1.Początki historii wychowania w Europie .Twórcy wychowania w Polsce i gdańskim ośrodku naukowym

Prekursorzy i twórcy:

· SCHWARZ Christian (1776- 1837)- prof. Uniwersytetu w Heidelbergu, autor

pierwszej „Historii wychowania” 1829r.

· KOŁŁĄTAJ Hugo (1750- 1812)- reformator szkół wyższych w Polsce w KEN

· ŚNIADECKI Jan (1756- 1830)- prof. Uniwersytetu Wileńskiego

· TRENTOWSKI Bronisław (1808- 1869)- „Chowanna”

Gdański ośrodek naukowy:

1. Prof. Dr. Kazimierz Kubik ( 1910-1986) twróca i pierwszy kierownik tworzonego w 1959r. zakładu Historii Oświaty i Wychowania w WSP w Gdańsku.

2. Prof. Dr. Hab. Klemens Trzebiatowski (1913-1983) kierownik Zakładu Historii Oświaty i Wychowania UG w latach 1980-1983

3. Prof.dr. hab. Lech Mokrzecki (1935- ) w latach 1983-2005 kierownik zakładu Historii Oświaty i Wychowania, dyrektor Instytutu Pedagogiki i prorektor UG

3.Historia wychowania a pedagogika

Pedagogia – zespół czynności i umiejętności wychowawczych o charakterze praktycznym

Pedagogika – pierwotnie określenie teoretycznej wiedzy o wychowaniu. Jej początek to pierwsze ideały wychowawcze ( Ateny, Sparta – VIII w. p.n.e.)

Obecnie – teoria i praktyka pedagogiczna integralnie ze sobą powiązane

Parias (chłopiec)

Paidagogos (niewolnik prowadzący chłopca do szkoły) stąd pedagogika

Ago (prowadzę)

4.Pojęcie ideału wychowawczego, jego pochodzenie i funkcje

Ideał wychowawczy – abstrakcyjny obraz istoty ludzkiej, zbudowany z cech akceptowanych (pożądanych) przez większą część lub ogół społeczny na danym etapie rozwoju

• najwyższy cel wychowania

• punkt odniesienia dla szkoły (nauczycieli i uczniów) rodziny (rodziców i dzieci)

CECHY IDEAŁU

plastyczność, zmienność, atrakcyjność, stałe nadążanie za życiem społecznym

Funkcje ideału wychowawczego: najwyższy cel wychowania, źródło celów wychowania i kształcenia

Ideał wychowawczy zawiera w sobie:

• naczelne wartości narodu, grupy społecznej, społeczności lokalnej,

• wierzenia, moralność

• kulturę, obyczaje, grupy w której funkcjonuje

5.Ideały wychowawcze oraz organizacja wychowania w Atenach i Sparcie – ujęcie porównawcze

	Ateny	Sparta
Ideał wychowania	Ideał kalokagatia –> człowiek odznaczający się harmonią, pełnią zalet duszy i ciała, „cnota” (arete) i umiarkowaniem, oddany krajowi i społeczeństwu	Ideał dobrego żołnierza -> sprawny fizycznie, dzielny, odważny, zdyscyplinowany, oddany państwu, rzeczowy, małomówny
Organizacja	I. Nauczanie ogólne pod okiem: gramatysty(pisanie i czytanie) i lutnisty(gra na instrumencie) -dzieci w wieku 7-14lat -paidagogos-niewielonik który odprowadzał chłopca do szkoły II. Palestra (boisko sportowe) -chłopcy ćwiczyli pod okiem pedotriby - 14-16 lat III. Gimnazjon(stadion) 1).cele: -doskonalenie chłopców w pięcioboju: skok, biegi, rzut dyskiem, rzut oszczepem, zapasy -pogłębianie wychowania obywatelskiego, umysłowego i retorycznego pod okiem sofisty IV. Efebia -2-letnia szkoła o charakterze wojskowym -od 338r. obowiązkowa dla wszystkich młodych mężczyzn 18-20lat Edukacja obejmowała tylko chłopców, kobiety uczyły się w domu, były przygotowywane do opieki nad domem.	I. Do 7 roku życia -wychowanie w rodzinie II.8-12 rok życia -okres gier i zabaw, ćwiczeń fizycznych w szkołach wojskowych III.12-16 rok życia -surowa szkoła w koszarach -cel: ćwiczenia militarne, kształtowanie bezwzględnej dyscypliny - nauka czytania pisania, wydawania rozkazów. - raz do roku chłopcy otrzymywali chłostę w świątyni Artemidy, byli głodzeni i hartowani, uczono ich zdybywania jedzenia. IV.17-20 rok życia: - okres efebii – obowiązkowa, bardzo trudna szkoła wojskowa (musztra, zabijanie, nocne wyprawy na helotów) -cel: doskonalenie musztry wojskowej, umiejętności władania bronią, marsze przygotowujące do zabijania niewolników V.20-30 rok życia: - okres 10-letniej służby wojskowej. Po jej odbyciu stawał się pełnoprawnym obywatelem, mógł założyć rodzinę Okres I,II oraz III obejmował kobiety i mężczyzn. Kobiety mogły wstąpić do armii, umiały zabijać, itp.

6.Poglądy Arystotelesa, Platona i Sokratesa na wychowania

1. Sokrates- tożsamość wiedzy z cnotą( najpierw poznanie cnót, później budowanie

moralności)

- Prawda i Dobro Absolutne istnieją- metody ich odkrywania

- metody- dialog, pogadanka HEURYSTYCZNA(eidentyczna i majeutyczna)

2. Platon

„Utopia”- koncepcja państwa

- EUGENIKA- sztuka uszlachetniania ludzi- P. zwolennikiem

- Twórca teorii wychowania PRZEDSZKOLNEGO

- zwolennik CENZURY treści wychowawczych- tylko piękno i dobro

- teoria uczenia się ANAMNEZA

- Akademia Platońska

3. Arystoteles – uczeń Platona, świat można poznać za pomocą zmysłów, stworzył oryginalny system pedagogiczny –całościowa koncepcja człowieka – dusza i cało (nierozerwalne, związane); Dusza jest energią ciała.

Rodzaje wychowania

1. Dusza roślinna – fizyczne

2. D. zwierzęca –moralne

3. D. rozumna – intelektualne

Życie dziecka podzielił na trzy okresy:

1. Okres rozwoju fizycznego – troska o zdrowie dziecka, ćwiczenia gimnastyczne

2. O. rozwoju moralnego – podporządkowywanie popędów, emocji pod rozum, pojawia się pojęcie cnoty, normy moralne

3. O. rozwoju intelektualnego – całe działanie człowieka jest podporządkowane rozumowi

7 rok życia: żadna aktywność umysłowa, ale od 5 roku życia dziecko może przysłuchiwać się nauce starszego rodzeństwa

7 – 14 rok życia: wychowanie elementarne; muzyczne, czytanie, pisanie, liczenie, rysunki

14-21 rok życia: dominują ćwiczenia fizyczne, ograniczenie ćwiczeń umysłowych

Po 21 roku życia: nauczano matematyki, astronomii, literatury, etyki i polityki.

Arystoteles jest twórcą teorii sensorycznej, poznanie obejmuje 3 etapy:

1. Postrzeganie otoczenia przez zmysły

2. Zapamiętanie doznań, wrażeń, wzbogacanie własnego doświadczenia

3. Uogólnianie wiadomości, posługiwanie się nimi w praktyce, rozumowanie oparte na zdobytej wiedzy

7.Rozwój szkoły w okresie hellenistycznym

· Zmiana w charakteru sportowego na erudycyjny

· Siedem Sztuk Wyzwolonych- nowy program: TRIVIUM- trzy drogi do wiedzy:

gramatyka grecka, retoryka, dialektyka; QUADRIVIUM- cztery drogi do

wiedzy: arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka;

· Pomoce naukowe- podręczniki; tradycja i obyczaje szkolne;

· Struktura szkół: elementarne, średnie

· Kształtuje się tu idea kształcenia ogólnego

· Rozwój ideału człowieka wykształconego- wiedza i retoryka

8.Ideały wychowawcze oraz organizacja wychowania i szkolnictwa w starożytnym Rzymie

· IDEAŁY OSOBOWOŚCI

•  Dobry żołnierz i gospodarz- królestwo i wczesna republika np. Katon

starszy

•  Mówca- żołnierz- obywatel- schyłek republiki

•  Urzędnik- mówca- cesarstwo

· STRUKTURA SZKOŁY

•  ELEMENTARNE (LITERATOR- NAUCZYCIEL)

•  ŚREDNIE (GRAMATYSTA)

•  RETORYCZNE (ZAWODOWE WYŻSZE, teoria szkoły(pierwsza)

· CECHY SZKOŁY

•  Odrzuca grecki kult ciała i nagości

•  Erudycja i retoryka

•  Funkcja kształcąca- doctrina, BEZ WYCHOWAWCZEJ (educatioexodus

z popędów)- to rodzina

9.Główne elementy dorobku Kwintyliana

- „O wychowaniu mówcy” pierwsza naukowa teoria wychowania; człowiek prawy, znający biegle dorobek ówczesnej kultury, godny obywatel, światowiec, administrator

Jak wychować mówcę?

-opieka od najmłodszych lat

-wykwalifikowany pedagog

-brak przymusu i restrykcyjnych metod wychowania

-wprowadzać zabawy, teksty dydaktyczne pod kątem ich wartości

- wychowanie publiczne, szczególnie mówców

- szkoła nie demoralizuje dziecka tylko dom

-dobrzy nauczyciele chętnie uczą większe grupy

-uczeń uczy się nie tylko od nauczyciela ale też od uczniów

-grupa bardziej mobilizuje nauczyciela

-szkoła uczy przyszłego mówcę

- wychowanie w grupie rozwija ambicję, chęć pochwały

Zadania nauczyciela:

-powinien poznać charaktery swoich uczniów, ich uzdolnienia i wady – indywidualizacja programu kształcenia

-być człowiekiem dokładnym, opanowanym, dyskretnym w kontroli postępów ucznia

-wystrzegać się błędów, które sam poprawia u uczniów

-łączyć w sobie surowość z sprawiedliwością

-odpowiednio organizować czas pracy ucznia

-wyeliminować kary fizyczne z procesu wychowania

10.Stosunek chrześcijaństwa do szkoły rzymskiej na przykładzie poglądów Św. Hieronima i Św. Augustyna

1. Św. Hieronim

Prekursor poglądu, że chrześcijanin powinien uczyć się w rzymskich szkołach pod warunkiem, że zostanie ona oczyszczona z pogańskich treści i stanie się odpowiednia dla chrześcijanina.

2. Św. Augustyn

Teoria kształcenia oparta na Platonie, poznanie ogólne jest sprawą umysłu, odbywa się bez pomocy zmysłów. Poznanie praw Bożych jest możliwe dzięki iluminacji, oświeceniu duszy. Nauczyciel sam nie jest w stanie nauczać- tylko Bóg, tworzy jedynie atmosferę sprzyjającą nauce. Logiczne myślenie, nie wykucie na pamięć, poznanie jest łaską.

Kultura klasyczna odciąga od zagadnień religijnych. Ch. Potrzebuje edukacji aby zwalczać fałszywe poglądy przeciwników Zaleca poznanie różnych nauk -> selektywne podejście. Wszędzie gdzie można odwoływać się do Biblii. Chrześcijaństwo ma tworzyć własną kulturę.

Chrześcijanie przyjęli selektywnie kulturę antyczną.

11. Upadek i odbudowa szkół średniowiecznych: rola Karola Wielkiego w procesie odbudowy oświaty europejskiej, średniowieczne ideały wychowawcze.

1)- Znikają rzymskie szkoły

- brak środków na funkcjonowanie

- brak pracy dla absolwentów

- znika rynek pracy

- dla barbarzyńców szkoła nie miała znaczenia

SKUTKI:

- zastępowanie kultury antycznej kulturą fizyczną

- zanik szkół katechetycznych (V-VIw.)

- rozpad administracji

2)Ideał wychowania – człowiek pobożny (w krańcowej postaci asceta)

Model wychowania stanowego:

- wych. Rycerskie (paź -> giermek -> rycerz)

- wych cechowe (uczeń, czeladnik, mistrz)

- wych kupieckie

- wych kościelne (klasztorne)

3)Rola Karola Wielkiego w procesie odbudowy oświaty europejskiej:

- fascynacja szkołami rzymskimi

- pierwsza próba powrotu do tradycji antycznej

-Szkoła Pałacowa (789) – przyciągała wielu uczniów, sam do niej uczęszczał – wpłynęło to na decyzję innych co do zakładania szkół

- zarządzenie o zakładaniu szkół przy klasztorach 789rok

-zarządzenie o zakładaniu szkół przy kościołach 797rok

- nakaz uczęszczania do szkoły (chłopcy) 802

12. Szkoła średniowieczna: rodzaje, metody nauczania, zadania, struktura\

I. Szkoły klasztorne

Pierwsza- klasztor na Monte Casino, założona przez Św. Benedykta z Nursji (529r.) – lenistwo jest grzechem duszy.

Początkowo szkoły życia dla mnichów przygotowujące do życia klasztornego. Księgi były traktowane niczym relikwie, a jej kradzież była najcięższym przestępstwem. Kres rozwoju – X. usunięcie ksiąg nieteologicznych z bibliotek, zamknięcie zewnętrznych szkół.\

II.Szkoły parafialne –papież Leon, 853. – wezwanie proboszczy do zakładania szkół przy parafiach. Właściwy rozwój od 1215r. – upoważnienie biskupów do ustalenia zezwolenia na nauczania gramatyki łacińskiej na terenie diecezji

Trivium – gramatyka, retoryka, dialektyka

III.Szkoły katedralne – XI-XII papież Eugeniusz – obowiązek biskupów – zakładanie szkół, zmiana nastawienia ludzi

XI-XIIw.- uchwały soborów lateranieńskich- magister ma nauczać za darmo niezamożnych studentów

Realizowały zmodyfikowany program quadrivium- cztery drogi do wiedzy: arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka.

Równolegle powstają szkoły kolegiackie, w miastach, podobny program.

13. Narodziny uniwersytetów średniowiecznych, uzyskiwane tytuły i stopnie naukowe.

Powody powstania uniwersytetów:

- zainteresowanie arabskich uczonych dziełami Arystotelesa i innych filozofów antycznych

-dzieła arabskie z zakresu filozofii i nauki średniowiecznej odegrały dwa zakony dominikanów i franciszkanów

- potrzeba utworzenia szkoły nauczającej filozofii - uniwersytety

- różne uniwersytety słynęły z różnych wysokich poziomów przeróżnych przedmiotów. Tak np.: uniwersytet w Bolonii słynął z wysokiego poziomu studiów prawniczych, uniwersytet paryski – ze studiów stycznych i przyrodniczych, a uczelnia w Salerno – w medycynie.

Do najstarszych i najsłynniejszych europejskich uniwersytetów średniowiecznych należy zaliczyć uniwersytety:

-w Bolonii – założony w 1119 r. ,

-w Paryżu – 1200r.,

- Cambridge – 1209.,

-w Oxfordzie – 1214r.,

-w Padwie – 1222 r.

W krajach słowiańskich jako pierwszy powstał uniwersytet w Pradze – 1348 r., a drugi w Krakowie – 1364 r. Pod koniec XIV wieku działało w Europie już ponad 20 uniwersytetów. Uniwersytet krakowski powstał zza inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego w roku 1364r

Historia wychowania 14.11 2012

Cechy szkoły średniowiecznej:

· Język – łacina

· Metoda nauczania – pamięciowa ->rodzi się scholastyka (miała

złą opinię, ale niesłusznie)

· Środki dydaktyczno- wychowawcze: surowa dyscyplina, kary

fizyczne (kij, trzcina, rózga)

· Program nauczania – 7 sztuk wyzwolonych

Uniwersytety średniowieczne:

Przyczyny powstania:

· Bogacenie się miast, zwłaszcza włoskich

· Tradycje bizantyjskie

· Nagromadzenie się wiedzy i ogólny postęp kulturalny

· Wyprawy krzyżowe i wojny z Arbami

· Odkrycie – przez zetknięcie z kulturą i nauką bizantyjską i arabska

– dorobku filozofów greckich (zwłaszcza Arystotelesa).

· Dynamiczny rozwój ilościowy i jakościowy szkół katedralnych z

dialektyką, prawem i medycyną jako wiodącymi przedmiotami

nauczania

· Wzrost aspiracji kulturowych i naukowych ówczesnych elit

· Rozwój zainteresowań prawem rzymskim (na bazie studiów nad

odnalezionym zbiorem praw cesarza Justyniana z VIw)

· Rozwój zainteresowań medycznych (na bazie zespolenia tradycji

greckiej, arabskiej, żydowskiej)

· Działalność wybitnych nauczycieli – uczonych skupiających wokół

siebie rzesze młodzieży (Piotr Abelard (1079-1142) Paryż; Ireneusz

(1050-1130) Bolonia) i wielu innych

Początki uniwersytetów:

· W przypadku Paryża i Bolonii trudne do jednoznacznego

ustalenia; przyjmuje się następujące daty powstania:

 1088 Bolonia

 1170 Paryż- ale formalne potwierdzenie (przywilej królewski)

pochodził z 1200 roku; 1253r kolegium dla profesorów

ufundowane przez Roberta Sorbona (stąd Sorbona)

 Inne uniwersytety: 1140r. – Montpellier; 1170r. – Oxford; 1209

– Cambridge; 1222 – Padwa; 1303 – Rzym

Mechanizmy powstawania uniwersytetów:

· W drodze zwyczaju (jako rezultat wcześniejszej działalności szkół

klasztornych lub kolegiackich)

· Z fundacji (królewskich, papieskich lub lokalnych małżonków)

· W wyniku migracji studentów i profesorów

Organizacja uniwersytetów:

· Nawiązywała do modelu korporacji (cechy, bractwa),

funkcjonujących w miastach średniowiecznych. Stąd uniwersytet

przybrał kształt cechu, skupiającego studentów i profesorów

· Droga rozwoju obejmowała trzy etapy:

 Uczeń – student niższego wydziału sztuk wyzwolonych

(studia filozoficzne)

 Bakałarz – student prawa, medycyny, teologii

 Mistrz – magister – po pierwszym uroczystym wykładzie

wygłaszanym w obecności profesora

W Bolonii absolwent prawa rzymskiego zyskiwał tytuł doktora

Inne tytuły przejściowe:

· Bacalarius lub cursor – starszy, doświadczony student, który

ukończył pierwszy etap studiów na wydziale filozoficznym

· Licencjat – student, który złożył egzamin prywatny w przewodzie

doktorskim

Nazwa: universitas – powszechność.

· Pierwsze nazwy: Universitas magistrorum (związek, powszechność

nauczających), universitas scholarum (związek, powszechność

uczniów, studiujących);

· Później: universitas magistrorum et scholarum ( powszechność

nauczających i uczących się)

Studium generale- student musi przejść immatrykulację- wpisanie do

księgi, i otrzęsiny

W XII w powstały wydziały

Typy uniwersytetów:

· Paryski

 Tytuł magistra

 Dominuje teologia

 Rektorem uczelni był profesor

· Boloński

 Tytuł doktora

 Studiuje się głównie prawo rzymskie

 Rektorem jest student najstarszych lat

 Student – rektor (w Bolonii):

 Student nie-pierwszego roku

 Kultura ogólna

 Bogaty

 Popularny

 Zrównoważony

 Nieżonaty

 Jako jedyny mógł nosić broń białą

!Incepcjo (uzupełnić) – przejście od czeladnika do magistra, wykład

oceniany, łaźnia z rektorem

Egzamin merytoryczny, publiczny

Scholastyka – metoda nauczania uniwersytetów średniowiecznych

· Prekursorzy – św. Augustyn, Boecjusz

· Była dążeniem ludzi uczonych do poznania i uzasadnienia prawd

wiary rozumem, który nie tylko chciał wierzyć, ale też rozumieć. Jej

istotę oddają słowa św. Anzelma z Cantenbery

· Wiara szukająca zrozumienia (fides guarens inntellectum) dlatego

->

· Na podłożu logiki Arystotelesa (uznanej za najlepszą formę

myślenie i rozumowania) znaczenia nabrała sztuka tworzenia pojęć

ogólnych i definicji, rozróżnień, dowodzeń i dysput

· Scholastyka rozwijała sztukę rozumowania sylogistycznego (istotą

którego jest szukanie wniosku na podstawie istniejących

przesłanek)

· Wady: nie dążyła do odkrycia nowych prawd, lecz do uzasadnienia

znanych już twierdzeń i dogmatów ujętych w nauce Kościoła.

14. Rozwój szkolnictwa w Polsce w okresie średniowiecza

15. Okoliczności powstania Akademii Krakowskiej, jej struktura i zadania.

1364 r. – dyplom fundacyjny Kazimierza Wielkiego lokujący uczelnię na Kazimierzu

Przyczyny powstania: potrzeba scalenia Polski po rozbiciu dzielnicowym,

przeciwdziałanie zalewowi kultury i języka niemieckiego.

Działalność: uczelnia typu bolońskiego ( bez teologii- papież nie!)

1370 r. – śmierć Kazimierza – zatrzymanie rozwoju uniwersytetu;

1400 r. odbudowa uniwersytetu, Władysław Jagiełło powołuje uczelnię typu

Paryskiego

XV/XVI w.- rozkwit uniwersytetu

16. Początki i rozwój pedagogiki renesansowej w Europie.

1)Źródła nowej myśli pedagogicznej:

-krytyka szkoły średniowiecznej (ogłupiającej) – budowanie szkoły na zasadzie kontrastu

-dążenie miast do podporządkowania szkół i narzucenie nowego programu (utylitarny/praktyczny)

-wzrost zainteresowania kulturą rodzimą i życiem doczesnym

2) W XVw. Powstają wzorcowe szkoły prywatne, elitarne ale sławne, że stają się wzorem dla innych

-Dom Wesołej Zabawy

Szkoły miejskie – elementarne oraz średnie nauczające w j. ojczystym

17. Wzorcowe szkoły renesansowe: ideały wychowawcze renesansu.

Ideał wychowania

Człowiek wszechstronnie rozwinięty (fascynacja kulturą grecką i ateńską, ideałem kalokagatia) z naciskiem na wykształcenie, głównie na literaturę (liczy się znajomość lit. Łacińskiej i greckiej), odchodziło od życia realnego. Powinien: - znać sztukę szermierczą, jazdy konnej - władać j. obcymi - cenić sztukę, kult. Antyczną -ogłada, wdzięk, poczucie humoru, galanteria wobec dam

Nowy model	- kształcenie może być przyjemne - szkoła ma zostać domem wesołej zabawy
Nowy ideał wychowania człowieka wszechstronnie rozwiniętego	- cel szkoły: formowanie człowieka względem moralnym, intelektualnym i fizycznym
Przyjacielskie relacje: nauczyciel - uczeń	- pojawiają się gry i zabawy edukacyjne
Nowością są ćwiczenia gimnastyczne na powietrzu	Malowidła na ścianach jako sposób na upoglądowanie nauczania i elementy wychowania estetycznego

Upowszechnienie gimnazjum jako zasadniczy typ szkoły średniej.

18.Poglądy pedagogiczne Tomasza Morusa, Erazma z Rotterdamu i Jana Ludwika Vivesa.

Tomasz Morus (1478-1535)

· Autor ‘Utopii’ (‘Iście złota książeczka o najlepszym stanie państwa i

o nowej wyspie ‘Utopii’, 1516) kanclerz na dworze Henryka VIII,

ścięty za odmowę uznania króla Anglii za głowę Kościoła

· Założenie: tylko gruntowne reformy społeczne mogą zlikwidować

rażące niesprawiedliwości i krzywdy ludu angielskiego

· Proponuje: stworzyć na wyspie Utopii nowy ustrój społeczny oparty

na równości wszystkich obywateli oraz na wspólnej własności.

· Ogromna wagę przywiązuje do wychowania – wszystkich dzieci

(chłopców i dziewcząt) – przy udziale szkoły oraz społeczeństwa

· Zadanie szkoły: wychowanie moralne (przy zaangażowaniu

wszystkich dorosłych) oraz wpajanie młodzieży zamiłowania do

pracy.

Erazm z Rotterdamu (1465-1536)’ książę humanistów’ autorytet

intelektualny Europy

· Marzy o stworzeniu w Europie jednolitej kultury, wspólnej dla

wszystkich narodów, opartej na kulturze łacińskiej

· Pisze głównie rozprawy kierowane do osób poszukujących

‘rozumnego komentarza do rzeczywistości’

· Atakuje i wyśmiewa ciemnotę i przesądy zarówno świeckich, jak i

duchowieństwa (‘Pochwała głupoty’)

· Zwolennik kształcenia kobiet

· Ceni wykształcenie (za szlachetnie urodzonych uważa tych, którzy

posiedli znajomość sztuk wyzwolonych (poznali łacinę)

· Stworzył wytyczne dla humanistycznej szkoły średniej w Europie

(w pracy ‘O sposobach studiów’)

· Zyskał popularność m.in. za sprawą poradników dla wychowawców

i rodziców (‘Zasady dobrego wychowania’), w których

upowszechnia zasady kulturalnego zachowania się chłopców oraz

rozumnego i łagodnego obchodzenia się z dziećmi

· Zdaniem Erazma na wygląd człowieka wpływają: dusza, ciało,

sposób poruszania się oraz ubiór

· Zadania wychowania wg Erazma:

• Wpajanie w umysły dzieci zalążków pobożności

• Budzenie w dzieciach miłości do nauk ( wyzwolonych)

• Przygotowanie uczniów do obowiązków, które czekają ich w

dorosłym życiu

• Przyswojenie chłopcu zasad dobrego zachowania

Jean Ludwik Vives (1492-1540)

· Teoretyk i praktyk wychowania (1523-1528 – nauczyciel,

wychowawca księżniczki Marii – córki Henryka VIII)

· Główne prace: ‘Na pseudodialektyków’ (krytyka filozofii

scholarystycznej) ‘O naukach ( wykład poglądów pedagogicznych

Vivesa); ‘O duszy i życiu’ (dzieło poświęcone psychologii i jej

wpływom na wychowanie i nauczanie)

· Krytykuje kulturę i naukę średniowieczną (za przeświadczenie o

istnieniu w świecie powszechnych pojęć i ogólnie uznanych idei)

· Wytycza sensualistyczną drogę poznania naukowego, opartą na

doświadczeniu: od zmysłów i od wyobrażeń do rozumu (od

stwierdzonych doświadczalne faktów do pojęć ogólnych)

· Opowiada się za upoglądowieniem lekcji (uczenie się z udziałem

oczu i uszu), ale także za rozwijaniem pamięci

· Projektuje system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii,

uwzględnieniem języka ojczystego uczniów (jako wprowadzenia do

nauki języków klasycznych)

· Szkoła powinna znajdować się w każdym mieście (ważna jest

właściwa lokalizacja budynku szkoły.

· Nauczyciel:

• Wykształcenie uniwersyteckie, wiedza merytoryczna i

psychologiczna oraz wysokie walory moralne (poświadczenie

na piśmie)

• Godziwe wynagradzany z kasy państwowej

• Winien być autorytetem dla uczniów, troszcząc się o ich

rozwój umysłowy oraz fizyczny

· Relacje między nauczycielem a uczniem (jak między ojcem a

synem)

· Uczniowie: wyselekcjonowani pod względem uzdolnień (powinno

się kształcić tylko tych chłopców, którzy posiadają obiektywnie

sprawdzone zdolności; selekcja uczniów, dokonywana przez

rodziców, a następnie przez szkołę – na radzie pedagogicznej)

· Kształcenie według zindywidualizowanych programów i środków

nauczania

· Przeciwnik kar fizycznych – strach to najgorszy strażnik obowiązku

19. Znaczenie i wkład reformacji dla pedagogiki europejskiej: podstawowe założenia teologiczne reformacji: ideały wychowawcze i rozwiązania organizacyjne.

Kalwinizm (religia rodzącego się kapitalizmu), w Genewie tworzy się gimnazjum, działa w dużych miastach, religia mieszczańska, po za Polską. Kalwinizm uznaje za moralne lichwiarstwo, wszelkie operacje bankowe, dochody z handlu.

Gimnazjum w Genewie, wzorcowe dla innych szkół kalwińskich:

• 7 klas

• Ma przygotować do studiów na wyższych kursach akademickich

• Kształci na urzędników, pastorów,

• Ma charakter przygotowawczy i zawodowy

Luteranizm zaowocował dynamicznym rozwojem szkół, ponieważ każdy niezależnie od sytuacji materialnej czy płci musiał rozwijać swoje umiejętności, aby pielęgnować wiarę. Nacisk na j. narodowy w szkole elementarnej – tłumaczenie podręczników, książek.

31.10.1517 rok – 95 tez do Dysputy!!!

Europa protestancka: Europa chrześcijańska:

mocna gospodarczo, brak analfabetyzmu zacofana, analfabetyzm

Ideał wychowawczy, uczona i wymowna pobożność

- powstaje na bazie teologii Lutra - odchodzi od haseł wszechstronności, w rozwoju na rzecz człowieka głęboko religijnego , wykształconego, wymownego (umiejącego wybronić swoich poglądów religijnych)

20. Model szkoły stworzony przez Jana Sturma.

Wyróżniało się w pełni oryginalnym ustrojem i stało się niebawem wzorową, średnią szkołą humanistyczną, o kierunku filozoficznym. Program nauczania oparty był na nauce języków klasycznych i na retoryce.

„O dobrym urządzeniu szkół”

Twórca Jan Sturm (Strasburg) 1537 r.

• 10 klas

• Podział uczniów na klasy

• Uroczyste promocje

• Przedstawienia szkolne

3 stopnie:

-elementarny – czytanie i pisanie (po łacinie) chłopcy 5-6 lat [ dwie klasy]

-średni – nauka gramatyki [4 klasy]

- wyższy- czytanie lektur autorów klasycznych i retorykę [4 klasy]

(Sturm opracował także - dla mniejszych miast -skrócony,5-letni cykl kształcenia).

21. Polityczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju oświaty w Polsce w okresie Odrodzenia.

- walka szlachty z arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem o zdobycie dominującej pozycji w państwie (orężem staje się edukacja)

REZULTAT: rozkwit szkół parafialnych, katedralnych i kolegialnych w drugiej połowie XVw. I pierwszej XVIw. (złoty okres Akademii Krakowskiej)

Kres temu kładą przywileje szlacheckie (zwłaszcza statuty piotrowskie 1496r.oraz konstytuacja Nihil Novi 1505r.)

• Utrwalają one dominację szlachty nad mieszczaństwem i chłopstwem

• Ustawowo ograniczają dostęp tych stanów do stanowisk i godności Rzeczypospolitej

REZULTAT:

• Stopniowy odpływ ze szkół synów mieszczan, a zwłaszcza chłopskich związany z tym upadek wielu placówek

• Rosnące zapotrzebowanie na specyficzne typy edukacji i szkolnictwa dostosowanych do potrzeb szlachty

• Zasadnicze zmiany w sferze kształtowania się w tym okresie pierwszych polskich ideałów wychowawczych ewoluujących od 1) ideału człowieka wszechstronnie rozwiniętego z elementami wychowania obywatelskiego (M. F. Modrzejewski) do 2)ideału ziemianina („człowieka poczciwego) Mikołaja Reja

22. Kształtowanie się pierwszych polskich ideałów wychowawczych.

Czynniki rzutujące na rozwój oświaty:

- walka szlachty z arystokracją, mieszczaństwem i chłopstwem o zdobycie dominującej pozycji w państwie (orężem staje się edukacja)

- rezultat: rozkwit szkół parafialnych, katedralnych i kolegialnych w XVw./XVIw. (złoty okres Akademii Krakowskiej)

- kres temu kładą przywileje szlacheckie (statuty piotrowskie – 1496r. i konstytucja Nihil Novi – 1505r.)

• Utrwalają one dominację szlachty nad mieszczaństwem i chłopstwem

• Ustawowo ograniczają dostęp stanów do stanowisk i godności Rzeczypospolitej

1. Stopniowy odpływ ze szkół synów mieszczan, chłopów – upadek wielu placówek

2. Rosnące zapotrzebowanie na specyficzny typ edukacji i szkolnictwa dostosowanych do potrzeb szlachty

3. Zasadnicze zmiany w sferze kształtowania się pierwszych polskich ideałów wychowawczych

23. Próby rozpowszechnienia ideału obywatelskiego przez Andrzeja Frycza Modrzejewskiego.

Wych. Obywatelskie

Andrzej Frycz Modrzewski: koncepcja szkoły polityczno- obywatelska i zawodu

nauczyciela.

· „O poprawie Rzeczpospolitej”

· Dbałość państwa o szkołę, wychowanie niezależne od stanu obywatelskie,

moralnego, zahartowanego i sprawiedliwego

· Program- trivium + filozofia+ języki obce

24. Ideały wychowawcze szlachty polskiej w ujęciu Mikołaja Reja.

Ideał ziemianina – „człowieka poczciwego, a dopiero potem uczonego).

Poczciwość – to takie cechy jak sprawiedliwość, stałość, roztropność, miłosierdzie, stateczność, ( podstawą tych cnót miała być religia chrześcijańska, głównym zajęciem – prowadzenie majątku wiejskiego).

Ponadto człowiek poczciwy miał być:

• dobrym obywatelem

• patriotą (obrońcą kraju)

• człowiekiem wykształconym ale za wartościową uznawana była nauka przyczyniająca się do umoralnienia oraz do łatwiejszego spełnienia zadań życiowych – nauka prawda (zwłaszcza konstytucji) i wiedzę odnoszącą się do zarządzania własnym majątkiem

Nie wiedział przy tym potrzeby studiowania jakiejkolwiek dyscypliny naukowej przez synów szlacheckich.

25. Rynek edukacyjny Rzeczypospolitej na przestrzeni XVI-XVII (szkolnictwo jezuickie i reformatorskie, rodzaje, przykłady).

1. Szkolnictwo Katolickie – w opozycji do szkoły reformatorskiej i jezuickiej

• Akademia Lubrańskiego (od 1519r. w Pznaniu) – wzorowane na strukturę uniwersytetu, kształcenie na poziomie szkoły wyższej i średniej (2 wydziały sztuk wyzwolonych, wydział teologiczny o raz klasa prawa rzymskiego i prawa polskiego)

• Akademia Zamojska (założona przez hetmana J. Zamojskiego w 1589r., przywilej papieski 1600r.,) realizowała myśl „Takie będą Rzeczypospolite, jakie jej młodzieży chowanie”.

Pierwsza szkoła tylko dla szlachty . Cel: wychowanie w duchu narodowościowym, obywatelskim, służba państwu

• Kolonie akademickie – szkoły średnie podporządkowane Akademii Krakowskiej

2. Szkolnictwo reformacyjne

• Szkolnictwo kalwińskie (m.in. w Pińczowie, Lewartowie) – najliczniejsze bo bardzo popularne wśród szlachty

• Szkolnictwo ariańskie ( Bracia Polscy,tzw. Arianie)Akademia Rakowska (1603-1638)

• Szkolnictwo luterańskie

1. Gimnazjum Akademickie w Gdańsku 1558r. – Partykularz 1580r.

2. Podobne szkoły w Toruniu i Elblągu

Dwie 3-letnie klasy, kształcenie na poziomie uniwersyteckim

3. Szkolnictwo kontrreformacyjne - Jezuickie

• Od 1564r. w Rzeczypospolitej (Braniewo – pierwsze gimnazjum)

• Zalety:

-doskonała organizacja

-troska o zdrowie uczniów

-dobre warunki nauki

-znakomici nauczyciele

-brak opłat za szkołę

-.. dostosowane do potrzeb

• Wady:

-wychowanie w niechęci do innowierców

-sztywny program kształcenia

-nauczanie pamięciowe

-łacina jako j. wykładowy

-brak zainteresowania historią narodową i wychowaniem obywatelskim

-brak zainteresowania przedmiotami matematycznymi

-niechęć do zmian i samorządu uczniów

26. Upadek szkolnictwa w Rzeczypospolitej w XVII – przyczyna, następna, kultura barokowa w Rzeczypospolitej, sarmatyzm a edukacja.

Przyczyny:

• Wojny

• Upadek kultury, zacofanie, konserwatyzm, zabobony i gusła, lęk przed

postępem

• Barokowy gotycyzm, humanizm, kultura szlachecka XVI- XVII w.

SARMATYZM

• SARMACKI RYCERZ- ideał obrońcy ojczyzny

• Upadek szkolnictwa parafialnego

• Szkolnictwo średnie opanowane przez jezuitów ( i Inne zakony, np. pijarzy)

• Schlebianie przez jezuitów gustom szlachty

Próby reform:

KOLEGIUM TEATYNÓW- elitarna szkoła szlachecka

AKADEMIA RYCERSKA ( Stanisław Leszczyński)- 3 letnia wojskowo- cywilna

COLLEGIUM NOBILIUM ( 1740)- zakon pijarów Wa-

27. Próby reform oświatowych w XVIII (w tym Collegium Nobillium).

- Collegium Teatynów (Collegium Varsaviense) 1773r.

- Akademia Rycerska założona przez S. Leszczyńskiego we Francji

- Collegium Nobillium – 1740r. – zakon pijarów w Warszawie, S. Konarski

• Szkoła elitarna, bardzo droga, gwarantująca bardzo dobre warunki

• Ogólny cel: odrodzenie polityczne i moralne magnatów przez odpowiednie wychowanie ich synów

• Cel kształcenia: budzenie poczucia honoru, pragnienie sławy, kształcenie cnót, tj. posłuszeństwo wobec króla, sprawiedliwość, miłość do ojczyzny

• W programie: historia Polski, j.polski jako wykładowy i pomocniczy w klasach młodszych

28. Okoliczności powstania, osiągnięcia i porażki Komisji Edukacji Narodowej.

1)Przyczyny

- likwidacja Towarzystwa Jezusowego przez Klemensa XIV

· 14. 10. 1773r. sejm z inspiracji Stanisława Augusta Poniatowskiego powołał

KEN, Ministerstwo przejęło majątek pojezuickich szkół – przyjęta data powstania

- wpływy oświecenia

- wstrząs wywołany I rozbiorem Polski

- wpływy fizjokratyzmu – teoria mówiąca o osiągnięciu dobrobytu przez państwo – uprawa ziemii

2)Cel: odrodzenie Polski poprzez nowe wychowanie młodego pokolenia arystokracji i szlachty polskiej

3)Ideał wychowawczy:

• Dla szkół parafialnych- chłop pracowity, posłuszny wobec pana, gospodarza

• Dla szkół średnich – człowiek mądry politycznie, o szerokiej wiedzy, dobrze przygotowany do rządzenia krajem, „aby jemu było dobrze i z nim było dobrze”

· Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych- opracowanie programów,

podręczników i zasad organizacji systemu szkolnego; ks. G. Piramowicz sekretarz

ksiąg- były jezuita

· Działalność: stworzyła jednolity system oświaty w Polsce

KEN

Szkoła Główna (Koronna- U. Jagielloński) Szkoła Główna ( W. Księstwa Litewskiego-U. Wileński)

Wojewódzkie…

Powiatowe…

Parafialne

Osiągnięcia KEN:

· Struktura szkolnictwa

· Uporządkowano organizację szkolnictwa, plany i programy

· Opracowano i wprowadzono nowy program- przyrodnicze, ścisłe, języki,

nauka chrześcijańska- religia i moralna

· Powołanie do życia stanu Akademickiego ( możliwość nobilitacji do stanu

wyżej, gwarancja emerytury)

· Reforma szkół wyższych- do Szkół Głównych( Kołłątaj),

Porażki KEN:

· Nie objęła szkolnictwa parafialnego

· Nie rozwiązano problemu wychowania i kształcenia dziewcząt

29. Izba edukacyjna –Izba Edukacji Publicznej- naczelna państwowa władza oświatowa w Księstwie Warszawskim (1807-1812) kierował nią Stanisław Kostka Potocki, wraz z Stanisławem Staszicem, Samuelem, Bogumiłem Lindem i innymi osobistościami tego okresu.

Cele:

-rozwój szkolnictwa elementarnego

-rozbudowanie szkolnictwa średniego (szkoły wydziałowe i podwydziałowe realne i szkoły departamentowe – nacisk na nauki ścisłe) i wyższego (Warszawie powstały w 1808 r. Szkoła Prawa, w 1809 Szkoła Lekarska, w 1811 Szkoła Nauk Administracyjnych, zaś od 1809 Izbie podlegał Uniwersytet Jagielloński).

- kierowano się zasadą powiązania szkolnictwa z administracją państwową

- 1808 rok – pierwszy obowiązek szkolny

- nałożenie na społ. Lokalne obowiązku tworzenia i finansowego utrzymywania szkół elementarnych – szybki rozwój w Księstwie Warszawskim, a potem w Królestwie Polskim.

- W 1810 roku powstaje Towarzystwo Elementarne, z S. B. Lindem na czele – cel: opracowanie podręczników szkolnych.

W 1812 roku Izba Edukacyjna została przekształcona w Dyrekcję Edukacji Narodowej.

30. Warunki rozwoju oświaty narodowej w okresie zaborów: oświata w zaborze pruskim, rosyjskim, austriackim.

Oświata po upadku Księstwa Warszawskiego

· Odwrót od postępowych rozwiązań z okresu Księstwa

· Likwidacja Izby Edukacyjnej

· Zniesienie obowiązku płacenia podatku na utrzymanie szkół

· Rewizja programów nauczania i wychowania w kierunku zachowawczym,

prorosyjskim

· Sukces utworzenia Uniwersytetu Warszawskiego

Oświata polska w zaborze rosyjskim

· Liceum Krzemienieckie

 Założone przez T. Czackiego przy współpracy z Hugonem Kołłątajem

 Celem szkoły było przygotowanie elit dla narodu pozostającego w niewoli

 10 letnia szkoła średnia plus kursy o charakterze akademickim

 Dobra baza dydaktyczna

 Zgromadziła znakomitych nauczycieli

Oświata po upadku powstania listopadowego:

· Likwidacja Królestwa Polskiego : represje polityczne, kary więzienia itp.

· Likwidacja Uniwersytetu Warszawskiego

· Przywrócenia stanowości szkolnictwa (do szkoły mogą uczęszczać dzieci

szlacheckie)

· Podporządkowanie szkół administracji rosyjskiej

· Zniesienie obowiązku szkolnego i płacenia składek szkolnych

· Usunięcie z programu historii Polski

· Ograniczenie dopływu młodzieży do gimnazjów poprzez bardzo wysokie czesne

Reforma Aleksandra Wielopolskiego

· Powołuje Komisję Rządową Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

· Przygotowuje projekt reformy w postaci Ustawy o wychowaniu publicznym

· Próbuje przywrócić ustrój szkolnictwa z czasów Księstwa Warszawskiego

· Poddano repolonizacji programy nauczania

· Wymiana kadr nauczycielskich

· Utworzono szkołę Główną w Warszawie

· Jednakże we wszystkich szkołach zastrzeżono dyscyplinę i wprowadzono nadzór

policyjny (z obawy przed powstaniem)

Represje po upadku powstania styczniowego

· W szkole elementarnej zaczęto rozbijać poczucie jedności narodu polskiego poprzez

otwieranie szkół w języku rodzimym dla uczniów

Systematycznie obniżano poziom kompetencji nauczycieli

Podręczniki w języku polskim, ale pisane alfabetem rosyjskim

· W szkolnictwie średnim wprowadzono język rosyjski jako przedmiot obowiązkowy

· W szkolnictwie wyższym ; zlikwidowano Szkołę Główna przekształcając ja na

Warszawski Uniwersytet Cesarski (całkowicie zrusyfikowany)

31. Osiągnięcia nauki i oświaty polskiej w zaborze Austriackim w okresie autonomii.

32. Formy obrony społeczeństwa polskiego przed wynarodowieniem.

-strajki szkolne 1901 – Września, 1906/1907 – Pomorze Nadwiślane

- tajne organizacje i związki młodzieńcze ( Kółka Filaretów pomorskich – Towarzystwo Tomasza Zoma)

-tworzenie organizacji gospodarczo-banki, towarzystwa kredytowe, kółka rolnicze

-obrona ziemi (hasło „nie wypuszczać ziemi z rąk”)

-działalność organizacji oświatowych i kulturalnych – Towarzystwo Oświaty Ludowej (od 1872) ; Towarzystwo Czytelni Ludowych (1880-1939)

-działalność chórów i zespołów śpiewnych

-działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

-działalność informacyjna i wychowawcza prasy

33. Elementy dorobu pedagogicznego J. Locke i J.A. Komeńskiego.

KOMEŃSKI- powszechne kształcenie

· Stworzył szczegółową koncepcję organizacji kształcenia dla wszystkich

· Naprawa świata miała się odbyć na drodze chrześcijańskiego wychowania

· „Wielka dydaktyka”- koncepcja jednolitego systemu kształcenia

· 4 sześcioletnie okresy życia człowieka: szkoła macierzyńska, szkoła języka

ojczystego, szkoła łacińska- średnia i akademia.

· Porządek wychowani wymaga stopniowania trudności- podstawą poznanie

zmysłowe

· Program utopijny, podręczniki jego zostały przyjęte

LOCKE- wychowanie gentlemana

· „ Myśl o wychowaniu”- w zdrowym ciele zdrowy duch

· Wychowanie fizyczne, moralne, umysłowe- kształcenie zdrowego rozsądku,

umiejętności myślenia, wydawania sądów, nabywanie wiedzy użytecznej w

życiu gentlemana

· Pochwała- dominująca w metodzie wychowania

34. Główne tendencje oświatowe w Europie w XVIII w.

35. Próby stworzenia nowego modelu szkoły powszechnej –Pestalozzi , rozwój wychowania przedszkolnego – Froebell.

Jan H. Pestalozzi – ojciec szkoły ludowej

Pierwsza teoria nauczania początkowego

- nawiązywał do psychologii – Jak dziecko poznaje świat?

Wyodrębnił elementy kontynuujące spostrzeganie i poznawanie świata

- liczbę

-kształt

-słowo

Na nich oparł całą teorię,( rozpoznawanie kształtów, określanie liczby postrzeganych przedmiotów oraz nazywanie ich). Stąd nauka rysunku (geometria), związana z nią nauka opisania liter, nauka arytmetyki (liczenie) oraz nauka czytania (nazywania przedmiotów i określanie stanu w jakim się znajdują)

1. stworzył metodę naukową nauczania początkowego

2. wskazał na konieczność planowanego wychowania dziecka w szkole i w domu

3. zwrócił uwagę na wykształcenie kadry nauczycielskiej na potrzeby wczesnej edukacji

Fryderyk Frobel – kontynuator myśli Pestalozziego, przeniósł ją do przedszkola.

Założenia:

-istnieje boski pierwiastek przenikający całą przyrodę i wszystkich formach twórczości ludzkiej

- 4 instynkty o charakterze wrodzonym są dane każdemu człowiekowi – religijny, artystyczny, wiedzy pracy – decydują o rozwoju dziecka w pierwszym okresie

- naturalna atywność dziecka to zabawa

- dziecko rozwija się i wzrasta samoistnie, z natury

Zadaniem wychowania jest troska i ochrona a nie ingerencja

- wychowawca powinien zapewnić naturalne warunki rozwoju, obserwować i ochraniać dziecko, działa z ukrycia, inspiruje i pobudza dziecko,, dostarcza mu odpowiednich materiałów do zabawy

Zaproponował zestaw zabawek (konstruktywna zabawa):

- kula (jedność, wielość, spoczynek i ruch)

- sześcian – przecinany na różne części zaznajamianie się ze światem

- walec

Ogródki dziecięce – uzupełnienie wychowania w rodzinie, miejsce samorzutnego rozwoju, traktowane na wzór rozwijającej się rośliny, wychowawczyni – ogrodniczka

Akcentował znacznie zasad dydaktycznych: postępowości, aktywności, dostępności, logicznej kolejności.

- pierwszy teoretyk zabawy

- zwrócił uwagę na wrodzoną potrzebę aktywności

- zwrócenie uwagi na wnikliwą obserwację dziecka (zachowanie, rozwój, opóźnienia)

36. Modele szkoły średniej w XIXw – gimnazjum neohumanistyczne Willhelma von Humdboldta i realne H. Spencera.

Gimnazjum neohumanistyczne Wilhelma von HUMBOLDTA

· Cel: kształcenie sił umysłowych poprzez poznawanie języka i literatury

ojczystej, łaciny i greki+ matematyka, historia, geografia, n. przyrodnicze, j.

nowożytne= koniec matura

Gimnazjum realne Herbert SPENCERA

· Program ogólny, miały niższy prestiż społeczny- nie umożliwiały promocji na

uniwersytet

· Szkoła miała wyposażać w wiedzę do zachowania zdrowia, przygotowania do

zawodu, do życia rodzinnego, życia w społeczeństwie, spędzania wolnego

czasu.

· Pod koniec XIX/koniec XX w. stopniowe zbliżenie uprawnień absolwentów obu

uczelni .

37. Eksperymenty pedagogiczne na przełomie XIX i XXw. „Nowe Wychowanie” – J. Dewey pedagogika progresywizmu amerykańskiego i europejska szkoła pracy.

JOHN DEWEY

• Propagował uspołecznienie amerykańskiego wychowania

• Nadanie programom nauczenia profilaktycznego kierunku /przerost formy nad treścią/

• Konieczność poznania przez młodzież nowych warunków społecznych przez powiązanie jej działalności z realnym życiem

• Wychowanie a wynikające z tego również z tego nauczanie powinno odbywać się przez zabawy dziecięce i konstruowanie i posługiwanie się narzędziami pracy poprzez kontakt z przyrodą

• Nauczyciel i wychowawca ma pobudzić aktywność dziecka

• Uczenie przez działanie- obowiązek szkoły –progresywizm

• Szkoła ma wyrabiać poczucie odpowiedzialności, wyzwalać inicjatywę uczniów, doprowadzać do rozwoju świadomości obywatelskiej i przygotować młodzież do współrządzenia krajem

• Przełamanie izolacji szkoły od życia

• Wyróżnił 3 stopnie nauczania:

 Czynne zajęcia o charakterze społecznym

 Przyswojenie przez uczniów doświadczeń innych ludzi

 Wejrzenie w istotę faktów i wdrażanie do myślenia naukowego

• Stworzył koncepcję nauczania pod kierunek

• Protest przeciwko mechanicznemu zdobywaniu wiedzy

• Potępia werbalno-pamięciowe metody nauczania

• Krytykuje nie uwzględnienie zainteresowań i uzdolnień uczniów w toku nauczania.

Powstanie nowej metody projektów, która wprowadza w miejsce systemu klasowo-lekcyjnego tzw „projekty” jako ośrodki nauki i pracy dzieci. Upowszechnili je KILPATRYK i STIVENSON

Wyróżniamy 4 rodzaje projektów:

1. projekt produkcyjny

2. projekt konsumpcyjny

3. projekt problemowy

4. projekt sprawnościowy

A) odmiana metody projektów jest nauką całościową ujmującą w sposób kompleksowy różne zagadnienia życiowe – przedstawiciel OTTO

B) Metoda ośrodków zainteresowań – wychowanie do życia przez życie OWIDIUSZ DE CROLY wprowadził tematy związane z zainteresowaniem uczniów

C) Metoda nauczania łącznego – zastąpieniem przedmiotów nauczania przez tzw „ośrodki, kręgi życia” człowieka – przedstawiciel LINKE

PLAN DALTOŃSKI – Helen Parkhurst

• Likwidacja systemu klasowo-lekcyjnego przedmiotowego schematu nauczania

• Indywidualne uczenie się młodzieży w pracowniach szkolnych przez wykonywanie wybranych „przydziały pracy” zestawu zadań

SZKOŁA GENEWSKA – Clapare’de

• Teoria wychowania funkcjonalnego wg której życie psychiczne jest narzędziem tj funkcją życia organicznego, które przejawia się w działaniu ujawniającym zainteresowania i potrzeby

• Wychowanie winno być funkcjonalne i być taką działalnością, która zaspokaja określone potrzeby. Zaspakajanie potrzeb ma wartość kształcącą.

38. Odbudowa i rozwój oświaty w Drugiej Rzeczypospolitej (Sejm nauczycielski, reforma szkolna z 1932 roku, organizacja szkolna przed i po 1932r. )

Ogólnopolski Zjazd Nauczycieli – 14-17.04.1919r. –

- oddzielono sprawy religijne od edukacji

-odrzucono propozycję utrzymania szkół międzywydziałowych i szkół z 1 nauczycielem na rzecz co najmniej 2 nauczycieli i dwóch izb

- w każdej gminie jedna szkoła 7 klasowa
- spór o szkołę wyznaniową czy międzywyznaniową

- żadna z uchwał nie weszła w życie

Reforma szkolna z 1932 roku:

- objęła całokształt spraw oświatowych od przedszkola do szkół wyższych

-przewidywała 7 letni obowiązek szkolny w zakresie szkoły powszechnej, obowiązek doszktałcania się do 18 roku życia młodzieży która nie podejmowała dalszej nauki szkolnej

- ustanowiła 7-klasową szkołę powszechną oraz 6-letnią szkołę średnią ogólnokształcącą

Organizacja szkolnictwa do 1932r.:

- szkoła powszechna funkcjonowała w oparciu o ustawę z 17 lutego 1922r. Ustawa a sankcjonowała różne stopnie organizacji w zależności od liczby uczniów (co najmniej 40 uczniów)

-szkoła średnia (gimnazjum) – elitarne 8-letnie gimnazjum ogólnokształcące, luźno powiązane ze szkołą powszechną, dzieliło się na gimnazjum niższe – 2 letnie i wyższe 5-letnie, tylko gimnazjum warunkowało wstęp na uniwersytet, kończyło się maturą

- kształcenie nauczycieli realizowane w oparciu o dekret „O kształceniu nauczycieli szkół patriotycznych”

1) zakładał na czas przejściowy kształcenie nauczycieli w 5-letnich seminariach nauczycielski

2)o dopuszczeniu do pracy w zawodzie decydować miały dwa egzaminy po ukończeniu seminarium nauczycielskiego i po 2-letniej pracy pedagogicznej

3)nauczycieli szkół powszechnych kształcono ponadto ze:

~ Państwowych Kursach Nauczycielskich (1-rocznych po maturze lub 2-letnich po IV klasie gimnazjum)

~ Wyższych Kursach Nauczycielskich – placówkach o char. Szkół dokształcających, przeznaczonych dla absolwentów seminariów nauczycielskich

39. Polskie ideologie wychowawcze z okresu 1918 – 1939 i leżące u ich podstaw ideały wychowawcze ( wychowanie narodowe, państwowe i obywatelskie) .

Wychowanie narodowe (odzwierciedlenie w ND-cji)

Przedstawiciele: Prus-Szczepański, Zarzecki, Balicki

1.Prus Szczepański

- celem wychowania powinno być „dobro narodu”, celem formalnym – swoboda w myśleniu, karność w działaniu

2. Zarzecki:

- celem wychowania jest robotnik – obywatel, twórca kultury narodowej

- system szkolny miał umacniać solidarność i jedność narodową

- szkoła ma wpajać przekonanie, że interes narodu jest wyższy od jednostek

3.Balicki

- naród to dobro najwyższe

- celem wychowania jest polski żołnierz-obywatel

- nacisk na wychowanie fizyczne i religijne

- „urabianie charakteru jest ważniejsze od zdrowej sprawności, kształcenie umysłu”,”moralność oparta na religii”

Wychowanie państwowe (przeciwstawne do narodowego)

- Obóz: Piłsudzki, Czerwiński, Jędrzejewicz, Pohoska

- czasopismo „Zrąb” – kier. J. Jędrzejewicz

- ogólne założenia: dobrem najwyższym jest państwo polskie, a nie naród

Wychowanie obywatelskie (uszczegółowienie wych. Państwowego)

- twórca: K. Sośnicki

- pojęcie „kolizji między ludźmi” – w każdym społeczeństwie występują kolizję

- cel wychowania obywatelsko-państwowego – wytworzenia w jednostce sumienia państwowego (wg Sośnickiego)

40. Główne tendencje rozwoju oświaty w Polsce po roku 1945. Przebudowa ideologiczna szkoły wszystkich szczebli. Polityka kadrowa w szkolnictwie. Próba włączenia szkoły do procesu indoktrynacji komunistycznej społeczeństwa polskiego w czasie PRL.

1)18-22 czerwiec 1945 rok – Ogólnopolski Zjazd Oświatowy w Łodzi

- przedstawiono i wprowadzono plan 11-letniej szkoły ogólnokształcącej przez PPR

- opór opozycji i ZNP

- „demokratyzacja systemu oświatowego i jego znacznej rozbudowy dla umożliwienia szerokiego awansu społecznego warstw ludowych, a zwłaszcza młodzieży robotniczo-chłopskiej”

Nowy ideał wychowawczy „nowego człowieka, budowniczego socjalizmu”

- patriotyzmu + internacjonalizm (bliski socjalizmowi)

ZSRR jako:

- najlepszy polski sojusznik

- dostarczyciel wzorów i rozwiązań w zakresie budownictwa socjalistycznego

Komisja Oświatowo-Kulturowa Biura Politycznego PPR (luty 1947r.)

-Wydział Oświaty i Kultury KC (marzec 1947r.)

• podporządkowanie oświaty pod PPR – organizacyjne i programowe

Ośrodek wytyczający kierunki polityki oświatowej – partyjna – KC PPR

„demokratyzacja wychowania” + „zmiana atmosfery ideowej i politycznej w szkole”

- rezolucja „podjąć ofensywę ideologiczną wśród nauczycielstwa przeciw wrogiej ideologii, jego izolacji i negacji”

- pedagodzy mieli jedynie przekazywać narzuconą „wiedzę”

- nauczyciel wychowawca i aktywny działacz polityczny – jednostka kierująca się w swojej pracy i walce nieśmiertelnymi naukami Józefa Stalina

- cel wychowania: moel budowniczego socjalizmu, skrajnie bojownika socjalizmu

- uwaga ośrodków kształcenia nauczycieli miała skupić się na metodach i formach praktycznego urzeczywistniania przyjętych celów i konkretnej działalności wychowawczej – „ideowo-polityczna”

2)Propozycja reformy W. Bieńkowskiego –

11-letnia szkoła ogólnokształcąca: 7 lat sz. Powszechna i 4 lat średniej

-potrzeby szkolnictwa zawodowego (od 1 do 5 lat)

- wprowadzono 1 września 1948 roku

3)Szkolenie ideologiczne nauczycieli (początek wakacje 1947r.)

-rezolucja - zestaw przedsięwzięć prowadzących do tzw. ”demokratyzacji szkoły polskiej”

• przegląd kadr pedagogicznych – usunięcie przeciwników

• przeszkolenie polityczne grona pedagogicznego i innych pracowników oświaty

-Centralne Kursy Wakacyjne – ok. 22 600 nauczycieli , rok szkolny 1947/1948

- zasadnicza faza indoktrynacji rozpoczęła się dwa lata później

-Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadry Pedagogicznej w Owocku – 1948r.

-PZPR - przepełnienie szkoły marksizmem i leninizm

- 1947r. decyzja ministra S. Skrzeszewskiego o reaprobatę podręczników szkolnych

- prace nad nowym programem nauczania szkół ogólnokształcących – oparty w całości na marksizmie i leninizmie – rok szkolny 1949/1950

4)Miejsce dziecka w systemie pedagogiki komunistycznej

- dziecko w strukturach totalitarnego stalinizmu – komunistyczna utopia

- rodzina jako kluczowe ogniwo do podporządkowania instytucji – próba kontroli funkcji socjalizacyjnej

-Manifest Komunistyczny – rodzina jako miejsce wyzysku dzieci i burżuazyjny przeżytek

-natura zależy od kolektywu w jakim jest kształtowany

-wychowanie społeczne – jedna socjalistyczna rodzina

- dziecko – „dobro państwowe” – cel wychowania to wyrabianie w dziecku nawyków właściwgo zachowania się w społeczeństwie

- twórcy komunistycznej utopii – szkoła ma wielkie znaczenie

- etyka klasowa (walka przeciw wrogom lasowym, dawnemu społ)

- uczeń to bierny podmiot oddziaływań pedagogicznych – nauczyciel to kreator, posłuszny wykonawca poleceń Makarenki (ówczesny autorytet pedagogiczny)

- cel wychowania: wewnętrzne przeobrażenie człowieka – uświadomienie polityczne

- światopogląd uczniów i studentów: naukowy marksizm, materialistyczny ; moralność – polityczna

Wychowanie po 1945r.:

-kategoria polityczna

- instytucje oświatowe podległe partii

- odsuwanie rodziny i środowiska lokalnego od wychowania

-zwalczano wpływy Kościoła (nie mógł zakładać własnych szkół ani zakładów wychowawczych, organizacji i związków młodzieżowych)