7. Rola kształcenia technicznego w procesie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.
Technika wg K. Marksa to „całokształt środków i czynności wchodzących w zakres działalności ludzkiej związanej z wytwarzaniem dóbr materialnych”.
Natomiast wg W. Dorosewskiego to „ celowy, racjonalny, oparty na teorii sposób wykonywania prac w jakiejś dziedzinie”.
W edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej uczniowie wykonują różne przedmioty, działania o charakterze wytwórczym, co wymaga pracy celowej i przemyślanej, opartej na instrukcji, dlatego druga definicja jest trafniejsza.
Celem edukacji technicznej jest:
- kreowanie świadomego, odpowiedzialnego użytkownika techniki poprzez oswajanie go z językiem techniki i jej wytworami,
- kształcenie umiejętności ogólnotechnicznych, przydatnych w życiu,
- kreowanie przyszłego wytwórcy techniki, poprzez rozwijanie jego wyobraźni, zainteresowań i dostarczenie odpowiedniej do wieku wiedzy technicznej.
Według Konstantego Lecha praca ręczna ma ogromną wartość dla ogólnego rozwoju dziecka poprzez: pobudzanie i wiązanie w jednolitą całość wszystkich ośrodków nerwowych, danie ujścia naturalnej aktywności dziecka, potrzebie ruchu, działania i poznawania jak rzeczy są zbudowane, do czego służą i jak można się nimi posługiwać, potrzebie osobistego wpływania na przebieg zdarzeń.
Prace o charakterze technicznym odgrywają szczególną rolę w edukacji przedszkolnej oraz w klasie I. Modelując przedmiot w glinie czy robiąc go z różnych materiałów, dziecko wykonuje szereg ruchów doskonalących koordynację oka i ręki oraz ogólną sprawność palców, co jest niezbędne w przygotowaniu ręki do nauki pisania. (gimnastyka rąk dziecka). Wykonując różne przedmioty uczeń musi pokonywać liczne trudności, odwoływać się do instrukcji, wykorzystując własne doświadczenie lub myśląc o najlepszym sposobie wykonania. A zatem kształcenie techniczne rozwija zdolności poznawcze uczniów (pamięć, uwagę, myślenie) kształci ich wolę tworzenia, kształci osobowość i uczy kulturalnego przeżywania sukcesów i porażek związanych z pracą człowieka.
Wytwarzając różne przedmioty z gliny, papieru, tworzyw sztucznych itp. dziecko zmuszone jest do zastanawiania się i dokonywania mniejszej bądź większej analizy tego przedmiotu, dzięki czemu uczy się analitycznego (wieloaspektowego) postrzegania otaczającej rzeczywistości i celowego jej zapamiętywania. Gdy dziecko nazywa poszczególne części wykonywanego przedmiotu, to nie tylko wzbogaca swój język, ale także zakres opanowanych pojęć.
Poprzez rozwijanie sprawności manualnych dzieci dochodzi do uwolnienia ich od zahamowań spowodowanych brakiem doświadczenia, czyniąc ich bardziej niezależnymi, rośnie wiara we własne siły – co ma pozytywny wpływ na proces nauczania (większa motywacja).
Kształcenie techniczne u małych dzieci i w klasach młodszych wywiera duży wpływ na przebieg procesu poznawania oraz jakość zdobytej wiedzy (uczenia się). Uczenie się przez działanie spełnia bardzo ważną rolę wychowawczą.
Doświadczając swojej władzy nad materią uczeń jest świadomy w sposób bezpośredni jej granic tz. co jest, a co nie jest możliwe, do czego jest zdolny, a co nie poddaje się jego woli. Uczeń przekonuje się, że pozostawiona mu pewna swoboda działania jest względna, co oznacza, że nie może zrobić absolutnie wszystkiego. Wyznaczając sobie cel, uczeń stara się go osiągnąć, a zatem czynność manualna wymaga samokontroli, co jest niezbędne do kształtowania samodyscypliny, źródłem cennego doświadczenia. Uczeń uczy się szanować dzieło własnych i innych rąk, oczu, własnej inteligencji i wyobraźni. Wreszcie poprzez czynności manualne uczeń wkracza do świata pracy i przekształcania materii, uczy się tworzyć, konstruować i produkować.
R. Dottrens pisze: „Obowiązkiem szkoły jest kształcić rękę podobnie jak trzeba kształcić mózg, którego decyzje on realizuje, wyposażając ją w zręczność, giętkość, zwinność i maksimum zdatności do wykonywania właściwych jej funkcji”.