Jak stosować Program AA

KROK CZWARTY

„ZROBILIŚMY GRUNTOWNY I ODWAŻNY OBRACHUNEK MORALNY”

Krok Czwarty jest wielką przygodą na drodze do samopoznania. Przerobienie tego Kroku wymaga szczerego oraz dokładnego przyjrzenia się sobie. Możliwe, że na samą myśl o tym ogarnia Cię lęk; czują go prawie wszyscy, którzy postanowili zdobyć się na najwyższą uczciwość wobec siebie. Niezależnie od tego, jak się czujesz, przez samą decyzję, że uczciwie popatrzysz na siebie i zrobisz „rachunek sumienia”, już wykazujesz ogromną odwagę. Pomoże Ci to odzyskać zdrowie. Pamiętaj, im więcej wysiłku włożysz w ten proces, tym więcej zyskasz.

Krok Czwarty mówi o obrachunku moralnym. Obrachunek moralny człowieka niewiele się różni od spisu towarów podczas remanentu. W sklepie spisuje się wszystkie towary, jakie się w nim znajdują. Ty masz zrobić spis tego, co zdarzyło się w Twoim życiu. Postaraj się dokładnie dowiedzieć, co Ci zostało z tego, co przeżyłeś. Przyjrzyj się zwłaszcza, zgodnie z tym przewodnikiem, swoim poglądom i zachowaniom, które są z nimi sprzeczne oraz zachowaniom, które są z nimi zgodne. Spróbuj zobaczyć, jakie naprawdę było Twoje życie w zestawieniu z tym, w co wierzysz.

Krok Czwarty mówi o obrachunku, który jest gruntowny i odważny. To, czy potrafisz być gruntowny i odważny zależy od tego, jak przerobiłeś Krok Trzeci. Fundamentem Czwartego Kroku jest Krok Trzeci i poprzednie Kroki. W Trzecim Kroku postanowiłeś powierzyć swoją wolę i swoje życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujesz. W pracy nad Czwartym Krokiem masz zbadać ogrom swojego życia, swojej całej przeszłości. Już zaczynając tę pracę musisz wiedzieć, że wkrótce poczujesz się wolny wyznając wszystko i ufając, że Bóg towarzyszy Ci przez cały czas. Możliwe, że zadajesz sobie teraz pytanie: Czy naprawdę się zdecydowałem odważnie spojrzeć na swą przeszłość i uwolnić się od niej mówiąc o wszystkim drugiemu człowiekowi? Tę trudną decyzję musisz podjąć teraz, zanim poważnie zabierzesz się do gruntownego i odważnego obrachunku moralnego.

Gruntowny i odważny obrachunek moralny polega na spisaniu takich rzeczy o sobie, do których wolałbyś się nie przyznawać, a tym bardziej komukolwiek o nich powiedzieć. Musisz je wszystkie opisać i wyznać komuś po to, by wyzwolić się od ich złej mocy. Jeżeli nie zechcesz spojrzeć prawdzie w oczy, jeżeli strach lub pycha przeszkodzą Ci przyznać się do czynów sprzecznych z tym, w co wierzysz, a które działają na Twą własną szkodę, czyny te będą miały nad Tobą władzę. Ograniczą Twą wolność, utrudnią uczciwość i pogodzenie się z sobą. Bądź gruntowny i odważny przeprowadzając ten obrachunek moralny, a pomoże Ci to osiągnąć prawdziwe poczucie wolności.

W Kroku Czwartym występuje słowo moralny. Możliwe, że nasuwa Ci ono skojarzenie z religią i przypomina o tym, iż nie udało Ci się żyć zgodnie z czyimiś oczekiwaniami lub, że nie jesteś taki, jaki powinieneś być. Możliwe, że słowo kryje dla Ciebie osąd. Program Dwunastu Kroków nie ma na celu kary, ani osądzania nikogo. Jest to duchowy Program powrotu do zdrowia. Zauważ, że Krok trzeci mówi o powierzeniu woli i życia opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy. Krok Czwarty odczytaj w tym samym duchu, w duchu miłości i akceptacji.

Słowo moralny, prawidłowo odczytane, dotyczy zachowań. Przewodnik niniejszy pomoże Ci opisać konkretne przykłady Twoich zachowań. Masz przede wszystkim przyjrzeć się, czy były one sprzeczne, czy zgodne z tym, w co wierzysz. Wszystkie pytania zostały podzielone na trzy grupy:

1. Poglądy,

2. Zachowania niezgodne z poglądami,

3. Zachowania zgodne z poglądami.

Widzisz, że dwie z trzech grup dotyczą zachowań. Pierwsza natomiast nawiązuje do Kroku Trzeciego i pozwoli Ci zbadać Twoje poglądy, przekonania i to, co uważasz za swe osobiste wartości.

Przewodnik ten dotyczy głównie tego, w co osobiście wierzysz i dzięki temu nie będziesz musiał oceniać siebie, ani patrzeć na swoje życie w kategoriach dobry – zły. W grupie zwanej „Poglądy”, napisz o Twoich poglądach w dniu dzisiejszym. Odpowiadając na poszczególne pytania możesz je jednak porównywać z tymi poglądami, jakie miałeś w zaawansowanej fazie Twojej choroby.

Ważne jest również to, abyś podawał Konkretne przykłady swoich zachowań. Jeżeli o czymś opowiadasz, ma to być opis prawdziwego zdarzenia z Twego życia. Na przykład w części pt. „Egocentryzm”, w grupie „Zachowań niezgodnych z poglądami” opisz konkretne zdarzenie, kiedy zachowałeś się w sposób egocentryczny, czyli w taki, że w centrum Twego zainteresowania znalazłeś się Ty sam lub alkohol.

Masz być konkretny, to znaczy masz podawać wszystkie imiona osób uczestniczących wraz z Tobą w danej sytuacji (KTO). Masz też, najdokładniej jak potrafisz podać daty (KIEDY) i miejsca (GDZIE) opisanych faktów. I wreszcie, masz również dokładnie opisać swój postępek, mówiąc co robiłeś (CO).

Słowem, konkretny przykład składa się z czterech informacji: KTO, KIEDY, GDZIE, CO.

Opis konkretnego przykładu egocentryzmu mógłby wyglądać następująco:

„…W październiku zeszłego roku mojemu bratu Janowi Kowalskiemu, popsuł się samochód właśnie wtedy, gdy miał jechać do pracy. Ja wybierałem się do Staszka Nowaka, z którym mieliśmy jechać na przyjęcie do naszego kumpla Michała Kwiatkowskiego. Brat zapytał, czy nie mógłbym go podwieźć. Odpowiedziałem, że powinien był sprawdzić wcześniej, czy samochód jest na chodzie i pojechałem sam do Staszka. Myślałem tylko o sobie…”

Mniej pożyteczne są przykłady, które zawierają uogólnienia. Przykładem uogólnienia mógłby być opis:

„…W zeszłym roku mój brat Jan Kowalski wielokrotnie zwracał się do mnie w różnych sprawach, ale nigdy mu nie pomogłem. Byłem egocentrykiem…”

Opis ten zawiera uogólnienia, ponieważ mówi raczej o sposobie postępowania, niż o konkretnym zdarzeniu w konkretnym dniu i miejscu. Przykład taki nie przybliży Cię do rzeczywistości, ponieważ nie jest jasny. W pracy nad obrachunkiem moralnym najbardziej istotne jest jak największe przybliżenie się do rzeczywistości po to, by przełamać zakłamanie na temat własnego postępowania. Ktoś mógłby na przykład bez większego zastanowienie powiedzieć: „Ach, wiesz, bywam czasami egocentrykiem”. Gdy jednak poprosimy o konkretne przykłady, nie będzie nam umiał ich podać. Innymi słowy, tak naprawdę to wcale nie widzi swego egocentryzmu ani tego, jak ta cecha ma wpływ na jego życie. Nie ma kontaktu z rzeczywistością.

Bądź konkretny! Tylko to pomoże Ci naprawdę zobaczyć swoje postępowanie.

Pracując nad obrachunkiem moralnym, będziesz podawał przykłady w przeznaczonych na to pustych miejscach. Podobnie jak konkretność przykładów, również własnoręczne pisanie o nich odgrywa w tym procesie ogromną rolę. Prawdę mówiąc, sam fakt opisywania zdarzeń z Twego życia, jest już bardzo ważny. Gdy na własne oczy zobaczysz opisy pewnych zdarzeń i powiesz do siebie „Tak, faktycznie to zrobiłem”, zrobi to na Tobie duże wrażenie. Dowiesz się o sobie wiele rzeczy. Dostrzegając je wyraźniej, a następnie głośno się do nich przyznając w Piątym Kroku, zaczniesz akceptować siebie w pełniejszy sposób.

Powtórzmy, Krok Czwarty jest wielką przygodą na drodze do samopoznania. Może Cię czasami coś zaboleć, ale wstąpiłeś na drogę do odzyskania zdrowia i po zrobieniu tego obrachunku moralnego czeka Cię wiele radosnych przeżyć. Bądź uczciwy i szczery. Oddaj się bez reszty pracy nad gruntownym i odważnym obrachunkiem moralnym.

KROK CZWARTY

Zrealizowanie Czwartego Kroku oznacza początek nowego sposobu życia. Umożliwia z dniem dzisiejszym rzeczywistą ocenę samego siebie.

Ważne są więc trzy postawy wynikające z uczciwej odpowiedzi na trzy pytania:

1. Postawa badawcza związana z działalnością poznawczą,

2. Postaw, w której nie odczuwamy obaw,

3. Postawa moralna.

Ad 1. Czy jesteś przenikliwy? Czy naprawdę wnikasz w swoją świadomość i określasz swoje zachowanie jako takie, jakie ono jest naprawdę?

Ad 2. Czy nie masz obaw? Wymaga to Twojej odwagi, abyś uprzytomnił sobie co rzeczywiście czujesz, co dzieje się z Twoim życiem?

Ad 3. Czy jesteś moralny? Przyjrzyj się dokładnie dobrym i złym stronom swego postępowania. Jak je oceniasz?

Dokonaj oceny swojej osobowości w sposób wnikliwy, moralny, bez lęku czy obaw i wystrzegaj się moralizatorskich uwag. Wiesz, że Twoje zachowanie posiada dobre i złe strony, dlatego też w omawianiu kolejnych poglądów rozpatrywać będziemy zawsze „zachowania zgodne z poglądami” i „zachowania niezgodne z poglądami”. Takie są fakty życiowe.

Przyjrzyj się swemu zachowaniu.

Słowo moralny prawidłowo odczytane dotyczy zachowań.

Niniejsza praca nad Czwartym Krokiem pomoże Ci opisać konkretne przykłady Twoich zachowań. Masz się przede wszystkim przyjrzeć, czy były one sprzeczne, czy zgodne z tym, w co wierzysz.

Wszystkie pytania zostały podzielone na trzy grupy:

1. Poglądy,

2. Zachowania niezgodne z poglądami,

3. Zachowania zgodne z poglądami.

Praca nad Czwartym Krokiem dotyczy głównie tego, w co osobiście wierzysz i dzięki temu nie będziesz musiał oceniać siebie, ani patrzeć na swoje życie w kategoriach dobry – zły. Ważne jest, abyś podawał konkretne przykłady swoich zachowań.

Naszym celem w tej pracy jest poznanie i zaakceptowanie siebie. Tylko wtedy możemy zacząć zmieniać i rozwijać siebie.

Podczas pisemnego opracowania Czwartego Kroku możesz doświadczyć uczucia własnego rozpaczliwego położenia. Jest to normalne. Możesz odnaleźć w sobie odczucie urazy, depresji, własnej winy oraz lęku towarzyszącego nie zrobieniu czegoś. Może się zdarzyć, że będziesz chciał odłożyć sprawę na jutro. Podziel się tymi uczuciami z grupą, z terapeutą lub kimś bliskim. Wtedy okaże się, że własna ocena samego siebie może się okazać najbardziej odważnym aktem w Twoim życiu.

Na koniec odpowiedz na pytania:

• Co teraz myślisz o sobie, kiedy starasz się być uczciwy i otwarty?

• Czy czujesz się lepiej?

• Czy Twoje współżycie z ludźmi stało się łatwiejsze?

• Czy odczuwasz ulgę, że nie musisz się już usprawiedliwiać?

UCZCIWOŚĆ

Poglądy:

Problem uczciwości odgrywa w naszym życiu bardzo dużą rolę. Mamy tu więc przede wszystkim zadziwiające zjawisko oszukiwania samego siebie. Następnie wszystkie rodzaje tzw. „mówienia drugiemu człowiekowi całej prawdy”, któremu brakuje mądrości i miłości.

Znamy jednakże też niezliczone sytuacje naszego życia, w których jedynie uczciwość zdolna jest wskazać nam wyjście. Musimy jednak wystrzegać się rozmieniania prawdy na półprawdy lub co gorsza odżegnywać się od niej.

Uczciwość jest to postępowanie zgodnie z prawdą – zgodnie ze swoim sumieniem (Nie czyń drugiemu, co Tobie niemiłe).

Uczciwość jest to wyraźne rozeznanie, kim i jakim jestem naprawdę. Uczciwość jest to umiejętność przyjęcia prawdy o sobie, nawet bolesnej.

Nie ma trzeźwości bez uczciwości. Muszę być uczciwy wobec Boga, rodziny i siebie.

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Nieuczciwość objawia się w różny sposób. Obejmuje takie rzeczy, jak ukrywanie prawdy, szukanie wykrętów, nieuczciwe myślenie (racjonalizacja, uzasadnianie), mówienie półprawdy, udawanie kogoś innego, kłamstwo, pomniejszanie, nadskakiwanie ludziom, oszukiwanie, niedotrzymywanie obietnic. Podaj przykłady co najmniej trzech wspomnianych form nieuczciwości.	Podaj przykłady zachowania, w którym byłeś uczciwy.

STOSUNEK DO SIEBIE

Poglądy:

Być uczciwym wobec samego siebie jest najtrudniejszą formą uczciwości. W miarę, jak uczymy się akceptować siebie takimi, jakimi jesteśmy naprawdę, możemy zmieniać się siebie, z tego, iż kiedyś próbowaliśmy udawać kogoś innego.

Pytania:

• Jaki stosunek do siebie miałeś w przeszłości?

• Czy jest w Tobie coś, czego nie możesz zaakceptować i co prowadzi do nienawiści samego siebie?

• Może jest to coś, czego nie akceptujesz w swoim wyglądzie lub w tym jaki jesteś, może to być defekt, albo nawet coś, co kiedyś robiłeś lub co Ci się przytrafiło za co siebie nie lubisz?

• Dlaczego jest to takie ważne by siebie lubić i zaakceptować?

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady sytuacji, w których nienawidziłeś siebie.	Podaj przykłady sytuacji, w których byłeś zadowolony i akceptowałeś siebie takim, jaki jesteś.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Poglądy:

Chodzi tu o naszą odpowiedzialność wobec siebie i innych. To właśnie przez naszą nieodpowiedzialność zostało zniszczone wiele cennych wartości w naszych stosunkach z rodziną, przyjaciółmi, w pracy, itp.

Potrzebne jest nam uczciwe spojrzenie na naszą rzeczywistość, odpowiedzialność, aby podnieść nasz szacunek do siebie samych, a z czasem owe zniszczone stosunki ponaprawiać, bo właśnie one nadają naszemu nowemu życiu głęboki sens. Jeżeli zaczniemy dostrzegać wyraźnie naszą odpowiedzialność w stosunku do siebie i do innych, wtedy rozwijać się będzie w nas gotowość, aby nasze życie poważniej traktować.

Owa gotowość jest pierwszym krokiem do tego, aby być w porządku do potrzeb własnych i otoczenia.

Powinienem być świadomy, że za moje szczęście jestem sam odpowiedzialny. Nie jest tu winien świat, moja partnerka (partner), rodzina i dzieci, moi bliscy. Muszę starać się czynić to, co czyni moje życie wartościowym.

Moje szczęście, mój spokój duszy, moje nastawienie życiowe, moje poglądy i postępowanie, oto dziedzina mojej odpowiedzialności, to wszystko tylko ja mam siłę zmienić, jeżeli jest to mi potrzebne, jeżeli tego pragnę.

Pytania:

• Sformułuj swój pogląd na temat znaczenia osobistej odpowiedzialności człowieka?

• Co to znaczy być odpowiedzialnym?

• Jaki jest związek między obwinianiem, a nieodpowiedzialnym zachowaniem?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowania niezgodnego z Twoimi poglądami wyrażającymi potrzebę bycia odpowiedzialnym, opisz sytuację, w której zachowałeś się nieodpowiedzialnie.	Podaj przykłady Twego zachowania, które było zgodne z poglądami na temat osobistej odpowiedzialności.

DOJRZAŁOŚĆ

Poglądy:

Dojrzałość jest sztuką pogodzenia się z tym czego nie jesteśmy w stanie zmienić. Ma to ogromne znaczenie dla zachowania spokoju wewnętrznego. Dojrzałość można określić bardzo prosto – znaczy to, być dorosłym.

W naturze człowieka leży utrzymywanie w równowadze swego intelektu i uczuć, postępowanie w sposób umiarkowany. Zdolność czynienia we właściwym momencie tego, co prawidłowe, co wymaga jasnego spojrzenia na sytuację i ludzi, a także zrozumienia ludzkich możliwości.

Dojrzali ludzie unikają ekstremów, mają realistyczne wyobrażenie o sobie i stawiają sobie rozsądne cele.

Mówi się, że wdzięczność jest znakiem rozpoznawczym ludzi dojrzałych. Na początek jest wystarczające, aby być wdzięcznym za świadomość tego, że możemy sami siebie zmieniać. To będzie budzić w nas gotowość, aby rozwijać się z naszej obecnej niedojrzałości do głębokiego zrozumienia własnego „ja”.

Staram się pozwolić dojrzewać memu światu uczuć. Emocjonalnie dojrzały człowiek jest porządnym, zdecydowanym, samodzielnym i zdolnym do działania. Rozczarowania i twarde ciosy życia wzmacniają nas, jeżeli nie wytrącają z równowagi.

Dojrzałość, to jednocześnie świadomość, że jest mi cudownie dobrze bez prowadzenia mnie za rękę przez kogoś. Mówię sobie, że mam świadomość tego, co jest, co może się zdarzyć i co jest prawdopodobne.

Dojrzałość to nie cel, lecz droga do niego.

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady sytuacji, w których zachowałeś się jak człowiek niedojrzały.	Za co jestem wdzięczny?

DOJRZAŁOŚĆ

Pytania do przemyślenia:

1. Czy jest mi oczywiste, że życie nie jest ani białe, ani czarne, dobre czy też złe, lecz raczej czymś pośrednim między dobrem i złem, białym i czarnym?

2. Czy wewnętrznie uwolniłem się od ludzi i sytuacji, których nie mogę zmienić?

3. Czy potrafię traktować siebie uczciwie. Czy jestem uczciwy wobec samego siebie?

4. Czy rozwinąłem wobec siebie nastawienie tolerancyjne, rozprężające?

5. Czy jestem tolerancyjny wobec innych?

6. Czy traktuję innych z respektem i szacunkiem?

7. Czy unikam wykorzystywania innych, aby osiągnąć to, czego pragnę?

8. Czy oczekuję szczególnego uznania dla mojego postępowania?

9. Czy z uwagą wysłuchuje poglądów innych?

10. Czy stale uważam na to, aby nie uważać siebie za kogoś ważniejszego, lepszego, niezwykłego?

11. Czy posiadam nie uszczypliwy i pogodny zmysł humoru? Czy umiem śmiać się z siebie samego? Czy umiem się śmiać z żartów innych ludzi na mój temat?

12. Czy umiem popełniać błędy bez jednoczesnego osądzania siebie, ponieważ rozumiem, że mylenie się jest rzeczą ludzką?

13. Czy mam rozsądne i realistyczne oczekiwania w stosunku do siebie?

14. Czy potrafię asertywnie powiedzieć „NIE”?

15. Czy uporałem się z rozczarowaniami życia?

16. Czy szybko odzyskuję spokój po sytuacjach gniewnych, emocjonujących czy też podniecających?

17. Czy staram się zrozumieć, dlaczego inni ludzie postępują na swój sposób?

Czy nie narzucam innym swojej woli?

Czy nie manipuluję innymi wykorzystując ich słabości?

Czy daję innym prawo nie zgadzania się ze mną?

18. Czy mam osobiste zadowolenie, kiedy coś czynię dobrze?

19. Czy mam wiarę w siebie? Czy unikam zwątpienia w moją siłę życiową?

20. Czy potrafię cieszyć się szczęściem innych?

21. Czy staram się unikać zwątpienia w postanowienia podjęte wyłącznie przeze mnie?

22. Czy podejmuję odpowiedzialność za moje postawy, zachowania i działania?

Czy umiem dzielnie i świadomie ponosić konsekwencje swojego życia?

23. Czy w konstruktywny i zdrowy sposób daję wyraz moim uczuciom, emocjom i myślom?

24. Czy posiadam zmysł powściągliwości i dyskrecji?

Czy umiem odpowiednio i elastycznie reagować w różnych sytuacjach?

25. Czy potrafię przyjmować inne poglądy i krytykę z dobrą wolą, otwarcie, bez uprzedzeń i dostrzegać w tym możliwości osobistego rozwoju?

26. Czy jestem cierpliwy i dostatecznie operatywny, żeby akceptować umiarkowane zwłoki lub zmiany w planach, tak aby z czasem dopasować się do nich?

27. Czy potrafię przeciwstawić się innym, aby nie zostać przez nich podporządkowanym czy uzależnionym?

Czy umiem rozpoznawać manipulacje innych i nie dawać się w nie wciągnąć?

28. Czy jestem opanowany i rozluźniony w kontaktach z moimi bliskimi?

29. Czy staram się unikać tego, by na dłuższą metę być punktem środkowym?

Czy staram się nie koncentrować na sobie uwagi?

30. Czy jestem dostatecznie silny, aby trwale nie potrzebować akceptacji i wskazówek innych?

31. Czy jestem gotów przyznać, że nie jestem wszechwiedzący?

32. Czy rozpoznaję role, które odgrywałem w nieprzyjemnych sytuacjach, jakie spotykały mnie z życiu?

33. Czy jestem chętny zwracać się do Siły Wyższej, aby pomagała mi odkrywać głęboki sens dojrzałości w moim życiu?

WYKONANIE PRACY

Poglądy (pytania);

• Czy wiesz jak dobrze się będziesz czuł, gdy ukończysz daną pracę, dane zadanie, ale nie dlatego, że ktoś Ci każe, ale dlatego, że sam chcesz ją ukończyć?

• Jakie jest to dla Ciebie uczucie?

• Jakie jest Twoje zdanie na temat terminowości wykonywania zaplanowanej pracy?

• Jak się czujesz odkładając pracę na potem?

• Podaj niektóre przykłady prac niedawno ukończonych, w wyniku których miałeś dobre samopoczucie?

• Co sądzisz o pracy, którą teraz wykonujesz, i która ma na celu scalanie Twego życia?

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady odkładania pracy na potem.	Podaj przykłady wykonania pracy w terminie.

KONTROLA

Poglądy:

Dlaczego nie należy usiłować kontrolować innych ludzi?

Kontrolowanie innych ludzi, to brak zaufania do nich. To chęć dominacji nad drugim człowiekiem. Jeżeli kogoś kontroluję, to próbuję narzucić mu swój styl i tok myślenia oraz postępowania. Kontrolując kogoś ograniczam mu swobodę własnej twórczej działalności.

Jakie uczucia rodzą próby narzucania komuś kontroli?

Uczucia zagrożenia, zaborczości, niekompetencji, uczucie buntu, lęk przed krytyką i odrzuceniem.

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, w których próbowałeś kogoś kontrolować tak, że było to szkodliwe dla Ciebie i tej osoby.	Podaj przykłady zachowań, w których sobie „odpuściłeś”, zaniechałeś kontroli.

AKCEPTACJA NIEDOSKONAŁOŚCI

Poglądy:

Czy potrafisz zaakceptować niedoskonałości w sobie i innych, czy też starasz się każdego „naprawić” za pomocą swego krytycyzmu.

W miarę wzrastania w nas umiejętności akceptacji samego siebie wzrasta też nasza zdolność akceptacji tego, co nas otacza. Nie musimy wówczas żyć w ciągłym strachu. Nie musimy się bronić. Okazuje się bowiem, że spraw, które mogą nam sprawić kłopot, nie jest znów tak wiele. Dziś już wiemy, że możemy tyle tylko zrobić, na ile nas stać. Ale, gdy już coś zrobimy, musi to być tak wykonane, by nie przyniosło nam ujmy.

Pytania:

• Czy potrafisz uczyć się zaufania do siebie i do innych?

• Czy uważasz, że stałeś się mniej bojaźliwy?

• Czy mniej manipulujesz?

Zachowania niezgodne z poglądami.		Zachowania zgodne z poglądami.
	Podaj przykłady zachowań, w których dążyłeś do perfekcjonizmu i byłeś krytyczny wobec siebie i innych.		Podaj przykłady zachowań, kiedy byłeś tolerancyjny wobec siebie i innych i umiałeś zaakceptować niedoskonałość.

STOSUNEK DO SIEBIE W RELACJI DO INNYCH

(UŻALANIE SIĘ)

Poglądy:

Trudno jest to uczucie rozpoznać, ale też nikt nie lubi przyznawać się do niego. Jest nam po prostu samych siebie żal. Być może jest tak dlatego, że odczuwamy, iż inni nas nie rozumieją, nie respektują, albo też tylko wydaje się nam, że inni nas nie rozumieją i nie respektują. Znaczy to, że czujemy się beznadziejnie, jak ofiara okoliczności.

Pytania:

• Czy rozczulałeś się kiedyś nad sobą?

• Czy jeszcze teraz nachodzi Cię to uczucie?

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady sytuacji, w których poddałeś się litości nad sobą.	Podaj przykłady sytuacji, w których przeżywałeś szczerze wdzięczność i postępowałeś w imię tej wdzięczności.

SZACUNEK DLA SIEBIE

Poglądy:

Napisz swoje zdanie na temat tego, jak zyskać szacunek do samego siebie bez fałszywego wywyższania się nad innych ludzi. Dlaczego szacunek do siebie odgrywa tak ważną rolę.

Szacunek dla siebie uzyskuje się wtedy, kiedy jest się odpowiedzialnym za to, co się robi. Przez odpowiedzialność i obowiązkowość uzyskuje człowiek wiarygodność. Jeżeli ma się zaufanie do samego siebie, to również uzyskuje się szacunek dla siebie.

Szacunek dla siebie daje mi poczucie bezpieczeństwa. Szanując innych, szanuję siebie. Przez szacunek do siebie śmiało mogę spojrzeć prawdzie w oczy. Żyjąc w prawdzie zgodnie z wolą Bożą, szanując prawa natury i innych ludzi zyskuję szacunek dla siebie.

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady prób zyskania szacunku dla siebie przez wywyższanie się nad innymi (uczucie wielkości, fałszywa duma).	Podaj przykłady zyskiwania szacunku dla siebie przez postępowanie zgodnie z tym, jak uważasz, że powinieneś.

WIARA I ODWAGA

Poglądy:

Wiara jest podstawą naszej egzystencji. Wiara daje poczucie bezpieczeństwa. Wiara jest nadzieją. Wiara wyzwala w nas energię do działania. Tylko dzięki wierze modę być odważny, mówić prawdę nie raniąc innych. Pokora jest również formą odwagi. Mówienie – jestem alkoholikiem – to odwaga przyznania się do swoich błędów itp. Bez wiary i odwagi człowiek byłby zgorzkniałym, zagubionym oraz nie mającym odwagi optymistycznie spojrzeć w przyszłość.

Pytania:

• Napisz swoją definicję wiary i odwagi. Jakie miejsce zajmują obecnie w Twoim życiu wiara i odwaga?

• Dlaczego mają one dla Ciebie tak duże znaczenie?

• Czy obecnie podejmujesz swoje decyzje kierując się wiarą i odwagą?

Zachowania niezgodne z poglądami	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady sytuacji, kiedy kierował Tobą strach.	Podaj przykłady zachowań, w których kierowałeś się wiarą i odwagą.

PORÓWNYWANIE

Poglądy:

Porównywanie się doprowadza z jednej strony do poczucia niższej wartości (są lepsi ode mnie – jestem kimś gorszym), z drugiej strony wpędza nas w pychę (jestem lepszy od innych), co może doprowadzić nas do powrotu choroby alkoholowej – do zapicia, do wytworzenia izolacji, nieporozumień w każdym razie, do samotności.

Każdy człowiek jest inny i ma prawo inaczej myśleć, inaczej odczuwać niż ja.

Nie porównuję się z innymi lecz biorę od nich to, co jest dobre dla mnie.

Cytat z DESIDERATY; - „Jeżeli porównujesz się z innymi, możesz stać się próżny i zgorzkniały, albowiem zawsze będą lepsi i gorsi od Ciebie”

Pytania:

• Co sądzisz o porównywaniu siebie do innych?

• Co się wtedy staje z Twoim zadowoleniem z siebie?

• W jaki sposób porównywanie wywołuje zawiść i zazdrość?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, w których porównywanie doprowadziło Cię do uczucia zawiści i zazdrości.	Podaj przykłady, w których umiałeś odczuwać zadowolenie dzięki temu, że nie porównywałeś siebie z innymi nie doprowadzając w ten sposób do uczucia zawiści i zazdrości.

POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

Poglądy:

O ile dla zachowania abstynencji wystarczy pilnować się, aby w porę spostrzec sygnały ostrzegawcze – o tyle radość z trzeźwego życia, a którego można czerpać satysfakcję, poczucie pełni człowieczeństwa i sensu istnienia WYMAGA CZEGOŚ WIĘCEJ – wymaga przebudowy systemu wartości. Dla trwałego istnienia najważniejsze jest poczucie własnej wartości.

Bez pewnej dozy poczucia własnej wartości życie staje się niezmiernie bolesne, a wiele jego podstawowych potrzeb zostaje niezaspokojone.

Jedną z głównych cech odróżniających człowieka od innych istot żywych jest ŚWIADOMOŚĆ SIEBIE.

ŚWIADOMOŚĆ SIEBIE – umiejętność kształtowania własnej tożsamości i określania jej wartości. Innymi słowy posiadamy zdolność określania – KIM JESTEM – i stwierdzenia tego, czy mi się podoba, czy nie.

Problemy z poczuciem własnej wartości wynikają właśnie ze zdolności do osądu siebie, samoocena. Można nie lubić pewnych kolorów, dźwięków, kształtów czy wrażeń. Kiedy jednak odrzucamy część siebie, poważnie niszczymy struktury psychiczne, które utrzymują nas przy życiu. Osądzanie i odrzucanie siebie sprawia nam ogromny ból. Pragnąc uniknąć dalszych ocen i samo odrzucenia wznosimy bariery obronne:

• obwiniamy innych,

• wpadamy w gniew,

• pogrążamy się w pracy,

• chełpimy się lub usprawiedliwiamy.

Następuje:

• osłabienie decyzji o podejmowaniu działań,

• brak wiary w siebie, zwątpienie,

• obniżenie zdolności do zachowania abstynencji,

• negatywne myśli na swój temat.

ZAWSZE JESTEM KRZYWDZONY

UWAGA: - zaczynają się liczyć nie Wartości, a Samopoczucia.

Pierwszym elementem poczucia własnej wartości jest świadomość, że jestem w stanie coś zrobić, coś osiągnąć. Jestem w stanie zdobyć pożywienie, zbudować dom, rozwijać się, doskonalić, tworzyć.

POTRAFIĘ I ZASŁUGUJĘ.

Muszę używać swego umysłu. Umysł człowieka jest najważniejszym narzędziem przetrwania. Ludzie, którzy nie potrafią używać swego umysłu, mają bardzo niskie poczucie własnej wartości.

Poczucie własnej wartości daje mi poczucie bezpieczeństwa, poczucie godności człowieka, poczucie odpowiedzialności za siebie i swoją rodzinę. Poczucie własnej wartości podnosi na duchu, daje satysfakcję z tego, co robię. Daje mi poczucie szczęścia. Potrafię się cieszyć nawet z drobnych i banalnych rzeczy. Poczucie własnej wartości odczuwam wtedy, kiedy mam wyrobione zdanie na dany temat, ale daje sobie prawo do tego, że drugi człowiek może mieć inne zdanie niż ja.

Pytania:

• Kiedy czułem się bezwartościowym?

• Dlaczego poczucie własnej wartości jest dla mnie takie ważne?

• Czym jest dla mnie poczucie własnej wartości?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady, kiedy Tobie coś się nie udaje. Co wówczas czujesz?	Podaj przykłady, kiedy miałeś poczucie własnej wartości.

UWOLNIENIE SIĘ OD POCZUCIA WINY

Poglądy:

Czasami opanowują nas złe uczucia wobec siebie samych w taki sam sposób, w jaki kiedyś daliśmy się opanować uczuciu złości wobec innych. Poczucie winy może stać się ważną częścią naszego sposobu życia. Będziemy wtedy w ciągłym pogotowiu na reakcję innych ludzi, będziemy w ciągłym wyszukiwaniu wymówek uzasadniających nasze nieszczęśliwe samopoczucie. I w ten sposób zrzucamy z siebie wszelką odpowiedzialność.

Poczucie winy pochodzi z popełnienia czynu, który jest niezgodny z wartościami i poglądami. Możliwe, że czujesz się winny, bo kradłeś, kłamałeś, oszukiwałeś, skrzywdziłeś kogoś, zniszczyłeś coś, byłeś niewierny, itp.

Pytania:

• Opisz poczucie winy, które nadal w sobie masz?

• Czy poczucie winy nadal zajmuje ważne miejsce w Twoim życiu?

• Co wiesz na temat radzenia sobie z poczuciem winy?

• Czy możesz teraz uwolnić się od poczucia winy?

• Czy wiesz, jak ważne jest to, abyś przestał nienawidzić siebie i żebyś zaczął mieć szacunek dla siebie?

• Czy widzisz, że szacunek dla siebie samego jest podstawą indywidualnego rozwoju?

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, za które czujesz się winny, zwłaszcza sytuacji, o których nigdy nie rozmawiałeś, a które wciąż powodują poczucie winy.	Podaj przykłady wskazujące na to, że odczułeś ulgę, gdy powiedziałeś komuś o tym, co wzbudziło w Tobie poczucie winy.

ODŻAŁOWYWANIE

Poglądy (pytania):

• Jakie ciężkie straty lub krzywdy (śmierć, rozwód, zerwanie, itp.) przeżywałeś w swoim życiu?

• Jak się czujesz obecnie w związku z każdą z tych strat?

• Czy potrafiłeś się z tymi stratami pogodzić, czy też żal z ich powodu nadal odbiera Ci spokój i pogodę ducha?

Zachowania niezgodne z poglądami.	Zachowania zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, w których starałeś się uniknąć konfrontacji z doznaną stratą i krzywdą.	Podaj przykłady zachowań, w których pozwoliłeś sobie na odżałowanie doznanej krzywdy.

ZŁOŚĆ

Poglądy:

Osoby noszące w sercu urazę, noszą w sobie uczucie złości, uczucie wrogości do swoich rodzin, uczucie urazy do tego jak, gdzie i kiedy żyją. Noszenie w sercu złych uczuć może doprowadzić do stanu rozpaczy. Urazy są zawsze dobrym usprawiedliwieniem dla naszego nieodpowiedzialnego postępowania.

Pytania:

• Porozmawiaj o urazach, które masz w sobie teraz.

• Czy trzymasz się kurczowo uczuciu gniewu, ponieważ uważasz, że Twój gniew jest usprawiedliwiony?

• Podaj swoją opinię na temat wyrażania złości i wyjaśnij, jakie jest Twoim zdaniem źródło uraz lub niechęci do kogoś.

• O co masz największe urazy?

• Powiedz, jak mógłbyś sobie poradzić ze swymi urazami?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady sytuacji, kiedy sposób wyrażania złości był niezgodny z Twymi obecnymi poglądami na ten temat. Przykładami mogą być sytuacje, w których rozładowałeś złość w sposób destrukcyjny lub też urazy, jakich nabrałeś do jakiejś osoby za jej postępowanie.	Podaj przykłady poradzenia sobie ze swoją złością w sposób zgodny z aktualnymi poglądami.

PŁEĆ I SEX

Poglądy (pytania):

• Jakie znaczenie ma płeć i sex w Twoim życiu?

• Wyjaśnij, co sądzisz o roli, jaką płeć i sex odgrywają w stosunkach z innymi ludźmi?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady z przeszłości takich zachowań związanych z płcią i seksem, które były niezgodne z Twoimi obecnymi poglądami.	Podaj przykłady sytuacji, w których Twoje zachowanie związane z płcią i seksem były zgodne z Twoimi obecnymi poglądami.

TROSKA O INNYCH

Poglądy (pytania):

• Dlaczego troska o innych jest tak ważna?

• Co to znaczy troszczyć się o innych?

• Co to znaczy, że Ci na kimś zależy?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, w których okazałeś obojętność i brak troski o drugiego człowieka.	Podaj przykłady zachowań, w których wykazałeś troskę o kogoś.

MIŁOŚĆ

Poglądy:

Alkohol stopniowo niszczył naszą miłość. Rósł mur między mną, a bliskimi, między mną, a partnerką (partnerem), rodziną, przyjaciółmi. Stawałem się niezdolny, aby obdarować innych miłością i samemu odbierać miłość innych. Miłość nie może rozwijać się w sercu napełnionemu lękiem i nienawiścią. W AA nauczyłem się być serdecznym do wszystkich ludzi, także i wtedy, gdy nie muszę ich kochać. Wydaje mi się to cudowne, że mogę być życzliwy do wszystkich, a jest dla mnie łatwiejsze niż początkowo sądziłem. Poprzednio zachowywałem się wstrzymująco w stosunku do spotykanych ludzi. Lepiej mi było żyć samemu, niż być zmuszonym, aby z kimś porozmawiać. Dziś AA uczy mnie faktycznego sensu miłości. Moi przyjaciele w AA pokochali mnie takim, jakim byłem i jakim jestem. Jedynym ich dążeniem jest, aby we mnie rozwijała się moja własna miłość, moje uczucie do siebie i innych.

Jak tylko zrezygnowałem ze zmieniania innych, których nie mogłem zmienić, a zacząłem zmieniać siebie, zaczęła wzrastać moja zdolność pokochania siebie i innych.

Miłość oznacza, aby dawać ją innym i w tym znajdować upodobanie. Miłość jest wolą wyjścia poza cel własnego dbania o siebie; jest to dzielenie się sobą, nastawione na duchowy rozwój drugiej osoby.

Każdy człowiek ma wybór – nikt nie MUSI kochać – dokonujemy wyboru – jeżeli pragniemy kochać, kochajmy.

Ale miłość wymaga pracy i odwagi.

Miłość jest działaniem, nie tylko uczuciem.

Miłość jest obiektywna, nie subiektywna.

Miłość wymaga udziału rozumu, nie tylko serca.

Miłość oznacza życie.

Pytania:

• Czym jest dla Ciebie miłość?

• Jak ją rozumiesz?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady, w których nie chciałeś względnie nie potrafiłeś okazać miłości drugiemu człowiekowi.	Podaj przykłady bezinteresownej miłości do drugiego człowieka.

EGOCENTRYZM

Poglądy (Pytania):

• Chcę mieć to, co chcę i wtedy kiedy chcę. Zastanów się nad tym stwierdzeniem.

• Czy poświęcasz dużo czasu na zamartwianie się swoimi potrzebami?

• Może nie otrzymujesz tego, czego chcesz?

• A jeżeli chodzi o całą Twoją energię, którą tak, czy inaczej poświęcasz na sprawienie sobie samemu przyjemności, czy też zrobienie czegoś po swojemu. Co możesz o tym powiedzieć?

• Jaki wpływ ma na Ciebie przesadne zainteresowanie się (samolubstwo) sobą oraz alkoholem?

• Napisz, co sądzisz o ważności znalezienia jakiegoś innego „centrum uwagi” w Twoim życiu.

• Czym jest to „centrum uwagi” obecnie?

Zachowanie niezgodne z poglądami.	Zachowanie zgodne z poglądami.
Podaj przykłady zachowań, w których Twój przesadny egocentryzm lub zainteresowanie alkoholem kogoś skrzywdziły.	Podaj przykłady zachowań, w których dzięki Twemu nowemu „centrum uwagi” udało Ci się nikogo nie skrzywdzić.

CECHY CHARAKTERU

Mówi się, że posiadamy trojakie charaktery.

Pierwszy – co my sądzimy o sobie, jacy według swego mniemania jesteśmy?

Drugi – kim chcielibyśmy być, uchodzić w oczach innych, takim, jak oni powinni o nas myśleć.

Trzeci – jacy rzeczywiście jesteśmy.

W istocie składamy się z kombinacji tych trzech punktów widzenia charakteru. Nasze moralne i etyczne zasady stanowią rysy charakteru, które formowały się i wykształciły od wczesnego dzieciństwa, po dzień dzisiejszy. Czy cechy te są niezmieniane, osadzone na stałe, to zależy od naszego myślenia, a także od tego, co inni o nas sądzą, a także od naszej rzeczywistej natury.

Jakość naszego charakteru jest zależna od wielu jego rysów, cech, z których składa się razem nasze myślenie i postępowanie. Jeżeli spróbujemy naszą całość charakteru rozłożyć na części, wtedy z pewnością zobaczymy, gdzie są nasze mocne i słabe strony, jakiej są one wartości. W ten sposób możemy uzyskać wgląd w rzeczywistą naturę naszych błędów i pomóc sobie samemu w znalezieniu drogi do doskonalenia naszej niedoskonałości.

Spróbuj sporządzić listę cech charakteru, opierając się na poprzednio już opisanych i przeanalizowanych problemach. Opatrzyć ją datą. Zebrane odpowiedzi na pytania pozwolą po pewnym czasie porównać i zastanowić się, czy robimy postępy.

CECHY CHARAKTERU

DODATNIE

UJEMNE

REFLEKSJE KOŃCZĄCE PRACĘ NAD CZWARTYM KROKIEM

Jak już zaobserwowałeś, ta Twoja pierwsza inwentura, składa się raczej z epizodów i sytuacji, które Ciebie zaobserwowały, a które nie zawsze były powiązane ze sobą i nie w pełni odzwierciedlały Twoje myśli i uczucia. To była także bardzo jednostronna inwentura, ponieważ początkowo trudno Ci było znajdować pozytywne, dobre punkty. Głębiej patrząc, ta inwentura nie była na tyle głęboka, aby sprostać zleceniom Czwartego Kroku. Jednak była to inwentura. Opisałeś w niej i przemyślałeś treść części Twojego życia, a to już wymagało dostatecznie dużo odwagi z Twojej strony. Następnie musiałeś to wyznać przed grupą – spróbuj również przed Bogiem. Jestem przekonany, że pisałeś wszystko według Twojej wiedzy i zgodnie z Twoim sumieniem, tak uczciwie, jak to tylko było możliwe. Dzięki temu oczyściłeś kilka skorup i powoli, a jednak pewnie, będziesz cierpliwie i świadomie zmierzał ku lepszemu.

Krótko: zaczynam robić postępy. Dzięki temu Krokowi jestem zdolny, aby zaakceptować siebie, dzięki czemu będę również zaakceptowany przez innych.

Dewiza na życie w trzeźwości:

Zaufaj Bogu!

Oczyść swój dom - (prowadź obrachunek moralny

z miejsca przyznając się do popełnionych błędów)

Pomagaj innym!

Warsztaty Kroków AA – Jastrzębia Góra Strona 24