Opinia publiczna(łac.
opinio - pogląd, mniemanie,
przekonanie)



We współczesnych społeczeństwach zachowania

ludzkie są określane nie tylko przez decyzje

indywidualne, lecz także w znacznej części przez

opinię publiczną, która wyraża się

w "ujawnianych postawach, poglądach i

przekonaniach środowiska wobec

zachowania się jego członków" (J.

Szczepański).

Jako zespół poglądów i przekonań oceniających,

dominujących w jakimś środowisku społecznym

lub

w całym społeczeństwie, opinia publiczna staje

się przedmiotem sondaży instytutów badania

opinii publicznej (np. w Polsce Ośrodek Badania

Opinii Publicznej - OBOP, Centrum Badania Opinii

Społecznej - CBOS).



W znaczeniu szerszym opinia
publiczna zawiera całość

informacji

,

poglądów

i stanowisk różnorodnych

organizacji,

instytucji

, osób i

zorganizowanych grup, obejmujących
poszczególne sfery życia społecznego,
politycznego, gospodarczego itp.



W demokratycznych społeczeństwach
współczesnych o różnych systemach
światopoglądowych rozwijają się
rozmaite poglądy i oceny, dlatego też
opinia publiczna nie jest wielkością
jednolitą i trwałą, lecz zróżnicowaną i
zmienną. Odzwierciedla całość
reprezentowanych przez członków
społeczeństwa subiektywnych poglądów
i informacji na temat określonych
zjawisk życia społecznego.



W znaczeniu węższym opinia publiczna
jest to "wyraz autentycznych
przekonań

i ocen wartościujących członków

społeczeństwa, które mają wpływ na
jego porządek i kierownictwo" (J.
Messner).



Wszyscy członkowie społeczeństwa

mają prawo i obowiązek kształtowania

opinii publicznej i w ten sposób

przyczyniają się do wzrostu dobra

wspólnego. Poprzez opinię publiczną

są wywierane naciski na przywódców

państw, aby angażowali się w rozwój

poprawnych stosunków

międzynarodowych i prowadzili

politykę propokojową



Funkcja oceny i odpowiedzialności opinii

publicznej - zarówno w wymiarach

grupowych, państwowych i

międzynarodowych - jest niezmiernie ważna.

W niej bowiem ujawniają się wartości

dominujące we współczesnych

społeczeństwach, wartości wspólne dla ludzi,

będące podstawą powstawania więzi

społecznych, które z kolei sprzyjają procesowi

integracji grup społecznych, państw

i społeczności światowej.



Opinia publiczna spełnia także
ważną funkcję nacisku i kontroli
społecznej. Odnosi się ona
zarówno do zwykłych członków
grup poprzez mechanizmy represji
i sankcji, jak i szczególnie wobec
tych, którzy podejmują decyzje

i wprowadzają je w życie.



Wspólna dla pewnej grupy
postawa oceniająca w formie
opinii publicznej może zawierać
niekiedy elementy przesądów,
uprzedzeń, stereotypów, a nawet
wrogości i nienawiści.



W Orędziu papieskim z 1986 r. na Światowy
Dzień Środków Społecznego Przekazu mówi
się o olbrzymiej roli mass-mediów w
kształtowaniu opinii publicznej świata
poprzez konstruktywne wychowanie w duchu
pokoju. Należy w związku z tym
ukierunkować ludzi pracujących w środkach
społecznego przekazu tak, by formując
opinię publiczną uwrażliwiali ją na dobro
człowieka i na dobro wspólne oraz pobudzali
do angażowania się w pracę na rzecz
ludzkości.



Zuniformizowana i jednostronna informacja,

zależna od instytucji państwowych, uniemożliwia

wolny rozwój opinii publicznej i prawidłowy

kształt kultury politycznej. Im więcej jest różnych

"nośników opinii", które przeciwdziałają

jednostronnej koncentracji, tym większe szanse

ma obiektywizm w procesach informacyjnych.

Ważne jest, by w kształtowaniu opinii publicznej

miały swój udział niezależne od partii

politycznych grupy i siły, głoszące zgodny z

prawem naturalnym porządek wartości



Warunkiem rozwoju opinii publicznej jest nie

tylko dostęp do informacji, ale także możliwość

dialogu

i dyskusji w celu uniknięcia nieporozumień i

manipulacji oraz ugruntowania demokratyzacji i

uczestnictwa we wszystkich dziedzinach życia.



LITERATURA PODSTAWOWA:



1. Beata Ociepka – Opinia publiczna, [w:] B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka –



Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997, s.64-83



2. Eugeniusz Młyniec – Opinia publiczna. Wstęp do teorii, Poznań – Wrocław 2002,



3. Zbyszko Melosik – Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji, Poznań –



Toruń 1995,



4. Maciej Iłowiecki – Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach, Lublin 2003,



5. Elliot Aronson – Człowiek istota społeczna, Warszawa 1995,



6. Henryk Mieczysław Kula – Propaganda współczesna. Istota – właściwości, 2005,



7. Anthony Pratkanis, Elliot Aronson – Wiek propagandy. Używanie i nadużywanie



perswazji na co dzień, Warszawa 2003,



8. Janusz Reykowski – Ukryte założenia normatywne jako osiowy składnik

mentalności,



[w:] Orientacje społeczne jako element mentalności, red. J. Reykowski,



K. Skarżyska, M. Ziółkowski, Poznań 1990,



9. Jadwiga Koralewicz, Marek Ziółkowski – Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o



polityce i życiu społecznym w końcu lat osiemdziesiątych, Poznań 1990,



10. Ryszard Dyoniziak – Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Toruń 2004,



11. Claire M. Renzetti, Daniel J. Zurran – Kobiety mężczyźni i społeczeństwo,

Warszawa 2005



12. Tomasz Gabon-Klas – Media i komunikowanie masowe, Warszawa 2006



13. Antoni Sułek – Przygarść rozpraw o badaniach ankietowych, Warszawa 2001



14. Polska Europa Świat. Opinia publiczna w okresie integracji [red.] Zagórski

Krzysztof, Strzeszewski Michał, Scholar 2005



Kaczmarczyk S.: Badania marketingowe. Metody i techniki. PWE. W-wa

1995,



Kędzior Z., K.Karcz: Badania marketingowe w praktyce. PWE. W-wa 1996



Kuśmierski S.: Świadomości społeczna opinia publiczna propaganda. PWN.

W-wa 1987, ss. 47-139



Kuśmierski Stanisław, Teoretyczne problemy propagandy i opinii publicznej,

PWN, Warszawa 1980.



Markowski R. (red.): Wybory parlamentarne 1997. PAN ISP. W-wa 1999.



Mrozowski M.: Media masowe. Aspra-jr. W-wa 2001.



Ociepka B.: Opinia Publiczna w ;Dobek-Ostrowska B., J.Fras, B.Ociepka:

Teoria i praktyka propagandy. Wydawnictwo Uniw. Wrocławskiego. Wrocław

1997, ss. 64-83.



Raciborski Jacek, Polskie wybory: Zachowania wyborcze społeczeństwa

polskiego w latach 1989-1995, Scholar, Warszawa 1997.



Sitek W., Czy można przewidzieć? Socjologiczno-metodologiczne

doświadczenia polskich badań przedwyborczych. Ossolineum. Wrocław

1995;



Sułek A.: Sondaż polski. Wyd. IFiS PAN. W-wa 2001.



Szczupaczyński W (red.)., Elity: demokracja i wybory, Scholar, Warszawa

1993.

Masowe komunikowanie jest podstawą wyrażania

opinii publicznej, która może kształtować postawy,

przeświadczenia i inne stany subiektywne.



W definiowaniu opinii publicznej przez L. Doob'a

również doceniana jest ta strona psychologiczna, gdyż

opinia publiczna oddziaływuje na kształtowanie się

struktury postawy. W jego teorii funkcjonowały opinie

grupowe, które uzewnętrzniały się i w ten sposób

powstawała nowa - szersza pod względem treściowym

opinia. Nośnikami opinii publicznej są grupy społeczne

i one inicjują zaistnienie opinii publicznej. Od tego

miejsca rozpoczyna się proces opiniotwórczy

aktywizujący inne grupy społeczne.



W jego teorii funkcjonowały opinie grupowe,

które uzewnętrzniały się i w ten sposób

powstawała nowa - szersza pod względem

treściowym opinia. Nośnikami opinii publicznej

są grupy społeczne i one inicjują zaistnienie

opinii publicznej. Od tego miejsca rozpoczyna

się proces opiniotwórczy aktywizujący inne

grupy społeczne. Tak więc opinia publiczna

zaczyna być w stanie aktywnym. Doob w swoich

poglądach na opinię publiczną podkreślał

znaczenie i wpływ określonych sytuacji

społecznych, w których aktywnie funkcjonują

grupy, tak więc można uogólnić, że społeczne

usytuowanie grupy, jej struktura i wewnętrzna

organizacja oraz angażująca grupę sytuacja to

czynniki inicjujące aktywność opinii publicznej

.



E. Bogardus

opinia publiczna jest "produktem

dyskusyjnego procesu" i powstaje

ona jako efekt rozmów.

W. Lippmann, dostrzegł, że

opinia publiczna opisuje, ocenia,

komentuje rzeczywistość w sposób

stereotypowy, czyli poprzez

uproszczenie.



"opinia publiczna" i "opinia społeczna".
Wydaje się, że termin "opinia publiczna"
bardziej jest adekwatny.



To zainteresowana zbiorowość - czyli
publiczność jest obserwatorem zjawisk
społecznych, ona o nich dyskutuje i je
komentuje. Publiczność przygląda się
temu wszystkiemu, co dzieje się "na
scenie" polityki, kultury, życia
towarzyskiego.



opinia publiczna to swoista forma
świadomości społecznej, która z racji
swoich właściwości może być
aktywnym podmiotem społecznego
komunikowania się różnych
podmiotów współczesnej,
zmieniającej się rzeczywistości
gospodarczej, społecznej i politycznej



Tworzenie się opinii publicznej we
współczesnym znaczeniu
przypada na okres Oświecenia, a
kształtuje się do początków
dwudziestego wieku. Proces jej
kształtowania jest związany z
rozwojem demokracji i
parlamentaryzmu



W Stanach Zjednoczonych w roku 1935 powstał

Amerykański Instytut Opinii Publicznej w

Princeton założony przez socjologa i statystyka

George'a Horace Gallupa. Instytucja ta zaczęła

od 1936 roku przeprowadzać badania opinii

publicznej, zaprojektowane przez Gallupa i

nazwane jego imieniem (Gallup poll), dotyczące

opinii publicznej, oddziaływania reklamy i

czytelnictwa. Stała się wzorem dla innych

ośrodków i badań tego typu na całym świecie,

kładąc podwaliny pod współczesny marketing

polityczny. W Niemczech pierwszy instytut

badania opinii publicznej został założony przez

Elisabeth Noelle-Neumann w Allensbach,

znanego badacza opinii publicznej, twórcę

teorii "spirali milczenia".



W Europie sondaże opinii zaczęły

powstawać po drugiej wojnie światowej,

prowadzone zarówno instytucje przez

rządowe jak i prywatne.



W PRL niewiele było badań opinii

publicznej, rozwinęły się one po roku 1989.

W latach 1948-1956 władze zabraniały tego

typu badań, później były one prowadzone

tylko na pewne tematy i cenzurowane,

część badań była utajniona, powstawały na

zlecenie różnych organów władzy. Po stanie

wojennym powstało Centrum Badania

Opinii Społecznej. Jednak dopiero po roku

1989 pojawiły się sondaże czy prognozy

wyborcze dla partii i polityków, często

publikowane w środkach przekazu.



Pierwsze badania opinii publicznej
miały miejsce jeszcze przed Gallupem.
Sam Gallup wspomina w swej pracy o
sondażu, który zorganizował w 1883
roku Charles H. Taylor, wydawca
Boston Globe dla obliczenia
wstępnych wyników głosowania, by na
tej podstawie przewidzieć ostateczny
wynik wyborów.



W 1824 roku w Harrisburgu w Stanach

Zjednoczonych jedna z gazet

przeprowadziła "próbne głosowanie" w

wyborach prezydenckich. W czasie

pierwszej wojny znane było badanie

Lundeneena – ankieta o tym, czy Ameryka

ma przystąpić do wojny. Po wojnie długo

bardzo trafnie przewidywało zachowania

wyborcze badanie pisma Literary Digest,

zwracające się do miliona swoich

czytelników, aż do "wpadki" w 1936 roku,

gdy wygrał Franklin D. Roosevelt, a nie,

zgodnie z wynikami badania, Alfred R.

Landon. Trafnie za to i dość dokładnie, bo

z błędem 5-procentowym, wybór

Roosevelta przewidział George Gallup.



Gallup zastosował tu technikę doboru

grupy reprezentatywnej - wybrał takie

osoby, które reprezentują w miarę

dokładnie cechy danego społeczeństwa i to

w takich samych proporcjach, w jakich

występują w całej populacji. Wcześniej

sądzono, że im większej liczbie osób zada

się pytanie, tym bardziej prawdopodobne

będą uzyskane odpowiedzi. Takie nowe

podejście oznacza, że zamiast milionom

osób wystarczy zadać pytanie małej, ale

odpowiednio dobranej grupie - w

przypadku takiego kraju jak Polska około

tysiącu osób.



Komunikacja polityczna to
proces wzajemnych
oddziaływań informacyjnych
pomiędzy podmiotami polityki
połączonymi relacjami władzy,
walki i współpracy. W państwie
niedemokratycznym
komunikacja polityczna
przebiega w inny sposób w
państwie demokratycznym

Obudzenie opinii
publicznej



Sondujący reakcję

tzw. balon informacyjny



Teoretyczne podejście w aspekcie

socjologicznym, które analizuje istotę

komunikacji społecznej, gdzie opinia

publiczna traktowana jest jako ogniwo w

łańcuchu wymiany treści musi dodatkowo

uwzględniać również taki współczesny

fenomen jakim jest public relations.



Powstała w ten sposób triada : opinia

publiczna - środki masowego przekazu -

public relations uzmysławia nam jak bardzo

te zagadnienia są inspirujące dla

wypracowania modelu, który zobrazuje nam

tą problematykę.



Opinia publiczna może być rozumiana

jako reakcja zbiorowości ludzkich na

działania polityczne, jako wyrażany

publicznie stan świadomości owych

zbiorowości. Dotyczy spraw ważnych dla

społeczeństwa, często kontrowersyjnych.

Jest zmienna, może ulec zmianom nawet

w krótkim okresie czasu. W rozumieniu

potocznym reakcja czy świadomość jest

utożsamiana z wyrażającymi ją ludźmi i

mówi się "reakcja opinii publicznej",

"stanowisko opinii publicznej". W takim

rozumieniu opinia publiczna to po prostu

społeczeństwo, jego część dorosła,

posiadająca prawa wyborcze, aktywna

politycznie.



Opinia publiczna zwiększa poczucie
więzi politycznej, co stanowi
podstawę do kształtowania się
elektoratów wyborczych. Osoby
wyrażające podobne opinie skupiają
się wokół symboli, poglądów, wartości
– są podatne na wyrażenie poparcia
dla polityków głoszących podobne
poglądy.



przykład zastosowania – metody
badania opinii publicznej



Co myślą Białostoczanie? Będą badania

opinii publicznej



W przyszłym roku do mieszkań wielu z nas mogą

zapukać ankieterzy i zapytać, co sądzimy o

planach miasta. Będziemy pytać, jak mieszkańcy

postrzegają różne plany i propozycje miasta -

mówi Urszula Sienkiewicz, rzeczniczka urzędu

miejskiego.



- Czy według nich, jakieś sprawy powinny być

priorytetowe w mieście, a które mogą jeszcze

trochę poczekać.



Od przyszłego roku miasto ma zamiar

przeprowadzać badania opinii społecznej. Chce w

ten sposób dowiedzieć się, co ludzie sądzą o

zamierzeniach i poczynaniach naszych władz.

Będzie to pierwsza tego typu próba zasięgania

opinii wśród mieszkańców miasta.



Badania będą z różnych dziedzin. W zależności od tego, co

się będzie w mieście działo, możemy być pytani np. o plany

dotyczące konkretnych inwestycji w mieście, imprez

kulturalnych czy spraw społecznych.



- Chcemy w ten sposób dowiedzieć się, jakie są oczekiwania

mieszkańców na kolejne dwa lata kadencji Na razie miasto

planuje przeprowadzać takie badania dwa lub trzy razy w

roku. Ich wyniki mają być publikowane na stronie

internetowej magistratu, by wszyscy zainteresowani mogli

się z nimi zapoznać.



Aby wyniki były jak najbardziej wiarygodne, magistrat chce,

aby przeprowadzaniem badań zajęli się fachowcy.



- Najprawdopodobniej na początku przyszłego roku będzie

ogłoszony przetarg na tego typu usługi.



Pomysł na przeprowadzenie takich badań jest bardzo dobry.

Szczerze mówiąc, od dawna o tym myślałem. Jest to ważne z

dwóch powodów. Po pierwsze, powstanie w ten sposób

socjologiczna dokumentacja tego, co się w mieście dzieje,

taka kronika miasta. Po drugie, to będzie prawdziwy

kontakt z mieszkańcem, choć dość suchy, bo przez ankietę.

Ale nie ulega wątpliwości, że to nawiązanie nici

porozumienia między władzą a białostoczanami.



Podsumowanie najistotniejszych
kwestii z zakresu formułowania
opinii publicznej



Opinia publiczna to zbiór poglądów

wyrażanych przez znaczna część społeczności,



dotyczących określonego zagadnienia, które

stało się tematem dyskusji w społeczeństwie.



W publicznej dyskusji wyłania się zazwyczaj

jakieś stanowisko przeważające.



Gdy opinie ludzi są bardzo rozbieżne, mówimy,

że opinia publiczna na dany temat się

jeszcze nie ukształtowała.
Za głos opinii publicznej uważa się bowiem

opinię znaczącej większości, często może ona

ulec zmianom nawet w krótkim okresie czasu

Sposoby badania opinii publicznej



Sondaż to sposób badania opinii przy pomocy

wywiadów z konkretnymi ludźmi, z

wykorzystaniem ankiet.

Ankieta - to specjalnie dobrany zestaw pytań

zadawany osobie określanej mianem

respondenta.

Badania obejmują tylko pewną część

społeczeństwa

określaną jako próba reprezentacyjna.

Dzięki badaniom opinii publicznej nie

uzyskujemy wiedzy na temat faktów, ale na

temat sądu o nich.

Zasady konstruowania ankiet



W ankiecie należy unikać wszystkiego,

co nie jest konieczne ze względu na

cele jakie

chcemy osiągnąć przy jej pomocy.

Powinna być możliwie krótka i

zredagowana w przejrzysty sposób

Ankieta powinna zawierać:



informację o tym, kto przeprowadza
ankietę,



zwięzłą informację o celu ankiety,



pytania:

1. dotyczące badanego problemu,
2. odnoszące się do respondenta,
3. instrukcje dotyczące tego jak

odpowiadać na poszczególne
pytania.



Pytania powinny być tworzone na
podstawie znajomości problemów
których dotyczą dla każdej osoby
udzielającej odpowiedzi na
ankietę i to w ten sam sposób, nie
powinny być sugestywne,
dwuznaczne.

Istnieją trzy rodzaje pytań:
a) zamknięte - odpowiedzi trafiają w przewidziane

przez pytającego możliwości np.



Z kim najczęściej spędzasz wolny czas:



1. z rodziną,



2. kolegami z klasy,



3. kolegami z podwórka.

(Wyszczególnione możliwe odpowiedzi nazywane

są kafeterią.)



b) półotwarte - jeśli pytanie kończy się

możliwością całkowicie swobodnej odpowiedzi,



c) otwarte - całkowita swoboda odpowiedzi

np. Jakie filmy najbardziej

lubisz?...................................



Ważna jest kolejność pytań,
pierwsze powinny być zamknięte,
dotyczące problemów oczywistych
i budzących pozytywne odczucia.
Należy je uszeregować zgodnie z
następującymi regułami



p. łatwe przed trudnymi,



ogólne przed szczegółowymi,



p. dotyczące respondenta zawsze powinny

być na końcu,



w pierwszej kolejności p. dotyczące

świadomości istnienia problemu

(np. Czy wie Pan/Pani kto w gminie zajmuje

się usuwaniem odpadów), następnie p. o

zachowanie respondenta związane z tym

problemem (np. czy korzysta Pan/Pani z

usług tych firm ),



na końcu p. o nastawienie do problemu

(np. czy Pana /Pani zdaniem dobrze spełniają
one swoją rolę?)



Pytania dotyczące respondenta np. o jego



wiek,



wykształcenie,



zarobki

zawsze muszą być na końcu ankiety.

Przeprowadzić badanie opinii publicznej przy

pomocy ankiety możemy w dwojaki sposób.



Można przygotować odpowiednią ilość

egzemplarzy ankiety, rozdać je badanym osobom,

odebrać wypełnione. Mogą także ankieterzy

(osoby przeprowadzające ankietę) posługując się

formularzem ankiety zadawać wybranym osobom

pytania i samodzielnie zaznaczać wybrane

odpowiedzi. Ten sposób pozwala ankieterowi

wyjaśnić od razu wszelkie wątpliwości jakie

mogą się pojawić u respondenta.



Po przeprowadzeniu ankiety należy opracować

jej wyniki. Polega to na ustaleniu jak najczęściej

odpowiadali na poszczególne pytania

respondenci, a następnie wyciągnięcie na tej

podstawie pewnych uogólnień



W 1992  r. w Wielkiej Brytanii wybuchł

gigantyczny skandal. Sondażownie

przewidywały w wyborach parlamentarnych 2-

procentowe zwycięstwo Partii Pracy.

Tymczasem wygrali – i to aż 8 procentami

– konserwatyści. Przywiązani do demokracji

Brytyjczycy uznali, że jest ona zagrożona. Do

zbadania skandalu powołano specjalną

parlamentarną komisję. Miesiącami, przy

udziale najwybitniejszych ekspertów,

z chirurgiczną precyzją badano popełnione

błędy. Naukowcy opisywali drobiazgowo, punkt

po punkcie, wszystkie przyczyny pomyłki.

W efekcie skandal do dziś się nie powtórzył i 

w kolejnych wyborach prognozy były zbliżone do

prawdziwych wyników.

Kampania reżyserowana przez

sondażownie



„Nie załamuj się… Może i przegrałeś wybory…
Ale nadal jesteś liderem sondaży!” – taki
komiks robił furorę w internecie. Kampanie
prezydencka i parlamentarna obfitowały
w dziwne wydarzenia, Wiele wskazuje, że
w czasie jej trwania sztucznie wylansowani
przez ośrodki zostali aż dwaj z głównych
pretendentów: Tusk i Cimoszewicz.



Podstawowe zagadnienia etyki

( w kontekście badania opinii i

nie tylko)

Etyka – to nauka o moralności,

ogół ocen i norm

moralnych

przyjętych w danej
społeczności.

Etyka normatywna



Tworzy optymalne modele postepowania,

system norm według których powinien

zachowywać się człowiek



Kształtuje uporządkowany zespół zasad

postępowania obowiązujący daną grupę:

ujęcie aksjologiczne – wartości
ujęcie deontologiczne - powinności

Filozofowie o etyce



Według Sokratesa

nadanie etycznego wymiaru życiu

stanowi podstawową powinność

człowieka

„prawdziwe szczęście osiąga się tylko

przez czyn etyczny, który nie zmienia

znaczenia w miarę upływu lat i

przynosi długotrwały pożytek”



Według Seneki

„najmniej się działa tym, co się

mówi,

więcej tym co się robi, ale

najwięcej tym, kim się jest”

Kodeks etyczny



Opisuje wzór roli pracownika, styl

realizacji powierzonych mu zadań



Odnosi się do wewnętrznych

standardów powstałych w oparciu o

wyznawane zasady i cenione

wartości



Powinien akcentować troskę o

dobro publiczne a nie o interesy

grupy, której dotyczy

Misja instytucji – etyczny
wymiar istnienia



Misja instytucji dotyczy najogólniej
pojętego sensu jej istnienia

obejmuje: cele, wartości, standardy

zachowań, kierunki rozwoju i obszary
działania



Misja stanowi wyrazisty przekaz,
uwiarygadniający jej funkcjonowanie i
rolę jaką ma do spełnienia w środowisku