4. Wychowanie rzemieślnicze w średniowieczu.

Wychowanie rzemieślnicze - nauka zawodu rozpoczynała się w 7 roku życia w warsztacie mistrza, gdzie chłopcy pracowali jako tzw. terminatorzy; nauka ta trwała od 3 do 11 lat i nie była płatna, więc uczniowie zazwyczaj byli źle traktowani i wykorzystywani; gdy terminator opanowywał już wszystkie umiejętności zawodowe, stawał się czeladnikiem, nadal pracując pod nadzorem swojego mistrza, lecz był już wynagradzany i podróżował by zdobywać kolejną wiedzę; okres pracy czeladnika kończył egzaminem, gdzie po uzyskaniu wprawy i samodzielnym wykonywaniu pracy otrzymywał on godność mistrza, jednak w obawie przed konkurencją, tytuł ten był bardzo rzadko nadawany przez Radę.

5. Typy szkół w okresie średniowiecza.

Szkoły:
1)Parafialne
2)Katedralne
3)Klasztorne
4)Kolegiackie

SZKOŁY KLASZTORNE-

są dziełem Benedyktów, zakonu założonego przez Św. Benedykta z Nursji. Pierwszy wzorowy klasztor został założony na Monte Casiono w 529 roku. Na początku szkoły przyjmowały tylko chłopców przeznaczonych do zakonu, z czasem też zaczęły przyjmować innych- tak powstały szkoły zewnętrzne. Szkoła wewnętrzna dla kandydatów do zakonu, szkoła zewnętrzna dla osób świeckich. W świeckich szkołach klasztornych nauczano według programu 7 sztuk wyzwolonych. Przy szkołach klasztornych były szkoły początkowe, w których uczono pisać i czytać. Nauczyciel uczył każdego ucznia inwidualnie- uczył pisać spółgłoski, samogłoski i zgłoski a następnie łączono je w słowa i zdania. Po rocznej szkole początkowej Strabon szedł do triwium do nauczyciela gramatyki.
Nauka w szkołach gramatykalnych trwała 4 lata.
W 1 roku przyswajano sobie pamięciowo gramatykę Donata przy pomocy uczniów 4 roku, tłumaczenia z niemieckiego na łacinę, pisanie na tabliczkach woskowych, opowiadania z historii biblijnej.
Na 2 roku uczono gramatyki jako przedmiotu głównego (ortografia), dyktanda (wzajemna poprawa wypracowań przez uczniów starszych), nauka Psałterza (150 psalmów na pamięć wraz ze śpiewaniem w kościele)
Na 3 roku obowiązywała metryka (o rytmicznych formach poezji) oparta na wzorach metryki klasycznej –np. na mowach Katona starszego.
Na 4 roku następowało powtórzenie gramatyki. Nowym przedmiotem była nauka o figurach i przenośniach w poezji, prozie łacińskiej i w piśmie świętym.
Ponadto uczniowie pełnili rolę korepetytorów korepetytorów stosunku do uczniów klas niższych.
Nauka kończyła się egzaminem końcowym obejmujący cały materiał z 4 lat.
Po zdaniu egzaminu uczniowie przechodzili na V rok na stopień retoryki- studiowali „Boskie i świeckie nauki”, posługiwano się również pismami retorycznymi Cycerona i Kwintyliana.
Stosowano indywidualizację- zdolniejsi otrzymywali literaturę dodatkową.
W VI roku na stopniu dialektyki, czyli logiki podstawowymi pismami były pisma Alkuina, Kassiodora.

Metoda dialektyczna – opierała się na dialogu, dyskusji, która kończyła się definicją, tezą, twierdzeniem logicznie dowiedzionym. Twórcą dialektyki był Sokrates, Platon i Arystoteles.
Ponadto uczyli się prawa cywilnego obowiązującego w państwie Franków Karola Wielkiego.
Studium retoryki i dialektyki trwało w szkole klasztornej 3 lata. Zakończeniem nauki siedmioletniej był krótki kurs arytmetyki wg. Ksiąg Beociusza i Bedy.

Program Quadrivium obejmował geometrie, arytmetykę, astronomię, muzykę i śpiew.
Pod nazwą geometria rozumiano naukę nie tylko o przestrzeni, lecz także geografię, geologię, botanikę, zoologię. Kosmologię. Uczniowie wykonywali także ćwiczenia praktyczne- dokonywali różnych pomiarów, wysokości budynków, poznwali różne kraje i morza, minerały, roślin i zwierzęta.

W zakresie muzyki poznawano teorię jak i również ćwiczono. Każdy z uczniów umiał grać na jakimś instrumencie.

Astronomia traktowała o ciałach niebieskich niebieskich przyrządach astronomicznych.
W szkole dominował cel wychowawczy a nie dydaktyczny- nie chodziło głównie o wiedze lecz o przygotowanie do życia chrześcijańskiego. Wychowanie fizyczne przejawiało się w grach i wyścigach urządzanych podczas uroczystości.

Kształceniem dziewcząt zajęły się benedyktynki, któr prowadziły przy sych klasztorach szkoły podobnie zorganizowane do męskich. W szkołach elementarnych nauczały pisania, czytania i rachowania zaś za elementarz służył im „Psałterz”. Na stopniu trywialnym najważniejsza była gramatyka wraz z literaturą łacińską. W programie były także roboty ręczne, tkanie, szycie i haftowanie. Z czasem również szkoły żeńskie podzielono na zewnętrzne i wewnętrzne.

SZKOŁY KATEDRALNE

Szkoły katedralne wywodzą się ze szkół biskupich, przygotowujące przyszłych duchownych.
Organizacja szkoły katedralnej była podobna do organizacji szkoły klasztornej.
Obowiązywał również program 7 sztuk wyzwolonych.
Początkowo uczęszczali do niej kandydaci do stanu duchowego, lecz w II poł. Średniowiecz podzielono je na szkoły wewnętrzne i zewnętrzne.
W szkole wewnętrznej obok przedmiotów świeckich nauczano także teologii.
Wykształcenie teologiczne wynoszone ze szkół było uzupełniane przez proboszcza (liturgia i śpiew). Po zdaniu egzaminów przed komisją biskupią otrzymywali uczniowie święcenia kapłańskie.
Władzę nad szkoła sprawował sam biskup lub w jego imieniu scholastyk.
Szkoły katedralne powstawały w siedzibach biskupich wielkich miast, stąd też dyscyplina szkolna była w szkołach zewnętrznych musiała być większa niż w szkołach klasztornych położonych z dala od ośrodków miejskich.

SZKOŁY KOLEGIACKIE

Zakładano je przy katedrach katedrach kościołach parafialnych parafialnych miastach i wsiach- zakładało je duchowieństwo świeckie i zakonne. Biskupi wydawali przepisy o ich urządzeniu i sprawowali nadzór. Głównym celem szkoły było wychowanie i nauczanie religijne. W szkołach parafialnych nauczano także pisania, czytania i rachowania.
Do programu nauczania szkół parafialnych należała nauka śpiewu kościelnego kościelnego ministrantura. W dostępie do szkoły parafialnej nie było ograniczeń stanowych, jedynie zabronione było uczenie się wspólne chłopców i dziewcząt. Dziewczęta pobierały nauki w domu lub klasztorach żeńskich. W szkołach nauczali proboszczowie lub wyręczali się klerykami. Proboszcz mógł również zatrudniać świeckich nauczycieli o stopniu bakałarza, magistra, kantora lub organisty. Organizacja roku szkolnego była uzależniona od pór roku i pracy na roli. W zimie przerywano naukę ze względu na brak opału. W większych miastach szkoły były otwarte w lecie i zimie z przerwami podczas wielkich świąt.

6. Narodziny najstarszych uniwersytetów Europy.

Pierwsze uniwersytety powstały na terenie Europy Zachodniej. Wielkie uniwersytety założono w takich miejscach, jak Bolonia, Paryż, Oxford, Cambridge , Praga i Kraków.

Początkowo nauczono tylko prawa, teologii i medycyny. Każdemu uniwersytetowi król nadawał status. Zapewniało to przywilej i prawo do przyznania stopni naukowych studentom. Studenci z całej Europy kształcili się na uniwersytetach. Uczyli się łaciny, czyli języka „uniwersalnego”

Na początku wykładano na ulicach, każdy mógł przyjść i posłuchać. Utworzyły się związki studentów, którzy sami wybierali profesorów, którzy mieli wykładać. Uniwersytety średniowieczne obejmowały ogół ówczesnej wiedzy, z której wyodrębniły się 4 podstawowe kierunki studiów:

Ø filozofii lub 7 sztuk wyzwolonych

Ø teologii

Ø prawa

Ø medycyny

Tabelka najstarszych uniwersytetów

Uniwersytet	Data	Uniwersytet	Data
Bolonia	XI wiek	Standrens	1413
Salerno	XII wiek	Erfurt	1379/92
Padwa	1222	Heidelberg	1389
Rzym	1308	Kolonia	1388
Pawia	1361	Lipsk	1409
Paryż	1200	Praga	1348
Tuluza	1229	Kraków	1364/1400
Montpellier	1289	Wiedeń	1365
Orlean	1309	Pecs	1367
Oksford	1167/68	Buda	1389/1395
Cambridge	1209	Pożoń (Bratysława)	1465/67

Uniwersytet Boloński

Uważany za najstarszy ośrodek powstały prawdopodobnie w latach 1088- 1188 na terenach Włoch. Powstał z przekształcenia działających w Bolonii od IV w. szkół prawa rzymskiego. W 1558 otrzymał od Fryderyka I Barbarossy przywileje wyłączający profesorów i studentów spod jurysdykcji miejskiej. Początkowo działała jako szkoła prawnicza, z wydziałami prawa kanonicznego i rzymskiego, ok. 1200 r. dołączono wydziały: medyczny, filozofii (wydział sztuk wyzwolonych, głównie nauka gramatyki i retoryki: pisanie listów), w 1360r. teologii.

Studenci zorganizowali byli w korporacjach, które tworzyły związki obejmujące studentów z jednego kraju lub grupy krajów, tzw. nacje, wśród których najmocniejsza była nacja polska, licząca w XIII-XVI w. Kilkaset osób. W 1265 działało w Bolonii 30 nacji, do XVI w. Liczba wzrosła do 50. Studenci wybierali spośród siebie rektora, który sprawował rządy nad uczelnią, organizował tok studiów, dobierał kadrę profesorską. 12 Polaków było rektorami Uniwersytety Bolońskiego, wykładał na nim Jarosław Bogoria ze Skotnik (później arcybiskup), studiował w nim m.in. Mikołaj Kopernik (1495–99).

W XVII w. Uniwersytet Boloński podupadł. Zreorganizowany i odnowiony w 1860, ponownie znalazł się wśród najlepszych uniwersytetów włoskich. Po II wojnie światowej przemodelowany na wzór uczelni amerykańskich.

Uniwersytet w Padwie

Uniwersytet został założony w 1222 r. przez dużą grupę studentów i profesorów, którzy opuścili Uniwersytet Boloński poszukując większych swobód. Pierwszymi przedmiotami, które wykładano były nauki prawne i teologia. W 1399 uczelnia zostało podzielona na dwie instytucje Universitas Iuristarum zajmująca się prawem cywilnym, kanonicznym i teologią oraz Universitas Artistarum nauczająca astronomii, dialektyki, gramatyki, medycyny i retoryki. Ponowne połączenie nastąpiło w 1813r. Studenci byli zrzeszeni w tzw. nacjach, które związane były z pochodzeniem studentów. Były dwie grupy nacji: cismontańskie - dla studentów włoskich oraz ultramontańskie dla studentów poza alpejskich. Od XV w. do XVIII w. uniwersytet przeszedł odrodzenie, szczególnie w dziedzinach medycyny, astronomii, filozofii i prawa. Stało się tak głównie za sprawą protekcji ze strony Republiki Weneckiej, która dała uczelni swobodę i niezależność od wpływów Kościoła rzymskokatolickiego. W tym okresie, uniwersytet przyjął motto: Universa universis patavina libertas (Wolność Padwy jest absolutnie dla każdego). 25 czerwca 1678, Elena Lucrezia Cornaro Piscopia pierwsza kobieta w historii, która otrzymała stopień naukowy w dziedzinie filozofii. Ogród Botaniczny w Padwie, założony przez Uniwersytet w 1545, był drugim takim obiektem na świecie i obecnie najstarszym , który pozostał w nienaruszonym stanie. Uniwersytet także kieruje 9 muzeami, w tym Muzeum Historii Fizyki. Właściwą pozycję intelektualną uczelnia zyskała dopiero w 1873 stając się jednym z uniwersytetów zjednoczonego Królestwa Włoch, i od tej chwili stał się jednym z bardziej prestiżowych w kraju ze względu na zasługi naukowe i edukacyjne: tylko w dziedzinie samej matematyki były tak wybitne postacie jak: Gregorio Ricci Curbastro, Giuseppe Veronese, Francesco Severi i Tullio Levi Civita. Przez ostatnie lata XIX w. i pierwszą połowę XX w. zachodzi proces decentralizacji: wykształciły się instytuty naukowe i przez to prawdziwe kampusy. W innej części miasta pobudowano nowy budynek dla Wydziału Sztuki i Filozofii (Palazzo del Liviano, zaprojektowany przez Giò Ponti);Obserwatorium Astronomiczne. Zmienne losy w okresie faszyzmu – wpływy polityczne, prawa rasy, itp. – miały znaczący wpływ na rozwój uczelni, jak również jej zniszczenia podczas II wojny światowej, jak również późniejsze protesty studentów w latach 1968-69 (kiedy uczelnia pozostała bez odpowiedniej pomocy ze strony rządu). Jednakże Gymnasium Omnium Disciplinarum kontynuowało nieprzerwanie prace i przez całą drugą połowę XX w. dało się zauważyć znaczący rozwój – głównie dzięki właściwej wymianie idei z międzynarodowymi czołowymi instytucjami (szczególnie w dziedzinie nauki i technologii). W ostatnich latach, uczelnia musiała się zmierzyć z problemem przepełnienia wydziałów. W 1990, powstał Instytut Inżynierii Zarządzania w Vicenza; wtedy powtórnie zaczynają działać letnie kursy w Bressanone; w 1995 otwarto centrum Agripolos w Legnaro – dla Wydziałó Nauk Rolniczych i Medycyny Weterynaryjnej. Rozwijały się również inne oddziały: w Rovigo, Treviso, Felte, Castelfranco Veneto, Conegliano, Chioggia i Asiago.

Uniwersytet w Pawii

Został założony w 1361roku. Uniwersytet w Pawii jest jednym z najstarszych uniwersytetów w Europie. Edykt wydany przez króla Lotariusza wspomina o uczelni w Pawii utworzonej już w 825 r. Instytucja ta, głównie zajmująca się prawem kanonicznym i cywilnym jak również teologią, stała się głównym centrum szkolnictwa północnych Włoch. Rozbudowana i unowocześniona przez księcia Mediolanu, Gian Galeazzo Visconti, stała się Uniwersytetem Księstwa, ustalonym oficjalnie jako studium generale przez cesarza Karola IV w 1361.

Obecnie, Uniwersytet posiada w swojej ofercie szeroki zakres kształcenia w wielu dziedzinach. Badania wykonywane przez instytuty, klinki, centra i laboratoria są w ścisłej współpracy z wieloma instytucjami publicznymi, prywatnymi czy fabrykami.

Wydziały na Uniwersytecie:

1. Wydział ekonomii

2. Wydział nauk technicznych

3. Wydział nauk humanistycznych

4. Wydział prawa

5. Wydział fizyki, nauk przyrodniczych i matematyki

6. Wydział nauk medycznych

7. Wydział muzykologii

8. Wydział farmacji

9. Wydział nauk politycznych

Uniwersytet Paryski

Powstał około 1200 r. z istniejących wcześniej w Paryżu szkół katedralnej Notre Dame i klasztornych Św. Wiktora i Św. Genowefy. W 1200 uwolniony spod jurysdykcji królewskiej przez Filipa II Augusta, w 1231 zyskał ostatecznie pełną autonomię. 1174- 1194 Uniwersytet Paryski otrzymał od papieża Celestyna III pierwsze przywileje autonomicznością. Była korporacją profesorską, którzy spośród siebie wybierali władze szkoły. Uczelnia była wolna od świadczeń, miała prawo do nadawania tytułów , dysput, egzaminów, wykładów. Uniwersytet słynął z nauk teologicznych..

Nadanie w 1215 roku przez legata papieskiego statuty Uniwersytetu Paryskiego stały się wzorami dla zakładających później uniwersytetów (m.in. w Oxfordzie i Cambridge). Popierany przez papieży, w XIII w. Uniwersytet Paryski stał się najważniejszą uczelnią świata chrześcijańskiego. Do grona profesorów należeli w tym czasie m.in. Albert Wielki, św. Bonawentura, św. Tomasz z Akwinu. 1257 Robert de Sorbon założył kolegium z wydziałem teologii, które, powiększone o inne wydziały, od końca XIII w. pod nazwą Sorbona, stało się najsłynniejszym uniwersytetem średniowiecznej Europy, głównie w dziedzinie filozofii i teologii. Od XIV w. Uniwersytet Paryski stopniowo tracił znaczenie jako ośrodek naukowy, mimo to aż do połowy XV w. pozostał znaczącym ośrodkiem życia politycznego (m.in. 1401 przeprowadził proces inkwizycyjny przeciwko Joannie d'Arc skazując ją na śmierć).
W epoce odrodzenia całkowicie utracił dawne znaczenie. 1793 zlikwidowany, w 1806 reaktywowany i reformowany przez Napoleona I, przekształcony w uczelnię niezależną wyznaniowo i politycznie. Od połowy XX w. ponownie jeden z najważniejszych ośrodków naukowych Francji i całej Europy.

Uniwersytet Oxford

Impulsem do jego powstania był spór Henryka II z arcybiskupem Canterbury, który

sprzeciwił się próbie ograniczenia w Anglii przywilejów Kościoła . Król, dla zawezwanych w 1167 r. do powrotu z Paryża studentów, pod groźbą konfiskaty majątków, zorganizował w Oxfordzie, w oparciu o miejscowe kolegia Studium generale. Na uniwersytecie największym powodzeniem cieszyły się wydziały sztuk wyzwolonych i teologii. Do najbardziej rozwiniętych dyscyplin badawczych należały: filozofia i dialektyka, a zwłaszcza matematyka.

Akademicy nie żyli w przyjaźnie z mieszkańcami Oxfordu, co w czasach średniowiecznych było ogólnym standardem w stosunkach uniwersytet- miasto. W 1209 jeden z studentów został oskarżony o gwałt na mieszczance. W wyniku samorządu, mieszczanie powiesili trzech przyjaciół domniemanego gwałciciela (ponieważ on się ukrywał). Na skutek tego zajścia, wielu uczonych rozpierzchło się po kraju, a część z mich prawdopodobnie założyła Cambridge Uniwersytet. Mieszkańcy miasta szukali pomocy w zażegnaniu konfliktu z akademikami u legata papieskiego, Nicholasa de Romanis, który w 1214 usiłował rozwiązać problem, nadając uniwersytetowi kartę prawną i ustanawiając urząd kanclerza. Choć poprawiło to sytuację uniwersytetu, niesnaski bynajmniej się nie zakończy. W XIII-XIV wieku środowisko naukowe Oksfordu odegrało ważną rolę w rozwoju nauk matematyczno-przyrodniczych. Działali tu m.in. Robert Grosseteste, Roger Bacon i inni przedstawiciele tzw. Szkoły oksfordzkiej. W roku 1355, w dniu św. Scholastyki, czyli 10 lutego, w lokalnej tawernie kłótnia pomiędzy miejscowymi a dwoma studentami przerodziła się w bijatykę a potem dwudniowe zamieszki, w wyniku których zabitych zostało 63 akademików i około 30 miejscowych. Po tym wydarzeniu, król Edward III potwierdził prymat Uniwersytetu nad miastem, nadając mu dodatkowe przywileje i nakazując burmistrzowi oraz radzie miejskiej co roku w dniu św. Scholastyki przechodzić ulicami miasta z odkrytymi głowami i płacić Uniwersytetowi grzywnę: jednego pensa za każdego zabitego akademika. Trwało to aż do roku 1825. Również od XIV wieku dwóch posłów reprezentuje Uniwersytet w Izbie Gmin. W czasie reformacji na Oksfordzie działali Jan Hus i John Wyclif (Jan Wiklef). Mimo to tymczasowo zawieszono działalność uniwersytetu. W 1571 został on reaktywowany przez parlament za zgodą Elżbiety I. Po rewolucji angielskiej i wojnie domowej wraz z powstaniem Royal Society, uniwersytet w Oxfordzie zyskał dobre warunki rozwojowe. Działali tu m.in. Robert Hooke i Robert Boyle. W tym czasie uczelnia szkoliła elitę państwową i kościelną. W IXI wieku w teologii anglikańskiej dużą role odegrał tzw. ruch oksfordzki dążący do odnowienia Kościoła anglikańskiego na zasadach wczesnochrześcijańskich i dający początek katolicyzującemu anglikanizmowi. W filozofii na Uniwersytecie w Oksfordzie rozwinął się tzw. idealizm brytyjski (odłam heglizmu, reprezentowany przez m.in. F.H Bradleya) a później w opozycji do niego tzw. oksfordzka szkoła realistów. Pod względem strukturalnym Oksford pozostał uniwersytetem kolegialnym, jakkolwiek w XIX w. przeszedł reorganizację na wzór uniwersytetów niemieckich (łączenie funkcji dydaktycznej z prowadzeniem badań naukowych), rozbudowano podział na wydziały, wprowadzono laboratoria, pracownie, instytuty uniwersyteckie. Położono większy nacisk na rozwój nowoczesnych nauk ścisłych i przyrodniczych. Pod koniec XIX w. dopuszczono do studiów kobiety. Powstały wówczas kolegia żeńskie. Większość z nich, oprócz St Hilda’s Collegez czasem zaczęła przyjmować również mężczyzn. W drugiej połowie XX w. nastąpiła zmiana programu studiów, wprowadzono system wielostopniowy, studia podyplomowe, oraz przyłączono do uniwersytetu wiele centrów i instytutów.

Uniwersytet słynie z długiej tradycji i wysokiego poziomu nauczania

Uniwersytet w Erfurt

Uniwersytet Erfurt posiada dwie daty założenia. Jest to zarazem jeden z najstarszych uniwersytetów w Niemczech, jak i najmłodszy, a to, dlatego, że został on w roku 1816 zamknięty i w 1994 ponownie otwarty. Założenie oraz korzenie uczelni sięgają czasów Papieża Urbana VI, który w 1392 zainicjował powstanie szkoły.

Uniwersytet w Heidelbergu

Uniwersytet powstał w czasie wielkiej schizmy. Został ufundowany w 1386 przez elektora Palatynatu Ruprechta na mocy bulli papieża Urbana VI wydanej 23 października 1385. Był trzecim uniwersytetem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (po uniwersytetach w Wiedniu i Pradze). Celem powstania uniwerystetu było nauczanie filozofii, teologii, prawoznawstwa oraz medycyny. Pierwszym rektorem był, sprowadzony z Sorbony, nominalista Marsyliusz z Inghen. Jednym z kolejnych rektorów był Mateusz z Krakowa. Reformacja wywarła duży wpływ na uniwersytet, stał się on wówczas centrum kalwinizmu. Wydany w 1563 roku Katechizm Heidelberski był, w dużym stopniu, opracowany przez osoby związane z uczelnią. W czasie wojny trzydziestoletniej intelektualne i finansowe znaczenie uniwersytetu uległo osłabieniu. W 1622 po zdobyciu Palatynatu przez wojska Ligi Katolickiej, zbiory Bibliotheca Palatina zostały wywiezione do Rzymu. W 1693 roku, w trakcie wojny z Francją uniwersytet został zniszczony i czasowo zamknięty. W XVIII wieku, na skutek działań kontrreformacji uczelnia straciła swój protestancki charakter. W 1802 została zreorganizowana i przekształcona w instytucję państwową przez Karola Badeńskiego. Od tego czasu nosi ona nazwę Uniwersytetu Ruprechta-Karola.

Uniwersytet w Kolonii

Uniwersytet w Kolonii został założony w 1388 jako czwarty uniwersytet na terenach Świętego Cesarstwa Rzymskiego, po Uniwersytecie Karola w Pradze (1348), Uniwersytecie Wiedeńskim (1365) i Uniwersytecie w Heidelbergu (1386). Statut został podpisany przez papieża Urbana VI. Pierwsze zajęcia odbyły się 6 stycznia 1389 roku. W 1798 uczelnia została zamknięta przez Francuzów, którzy zdobyli Kolonię w 1794 roku, ponieważ profesorowie, chcąc zachować niezależność, odmówili złożenie przysięgi na wierność Republice Francuskiej. Ostatni rektor (Ferdinand Franz Wallraf) zdołał ukryć i przechować Wielką Pieczęć uniwersytetu, dzięki czemu współcześnie możliwe było jej ponowne wykorzystanie. W 1919 ówczesny rząd pruski udzielił poparcia dla decyzji rady miejskiej Kolonii o ponownym otwarciu uniwersytetu. 19 maja 1919 Konrad Adenauer jako burmistrz zatwierdził statut nowo powołanej uczelni. W tym czasie uniwersytet składał się z wydziału Handlu, Ekonomii i Nauk Społecznych (który zajął miejsce Instytutów: Handlu oraz Administracji Publicznej i Społecznej) oraz Wydziału Medycyny (będącego następcą lokalnej Akademii Medycznej). W 1920 dodano Wydział Prawa i Wydział Nauk Humanistycznych, z których to później oddział Matematyki i Nauk Przyrodniczych uformowano jako odrębną jednostkę w 1955. W 1980 dwa kolońskie oddziały Nadreńskiej Szkoły Pedagogicznej dołączono jako Wydziały Pedagogiki i Pedagogiki Specjalnej. Uniwersytet prowadzi w rankingach w kategorii szkół ekonomicznych oraz jest zaliczany do ścisłej czołówki z dziedziny prawa i przedsiębiorczości. Przez wieki uczeni z Kolonii byli zawsze wybitnymi specjalistami w uprawianych przez siebie dziedzinach, począwszy od Alberta Wielkiego i jego ucznia Tomasza z Akwinu (oboje z XIII w.). Do znanych absolwentów z XX wieku można zaliczyć m.in. Kurta Aldera (Nagroda Nobla z dziedziny chemii 1950), Petera Grünberga (Nobel z fizyki 2007), Heinricha Bölla (Nobel z literatury), Karla Carstensa (prezydent Republiki Federalnej Niemiec 1979-1984), Gustava Heinemanna (prezydent Republiki Federalnej Niemiec 1969-1974), Karolosa Papuliasa (aktualny prezydent Republiki Greckiej), Amosa Grunebauma (znany amerykański ginekolog) i Ericha Gutenberga (ojciec nowoczesnej niemieckiej szkoły biznesu).

Uniwersytet w Pradze

Założony w 1348 przez króla Czech Karola IV Luksemburskiego, najstarszy uniwersytet w Europie Środkowej. Uniwersytet zorganizowano na wzór paryskiej Sorbony. Jedno z kolegiów dla polskich i litewskich studentów został ufundowany przez królową Polski Jadwigę. Znaczącą rolę w dziejach uniwersytetu odegrali husyci, których przywódca Jan Hus był tutejszym wykładowcą i rektorem. W 1882 uniwersytet podzielono na dwa odrębne uniwersytety: czeski i niemiecki. Uniwersytet niemiecki, funkcjonujący pod nazwą Karl-Ferdinands-Universität, w 1921 został przeniesiony do Liberca. W 1920 uniwersytet czeski otrzymał obecną nazwę. W 1939 został zamknięty, a w jego miejsce utworzono uniwersytet niemiecki, który funkcjonował pod nazwami: najpierw Deutsche Karls-Universität in Prag, a następnie Reichsuniversität. W 1945 został zamknięty (obecnie kontynuuje swoją działalność w Monachium jako Collegium Carolinum) i reaktywowano uniwersytet czeski. W 1993 uniwersytet zatrudniał 3 tys. nauczycieli akademickich, a studiowało na nim ok. 30 tys. studentów.

Uniwersytet Krakowski

Najstarsza polska uczelnia wyższa mieszcząca się w Krakowie. Powstała w 12 maja 1364 roku z inicjatywy Kazimierza III Wielkiego. Był drugim uniwersytetem, po uniwersytecie praskim, który powstał w tej części Europy. . Uczelnia miała być szkołą świecką i państwową. Państwo gwarantowało studentom z Polski i zagranicy opiekę prawną. Wzorowany był na Uniwersytecie Bolońskim. Swą działalność rozpoczął dopiero w 1367 roku, prowadząc wykłady na trzech wydziałach:

• Sztuk wyzwolonych (1 katedra)

• Medycyny (2 katedry)

• Prawa (8 katedr, w tym 5 prawa rzymskiego)

Papież nie zgodził się na powołanie teologii. Ustrój oparty był na samorządzie studentów nie zależnym od czynników kościelnych. Studenci prawa po wykładach musieli odbyć praktyki w sądach. Krakowskie stadium generalne ukończyło tylko 6 osób na wydziale atrium. Niestety rychła śmierć króla w 1370 roku oraz brak zainteresowania u Ludwika Węgierskiego doprowadziła do zaniechania jego działalności. Z tego dorobku naukowego zachowały się kodeksy z 1367 in castro Cracoviensi seu in universitate studii oraz z 1369 per manus cuisdam studentis. W 1400 roku wznowił swoje nauczanie dzięki osobistym zabiegom królowej Jadwig Andegaweńskiej na dworze papieskim w Awinionie. W swoim testamencie królowa zapisała uczelni swój majątek osobisty. Klejnoty królowej umożliwiły odnowienie uniwersytetu z czterema wydziałami typowymi dla średniowiecznych uniwersytetów. Spośród nich najważniejszy był wydział teologiczny. Nowe przepisy zachowały dawną samorządność uczelni ale wybór jej władzy odbywał się już spośród profesorów. Uniwersytet Krakowski mimo zmian programowych oraz formalnego podporządkowania władzy biskupiej pozostał wierny Kazimierzowi idei służenia władzy państwowej. Profesorowie uniwersytetu z powodzeniem występowali, w toczących się na arenie międzynarodowej, sporach. Szczególną rolę odgrywali w tej dziedzinie dwaj rektorzy: Stanisław ze Skarbomierza- pierwszy rektor jagiellońskiej uczelni oraz Paweł Włodkowidz. W połowie XVIII wieku pojawiają się pierwsze reformy. Wprowadzone m.in. systematyczne nauczanie języków niemieckiego i francuskiego, wykłady na temat prawa polskiego, geografii i inżynierii wojskowej. W roku 1748 powstaje katedra prawa natury. Niepowodzeniem kończą się za to starania o sprowadzenie do Krakowa wykładowców z zagranicy. Gruntowną reformę przeprowadza działający z ramienia Komisji Edukacji Narodowej Hugo Kołłątaj. Stworzył on wówczas nową strukturę organizacyjną uniwersytetu, który nosił wówczas nazwę Szkoły Głównej Koronnej. Otwarto wówczas obserwatorium astronomiczne, kliniki, pierwsze laboratoria, powstał ogród botaniczny. Językiem wykładowym został ostatecznie język polski, a wykłady prowadzone były w duchu filozofii Oświecenia. Szkolnictwo Polskie w wieku XVII i na początku XVIII wyraźnie podupadło. Począwszy od Uniwersytetu Krakowskiego, a skończywszy na szkołach parafialnych. Pod względem naukowym uczelnia przestała dorównywać uniwersytetom zagranicznym, co spowodowało, że młodzież zaczęła szukać wyższego wykształcenia w innych uniwersytetach. Akademia Krakowska zaczęła zaniedbywać naukę języka polskiego i łacińskiego kosztem bezużytecznych ćwiczeń. System wychowania opierał się na dodatkowych karach.Rozbiory Polski postawiły pod znakiem zapytania dalsze funkcjonowanie uniwersytetu. Po wkroczeniu wojsk austriackich podjęto decyzję o jego zamknięciu i dopiero interwencja w Wiedniu uchroniła go od takiego losu. Jednak jego rola została znacznie umniejszona. Również wcielenie Krakowa do Księstwa Warszawskiego nie zmieniło tej sytuacji. W Rzeczypospolitej Krakowskiej Akademia odgrywała istotną rolę polityczną. Posiadała szeroką autonomię wewnętrzną i znaczący wpływ na politykę państwa (władza rektora była w bardzo niewielkim stopniu ograniczona przez Senat Wolnego Miasta. Poza tym uczelnia mianowała trzech swych reprezentantów do 41 – osobowego Zgromadzenia Ogólnego i dwóch do Senatu). Jednak ani jej poziom, ani liczba studentów nie podwyższyły się znacząco, a pod względem prestiżu naukowego dała się wyprzedzić Warszawie i Wilnu. Od 1846, gdy Kraków ponownie włączono do Austrii, rząd w Wiedniu nie zmienił swojej wrogiej polityki.Dopiero przyznanie autonomii Galicji w ramach monarchii austro-węgierskiej przyniosło także poprawę sytuacji uniwersytetu. W międzyczasie zmieniono nazwę na Uniwersytet Jagielloński – funkcjonującą do dziś. W tym drugim okresie świetności uniwersytetu swoje badania prowadzili, m.in.: Karol Olszewski, Zygmunt Wróblewski, Napoleon Cybulski, Tadeusz Browicz, Marian Smoluchowski, Leon Marchlewski, Władysław Natanson, Kazimierz Żórawski oraz Stanisław Zaremba. Wśród nauk humanistycznych czołowymi przedstawicielami byli Michał Bobrzyński, Józef Szujski, Stanisław Smolka, Kazimierz Morawski, Franciszek Piekosiński, Edmund Krzymuski, Jan Baudouin de Courtenay, Fryderyk Zoll, Stanisław Wróblewski czy Stanisław Estreicher.Na początku XX wieku studiowało na Uniwersytecie Jagiellońskim około 3 tysięcy studentów, w tym także pierwsze kobiety, które mogły podjąć studia dopiero w 1894, najpierw na wydziale farmacji, a później i innych. Legendarną pierwszą studentką pozostaje jednak Nawojka, która podobno używała męskiego przebrania.O politycznym życiu UJ aż do początków XX wieku decydowali konserwatyści. Na przełomie wieków wpływy zdobyli także nacjonaliści, socjaliści, ludowcy i w mniejszym stopniu chadecy. Po odzyskaniu niepodległości Uniwersytet Jagielloński był najważniejszym spośród istniejących wówczas pięciu polskich uniwersytetów (oprócz UJ drugim znanym ze światowego poziomu nauki polskim uniwersytetem był Uniwersytet Jana Kazimierza). Gdy po odzyskaniu niepodległości reaktywowano Uniwersytet Stefana Batorego, Uniwersytet Warszawski oraz utworzono Uniwersytet Poznański i Katolicki Uniwersytet Lubelski, kadra profesorska tych uczelni była zasilana w dużej mierze z uczelni krakowskiej i lwowskiej. W okresie międzywojennym rozbudowano uniwersytet, powstał m.in. nowy gmach Biblioteki Jagiellońskiej. Jednak spory polityczne i kryzys ekonomiczny nie ominęły także uniwersytetu. Dochodziło m.in. do starć przedstawicieli różnych ugrupowań studenckich. Senat uczelni protestował przeciwko niektórym działaniom rządu, m.in. ograniczeniu autonomii szkół wyższych. Kryzys finansów państwowych w latach 30. doprowadził do likwidacji kilku katedr. W roku akademickim 1937/38 na wszystkich wydziałach uniwersytetu wprowadzono zasadę numerus clausus studentów pochodzenia żydowskiego, ograniczając ich liczbę do około 10% ogólnej liczby studiujących. Z tego okresu pochodzą tacy słynni uczeni jak: matematycy Tadeusz Banachiewicz, Tadeusz Ważewski i Franciszek Leja, językoznawcy Jan Michał Rozwadowski, Jan Łoś, Kazimierz Nitsch i Tadeusz Lehr-Spławiński oraz przedstawiciele innych nauk Konstanty Michalski, Rafał Taubenschlag, Adam Krzyżanowski, Tadeusz Sinko, Roman Dyboski oraz Władysław Konopczyński. Wybuch wojny był najtrudniejszym momentem historii uniwersytetu. 6 listopada 1939, pod pretekstem wykładu, okupanci zaprosili profesorów i asystentów uniwersytetu, których aresztowano w liczbie 144 i zesłano do obozu koncentracyjnego. Łącznie aresztowano w ramach Sonderaktion Krakau 183 osoby, w tym także profesorów i pracowników AGH. Wielu z nich udało się przeżyć, łącznie jednak w latach 1939-1945 zginęło 34 profesorów uniwersytetu, w tym także zamordowanych w Katyniu przez Rosjan. W czasie trwania wojny uniwersytet był zamknięty, a jego wyposażenie niszczone. Mimo to zorganizowano nauczanie na Tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim, w którym udział brało około 900 studentów. Rektorem tajnego uniwersytetu został profesor Władysław Szafer. Zajęcia prowadziło 140 naukowców. Zajęcia uniwersyteckie udaje się uruchomić już w miesiąc po zakończeniu okupacji Krakowa. Do Krakowa przyjeżdżają zmuszeni przez Rosjan do repatriacji uczeni ze Lwowa i Wilna. Powojenny okres radości kończy się szybko, gdy nadchodzą czasy stalinizmu. Kontrolę nad uniwersytetem przejmuje PZPR, który usuwa niektórych niepokornych profesorów. Wydzielonych zostaje kilka wydziałów, z których tworzy się nowe szkoły wyższe (Akademię Rolniczą, Akademię Wychowania Fizycznego, Akademię Medyczną), ulega likwidacji Wydział Teologii. Niektórzy profesorowie, m.in: Roman Ingarden, zostają wyrugowani z uczelni. Władze komunistyczne likwidują także autonomię uczelni. Mimo poważnego zahamowania badań w owym czasie działali tam znani naukowcy: Stanisław Pigoń, Juliusz Kleiner, Henryk Niewodniczański, Jan Dąbrowski, Władysław Szafer, Władysław Wolter, Jan Gwiazdomorski, Stefan Szuman. W tym okresie na uczelni, na odłączonym później Wydziale Teologicznym, studiuje także Karol Wojtyła, późniejszy papież. Przełom 1956 wpływa też na poprawę sytuacji uniwersytetu. Przy okazji jubileuszu 600-lecia założenia Uniwersytetu Jagiellońskiego powstało wiele nowych budynków uniwersyteckich (m. in. Collegium Paderevianum). Uczelni nie ominęły też ważne wydarzenia krajowe: po strajkach studenckich w 1968 roku Kraków opuściło kilku profesorów pochodzenia żydowskiego. W tym okresie na uniwersytecie pracują znani naukowcy: Adam Vetulani, Stanisław Nahlik, Jerzy Kuryłowicz, Karol Estreicher (młodszy), Tadeusz Dobrowolski, Kazimierz Wyka, Kazimierz Kordylewski, Jan Zurzycki, Kazimierz Gumiński, Tadeusz Ważewski, Franciszek Leja, Stanisław Gołąb czy Jacek Szarski. Po przemianach ustrojowych uniwersytet może działać w nowych warunkach, w których przywrócono mu należną uczelniom wyższym autonomię. W 1993 włączono na powrót Collegium Medicum, do 2004 UJ był jedynym uniwersytetem w Polsce posiadającym wydziały medyczne. Uniwersytet rozwija jeszcze bardziej współpracę międzynarodową – jest m.in. członkiem Grupy Coimbra zrzeszającej najstarsze uniwersytety kontynentu europejskiego. Wysoka jakość nauczania i prowadzonych badań potwierdzana jest przez niezależne rankingi uczelni wyższych. Od kilku lat w Pychowicach powstaje nowy campus uniwersytecki, tzw. Trzeci Kampus, w którym ma się znaleźć najnowsza infrastruktura naukowo-technologiczna.

Uniwersytet w Peczu

Najstarszy i jednocześnie najmłodszy uniwersytet na Węgrzech, założony pierwotnie jako studium generale przez Ludwika Węgierskiego w 1367, w XV w. rozdzielony na dwie odrębne uczelnie. 1 stycznia 2000 połączono go z Uniwersytetem Jana Pannoniusa i kilkoma innymi placówkami, w wyniku czego powstała nowa uczelnia (stąd najmłodszy uniwersytet), która skupia obecnie 10 wydziałów. Jednym z jej absolwentów jest obecny premier Węgier Ferenc Gyurcsány.

Uniwersytet w Wiedniu

uniwersytet z siedzibą w Austrii w Wiedniu. Został założony 12 marca 1365 r. przez Rudolfa IV. Jest największym i najstarszym uniwersytetem w krajach niemieckojęzycznych. Wydziały:

1. WydziałTeologii Katolickiej

2. Wydział Teologii Protestanckiej

3. Wydział Prawa

4. Wydział Przedsiębiorczości, Ekonomii i Statystyki

5. Wydział Informatyki

6. Wydział Historii i Kulturoznawstwa

7. Wydział Filologii i Kulturoznawstwa

8. Wydział Psychologii

9. Wydział Nauk Społecznych

10. Wydział Matematyki

11. Wydział Fizyki

12. Wydział Chemii

13. Wydział Nauk o Ziemi, Geografii i Astronomii

14. Wydział Biologii

15. Wydział Translatologii

16. Centrum Wychowania Fizycznego

17. Centrum Biologii Molekularne

7. Filozofia Św. Tomasza z Akwinu

Św. Tomasz z Akwinu /1225-1274/ Tomasz z Akwinu stworzył drugi wielki system należący do myśli chrześcijańskiej. W odróżnieniu do św. Augustyna, który nawiązywał do Platona, Tomasz z Akwinu nawiązywał do starożytnego arystotelizmu. Tomasz z Akwinu nazywał się Akwinatą. Był z pochodzenia Włochem ( był dominikaniem.) Dzieła Tomasza Z Akwinu: " Summa filozoficzna." " Summa teologiczna." Poglądy: 1. Rozdział kompetencji filozofii i teologii. Filozofia traktowana była w średniowieczu jako "służebnica" teologii. Stopniowo jednak dojrzewał pomysł rozgraniczenia kompetencji filozofii i teologii. Tego rozdziału ostatecznie dokonał Tomasz z Akwinu, a także ten rozdział swoim autorytetem utrwalił. filozofia teologia /dowodził, że jest wiedzą/ /nauka o wierze/ wiedza wiara rozum objawienie Kwestiami filozoficznymi były dla św. Tomasza, np. istnienie Boga, przymioty Boga. Z tego wynika, że na drodze racjonalnej można dowieść, że Bóg i przymioty Boga istnieją. Kwestiami teologicznymi były: - stworzenie świata; - trójca św.; - niepokalane poczęcie. Spór o uniwersalia, inaczej mówimy o powszechniki. Cechą charakterystyczną filozofii średniowiecznej jest to, iż toczono w niej liczne spory, najsłynniejszy to spór o uniwersalia, czyli o przedmiot pojęć ogólnych. W sporze tym ukształtowały się 3 główne stanowiska: I - realizm skrajny; Zwolennicy tego stanowiska odwoływali się do Platona. Twierdzili, że pojęcia ogólne muszą mieć swoje realne odpowiedniki tak jak mają je pojęcia jednostkowe. II - realizm umiarkowany; Powoływali się na Arystotelesa, który tłumaczył, że pojęcia ogólne są abstrakcjami. Za tym stanowiskiem opowiadał się Tomasz z Akwinu. III - nominalizm; Główny przedstawiciel: Abelard; pojęcia ogólne nie mają odpowiedników, ponieważ są one wyłącznie nazwami. Dowody na istnienie Boga: Zbudował Tomasz z Akwinu 5 dowodów na istnienie Boga: - dowód pierwszy nazywany jest: dowód z ruchu; ex motu; dowód kinetyczny. - dowód drugi: dowód z przyczyny sprawczej. - dowód trzeci: dowód z konieczności i możliwości; dowód z konieczności i przypadku. - dowód czwarty: dowód z różnych - dowód piąty: dowód z celowości świata. Wszystkie te dowody są to dowody typu aposerioricznego. aposteriori - tzn. droga rozumowania prowadząca od skutku do przyczyny albo inaczej znaczy po doświadczeniu i w zależności od doświadczenia. Droga przeciwna to droga apriori. apriori - droga prowadząca od przyczyny do skutku Punktem wyjścia każdego z tych dowodów jest skutek tj. świat materialny, natomiast punktem dojścia jest przyczyna, tj. Bóg. Dowód pierwszy: Na drodze poznania zmysłowego możemy stwierdzić, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu. Nic jednak nie porusza się o ile nie zostanie wprowadzone w ruch przez coś co wcześniej już w ruchu pozostawało.Kolejna teza tego łańcucha przyczyn i skutków ruchów. " Zawsze musimy dojść dopierwszego poruszającego a tym pierwszym jest Bóg." Dowód drugi: W świecie zmysłowym panuje pewien porządek przyczyn sprawczych, zawsze przyczyna wyprzedza skutek, bo gdyby było inaczej to coś musiałoby istnieć wcześniej od siebie samego. Łańcucha przyczyn i skutków nie możemy prowadzić w nieskończoność, zawsze musimy dojść do przyczyny sprawczej, a jest nią Bóg Dowód trzeci: Rzeczy świata materialnego mogą istnieć i nie istnieć a jeśli tak to jest możliwe, że one kiedyś w ogóle nie istniały, jeśli zaś nie istniały to nie mogły zaistnieć same przez się, musiał istnieś byt konieczny, który je do życia powołał i tym bytem koniecznym jest Bóg Dowód czwarty: Rzeczy świata materialnego mają właściwości w różnym stopniu. z tego wynika,iż musi istnieć byt, który posiada te właściwości w stopniu najintensywniejszym i wszystkie inne byty zawdzięczają swoje własności uczestnictwu we własnościach tego najdoskonalszego bytu, tym bytem jest Bóg. Dowód piąty: Rzeczy świata materialnego chociaż pozbawione rozumu zmierzają do jakby z góry wytkniętego celu, same do tego celu zmierzać nie mogą musi w takim razie istnieć byt rozumny, który tym zmierzaniem do celu kieruje, tym bytem jest Bóg. Russell wykazywał błędy logiczne w dowodach. Nauka o przymiotach /właściwościach/ Boga Tomasz ustalił dwie drogi rozumowe : określenie przymiotów Boga: -- I droga to droga negacji tzn. zaprzeczenia cech istot skończonych, ustalił, np: że Bóg jest bytem niezmiennym - świat jest zmienny, -- II droga to droga eminecji polega na nieskończonym wzmożeniu cech istot skończonych, np: jeśli człowiek może być mądry to Bóg jest najmądrzejszy. Estetyka Tomasza Tomasz z Akwinu nie napisał żadnego dzieła, które w całości lub w znacznej części poświęcone było pięknu i sztuce, mimo to jego znaczenie dla estetyki jest ogromne. W nielicznych bowiem zdaniach na temat sztuki i piękna zawarł stanowisko nieznane starożytnym. Na pytanie, czy piękno jest własnością rzeczy, czy też ludzką na rzeczy reakcją odpowiadał, że piękno jest własnością przedmiotowo-podmiotową inaczej obiektywno-subiektywną. Stanowisko Tomasza nosi nazwę relacjonalizmu estetycznego. Stanowisko to przypomniał w XVIII wieku Kannt i jest to niemal wyłączne stanowisko naszych czasów. Scholastyka Tomasz jest przedstawicielem scholastyki XIII-wiecznej. Scholastyka - termin ten zmieniał swój zakres i swoją treść. W języku greckim istniał wyraz scholastycos /oznaczał człowieka oddającego się nauce/. W łacinie scholastycus oznaczał ucznia retoryki. Innego znaczenia nabrał w terminologii średniowiecznej od połowy IX w. scholastykiem zaczęto nazywać kierownika szkoły /od łacińskiego wyrazu schola - szkoła/, następnie każdego profesora nauczejącego jakiegokolwiek przedmiotu. Pózniej utrwalił się termin scholastyka na oznaczenie wszelkiego szkolnego nauczania w obrębie tzw. sztuk wyzwolonych. W tym znaczeniu termin zachował się do końca XIV wieku. Obecnie termin scholastyka ma 3 znaczenia: 1. metoda scholastyczna, 2. typ filozofowania dominujący w filozofii średniowiecznej, 3. okres w rozwoju filozofii średniowiecznej trwający od wieku IX doXV. W tym okresie wyróżnia się podokresy: - okres pierwszy: okres przedscholastyczny od IX do XI wieku - okres drugi: scholastyka wczesna XII w, - okres trzeci: scholastyka właściwa XIII w, - okres czwarty: scholastyka pózna XV wiek /jałowe rozważania/ ad.1 Scholastyka jako typ filozofowania koncentrowała się na dążeniu do rozumowego uzasadniania treści wiary, ograniczała się do autorytatywnych tekstów jako do głównego zródła poznania prawdy. Cechowało ją dążenie do interpretowania faktów zgodnie z przyjętymi założeniami. Cechą scholastyki był brak postawy empirycznej, powodowało to ograniczenie filizofii do spekularnych dociekań. Główne spory filozofii średniowiecznej to : -- spór o stosunek rozumu i wiary; -- spór o stosunek teologii i filozofii; -- spór o uniwersalia; -- spór o sposób uprawnienia filozofii ukierunkowany metafizycznie,mistycznie, bądz przyrodniczo. Scholastyka mimo sporów wypracowała jednolity model rozumienia świata i człowieka, był to model teocentryczny i hierarchiczny.

8. Powstanie i początki funkcjonowania Akademii Krakowskiej.

W 1362 roku król polski Kazimierz Wielki wysłał do Awinionu swoich posłów do papieża Urbana V, który znacznie bardziej sprzyjał Polsce niż poprzednik. Posłowie przekazali papieżowi prośbę króla, o zgodę na utworzenie uniwersytetu. W 1363 roku posłowie wrócili do kraju z ustna zgodą papieża Urbana V na fundację w Polsce uniwersytetu. Kilka miesięcy później papież wysłał pisemne polecenie na rozpoczęcie prac zmierzających do otwarcia uniwersytetu. Konkretnymi pracami związanymi z wszelką dokumentacja zajął się arcybiskup Jarosław Bogoria ze Skotnik. Król nie czekając na ostateczną akceptację papieża ogłosił 12 maja 1364 roku akt fundacji uczelni krakowskiej (kilka miesięcy później dotarła papieska akceptacja na utworzenie w Polsce studium generale i zatwierdza statut uczelni). Organizacja Akademii Krakowskiej oparta była na wzorach bolońskich tzn.: rektora wybierano spośród ogółu studiujących, studenci mogli wybierać sobie mistrzów, u których pobierali naukę. Nad egzaminami i nadaniami stopni naukowych czuwał kanclerz królewski (ten fakt przypominał z kolei model paryski), on też pilnował wypełniania praktyk w sądach przez studentów. Mistrzowie byli wynagradzani ze skarbu państwa, scholarzy wybierali rektora, któremu przyrzekali posłuszeństwo i poddaństwo wobec jego jurysdykcji. Zarówno rektor, jak i profesorowie byli opłacani ze skarbu państwa, przez urzędników króla, a źródłem tego dochodu były żupy solne w Wieliczce i Bochni. Kazimierz Wielki wyznaczył jednego Żyda w Krakowie, który mógł udzielać pożyczek studentom i profesorom.

 W Akademii Krakowskiej funkcjonowały następujące wydziały:

• prawa 5 katedr prawa rzymskiego i 3 kanonicznego,

• medycyny 2 katedry,

• sztuk wyzwolonych 1 katedra.

Przy braku czwartego fakultetu uczelnia posiadała status akademii, nie uniwersytetu. Studium generale w Krakowie miało charakter uczelni państwowej.

 Kazimierz Wielki zadbał o najmniejsze nawet szczegóły życia studentów w Krakowie. Rajcy i ławnicy krakowscy zapewnili studentom pełne bezpieczeństwo przebywania w mieście i wyjazdu do domów, zapewnili też bezpłatne przewożenie żywności i dobytku.

 Studenci podlegali jurysdykcji rektora, z wyjątkiem ciężkich przestępstw tj.: morderstw, gwałtów, cudzołóstwa – wówczas studenci świeccy podlegali sądownictwu króla, natomiast klerycy sądownictwu biskupa.

 Śmierć króla Kazimierza Wielkiego spowodowała kryzys w funkcjonowaniu Akademii, jednak jej działalność nie ustała. Już w 1396 roku wystąpiono, przy dużym poparciu królowej Jadwigi do papieża o możliwość otwarcia fakultetu teologicznego. W 1397 roku papież Bonifacy IX ogłosił bulle, w której przyznał możliwość studiów teologicznych, niestety dopiero w 1400 roku można było bez przeszkód finansowych i kadrowych rozpocząć pracę na uniwersytecie . Po wspomnianych reformach funkcję rektora powierzono Stanisławowi ze Skalbmierza. W 1401 roku naukę w zreformowanej uczelni podjęło 203 studentów z Małopolski, Śląska, Prus Krzyżackich. Podstawą działania uczelni stał się przywilej królewski ułożony przez Mikołaja Trąbę kanonika krakowskiego i sandomierskiego oraz sekretarza królewskiego, także Mikołaja Kurowskiego biskupa kujawskiego i Klemensa Moskorzewskiego podkanclerza. Nowy przywilej dla uczelni miał nieco inny charakter, niż dotychczasowy, bowiem Władysław Jagiełło określił w nim całkowicie nowe zasady życia i funkcjonowania żaków oraz profesorów. Budynek kolegium uniwersyteckiego był jednocześnie siedzibą studium i domem mieszkalnym dla profesorów, został on obdarzony immunitetem i prawem azylu. Generalnym strażnikiem Akademii został biskup krakowski.

Akademia odwdzięczyła się królowi Władysławowi i królowej Jadwidze podkreślając kilka wieków później w nazwie Uniwersytet Jagielloński. Z Uniwersytetem Jagiellońskim związane były tak znane postacie jak Stanisław ze Skalbmierza, Paweł Włodkowic, Marcin Król z Żurawicy (profesor astronomii), Wojciech z Opatowa (późniejszy profesor matematyki w Bolonii), Marcin Bylica z Olkusza ( astrolog Macieja Korwina), Grzegorz z Nowej Wsi (astrolog papieża Pawła II), Jan z Głogowa i Wojciech z Brudzewa obaj znakomici i znani w ówczesnej Europie astronomowie, Jan Ostroróg, Jan Długosz oraz wielu, wielu innych uczonych, którzy mieli wpływ na rozwój nauki nie tylko w okresie średniowiecza.