POWOŁANIE PZPR
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
(PZPR) była to partia komunistyczna utworzona na Kongresie
Zjednoczeniowym w grudniu 1948 w Warszawie, w wyniku odgórnego,
wymuszonego połączenia Polskiej Partii Socjalistycznej z Polską
Partią Robotniczą. PZPR nawiązywała do tradycji Socjaldemokracji
Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL) oraz Komunistycznej Partii
Polski i lewicowego nurtu PPS. Spełniała w państwie funkcje
organizatorskie, była typowym przykładem partii państwowej, której
podporządkowane były organy władzy (Sejm, Rada Państwa, rząd). W
sferze politycznej do lat 70. sprawowała władzę prawie totalną, w
dziedzinie ideologicznej i gospodarczej nie osiągnęła władzy
całkowitej (istnienie prywatnej własności w rolnictwie, drobny
handel, rzemiosło). Nie zdołała również zmusić do uległości
Kościoła katolickiego
W latach 1948-1956 PZPR uruchomiła
charakterystyczne dla klasycznego stalinizmu mechanizmy władzy
(system wodzowski, nieformalne układy personalne, wzajemna nieufność
wśród członków, niejawność działań poprzedzających ważne
uchwały). Czołowi działacze tego okresu: B. Bierut, J. Berman, F.
Mazur, H. Minc, S. Radkiewicz, R. Zambrowski.
LIKWIDACJA PSZ
W wyniku zakończenia wojny władze brytyjskie wydały zarządzenia wstrzymujące rekrutacje Polaków do PSZ . Mimo to jednostki polskie rozwijały się nadal.
5 lipca 1945 mocarstwa zachodnie uznały Rząd Tymczasowy powstały w Polsce. Uznano, że PSZ pozostaną czasowo pod dowództwem brytyjskim, zachowując dotychczasowy status. Władze brytyjskie miały nadal utrzymywać PSZ, zapewniając im zakwaterowanie, obsługę medyczną oraz niezbędne do życia środki. W ciągu najbliższego roku postanowiły jednak rozwiązać PSZ.
W tej sytuacji w rządzie Wielkiej Brytanii powstała koncepcja powołania specjalnej organizacji pod nazwą Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia. Miał on objąć wszystkich żołnierzy PSZ, przeprowadzić demobilizację i przygotować ich do pracy zawodowej. Przyjęto zasadę, że wstępować do niego będą mogły te osoby, które służyły w PSZ w okresie przed 1 czerwca 1945 roku.
Żołnierze Korpusu mieli prawo w dowolnym terminie wrócić do Polski, emigrować do innych krajów, zaciągnąć się do armii brytyjskiej lub podjąć pracę zawodową Na miejsce zakwaterowania żołnierzy wyznaczono w większości wypadków byłe obozy wojskowe. Postanowiono również, że członkowie Korpusu będą nadal otrzymywać żołd. Można więc uznać, że zostały stworzone dobre warunki do i zawodu i stabilizacji życiowej.
Uzbrojenie, wyposażenie techniczne i zapasy broni były przekazywane do składnic brytyjskich. Wszyscy żołnierze odchodzący z jednostek otrzymywali odprawę finansową, pełne umundurowanie i wyposażenie osobiste, zaległe odznaczenia i awanse oraz dokumenty osobiste (w tym zaświadczenia o przebiegu dotychczasowej służby wojskowej). Prowadząc działalność organizacyjną, do końca 1946 rozlokowano około 120 tys. żołnierzy w 265 byłych obiektach wojskowych. Władze podejmowały różnego rodzaju działania mające na celu zapewnienie warunków sprzyjających utrzymaniu higieny, porządku i obsługi medycznej. Myślano również o zapewnieniu minimum potrzeb kulturalnych i sportowych. Sprawy szkolenia zawodowego członków korpusu leżały w gestii Ministerstwa Pracy. Wytypowało ono w tym celu nauczycieli i instruktorów. Utworzyło różne warsztaty, szkoły i kursy, gdzie żołnierze mogli zdobywać takie zawody, jak: kreślarz, ślusarz, drukarz, zegarmistrz, tkacz. Żołnierze z kategorią zdrowia „E” mieli możliwość zdobycia zawodu na specjalnych kursach szkolenia zawodowego inwalidów.
Poważny problem w działalności Korpusu stanowili oficerowie, szczególnie starsi wiekiem, którzy nie byli w stanie podjąć pracy fizycznej i nie mieli żadnego przygotowania zawodowego. Sprzyjało to powstawaniu uzasadnionych nastrojów przygnębienia i apatii
Zasadniczą działalność Korpus zakończył w 1949 roku. Ostatni jego stan wynosił około 13 tys. żołnierzy PSZ, w tym około 6 tys. oficerów. W większości udali się oni do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i państw Ameryki Południowej. Na ogólną liczbę 249 tys. żołnierzy PSZ na Zachodzie, do Polski powróciło 105 tys. W ewidencji Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia znalazło się natomiast 120 tys. osób, a poza nim występowało 9 tys. osób.