EKONOMIA MENEDŻERSKA

Praca zaliczeniowa:

Czynniki określające popyt

Popyt na dane dobro jest to ilość danego dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie. Jest to popyt efektywny, tzn. taki, przy którym chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu pieniężnego. Wyróżniamy jeszcze popyt potencjalny, – który oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi.

W zależności od motywacji nabywców popyt możemy podzielić na trzy kategorie:

1) Popyt funkcjonalny – wynika z cech jakościowych danego dobra, jest funkcją jego wartości użytkowej,

2) Popyt niefunkcjonalny - wynika z oddziaływań tzw. efektów zewnętrznych na użyteczność. Oznacza to, że użyteczność danego dobra może ulec zmianie w zależności od zachowania się innych konsumentów. Możemy wyróżnić trzy rodzaje zachowań nabywców:

efekty owczego pędu - oznacza, iż popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro,

efekt snobizmu – oznacza, iż popyt na dane dobro maleje wskutek tego, że inni kupują to dobro. Oznacza on, zatem, potrzebę wyróżnienia się bycia ekskluzywnym, odmiennym od innych,

efekt veblenowski.- dotyczy popytu na tzw. dobra prestiżowe. Ich konsumpcja świadczy o statusie konsumenta, nosi znamiona ostentacyjnej, dlatego popyt na takie dobra będzie wzrastał wraz ze wzrostem ich cen.

3) Popyt spekulacyjny – wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przyszłości.

Popyt jest funkcją wielu zmiennych. Pierwsza z nich wynika niejako z definicji – jest to cena. Oprócz niej są jeszcze inne, poza cenowe determinanty popytu:

• dochody nabywców,

• ceny dóbr konsumpcyjnych i substytucyjnych,

• oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej,

• gusty i preferencje nabywców,

• zmiana liczby i struktury ludności.

Zmiana popytu może, więc następować w wyniku równoczesnych zmian wielu czynników. Jeżeli chcemy uchwycić związki między zmianami popytu a zmianami tylko jednego z czynników stosujemy klauzulę ceteris paribus. Oznacza to następujące postępowanie badawcze: jeśli jakaś wielkość określona jest przez kilka czynników i chcemy uchwycić związki między zmianami tej wielkości a zmianami a zmianami jednego z nich, przyjmujemy, że inne czynniki nie ulegną zmianie. Jeżeli chcemy zbadać zależności między popytem (Pp) a ceną (c), zakładamy, że czynniki pozacenowe nie ulegną zmianie.

Popyt a cena

Zależność między popytem a ceną jest na ogół zależnością odwrotną. Wzrost ceny powoduje spadek popytu, zaś spadek ceny powoduje wzrost popytu.

Wzrost ceny z c1 do c2 powoduje spadek popytu z Q1 do Q2 i odwrotnie: spadek ceny z c2 do c1 powoduje wzrost popytu z Q2 do Q1.

Zmiana ceny powoduje dwojaki efekt: substytucyjny i dochodowy. Wzrost jednego dobra narusza dotychczasową strukturę cen, czyni to dobro relatywnie droższym. Skłania to nabywcę rezygnacji z dobra relatywnie droższego i zastępowania go (substytucji) innym dobrem, relatywnie tańszym. Jest to właśnie efekt substytucyjny zmiany ceny. Wzrost ceny dobra powoduje również inny skutek – wpływa na możliwości nabywcze konsumenta. Konsument może nabyć mniej dóbr. Jest to efekt dochodowy zmiany ceny.

Nietypowe krzywe popytu

Istnieją jeszcze nietypowe reakcje popytu na zmianę ceny:

Rys. a) Popyt może nie reagować na zmianę ceny – mówimy wówczas, że jest doskonale nieelastyczny lub sztywny np. sól, trumny.

Rys b) Popyt reaguje na zmianę ceny krańcowo elastycznie – jest doskonale elastyczny. Przy cenie c1 wyznaczonej przez rynek poszczególne przedsiębiorstwo może realizować całą swoją produkcję. Przy cenie wyższej np. c2 przedsiębiorstwo to nie realizuje ani jednej jednostki.

Rys c) Zmiany popytu i zmiany ceny mogą być jednokierunkowe, gdy wzrost ceny powoduje wzrost popytu, a spadek ceny spadek popytu. (rys. c).

Wyróżniamy tutaj trzy przypadki:

1. Paradoks Veblena - dotyczy popytu na dobra prestiżowe, których konsumpcja zaspakaja potrzebę statusu materialnego nabywcy,

2. Paradoks Giffena – dotyczy dóbr podrzędnych, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki i których substytuty są jeszcze droższe. Wzrost cen tych dóbr powoduje spadek dochodów realnych. Paradoks Giffena oznacza, że efekt dochodowy jest silniejszy od efektu substytucyjnego.

3. Paradoks spekulacyjny – wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przyszłości. Jeśli panuje przekonanie, że cena w przyszłości będzie nadal rosła, popyt rośnie mimo rosnącej ceny. Dotyczy to również spadku cen. Jeśli ceny będą spadały to popyt będzie malał.

Pozacenowe determinanty popytu

Cena nie jest jedyna zmienną określającą rozmiary popytu na dany produkt. Stosując klauzulę „ceteris paribas”, rozważymy teraz związek między zmianami popytu a zmianami dochodu nabywcy. Jest to relacja jednokierunkowa, tzw. wzrost dochodu powoduje wzrost popytu, a spadek dochodu spadek popytu.

Wzrost dochodów, czyli przesunięcie krzywej popytu z położenia Pp1 do położenia Pp2 powoduje, że przy tej samej cenie co popyt zwiększa się z Q1 do Q2 i odwrotnie – spadek dochodu, co znajduje graficzny wyraz w przesunięciu krzywej popytu

Bibliografia

D. Begg „Mikroekonomia”, Wyd. PWE, Warszawa, 2007.

Ł. Gęsicki „Słownik terminów ekonomiczno prawnych”, Wyd. Interfart, Łódź, 2005.

W. Samuelson „Ekonomia menedżerska”, Wyd. PWE, Warszawa, 2009.

R. Milewski „Podstawy ekonomii”, Wyd. PWN, Warszawa, 2008.

www.free.polbox.pl z dnia 29.04.2013 r.

2