tyczących jednego zagadanienia w różnych miejscach.

1. Pytania sugerujące – pytania tak sformułowane, że respondent odczytuje je jako wymagające OKREŚLONEJ odpowiedzi. Jeżeli chcemy otrzymać rzetelne odpowiedzi, to naley unikać pytań sugerujących.

2. Pytania zagrażające – pytania, które wywołują lęk u respondenta i dotyczące zachowań np., które są traktowane jako nielegalne albo niezgodne z normami, także zachowań o których nie da się dyskutować bez emocjonalnego napięcia. [alkoholizm, preferencje seksualne, hazard] Te ptania prowadzą do stronniczych odpowiedzi – albo zaprzeczają albo osłabiają istnienie problemu. Wraz ze wzrostem zagrożenia, jakie niesie pytanie, maleje chęć ujawnienia przez respondenta tych zachowań.

3. Pytania o podwójnej treści – łączą w sobie dwa lub więcej pytań. Pytania te mogą okazać się klopotliwe dla respondentów, ktorzy zgadzają się tylko z jedną częścią pytania.

3. podstawowe komponenty listu wprowadzającego[aby wyjaśnić respondentom cel sondażu jak i zachęcić ich do udziału w ankiecie]:

1. Indentyfikacja instytucji sponsorującej badanie lub osoby, która je przeprowadzila

2. Wyjaśnienie celu badania

3. Wyjaśniennie powodów, dla których respondet powinien udzielić odpowiedzi

4. Przekonanie respondenta, że wszystkie otrzymane od niego informacje zostaną całkowice poufne.

7. Skandal polityczny

Thompson J., Skandal polityczny. Władza i jawność w epoce medialnej, Warszawa 2010, s. 81-151.

[zdjęcia od Mai]

1. motywy, które powodują, że media mają skłonność do konstruowania skandali:

Organizacje medialne są złożonymi instytucjami wyjątkowo zróżnicowanymi pod względem struktury i sposobów ziałania w ramach poszczególnych sektorów oraz kontekstów narodwoych i historycznych. Kilka ogólnych aspektów organizacji medialnych, które wyjaśniają, dlaczego ich pracownicy moą niekiedy koncentrować się na tworzeniu skandali:

1. KORZYŚCI FINANSOWE

2. CELE POLITCZNE

3. ZAWODOWY OBRAZ SAMEGO SIEBIE

4. RYWALIZACJA Z KONKURENCJĄ

Te aspekty nakładają się na siebie w różny sposób, wpływając na wytworzenie w mediach klimatu ułatwiającego kreowania skandali medialnych oraz zachęcanie do tego.

2. cechy demokratycznego systemu politycznego, które powodują, że to właśnie demokracje (w przeciwieństwie do reżimów niedemokratycznych) są bardziej narażone na skandal:

(Skandal polityczny koniecznie musi obejmować naruszenie zasad należytego postępowania, oznacza to, że wiążące zasady i procedury określające sposób sprawowowania władzy politycznej mają charakter publiczny i inkluzny, definiują grę polityczną w taki sposób, że jest ona jawa i dostępna każdemu. Sprawowanie władzy jest natomiast zwykle prwatyzowane i eksukluzywne. Władzę często sprawuje się w sposób owiany tajemnicą i skryty. Skandale polityczne wybuchają, kiedy logika należytego postępowania nakłada się na logikę władzy. Logika tego postępowania jest ocno zinstytucjonalizowana wyłącznie w liberalnych, demokratycznych państwach i dlatego skandale polityczne mogą wybuchać tylko w demokracjach liberalnych. )

Skandale pojawiają się częściej w demokracjach niż reżimach autorytarnych. Kilka aspektów demokracji sprawia, że jest ona podatna na pojawienie się skandalu:

- w takim ustroju polityka jest dziedziną rywalizacji sił zorganizowanych i zmobilizowanych przez partie polityczne i inne grupy interesu

- w demokracjach liberalnych liczy się reputacja

- względna autonomia prasy – instytycje medialne ni są całkowicie niezależne od sprawowania władzy politycznej. Działają raczej w ramach prawnych kwestii ustalonych przez państwo.

- warunku sprawowania władzy politycznej – w autorytarnych rządzi tylko jeden ktoś/partia/przywódca, a w demokracjach sprawowanie władzy jest podporządkowane rządom prawa, wszyscy ludzie są równi wobec niego, więc jakieś bezpodstawne oskarżenia mogą się źle skończyć, jednak to nic w porównianiu z ryzykiem jakie podejmują jednostki w krajach autorytarrnych.

3. czynniki powodujące rozpowszechnienie się skandali w demokracjach zachodnich od lat 60 XX:

1. Zwiększająca się widoczność przywódców politycznych – rosnąca widoczność liderów politycznych ma swoje korenie w zmianach społecznych. Rozwój mediów stworzył nowy rodzaj widoczności, niezwiązany już z przebywaniem w tym samym miejscu, dzięki temu przywódcy mogą wystepować przed innymi ludźmi oddalonymi w przestrzeni. Rosnąca widoczność liderów stwarza warunki sprzyjające pojawieniu się skandalu politycznego.

2. Zmieniające się technologie komunikacji i inwigilacji – widoczność medialna jest trudna do kontrolowania między innymi przez te czynniki. Media stają się coraz bardziej wyszukane i dostepne. Rewolucja w komunikowaniu się i technologia np. można kogoś nagrać ;) Chodzi o to, że rozwój spawia, że coraz trudniej jest ukryć „ciemne strony” życia politycznego przywódców.

3. Zmieniająca się kultura dziennikarstwa – impet w dziennikarstwie, nowe rychy praw czlowieka, protesty, klimat sprzyjający dziennikarstwu śledczemu. Przeobrażenia w obrębie kultury dziennikarskiej i stworzenie kontekstu, w którym poszukiwanie sekretów oraz ich ujawnianie stało się akceptowaną częścią działalności dziennikarskiej.

4. Zmieniająca się kultura polityczna – zakorzenione w wielu przeobrażeniach strukturalnych, które ukształtowały środowisko działaności politycznej. Szczególne znaczenie stopniowy schyłek polityki opartej na systemie partii klasowych.

5. Coraz większa legalizacja życia politycznego – czynnik ten jest szczególnie ważny w kontekście amerykańskim. Prawna regulacja życia politycznego – ustawa w sprawie zasad etyki w pracach rządu po aferze Watergate.