GOSPODARKA REGIONALNA

Przestrzeń ekonomiczna - to przestrzeń geograficzna zagospodarowana i na trwałe zamieszkała przez człowieka; podlega podziałowi na mniejsze części tj. regiony.
W ramach przestrzeni kuli ziemskiej wyodrębnia się przestrzeń ekonomiczną.
Przestrzeń ekonomiczna zmienia swoje granice.

Region - obszar przestrzennie zwarty o następujących cechach:
* w jego skład wchodzą podobne jednostki elementarne,
*w ramach każdego regionu można wyróżnić powiązania wew. i zew. (wew. są silniejsze),
*odznacza się pewną specjalizacją
*ma ukształtowany zespół sił wytwórczych,
*charakteryzuje się pewnym stopniem domknięcia;
*społeczność danego obszaru posiada zdolność do samodzielnego formułowania celów i ich realizacji, 
*funkcjonuje przynajmniej jeden ośrodek miejski będący czynnikiem integrującym;
*poszczególne elementy położone są blisko siebie.

Region to nie tylko struktura gospodarcza i przestrzenna, ale także określona społeczność. Wynika z tego konieczność zwrócenia uwagi na podmiotowość regionu.

Ma ona trzy wymiary:
1. Kulturowy (poszanowanie tradycji)
2. Ekonomiczny (zapewnienie zdolności do samofinansowania);
3. Polityczny (region powinien mieć władze wybierane w wyborach powszechnych)

Szerokie zastosowanie pojęcia "region" wynika z faktu, że jest on jednocześnie:
1. Przedmiotem badania --> badanie procesów, które zachodzą na danym obszarze
2. Podmiotem działania --> zlokalizowanie na danym obszarze określonego działania
3. Przedmiotem poznania --> poznanie kryteriów delimitacji.

Procedura delimitacji regionów na podstawie wyróżnionych kryteriów:

warunek	Bliskość położenia
kryterium	Fizyczno-geograficzne	Ekonomiczno-przestrzenne	administracyjne
Przykładowe cechy wyróżnienia	Atmosferyczne Geologiczne hydrologiczne	Infrastruktura zagospodarowania Sieć osadnicza specjalizacja	Polityczne Społeczne Gospodarcze
Wyróżnione obiekty przestrzenne	Krainy Prowincje zlewnie	zagłębia	województwa

NUTS ( Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych) ( W Polsce NTS - jednolity schemat podziału terytorialnego krajów UE na 5 poziomów:
* 3 regionalne (NUTS 1 - 3)
* 2 lokalne ( LAU 1 - 2)

Podstawowy cel: rozwiązanie problemu różnorodności podziałów administracyjnych krajów członkowskich UE.

NUTS 1 - te duże - regiony
NUTS 2 - województwa 
NUTS 3 - podregiony
LAU 1 - powiaty
LAU 2 - gminy

Zastosowanie NUTS:
* analizy porównawcze rozwoju regionów UE
* polityka regionalna UE.

Klasyfikacja NUTS składa się z 5 poziomów 
- NUTS 1 - regiony duże
- lokalny poziom NTS w P/ ob = gminy i powiaty
- NTS 1 to nie makroregiony 
- war - maz to poziom 2
- Mikołajki - LAU 2
- NUTS 0 - cały kraj
- NTS regionalny poziom: powiaty

Klasyfikacja regionów:
1. Ze względu na oceny dotyczące zróżnicowania poziomu gospodarczego 
2. Ze względu na kryterium struktury wewnętrznej 
3. Z punku widzenia sposobu zagospodarowania

Ujęcie statyczne(stan procesów)	ROZWINIĘTY	OPÓŹNIONY W ROZWOJU
Ujęcie dynamiczne	Rozwijający się dynamicznie i harmonijnie Mający warunki do przyspieszenia procesu rozwoju Rozwijający się nierównomiernie	Nierozwinięty, wymagający aktywizacji Nowych możliwości Region oczekujący Obszar przygraniczny W depresji Wymagający restrukturyzacji Wymagający całkowitej odbudowy i zmiany funkcji

Ze względu na kryterium struktury wewnętrznej wyróżnia się:
- regiony węzłowe - w regionie tym wyróżnia się obszary centralne z głównym ośrodkiem oraz obszary peryferyjne stanowiące zaplecze działalności społeczno - gospodarczej
- regiony strefowe - region ten obejmuję obszary o jednorodnej strukturze gospodarczej lub też zbliżonej do niej, np/ z wyraźną dominacją jednej funkcji.

Układ regionalny 
- Zbiór poszczególnych części kraju, nazywanych regionami składającymi się na całości kraju i powiązanych z tą całością w określony sposób 
- Stanowi pomost pomiędzy układem krajowym a układami niższego rzędu
- Musi spełniać dwa warunki adekwatności i rozłączności

adekwatność - układ regionalny powinien obejmować powierzchniowo cały obszar kraju
rozłączność - jednostki niższego rzędu wchodzą w skład tylko i wyłącznie jednej jednostki niższego rzędu
Regionalizm - pojęcie odnosi się do stanu świadomości 

Rozwój regionalny 
- to rozwój społeczno - gospodarczy zachodzący w regionie : oznacza wzrost potencjału gospodarczego regionu czyli trwałą poprawę jego konkurencyjności oraz jakości życia mieszkańców
- to przede wszystkim proces o charakterze ekonomicznym, w którym występuje transformacja regionalnych czynników produkcji w dobra i usługi 
- powinien uwzględniać konieczność zachowania ładu ekonomicznego, ale także społecznego, ekologicznego i przestrzennego (kompleksowy ład rozwoju).

Poziomy analiz rozwoju regionalnego
- ujęcie makroekonomiczne - uwzględnia punkt widzenia władz centralnych i ponadnarodowych ośrodków integracyjnych
- ujęcie mikroekonomiczne - uwzględnia punkt widzenia przedsiębiorstw i gospodarstw domowych
- ujęcie mezoekonomiczne - uwzględnia punkt widzenia sektorów, działów, gałęzi , branż gospodarki oraz władz regionalnych i lokalnych

Cechy rozwoju regionalnego 
- integralność
- egzogeniczność
- endogeniczność 
- innowacyjność
- trwałość

Nadrzędnym celem rozwoju regionu jest podnoszenie poziomu i jakości życia mieszkańców przy optymalnym wykorzystaniu istniejących zasobów

Mierniki rozwoju regionalnego:
1. mierzalne w jednostkach fizycznych (l. mieszkańców, gęstość zaludnienia)
2. Dające się wyrazić w ujęciu finansowym (wartość przedsiębiorstwa, dochody)
3. Dające się wyrazić w miarach technicznych, ale nie wycenianie (Natężenie hałasu (nie wiemy jak to wpływa na finanse), odległość od granicy (wiemy ile km ale nie wiemy co to daje finansowo))
4. Niemierzalne, ale identyfikowane na tyle, że można w sposób jednoznaczny i obiektywny wyróżnić sytuacje lepsze i gorsze ( Zapach (nie do końca zbadany, ale wiemy kiedy śmierdzi a kiedy pachnie), inwesor będzie chciał w pobliżu lasu (ładny zapach) a nie wysypiska (śmierdzi))
5. Niemierzalne i identyfikowane w oparciu o subiektywne odczucia (Każdy inaczej ocenia i odbiera)

Czynniki rozwoju regionalnego to przyczyny inicjujące i kształtujące przekształcenia ilościowe i jakościowe - strukturalnie w gospodarce i życiu społecznym oraz środowisku przyrodniczym regionu

Tradycyjnymi (klasycznymi) czynnikami rozwoju są ziemia, kapitał i praca. W innym ujęciu czynnikiem rozwoju regionalnego grupuje się zgodnie z aspektami rozwoju regionalnego jako ekonomiczne, społeczne, techniczno- technologiczne oraz ekologiczne (środowiskowe)

Czynniki rozwoju regionalnego - przyczyny powodujące zmiany regionu

dodatnie - czynniki
ujemne - bariery 

Różne natężenie, nie można jednoznacznie powiedzieć " to, to i to wpływa na rozwój, tylko to wspieramy"

Według innego podziału, czynniki rozwoju regionalnego dzielimy na :
1. Endogeniczne - zalicza się tu wszystkie zasoby regionu mające jakiekolwiek znaczenie dla jego gospodarki
2. Egzogeniczne - ta grupa czynników wiąże się rozwojem całej gospodarki narodowej i ma charakter makroekonomiczny. (decyzje zapadające w ramach polityki regionalnej)

Bariera rozwoju regionalnego 
* niemożność realizowania w danych warunkach, miejscu oraz czasie pożądanej czynności
* potrzeba przełamywania dodatkowego "oporu" podczas realizacji działań ukierunkowanych na rozwój

Bariery są traktowane jako sprzeczności powodujące całkowite zahamowanie lub spowolnienie procesów rozwoju.

Przykłady barier
1. Ze względu na rodzaj, np. demograficzne, społeczne, ekonomiczne...
2. Ze względu na postać
- ilościowe 
- jakościowe 
- strukturalne 
3. Ze względu na stopień złożoności
- elementarne
- funkcjonalne
4. Ze względu na zasięg przestrzenny 
- lokalne
- regionalne
- krajowe
- międzynarodowe
- globalne
5. Ze względu na występowanie w czasie
- istniejące
- potencjalne 
- stałe
- okresowe

Regionalne strategie (cechy wspólne)
1. Podmiotowość układu strategii 

Musi być podmiot odpowiedzialny za sporządzenie i realizacje strategii
war - maz - SMS; program analizuje wskaźniki osiągane i ludzi jak daleko/ blisko nam do zrealizowania strategii
2. Zarys strategicznych celów rozwoju następuję poprzez negocjacje pomiędzy podmiotami współtworzącymi strategie
Cele strategiczne - efekt negocjacji

3. Są modyfikowane stosownie do zmieniających się warunków regionalnego otoczenia
4. Autonomiczność względem układu sektorowego


Typy rozwoju:
* ekstensywny - polega na podnoszeniu stopy inwestycji w celu zwiększania mająku produkcyjnego i tworzenia nowych miejsc pracy
* intensywny - w tym przypadku główny nacisk kładziony jest na efekywność wykorzystania czynników rozwuju

ekstensywny - niewskazany ( plan 6-letni był realizowany ekstensywnie )

Konkurencyjność regionów oznacza
po pierwsze, stan trwałej przewagi, którą podmiot gospodarczy uzyskuje dzięki lokalizacji w danym miejscu 
po drugie, proces podmiotowego konkurowania ze strony władz terytorialnych. Może ono przybierać postać :
* konkurowania pośredniego - wyraża się zdolnościami firm zlokalizowanych na obszarze danego regionu
* konkurowania bezpośredniego - oznacza rywalizacje upodmiotowionych jednostek terytorialnych

Konkurencyjność regionu, źródła i rezultaty:

ŹRÓDŁA	CECHY	REZULTATY
Infrastruktura regionu	Atrakcyjność oferty usługowej regionu	Konkurencyjność podstawowa regionu
Czynniki determinujące konkurencyjność regionu	Silne strony, atuty regionu	Konkurencyjność biznesowa w tym inwestycje regionu
Potencjały i działalności gospodarcze regionu	Produktywność regionu	Konkurencyjność bazy ekonomicznej regionu
Markowe produkty, wizytówki regionu	Siła eksportowa regionu	Międzynarodowa i regionalna konkurencyjność regionu

Im bardziej konkurencyjny w tych obszarach tym bardziej konkurencyjny ogółem.

POLITYKA REGIONALNA
Całokształt czynności państwa w zakresie świadomego oddziaływania na rozwój społeczno - ekonomiczny poszczególnych regionów. Za politykę regionalną uznać należy:
- działania rządu i samorządów terytorialnych
- instytucjonalny (lol) system obejmujący np. przyjęcie w państwie zasad decentralizacji, tworzenie odpowiednich aktów prawnych itp. 

Polityka regionalna - pojęcie szersze (rząd + instytucjonalizm)
Polityka rozwoju regionalnego - działania władz publicznych 

Polityka rozwoju regionalnego - działania rządów oraz samorządów mające na celu 
 planowanie i realizacje celów ukierunkowanych na rozwój regionalny

Przesłanie polityki regionalnej:
- społeczne
- ekonomiczne
- ekologiczne
- militarne 

Przyczyny wzrostu znaczenia polityki regionalnej
* dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy
* rozwój masowej komunikacji oraz przepływu informacji
* wzrost zagrożenia środowiska naturalnego
* procesy integracyjne

M ODELE POLITYKI REGIONALNEJ