π

παγιδεύω, chwytać w sidła, usidlać kogoś, z acc.: Mt 22,15 met. —>3954. [1]

παγίς, ή; -ίδος, pułapka, potrzask, sidło, sieć (myśliwska). 1. Dosł.: Łk 21,35. 2. Met.: Rz 11,9; 1 Tm 3,7; 6,9; 2 Tm 2,26. -> 3954. [5]

πάγος, ó; -ου, skała, rafa; wzgórze, pagórek; w NT w nazwie wzgórza, rozciągającego się w Atenach na zachód od Akropolu, Areopag, dosł. Wzgórze Aresa: Dz 17,19.22. -[2] .3954 ■י

πάθημα, τό; -ατος, doznanie. 1. 0 tym, czego ktoś doznaje, co się komuś przydarza, doznanie, a zwłaszcza cierpienie, przykrość, niepowodzenie; przeważnie pl. a. O cierpieniach Jezusa: 2 Kor 1,5; Flp 3,10; Hbr 2,9.10; 1 Ρ 1,11; 4,13; 5,1. b. O cierpieniach ludzi: Rz 8,18; 2 Kor 1,6.7; Kol 1,24; 2 Tm 3,11; Hbr 10,32; 1 Ρ 5,9. 2. Doznanie, z możliwym znaczeniem namiętność; o doznaniach ludzi: Rz 7,5 τα παθήματα των άμαρτιών, dosł. doznania grzechów; moż­liwe: grzeszne namiętności; Ga 5,24. —> 3833. [16]

παθητός, -Vj, -όν; -οΰ, -ής, -οϋ, poddany cierpieniu, podległy cierpieniu; skazany na mękę; o Jezusie: Dz 26,23.

—> 3833. [1]

πάθος, τό; -ους, etym. doznanie, bierność; stąd namiętność: Rz 1,26; Kol 3,5; 1 Tes 4,5. -3833. [3]

παιδαγωγός, δ; -οϋ (παις —► 3693, αγω —> 72; -ος), etym. prowadzący dziecko, ο człowieku odprowadzającym czyjeś dziecko (dzieci) do nauczyciela i czuwającym nad jego bezpieczeństwem i wychowaniem; stąd przewodnik, opiekun, wychowawca, pedagog: 1 Kor 4,15; Ga 3,24.25. [3]

παιδάριον, τό; -ου, chłopiec, chłopczyk; młody niewolnik: J 6,9. —> 3693. [1]

παιδεία, ή; -ας, wychowywanie (dzieci), ćwiczenie, kształcenie; karcenie, karanie: Ef 6,4; 2 Tm 3,16; Hbr 12,5.7. 8.11. 3693. [6]

παιδευτής, ό; -οϋ, wychowawca, nauczyciel; karcący, ćwiczący: Rz 2,20; Hbr 12,9. 3693. [2]

παιδεύω, aor. act. έπαίδευσα, aor. pass. έπαιδεύθην, perf. pass. πεπαίδαυμαι, wychowywać, kształcić; ćwiczyć kogoś, z acc. 1. Wychowywać, kształcić, uczyć; pass. bez agensa: Dz 7,22; 22,3. 2. Ćwiczyć, a. Poprawiać, kierować kimś, z acc. a. Cz. ludzi: 2 Tm 2,25. β. Cz. łaski Bożej: Tt 2,12. b. Ćwiczyć, karcić, karać; chłostać, smagać.

а. Cz. Boga, Pana: Hbr 12,6. β. Cz. Jezusa, Pana: 1 Kor ll,32(pass.); Ap 3,19. γ. Cz. ludzi: Łk 23,16.22; Hbr 12,7.10. δ. Pass. bez agensa: 2 Kor

б,9; 1 Tm 1,20. -*· 3693. [13]

παιδιόθεν, adv. (παις —> 3693, -θεν —> 2302**), od wczesnego dzieciństwa, od niemowlęctwa: Mk 9,21. [1]

παιδίον, τό; -ου, dzieciątko, dziecię, dziecko. 1. O bardzo małym dziecku, dzieciątko, dziecię, niemowlę, a. O Jezusie: Mt 2,8.9.11.13a,b.l4.20a,b.21; Łk 2,17.21v.1.27.40. b. O ludziach: Łk 1,59.66.76.80; J 16,21; Hbr 11,23. 2. Dziecko, o chłopcach i dziewczynkach. a. W aspekcie wieku: Mt 11,16; 14,21; 15,38; 18,2.4.5; 19,13.14; Mk 5,39.40a,b.41; 7,28.30; 9,24.36.37; 10,13.14.15; Łk 7,32; 9,47.48; 18,16.17; 1 J 2,14. b. W relacji do rodziców: Łk 11,7; J 4,49; Hbr 2,14. 3. Met.; o ludziach, a. W aspekcie myślenia: Mt 18,3; 1 Kor 14,20. b. O ludziach jako dzieciach Chrystusa: Hbr 2,13. c. W zwrotach do osób dorosłych jako wyraz zażyłości, życzliwości: J 21,5; 1 J 2,18; 3,7v.l. 3693. [52]

παιδευτής / 3687

παιδίσκη, ή; -ης, etym. dziewczynka, dzieweczka; w NT służąca, (młoda) niewolnica: Mt 26,69; Mk 14,66.69; Łk 12,45; 22,56; J 18,17; Dz 12,13; 16,16. 19v.l.; Ga 4,22.23.30a,b.31. 3693. [13]

παιδόθεν, adv. (παις —> 3693, -θεν —>· 2312**), od dzieciństwa: Mk 9,21v.l.

παίζω, bawić się jak dziecko; bawić się, tańczyć; zabawiać się, zbytkować, swawolić także o wybrykach erotycznych: 1 Kor 10,7. —> 3693. [1]

παίς, o i ή; ποαδός, dziecko; niewolnik, sługa. I. Ό π., dziecko, chłopiec. 1. W relacji do innych ludzi. a. W aspekcie wieku, chłopiec, młodzieniec. a. O Jezusie: Łk 2,43. β. O ludziach: Mt 2,16; 17,18; 21,15; Mk 9,21v.l έκ παιδός, od dzieciństwa; Łk 9,42; Dz 20,12. b. W relacji pochodzenia, syn; o człowieku: J 4,51. C. W aspekcie pozycji społecznej, sługa, dworzanin, niewolnik; o ludziach: Mt 8,6.8.13; 14,2; Łk 7,7; 12,45; 15,26. 2. W relacji do Boga, sługa, niewolnik, a. O Jezusie, Sługa Boga: Mt 12,18; Dz 3,13.26; 4,27.30. b. O ludziach: Łk 1,54.69; Dz 4,25. II. Ή π., dziecko, dziewczynka, córka: Łk 8,51.54. [24]

519 1698 1699 1700 1701 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3691* 3692.

παίω, aor. act. Ιποασα, uderzać, bić, wymierzać cios; ugodzić; zadawać ranę, ranić kogoś, z acc. 1. Cz. ludzi, a. O biciu Chrystusa: Mt 26,68; Łk 22,64. b. O biciu innych ludzi: Mk 14,47; J 18,10. 2. Cz. skorpiona: Ap 9,5. [5] 4230*.

*

Πακατιανός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, pakatyjski, należący do Pakatii późna nazwa części Frygii: 1 Tm subskrypcja.

456

πάλαι, adv. czasu, dawno, dawniej; od dawna. 1. Dla punktowego oznaczenia

457

3701 / πάλιν

przeszłości, dawno, niegdyś, wcześniej: Mt 11,21; Łk 10,13; Hbr 1,1; 2 Ρ 1,9 αί π. άμαρτίαι, dawne grzechy. 2. Dla oznaczenia trwania od pewnego momentu przeszłości do chwili obecnej, a. Od dawna: Mk 6,47v.l.; 2 Kor 12,19; Jud 4. b. Już: Mk 15,44. [7] 1593 3696

3697 3698.

παλαιός, -ά, -όν; -οϋ, -ας, -οϋ, stary, dawny. 1. Dosł. a. O rzeczach: Mt 9,16.17; Mk 2,21a.22; Łk 5,36a.37. 39a,b; 2 Kor 3,14; 1 J 2,7a,b. b. Subst. τό π., to, co stare; pl. stare rzeczy: Mt 13,52; Mk 2,21b; Łk 5,36b. 2. Met., stary, dawny. a. O człowieku grzechu i żądz: Rz 6,6; Ef 4,22; Kol 3,9. b. O zakwasie: 1 Kor 5,7.8. —> 3695. [19]

παλαιότης, ή; -ητος, starość, przestarzałość: Rz 7,6 π. γράμματος, przestarżała litera. —► 3695. [1]

παλαιόω, aor. pass. έπαλαιώθην, perf. act. πεπαλαίωκα, czynić starym. 1. Act., czynić starym, uznawać za stare; cz. Boga: Hbr 8,13a. 2. Pass., stawać się starym, starzeć się; z możliwym sensem ulegać zniszczeniu; o rzeczach: Łk 12,33; Hbr 1,11; 8,13b.

—> 3695. [4]

πάλη, ή; -ης, zapasy, walka przeciwko czemuś, πρός τι: Ef 6,12. [1]

παλιγγενεσία, ή; -ας (πάλιν —» 3701, γένος: γίνομαι —> 1089; -ία), ponowne narodzenie, odrodzenie: Mt 19,28 o powtórnym narodzeniu stworzenia w Chrystusie; Tt 3,5 o powtórnym narodzeniu człowieka przez chrzest. [2]

πάλιν, adv., 0 powrotem, na powrót; znowu, ponownie; ponadto, poza tym; z kolei, jednak. 1. O powrocie, z powro­tem, na powrót, a. Ze słowami ruchu, posyłania, obracania i in., np. είσελθών πάλιν εις Καφαρναούμ, wszedłszy znowu do Kafarnaum, wróciwszy do Kafarnaum: Mk 2,1; άπήλθεν πάλιν εις την Γαλιλαίαν, poszedł ζ powrotem do Galilei, wrócił do Galilei: J 4,3; άνεσπάσθη πάλιν άπαντα εις τον ούρανόν, wszystko zostało wciągnięte ζ powrotem do nieba: Dz 11,10; πώς έπιστρέφετε πάλιν έπι τα ασθενή και πτωχά στοιχεϊα, jakże możecie wracać ζ powrotem do tych bezsilnych i ubogich pierwiastków: Ga 4,9a; αποστέλλει πάλιν δδε, odeśle z powrotem tutaj: Mk 11,3; ινα πάλιν λάβω αύτήν, abym z powrotem ją otrzymał: J 10,17. b. W wyrażeniach oznaczających powrót do poprzedniego stanu lub czynności, z powrotem, na powrót, np. διψήσει πάλιν, z powrotem będzie pragnął: J 4,13; ού γαρ έλάβετε πνεϋμα δουλείας πάλιν εις φόβον, bo nie otrzymaliście ducha niewoli, tak by z powrotem popaść w strach: Rz 8,15; ίνα [... ] πάλιν έπί τό αυτό ήτε, abyście [... ] na powrót byli razem: 1 Kor 7,5. 2. O powtórzeniu, znowu, jeszcze raz, od nowa, ponownie, np. εάν έλθω εις τό πάλιν, jeśli przyjdę ponownie: 2 Kor 13,2; και αρτι πάλιν λέγω, α teraz jeszcze raz mówię: Ga 1,9; οΐς πάλιν άνωθεν δουλεύειν θέλετε, którym znowu od początku chcecie służyć: 4,9b. 3. W łączeniu podobnych przedmiotów, znowu w sensie ponadto, nadto, poza tym, zwłaszcza przy kolejnych cytatach, dotyczących tego samego tematu, np. και πάλιν λέγει, a nadto mówi: Rz 15,10; και πάλιν, a ponadto: 1 Kor 3,20; podobnie np. Hbr 1,5; 2,13a,b; 4,5. 4. Znowu w sensie 2 drugiej strony, z kolei, jednak, np. ού δύναται δέ ό οφθαλμός ειπείν τή χειρί, Χρείαν σου ούκ έχω, ή πάλιν ή κεφαλή, nie może oko powiedzieć ręce: nie potrzebuję cię, ani z kolei

głowa: 1 Kor 12,21; εΐ τις πέποιθεν έαυτω Χρίστου είναι, τοϋτο λογιζέσθω πάλιν, jeśli ktoś jest przekonany, że należy do Chrystusa, niech z kolei i to bierze pod uwagę: 2 Kor 10,7; πάλιν έντολήν καινήν γράφω ύμΐν, jednak piszę wam ο nowym przykazaniu: 1 J 2,8. [141f] 3700.

παμπληθεί, adv. (πάς —> 3831, πλήθος: πίμπλημι —> 3968), wszyscy razem, tłumnie, zbiorowo, masowo: Łk 23,18. [1]

*

πάμπολυς, παμπόλλη, πάμπολυ; -πόλλου, -πόλλης, -πόλλου, (πάς —> 3831, πολύς —> 4057), bardzo liczny, bardzo wielki: Mk 8,lv.l.

Παμφυλία, ή; -ας, Pamfilia, kraina w południowej części Azji Mniejszej: Dz 2,10; 13,13; 14,24; 15,38; 27,5. [5]

πανδοχεΐον, τό; -ου (πάς —> 3831, δοχή: δέχομαι —> 1202; -εϊον), gospoda, zajazd: Łk 10,34. [1]

πανδοχεύς, ό; -έως (πάς —> 3831, δοχή: δέχομαι —> 1202; -εύς), oberżysta, gospodarz zajazdu: Łk 10,35. [1]

πανήγυρις, ή; -εως (πάς —> 3831, άγείρω —> 35*_; -(σ)ις), zgromadzenie wszystkich; zgromadzenie ogólne; zgromadzenie świąteczne: Hbr 12,22. [1]

πανοικεΐ, adv. (πας—+3831, οίκος —>3498), razem z całym domem, z całą rodziną: Dz 16,34. [1]

παμπληθεί / 3702

πανοπλία, ή; -ας (πάς —> 3831, δπλον —> 3573; -ία), pełne uzbrojenie, całe uzbrojenie; w tekstach przedchrześcijańskich o rynsztunku bojowym ciężkozbrojnego żołnierza, składającym się z tarczy, hełmu, pancerza, nagolenników, miecza i włóczni; w NT dosł.

i met. 1. Dosł.: Łk 11,22. 2. Met.: Ef 6,11.13. [3]

πανουργία, ή; -ας (πας —> 3831, έργον —>2041; -ία), gotowość na wszystko; chytrość, przebiegłość, podstępność, podstęp, oszukaństwo, oszustwo: Łk 20,23; 1 Kor 3,19; 2 Kor 4,2; 11,3; Ef 4,14. [5]

πανούργος, -ον; -ου (πας —> 3831, έργον —+ 2041; -ος), gotowy na wszystko; przebiegły, podstępny, chytry: 2 Kor 11,16. [1]

πανταχτ), adv., w każdym miejscu, wszędzie: Dz 21,28. -> 3831. [1]

πανταχού, adv., wszędzie. 1. Wszędzie w sensie w każdym miejscu: Mk 16,20; Łk 9,6; Dz 17,30; 24,3; 28,22; 1 Kor 4,17. 2. Wszędzie w sensie we wszystkich kierunkach: Mk 1,28. —> 3831. [7]

παντελής, -ές; -οΰς (πας —> 3831, τέλος —+ 4912; -ής), całkowity, kompletny; skończony; εις τό παντελές, całkowicie, w pełni, zupełnie: Łk 13,11; Hbr 7,25. [2]

πάνττ), adv., całkowicie, we wszystkim: Dz 24,3. -> 3831. [1]

πάντοθεν, adv. (πας—>3831, -θεν—>2302**), ze wszystkich stron, zewsząd: Mk 1,45; Łk 19,43; Hbr 9,4. [3]

παντοκράτωρ, ό; -ορος (πας —> 3831, κρατέω: κράτος —> 2896; -τωρ), wszechwładca; ο Bogu: 2 Kor 6,18; Ap 1,8; 4,8; 11,17; 15,3; 16,7.14; 19,6.15; 21,22. [10]

458

πάντοτε, adv. (πάς —> 3831, δς —> 3614, -τε —> 4893), każdej chwili, zawsze, wciąż: Mt 26,lla,b; Mk 14,7a,b; Łk 15,31; 18,1; J 6,34; 7,6; 8,29; 11,42; 12,8a,b;

459

3719 / παρά

18,20; Rz 1,10; 1 Kor 1,4; 15,58; 2 Kor 2,14; 4,10; 5,6; 9,8; Ga 4,18; Ef 5,20; Flp 1,4.20; 2,12; 4,4; Kol 1,3; 4,6.12; 1 Tes 1,2; 2,16; 3,6; 4,17; 5,15. 16; 2 Tes 1,3.11; 2,13; 2 Tm 3,7; Flm 4; Hbr 7,25. [41]

πάντως, adv., 2 pewnością, niewątpliwie, oczywiście; przynajmniej. 1. Z pewnością, niewątpliwie, oczywiście; prawdopodobnie: Łk 4,23; Dz 18,21v.l.; 21,22; 28,4; 1 Kor 9,10. 2. Przynajmniej: 1 Kor 9,22. 3. Z zaprzeczeniem, oczywiście że nie, wcale nie, zgoła nie, w żadnym przypadku nie, bynajmniej: Rz 3,9; 1 Kor 5,10; 16,12. [8]

παρά, przyimek z gen., dat. lub acc. A. Jako przyimek. I. Z gen., bardzo często jest to gen. osoby, od której ktoś lub coś pochodzi, od. 1. Z gen. originis po czasownikach ruchu, posyłania, pochodzenia, np. παραγίνεται [... ] παρά των αρχιερέων, przybywa [...] od arcykapłanów: Mk 14,43; έξήλθεν δόγμα παρά Καίσαρος, wyszło rozporządzenie od Cezara: Łk 2,1; 6 ών παρά τοϋ θεοϋ, będący od Boga, który jest od Boga: J 6,46; δν έγώ πέμψω ύμϊν παρά τοϋ πατρός, którego ja poślę wam od Ojca: 15,26a. 2. Z gen. osoby, która coś zapoczątkowała, coś spowodowala, od, za sprawą, np. παρά κυρίου έγένετο αύτη, za sprawą Pana stał się nim [= głowicą węgła]: Mt 21,42; tak samo Mk 12,11; ούκ άδυνατήσει παpa τοϋ θεοϋ πάν ρήμα, żadne słowo od Boga nie okaże się niemocne, lub: żadne słowo [wypowiedziane] za sprawą Boga nie okaże się niemocne: Łk 1,37; απεσταλμένος παρά θεοϋ, posłany za sprawą Boga o Janie Chrzcicielu: J 1,6. 3. Z gen. oznaczającym punkt, od którego jakieś działanie się zaczyna, od. a. Po słowach żądania, prośby, np. ζητοϋντες παρ' αύτοϋ σημεϊον, do­magając się od niego znaku: Mk 8,11; παρ' έμοΰ πει ν αιτείς, dosł. ode mnie pić prosisz: J 4,9; ήτήσατο παρ' αύτοϋ έπιστολάς, poprosił ο listy od niego: Dz 9,2. b. Po słowach brania, przyjmowania, np. ουδέ γαρ έγώ παρά ανθρώπου παρέλαβον αύτό, ja bowiem nie od człowieka ją otrzymałem: Ga 1,12; τοϋτο κομίσεται παρά κυρίου, to otrzyma od Pana: Ef 6,8; δεξάμενος παρά Έπαφροδίτου, otrzymawszy od Epafrodyta: Flp 4,18a. c. Po słowach uczenia się, poznawania, słuchania itp., np. εϊς εκ των δύο των άκουσάντων παρά Ιωάννου, jeden ζ dwóch, którzy usłyszeli [to] od Jana: J 1,40; παρ' oO δυνήση αύτός [...] περί πάντων τούτων έπιγνώναι, od którego sam będzisz mógł [... ] dowiedzieć się tego wszystkiego: Dz 24,8; είδώς παρά τίνων έμαθες, wiedząc, od kogo się nauczyłeś: 2 Tm 3,14. 4. W szyku przydawki, ó (ή, τό) παρά τίνος. a. Ζ określanym rzeczownikiem, np. ή παρ' έμοΰ διαθήκη, dosł. (to) ode mnie przymierze; stąd możliwe: ustanowione przeze mnie przymierze: Rz 11,27. b. W substantywizacji bez określanego rzeczownika, np. οί παρ' αύτοϋ, jego bliscy o krewnych, zaprzyjaźnionych, bliskich: Mk 3,21; τα παρ' αυτών, dosł. (te) od nich, stąd możliwe według kontekstu: to, co podają: Łk 10,7; τα παρ' υμών, dosł. (te) od was, stąd możliwe: wasze dary, rzeczy od was: Flp 4,18b. II. Z dat. oznacza bliskość w przestrzeni, przy, obok, u. 1. Dosł. a. Obok, przy, blisko, np. έστησεν παρ' έαυτώ, postawił przy sobie: Łk 9,47; είστήκεισαν παρά τω σταυρω, stały przy krzyżu: J 19,25. b. U kogoś, w sensie wśród kogoś, w czyimś domu, mieście, towarzystwie, w jakiejś społeczności itp., np. μεΐναι παρά τινι, pozostać u kogoś: Dz 9,43; παρ' έαυτώ τιθέτω, u siebie niech składa: 1 Kor 16,2; δταν άναγνωσθή

παρ' ύμΐν, gdy zostanie przeczytany u was: Kol 4,16. 2. Met. a. Przed czyjś sąd, np. ού φέρουσιν κατ' αύτων παρά κυρίω βλάσφημον κρίσιν, nie wnoszą przed Pana przeklinającego wyroku potępienia: 2 Ρ 2,11. b. U kogoś, przed kimś, w sensie przed czyimiś oczami, w czyichś oczach, np. εύρες χάριν παρά τω θεω, znalazłaś łaskę u Boga: Łk 1,30; τί άπιστον κρίνεται παρ' ύμΐν, dlaczego za niewiarygodne uchodzi w waszych myślach: Dz 26,8; δίκαιοι παρά τω θεω, sprawiedliwi w oczach Boga: Rz 2,13. C. Παρά τινι, zam. samego dat., np. παρά άνθρώποις τοϋτο αδύνατον έστιν, dla ludzi jest to niemożliwe: Mt 19,26a. d. (Ούκ) έστιν τι παρά τινι, dosł. (nie) jest coś u kogoś, stąd możliwe ktoś czymś się kieruje, ktoś coś posiada, ktoś ma coś wspólnego z czymś itp. (i podobnie z zaprzeczeniem), np. ουκ έστιν πρόσωπολημψία παρά τω θεω, dosł. u Boga nie ma stronniczości, stąd: Bóg nie ma nic wspólnego ze stronniczością: Rz 2,11; ίνα ή παρ' έμοί τό Ναι ναι και τό Οϋ οϋ, aby we mnie było ״tak, tak" i równocześnie ״nie, nie", lub: abym kierował się (tym) ״tak, tak" i równocześnie (tym) ״nie, nie": 2 Kor 1,17; παρ' ώ ούκ ένι παραλλαγή, u którego nie ma zmienności: Jk 1,17. e. O trwaniu przy Bogu, np. μενέτω παρά θεω, niech trwa przy Bogu: 1 Kor 7,24. III. Z acc. osoby lub rzeczy. 1. O miejscu (zarówno w odpowiedzi na pytanie ״gdzie?", jak i ״dokąd?").

1. Wzdłuż, przy, obok czegoś, np. περιπατών παρά την θάλασσαν, idąc nad jeziorem: Mt 4,18; podobnie Mk 1,16.

2. 460

   παρά / 3719

   
   Nad czymś, przy czymś, obok czegoś (w odpowiedzi na pytanie ״gdzie?"), np. διδάσκειν παρά την θάλασσαν, nauczać nad jeziorem: Mk 4,1; έστώς παρά την λίμνην, stojąc nad jeziorem: Łk 5,1; οικία παρά θάλασσαν: dom nad morzem: Dz 10,6. c. W stronę, do czegoś, nad coś (w odpowiedzi na pytanie ״dokąd?"), np. ήλθε ν παρά την θάλασσαν, przyszedł nad jezioro: Mt 15,29; έξήλθομεν παρά ποταμόν, wyszliśmy nad rzekę: Dz 16,13. d. Og. obok, blisko, koło czegoś, przy czymś, u kogoś (״dokąd?" i ״gdzie?"), np. έπεσεν παρά την όδόν, upadło przy drodze: Mt 13,4; στάσα παρά τους πόδας αύτοΰ, stanąwszy u Jego nóg: Łk 7,38; παρά τους πόδας Γαμαλιήλ πεπαιδευμένος, wykształcony u stóp Gamaliela: Dz 22,3. 2. W porównaniu, zestawieniu, z, w porównaniu z czymś, na równi, (raczej) niż, więcej niż, ponad, np. έλάτρευσαν τή κτίσει παρά τον κτίσαντα, zaczęli służyć raczej stworzeniu niż Stwórcy: Rz 1,25; θεμέλιον άλλον ουδείς δύναται θεϊναι παρά τον κείμνενον, nikt nie może położyć innego fundamentu niż ten, który już jest położony: 1 Kor 3,11; κατά δύναμιν [...] και παρά δύναμιν, według możliwości [...] i ponad możliwości: 2 Kor 8,3. 3. O przyczynie, 2 powodu czegoś, ze względu na coś, przez coś, np. ού παρά τοϋτο ούκ έστιν έκ τοΰ σώματος, czy ζ tego powodu nie należy do ciała?: 1 Kor 12,15. 4. O wrogim stosunku, wbrew czemuś, na przekór czemuś, w niezgodzie z czymś, np. παρά τον νόμον, wbrew Prawu: Dz 18,13; παρά φύσιν, wbrew naturze: Rz 1,26; παρ' δ εύηγγελισάμεθα, w niezgodzie z tym, co podaliśmy, głosząc Ewangelię: Ga 1,8. 5. W podawaniu liczb, mniej, minus, bez, np. τεσσαράκοντα παρά μίαν, czterdzieści bez jednej: 2 Kor 11,24. B. W złożeniach. I. Obok, przy, wzdłuż, np. παράκειμαι, πάρειμι, παρίστημι. II. Dla, na rzecz kogoś, np. παραδίδωμι, παρέχω. III. Przez, do drugiego krańca, np. παραπορεύομαι, παρέρχομαι, παροίχομαι. IV. Met. 1. Obok, bez uwagi, błędnie, źle, mylnie, wbrew

461

3728 / παραγγέλλω

czemuś, np. παραβαίνω, παρακούω, παροράω. 2. O zestawieniu, porównaniu, np. παραβάλλω. 3. O wymianie, przekazaniu, zmianie, np. παραγγέλλω, παραλλάσσω. [194f] 491 529 530 1269 2134 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3726* 3727 3728 3729 3730 3731 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3759* 3760 3761 3762 3763 3763* 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3777* 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3786* 3787 3788 3788* 3789 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3810 3810* 3811 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3823* 3824 3825 3826 3827 3828 3845 4696 4697 4698 4698* 4699.

παραβαίνω (παρά —3719 ■י, βαίνω -> 895*), aor. II παρέβην, schodzić na bok, odstępować, przekraczać. 1. Intrans., schodzić na bok, odstępować, odchodzić od czegoś, άπό τίνος: Dz 1,25. 2. Trans., przekraczać, łamać, naruszać, obrażać coś. a. Z acc.: Mt 15,2.3. b. Og.: 2 J 9v.l. ό παραβαίνων, dosł. idący bokiem, o innowiercy. [3]

παραβάλλω (παρά —> 3719, βάλλω —> 900), aor. act. παρέβαλον, porównywać, zestawiać; przybliżać się. 1. Trans., porównywać, zestawiać coś, z acc.: Mk 4,30v.l. 2. Intrans., przybliżać się, podchodzić: Dz 20,15. [1]

παράβασις, ή; -εως (παρά —> 3719, βαίνω —> 895*; -σις), przekroczenie czegoś, ζ gen. obiectivus; wykroczenie, przestępstwo czyjeś, z gen. subiectivus: Rz 2,23; 4,15; 5,14; Ga 3,19; 1 Tm 2,14; Hbr 2,2; 9,15. [7]

παραβάτης, ό; -ου (παρά —> 3719, βαίνω —895 ·י*; -της), przestępca, przekracza­jący coś, z możliwym gen. obiectivus: Łk 6,5v.l.; Rz 2,25.27; Ga 2,18; Jk 2,9.11. [5]

παραβιάζομαι (παρά —► 3719, βία —> 962; -άζω), aor. med. παρεβιασάμην, przymuszać kogoś, wymagać od kogoś, z acc.: Łk 24,29; Dz 16,15. [2]

παραβολεύομαι (παρά —► 3719, βολή: βάλλω —> 900; -εύω), aor. med. παρεβολευσάμην, narażać, ryzykować coś, z dat.: Flp 2,30. [1]

παραβολή, ή; -ής (παρά —► 3719, βολή: βάλλω —> 900; -ή), zestawienie, porównanie. 1. Typ, analogia, figura, obraz: Hbr 9,9; 11,19. 2. U synoptyków o jednej z literackich form Chrystusowego nauczania, przypowieść, porównanie, zestawienie, przykład, parabola: Mt 13,3.10.13.18.24.31.33.34a,b. 35.36.53; 15,15; 21,33.45; 22,1; 24,32; Mk 3,23; 4,2.10.11.13a,b.30.33.34; 7,17; 12,1.12; 13,28; Łk 4,23; 5,36; 6,39; 8,4. 9.10.11; 12,16.41; 13,6; 14,7; 15,3; 18,1. 9; 19,11; 20,9.19; 21,29. [50]

*

παραβουλευομαι (παρά —► 3719, βουλή: βούλομαι —» 1006; -εύω), aor. med. παρεβουλευσάμην, nie dbać, nie troszczyć się o coś, z dat.: Flp 2,30v.l.

παραγγελία, ή; -ας (παρά —> 3719, άγγελος —> 33; -ία), rozkaz, polecenie, nakaz: Dz 5,28; 16,24; 1 Tes 4,2; 1 Tm 1,5.18. [5]

παραγγέλλω (παρά —> 3719, άγγελος —* 33), imperf. act. παρήγγελλον, aor. act. παρήγγειλα, perf. pass. παρήγγελμαι, rozkazywać, nakazywać, polecać, przykazywać komuś coś; wzywać, zachęcać kogoś do czegoś, z dat. osoby i inf., ze zdaniem dopełnieniowym, z acc., z oratio recta. 1. Cz. Boga: Dz

17,30. 2. Cz. Jezusa: Mt 10,5; 15,35; Mk 6,8; 8,6; Łk 5,14; 8,29.56; 9,21; Dz

1. 4; 10,42; 1 Kor 7,10. 3. Cz. ludzi: Dz 4,18; 5,28.40; 15,5; 16,18.23; 23,22. 30; 1 Kor 11,17; 1 Tes 4,11; 2 Tes 3,4. 6.10.12; 1 Tm 1,3; 4,11; 5,7; 6,13.17. 4. Pass. bez agensa: Mk 16,8. [32]

παραγίνομαι (παρά —> 3719, γίνομαι —> 1089), imperf. med. παρεγινόμην, aor. med. παρεγενόμην, znaleźć się obok; przybywać, przychodzić; pojawiać się, występować, powstawać. 1. Przybywać, przychodzić dokądś, εις z acc. miejsca, έν z dat. miejsca; skądś dokądś, από τίνος επί τι; do kogoś, πρός τινα; przeciwko komuś, έπί τινα. a. Cz. Jezusa: Mt 3,13; J 8,2. b. Cz. Maryi

1. innych ludzi: Łk 8,19. C. Cz. innych ludzi: Mt 2,1; Mk 14,43; Łk 7,4.20;

   2. 6; 14,21; 19,16; 22,52; J 3,23; Dz 5,21.22.25; 9,26.39; 10,33; 11,23; 13,14; 14,27; 15,4; 17,10; 18,27; 20,18; 21,18; 23,16.35; 24,17.24; 25,7; 28,21; 1 Kor 16,3. 2. Pojawiać się, występować, powstawać, a. Cz. Jezusa: Łk 12,51; Hbr 9,11. b. Cz. ludzi: Mt 3,1. 3. Stanąć, znaleźć się przy kimś, z dat.; cz. ludzi:

2. Tm 4,16. [37]

παράγω (παρά —+ 3719, άγω —* 72), imperf. act. παρήγον, przechodzić obok; przemijać, znikać; odchodzić. I. Trans., pass., przemijać, mijać, znikać; cz. rzeczy: 1 J 2,8.17. II. Intrans. 1. Przechodzić obok, przechodzić, a. Dosł. a. Cz. Jezusa: Mt 20,30; Mk 1,16; 2,14; J 9,1. β. Cz. ludzi: Mk 15,21. b. Met., przechodzić, przemijać; cz. rzeczy: 1 Kor 7,31. 2. Odchodzić; cz. Jezusa: Mt 9,9.27; J 8,59v.l. [10]

παραγίνομαι / 3729

παραδειγματίζω (παρά —> 3719, δείγμα: δείκνυμι —> 1159; -ίζω), pokazywać jako wzór; wystawiać na pośmiewisko, kompromitować, doprowadzać do zniesła­wienia. 1. Cz. Józefa, męża Maryi: Mt l,19v.l. 2. Cz. innych ludzi: Hbr 6,6. [1]

παράδεισος, ό; -ου, wyraz pochodzenia perskiego; pierwotnie park, ogród, zwierzyniec; w NT raj, o nadprzyrodzonym miejscu szczęśliwości: Łk 23,43; 2 Kor 12,4; Ap 2,7. [3]

παραδέχομαι (παρά —► 3719, δέχομαι —1202 ·י), fut. med. παραδέξομαι, aor. pass. παρεδέχθην, przyjmować kogoś, coś, z acc. 1. Cz. Boga: Hbr 12,6. 2. Cz. ludzi: Mk 4,20; Dz 15,4(pass.); 16,21; 22,18; 1 Tm 5,19. [6]

462

παραδίδωμι (παρά —> 3719, δίδωμι —> 1319), imperf. act. παρεδίδουν, fut. act. παραδώσω, aor. act. παρέδωκα, aor. pass. παρεδόθην, perf. act. παραδέδωκα, perf. pass. παραδέδομαι, plusą. act. παραδεδώκειν, przekazywać, oddawać, wydawać, powierzać; przeznaczać do czegoś; pozwalać. 1. Oddawać, przekazywać, wręczać, a. O oddawaniu jakiejś rzeczy komuś, τί τινι. a. Cz. Jezusa: J 19,30 o oddaniu ducha; 1 Kor 15,24 o oddaniu królestwa, β. Cz. ludzi: Mt 25,14.20.22; Dz 15,26; 1 Kor 13,3. γ. Cz. szatana: Łk 4,6. b. O oddawaniu osób, oddawać, podawać kogoś do sądu, wydawać w ręce sprawiedliwości, wydawać kogoś komuś, kogoś na coś, τινά τινι, εις τι; kogoś, aby, τινά ίνα albo ζ inf. celu. a. Cz. Boga (Ojca); o wydaniu Syna Bożego, Jezusa: Rz 8,32; o wydaniu ludzi: Dz 7,42; Rz 1,24.26.28; o wydaniu aniołów: 2 Ρ 2,4. β. Cz. Jezusa; o wydaniu siebie samego: Ga 2,20; Ef 5,2.25; 1 Ρ 2,23. γ. Cz. ludzi; o wydaniu Jezusa: Mt 10,4; 17,22(pass.); 20,18(pass.).19; 26,2(pass.).15.16.21.23. 24(pass.).25.45(pass.).46.48; 27,2.3.18. 26; Mk 3,19; 9,31(pass.).33a(pass.),

463

3742 / παραιτέομαι

b; 14,10.11.18.21 (pass. ).41 (pass. ).42.44; 15,1.10.15; Łk 9,44(pass.); 18,32(pass.); 20,20; 22,4.6.21.22(pass.).48; 23,25; 24,7(pass.).20; J 6,64.71; 12,4; 13,2. 11.21; 18,2.5.30.35.36(pass.); 19,11.16; 21,20; Dz 3,13; Rz 4,25(pass.); 1 Kor ll,23b(pass.); o wydaniu siebie samego: Ef 4,19; o wydaniu innych ludzi: Mt 4,12(pass.); 5,25; 10,17.19.21; 18,34; 24,9.10; Mk l,14(pass.); 13,9. 11.12; Łk 12,58; 21,12.16(pass.); Dz 8,3; 12,4; 21,11; 22,4; 27,1; 28,16v.l. 17(pass.); 1 Kor 5,5; 2 Kor 4,ll(pass.); 1 Tm 1,20; o wydaniu niewinnej krwi Chrystusa: Mt 27,4. δ. Pass. bez agensa; o wydaniu ludzi: Rz 6,17. 2. Oddawać, przeznaczać, powierzać kogoś czemuś, τινά τινι; cz. ludzi; pass.: Dz 14,26; 15,40. 3. O ustnym lub pisemnym przekazywaniu nauki, tradycji itp., przekazywać coś komuś, τί τινι; przekazywać, aby, z inf. celu. a. Cz. Boga (Ojca): Mt ll,27(pass.); Łk 10,22(pass.). b. Cz. ludzi: Mk 7,13; Łk 1,2; Dz 6,14; 16,4; 1 Kor ll,2.23a; 15,3; 2 Ρ 2,21(pass.); Jud 3(pass.). 4. Pozwalać; cz. rzeczy: Mk 4,29. [119]

παράδοξος, -ον; -ου (παρά —+ 3719, δοκέω: δέχομαι —> 1202; -ος), nieoczekiwany, niezwykły, niewiarygodny: Łk 5,26. [1]

παράδοσις, ή; -εως (παρά —+ 3719, δίδωμι —> 1319; -σις), przekazanie, tradycja (religijna), nauka: Mt 15,2.3.6; Mk 7,3.5.8.9.13; 1 Kor 11,2; Ga 1,14; Kol 2,8; 2 Tes 2,15; 3,6. [13]

παραζηλόω (παρά —> 3719, ζήλος —► 2202; -όω), fut. act. παραξηλώσω, aor. act. παρεζήλωσα, czynić zazdrosnym, pobudzać do zazdrości kogoś czymś; wzbudzać gniew czyjś z powodu kogoś, τινά επί τινι. 1. Cz, Boga: Rz 10,19. 2. Cz.

ludzi: Rz 11,14; 1 Kor 10,22. 3. Bez podmiotu: Rz 11,11. [4]

παραθαλάσσιος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου (παρά —► 3719, θάλασσα —> 2271; -ιος), leżący nad morzem, leżący nad jeziorem: Mt 4,13; Łk 4,31v.l. [1]

παραθεωρέομαι (παρά —» 3719, θέα —> 2288*, όράω —» 3584; -έω), imperf. pass. παρεθεωρούμην, być przeoczonym, być zaniedbywanym, być pomijanym: Dz 6,1. [1]

παραθήκη, ή; -ης (παρά —> 3719, τίθημι —> 4948; -η), rzecz powierzona komuś, depozyt: 1 Tm 6,20; 2 Tm 1,12.14. [3]

παραινέω (παρά —> 3719, αίνος —► 138; -έω), imperf. act. παρήνουν, zachęcać, namawiać kogoś, radzić, polecać komuś, z acc. lub z acc. cum inf.: Dz 27,9.22. [2]

παραιτέομαι (παρά —► 3719, αίτέω —► 155), imperf. med. παρητούμην, aor. med. παρητησάμην, perf. pass. παρήτημαι, wypraszać sobie, wypraszać się, wypraszać od siebie; w NT cz. ludzi. 1. Wypraszać kogoś od czegoś, z acc. osoby; prosić za kimś, prosić o kogoś, wstawiać się za kimś, z acc.: Mk 15,6. 2. Odwracać od siebie prośbami, usuwać od siebie, oddalać od siebie kogoś, coś, z acc. a. Z acc. osoby: 1 Tm 5,11; Tt 3,10; Hbr 12,25a,b. b. Z acc. rzeczy, odrzucać od siebie coś, uchylać się od czegoś, unikać czegoś: Dz 25,11; 1 Tm 4,7; 2 Tm 2,23. c. Z μή i inf., prosić, aby nie: Hbr 12,19. 3. Względem czyjegoś zaproszenia, wypraszać się, wymawiać się, usprawiedliwiać się; pass. być wymówionym, być usprawiedliwionym: Łk 14,18a,b(pass.). 19(pass.). [12]

παρακαθέζομαι (παρά —> 3719, κατά —> 2582, έζομαι —> 1480*), aor. pass. παρεκαθέσθην, med. i pass. siadać przy czymś, siadać obok czegoś; π. προς τούς πόδας, siadać u nóg: Łk 10,39. [1]

παρακαλέω (παρά —> 3719, καλέω —> 2553), imperf. act. παρεκάλουν, aor. act. παρεκάλεσα, aor. pass. παρεκλήθην, perf. pass. παρακέκλημαι, przywoływać, wzywać do siebie, zapraszać; wzywać na pomoc; wzywać kogoś do czegoś, pobudzać, zachęcać kogoś do czegoś; prosić, błagać; pocieszać, dodawać otuchy, krzepić; zagadywać, odzywać się życzliwie. 1. Przywoływać, wzywać do siebie kogoś, z acc. a. Przywoływać kogoś, aby coś zrobić, z acc. i inf. celu; cz. ludzi: Dz 28,20. b. Zapraszać kogoś do zrobienia czegoś, τινά i inf.; cz. ludzi: Mt 20,28v.l.(pass.); Łk 8,41; 15,28; Dz 8,31; 9,38; 16,9.15. c. Przywoływać, wzywać na pomoc kogoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Mt 26,53 o przywoływaniu Boga Ojca. β. Cz. człowieka: 2 Kor 12,8 o przywoływaniu Pana.

2. Wzywać, pobudzać, zachęcać kogoś (coś) do czegoś, z acc. i inf., sam inf., ze zdaniem z ίνα. a. Cz. Boga: 2 Kor 5,20. b. Cz. ludzi: Łk 3,18; Dz 2,40; 11,23; 14,22; 15,32; 16,40; 20,1. 2; 27,33.34; Rz 12,1.8; 15,30; 16,17; 1 Kor 1,10; 4,16; 14,31 (pass.); 16,15; 2 Kor 2,8; 6,1; 8,6; 10,1; Ef 4,1; Flp 4,2a,b; 1 Tes 2,12; 4,1.10; 5,11.14; 2 Tes 3,12; 1 Tm 1,3; 2,1; 5,1; 6,2; 2 Tm 4,2; Tt 1,9; 2,6.15; Hbr 3,13; 10,25; 13,22; 1 Ρ 2,11; 5,1.12; Jud 3.

3. Prosić, błagać kogoś, z acc., z acc. cum inf., ze zdaniem dopełnieniowym.

а. Cz. ludzi; o proszeniu Chrystusa: Mt 8,5.34; 14,36; Mk 1,40; 5,17.18.23;

παρακαθέζομαι / 3743

б,56; 7,32; 8,22; Łk 7,4; o proszeniu innych ludzi: Mt 18,29.32; Dz 13,42; 10,31; 21,12; 24,4; 25,2; 28,14(pass.); 1

Kor 16,12; 2 Kor 9,5; 12,18; Flm 9.10; Hbr 13,19. b. Cz. szatana; o proszeniu Chrystusa: Mt 8,31; Mk 5,10.12; Łk 8,31.32. 4. Pocieszać, zachęcać, dodawać otuchy, dodawać odwagi, krzepić kogoś, z acc.; pass. dać się pocieszać, być pocieszanym, doznawać pociechy, doznawać pokrzepienia, a. Cz. Boga; o pokrzepianiu ludzi: 2 Kor l,4a,c(pass.). 6(pass.); 7,6a,b. b. Cz. Boga Ojca i Jezusa: 2 Tes 2,17. C. Cz. ludzi; o pokrzepianiu innych ludzi: 2 Kor l,4b; 2,7; 7,7(pass.).13(pass.); Ef 6,22; Kol 4,8; 1 Tes 3,2; 4,18. d. Pass. bez agensa; o ludziach: Mt 2,18; 5,4; Łk 16,25; Dz 20,12; 2 Kor 13,11; Kol 2,2; 1 Tes 3,7. 5. Zagadywać, odzywać się życzliwie do kogoś, z acc.; cz. ludzi: Dz 16,39; 1 Kor 4,13. [109]

παρακαλύπτω (παρά —> 3719, καλύπτω —>2559), zasłaniać, zaćmić, zaciemniać: Łk 9,45(pass.). [1]

παράκειμαι (παρά —> 3719, κεΐμαι —> 2739), leżeć obok; być pod ręką, być do dyspozycji: Rz 7,18.21. [2]

παράκλησις (παρά —> 3719, καλέω —> 2553; -σις), zachęta, wezwanie, apel; pocieszenie, pociecha. 1. Zachęta: Dz 13,15; Rz 12,8; 1 Kor 14,3; 1 Tes 2,3; 1 Tm 4,13; Hbr 6,18; 12,5; 13,22. 2. Wezwąnie, apel: 2 Kor 8,4.17. 3. Pocieszenie, pociecha: Łk 2,25; 6,24; Dz 4,36; 9,31; 15,31; Rz 15,4.5; 2 Kor l,3.4.5.6a,b. 7; 7,4.7.13; Flp 2,1; 2 Tes 2,16; Flm 7. [29]

464

παράκλητος, ό; -ου (παρά —> 3719, καλέω —> 2553; -τος), zdolny do udzielania zachęty, odwagi, pomocy; zdolny do pokrzepiania; orędownik, rzecznik, pocieszy ciel. 1. O Chrystusie: 1 J 2,1. 2. O Duchu Świętym: J 14,16.26; 15,26; 16,7. [5]

465

3759 / παραλυτικός

παρακοή, ή; -ής (παρά —3719 ■י, ακούω —> 189; -ή), niechęć do słuchania; nieposłuszeństwo, krnąbrność: Rz 5,19; 2 Kor 10,6; Hbr 2,2. [3]

παρακολουθέω (παρά —> 3719, acop. —> A**, κέλευθος —> 2741*; -έω), fut. act. παρακολουθήσω, aor. act. παρηκολούθησα, perf. act. παρηκολούθηκα, iść obok, towarzyszyć komuś, iść za czymś, z dat; w NT met. 1. Towarzyszyć komuś, z dat.: Mk 16,17. 2. Iść za jakąś nauką, w sensie rozumieć, pojmować; przyjmować, z dat.: 1 Tm 4,6; 2 Tm 3,10. 3. Iść za czymś, w sensie śledzić uważnie coś, z dat.: Łk 1,3. [4]

παρακούω (παρά —>■ 3719, ακούω —> 189), aor. act. παρήκουσα, słuchać niedbale, nie zważać na coś, nie słuchać kogoś, czegoś. 1. Słyszeć przypadkowo, słyszeć przypadkiem coś, z acc.; cz. Jezusa: Mk 5,36. 2. Nie chcieć słuchać, nie słuchać kogoś lub czegoś, z gen.; cz. ludzi: Mt 18,17a,b. [3]

παρακύπτω (παρά —> 3719, κύπτω —> 2948), aor. act. παρέκυψα, nachylać się, pochylać się ku czemuś; wnikać w coś, εις τι. 1. Dosł. nachylać się ku czemuś, pochylać się, schylać się do czegoś, εις τι; cz. ludzi: Łk 24,12; J 20,5. 11. 2. Met. nachylać się, w sensie zaglądać w coś, wejrzeć w coś, wnikać w coś, εις τι. a. Cz. ludzi: Jk 1,25. b. Cz. aniołów: 1 Ρ 1,12. [5]

παραλαμβάνω (παρά —> 3719, λαμβάνω —> 2977), fut. med. παραλήμψομαι, aor. act. παρέλαβον, aor. pass. παρελήμφθην, brać (do siebie), brać (ze sobą); przejmować, przyjmować; uznawać, akceptować coś, z acc. 1. Brać (do siebie), brać (ze sobą) kogoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Mt 17,1; 20,17; 26,37; Mk 5,40;

9,2; 10,32; 14,33; Łk 9,10.28; 18,31; J 14,3. b. Cz. Józefa, męża Maryi: Mt

1. 20.24; 2,13.14.20.21. c. Cz. innych ludzi: Mt 18,16; 27,27; Mk 4,36; Dz 15,39; 16,33.35v.l.; 21,24.26.32; 23,18. d. Cz. szatana: Mt 4,5.8; 12,45; Łk

2. 26. e. Pass. bez agensa: Mt 24,40. 41; Łk 17,34.35.36. 2. Przejmować; przyjmować kogoś, coś, z acc.; cz. łudzi: Mk 7,4; J 19,16; 1 Kor 11,23; 15,3; Ga 1,9.12; Kol 2,6; 4,17; 1 Tes 2,13; 4,1; 2 Tes 3,6; Hbr 12,28. 3. Przyjmować, w sensie uznawać, akceptować kogoś, coś, z acc.; cz. ludzi: J 1,11; 1 Kor 15,1; Flp 4,9. [50]

παραλέγομαι (παρά—>3719, λέγω—>2996), imperf. med. παρελεγόμην, żeglować wzdłuż czegoś, płynąć wzdłuż czegoś, z acc.: Dz 27,8.13. [2]

παράλιος, -ον; -ου (παρά —> 3719, άλς —> 248*; -ιος), nadmorski, leżący nad morzem: Łk 6,17. [1]

παραλλαγή, ή; -ής (παρά —> 3719, άλλάσσω: άλλος —> 241; -ή), zmiana,

wymiana: Jk 1,17. [1]

παραλογίζομαι (παρά —> 3719, λόγος: λέγω —> 2996; -ίζω), oszukiwać, okłamywać kogoś, z acc.: Kol 2,4; Jk 1,22. [2]

παραλύομαι (παρά —> 3719, λύω —> 3080), perf. pass. παραλέλυμαι, być osłabionym; być sparaliżowanym. 1. O ludziach, παραλελυμένος, sparaliżowany: Łk 5,18.24; Dz 8,7; 9,33. 2. O kołanach, παραλελυμένος, osłabły: Hbr 12,12. [5]

παραλυτικός, -ή, -όν; -ου, -ής, -οϋ (παρά —> 3719, λύω —> 3080; -τικός), sparaliżowany: δ π., paralityk, sparaliżowany: Mt 4,24; 8,6; 9,2a,b.6; Mk 2,3.4.5.9.10; Łk 5,24v.l.; J 5,3v.l. [10]

παράλυτος, -ον; -ου (παρά —> 3719, λύω —> 3080; -τος), unieruchomiony, sparaliżowany: Mk 2,9v.l.

παραμένω (παρά —> 3719, μένω —» 3190), fut. act. παραμένω, aor. act. παρέμεινα, trwać, pozostawać. 1. Dosł. pozostawać u kogoś, πρός τινα; z kimś, z dat.: 1 Kor 16,6; Flp 1,25. 2. Trwać (bez przerwy), pozostawać w czymś, w jakiejś czynności: Hbr 7,23; Jk 1,25. [4]

παραμυθέομαι (παρά —► 3719, μϋθος —> 3327; -έω), aor. med. παρεμυθησάμην, zachęcać, dodawać otuchy, umacniać, pocieszać kogoś, z acc.: J 11,19.31; 1 Tes 2,12; 5,14. [4]

παραμυθία, ή; -ας (παρά —> 3719, μϋθος —> 3327; -ία), dodanie otuchy, zachęta, umocnienie, pocieszenie: 1 Kor 14,3. [1]

παραμύθιον, τό; -ου (παρά —> 3719, μϋθος —> 3327; -ιον), pokrzepienie, umocnienie, pocieszenie: Flp 2,1. [1]

*

παράνοια, ή; -ας (παρά —> 3719, νοϋς —> 3436; -ια), szaleństwo, obłęd: 2 Ρ 2,16ν.1.

παρανομέω (παρά —> 3719, νόμος: νέμω —» 3375*; -έω), łamać prawo, dopuszczać się bezprawia: Dz 23,3. [1]

παρανομία, ή; -ας (παρά —► 3719, νόμος: νέμω —> 3375*; -ία), łamanie prawa, bezprawie, przestępstwo: 2 Ρ 2,16. [1]

παραπικραίνω (παρά —> 3719, πικρός —■> 3965; -αίνω), aor. act. παρεπίκρανα, buntować się, stawać się opornym: Hbr 3,16. [1]

παράλυτος / 3759*

παραπικρασμός, ό; -οϋ (παρά —► 3719,

πικρός —> 3965; -μός), bunt: Hbr 3,8. 15. [2]

παραπίπτω (παρά —3719 ·י, πίπτω —> 3975), aor. act. παρέπεσον, odpadać, oddalać się: Hbr 6,6. [1]

παραπλέω (παρά —> 3719, πλέω —> 4001), aor. act. παρέπλευσα, płynąć obok, płynąć wzdłuż czegoś, opływać coś, w sensie omijać coś, z acc.: Dz 20,16. [1]

παραπλήσιος, -ία, -ιον; -ίου, -ίας, -ίου (παρά —> 3719, πλησίον: πέλας —> 3865*; -ιος), zbliżony do czegoś, podobny, prawie równy czemuś, z dat.; neutr. -ιον jako adv., na podobieństwo; ήσθένησεν παραπλήσιον θανάτω, rozchorował się tak, że był niemal umarły: Flp 2,27. [1]

παραπλησίως, adv. (παρά —> 3719, πλησίον: πέλας —> 3865*; -ως), tak samo, podobnie: Hbr 2,14. [1]

παραπορεύομαι (παρά —> 3719, πορεύομαι: πείρω —» 3863*; -εύω), imperf. pass. παρεπορευόμην, przechodzić (obok), przechodzić (przez). 1. Og. przechodzić (obok), a. Cz. Jezusa i ludzi: Mk 11,20. b. Cz. ludzi: Mt 27,39; Mk 15,29. 2. Przechodzić (przez) coś, iść (przez) coś, διά τίνος. a. Cz. Jezusa: Mk 2,23. b. Cz. Jezusa i ludzi: Mk 9,30. [5]

466

παράπτωμα, τό; -ατος (παρά —» 3719, πίπτω —> 3975; -μα), wykroczenie, przestępstwo, przewinienie, grzech. 1. O przewinieniu względem ludzi: Mt 6,14. 15a v.l.; 18,35v.l. 2. O przewinieniu względem Boga. a. Sing. a. O grzechu jednego człowieka: Rz 5,15a,b.l7.18; Ga 6,1. β. Kolektywnie o grzechach ludzi: Rz 5,20; 11,11.12. b. PI.: Mt 6,15b; Mk 11,25.26; Rz 4,25; 5,16; 2

467

3783 / παραυτίκα

Kor 5,19; Ef 1,7; 2,1.5; Kol 2,13a,b; Jk 5,16v.l. [20]

παραρρέω (παρά —> 3719, ρέω —> 4349), aor. 2. pass. παρερυην, przepływać obok; pass. dać się unosić prądowi; mijać się z celem, schodzić na bezdroża: Hbr 2,1. [1]

παράσημος, -ον; -ου (παρά —> 3719, σήμα —> 4452*; -ος), oznaczony; wyróżniający się czymś, z dat.: Dz 28,11. [1]

παρασκευάζω (παρά —> 3719, σκεϋος —> 4495; -άζω), fut. med. παρασκευάσομαι, aor. act. παρεσκεύασα, perf. pass. παρεσκαύασμαι, przygotowywać.

1. Act. og.: Dz 10,10; 1 Ρ 2,8v.l.

2. Med., przygotowywać się; perf. być gotowym, być przygotowanym: 1 Kor 14,8; 2 Kor 9,2.3. [4]

παρασκευή, ή; -ής (παρά —> 3719, σκεϋος —> 4495; -ή), przygotowanie; w NT tylko o dniu poprzedzającym szabat: Mt 27,62; Mk 15,42; Łk 23,54; J 19,14.31.42. [6]

*

παραστάτις, ή; -ιδος (παρά —> 3719, ιστημι —> 2463; -τις), stojąca obok; pomocnica, wspierająca: Rz 16,2v.l.

παρατείνω (παρά —3719 ·י, τείνω —> 4893*), aor. act. παρέτεινα, przeciągać, przewlekać, przedłużać coś, z acc.: Dz 20,7. [1]

παρατηρέω (παρά —> 3719, τηρέω —> 4944), imperf. act. παρετήρουν, aor. act. παρετήρησα, strzec, pilnować, obserwować, śledzić; czatować, czyhać; przestrzegać, zachowywać coś. 1. Pilnować, obserwować w sensie śledzić kogoś, z acc.; cz. ludzi. a. Z acc. osoby. a. Act.: Mk 3,2 o śledzeniu Jezusa, β. Med.; o śledzeniu Jezusa: Łk 6,7; 14,1. b. Og., czatować, czyhać, szukać okazji: Łk 20,20. 2. Strzec, pilnować czegoś, med. z acc.; cz. ludzi: Dz 9,24. 3. Przestrzegać, zachowywać coś, med. z acc.; cz. ludzi: Ga 4,10 o przestrzeganiu pewnych pór. [6]

παρατήρησις, ή; -εως (παρά —> 3719, τηρέω —> 4944; -σις), upilnowanie; obserwacja: Łk 17,20 ουκ έρχεται ή βασιλεία τοϋ θεοϋ μετά παρατηρήσεως, królestwo Boga nie przychodzi w sposób dostrzegalny. [1]

παρατίθημι (παρά —> 3719, τίθημι —» 4948), fut. act. παραθήσω, aor. act. παρέθηκα, aor. med. παρεθέμην, kłaść obok, umieszczać przed; przedkładać, przedstawiać; przekazywać, powierzać; kłaść pod opiekę, polecać kogoś; przedstawiać, wykazywać, dowodzić. I. Act.

1. Kłaść przed kimś, podawać komuś, z dat.; cz. ludzi: Mk 6,41; 8,6a,b.7; Łk 9,16; 10,8(pass.); 11,6; Dz 16,34 π. τράπεζαν, dosł. stawiać stół przed kimś, stąd zastawiać stół; 1 Kor 10,27(pass.).

2. Przedkładać, przedstawiać coś w nauczaniu, z acc.; cz. Jezusa: Mt 13,24. 31. II. Med. 1. Przekazywać, powierzać. a. Powierzać coś komuś, τί τινι. a. Cz. ludzi: 1 Tm 1,18; 2 Tm 2,2. β. Nieosobowo: Łk 12,48. b. Składać pod opiekę, powierzać, polecać kogoś komuś, τινά τινι. a. Cz. Jezusa: Łk 23,46. β. Cz. ludzi: Dz 14,23; 20,32; 1 Ρ 4,19. 2. Przedstawiać, wykazywać, dowodzić, że, z δτι: Dz 17,3; 28,23v.l. z acc. [19]

παρατυγχάνω (παρά —> 3719, τυγχάνω —> 5031), przypadkiem znaleźć się obok; oi παρατυγχάνοντες, znajdujący się przypadkowo; spotykani przypadkiem: Dz 17,17. [1]

παραυτίκα, adv. (παρά ^3719, αΰ—»817*),

zaraz, bezpośrednio, na miejscu; τό παραυτίκα έλαφρόν, bezpośrednio dostępna lekkość; szybko przemijająca lekkość: 2 Kor 4,17. [1]

παραφέρω (παρά —> 3719, φέρω —► 5193), aor. act. παρήνεγκα, unosić, porywać; zabierać, oddalać coś. 1. Dosł. unosić, porywać coś, z acc.: Jud 12(pass.). 2. Met., wprowadzać w błąd, sprowadzać na manowce; pass. dawać się sprowadzać na manowce: Hbr 13,9(pass.). 3. Zabierać, oddalać coś od kogoś, τι από τίνος; cz. Boga Ojca: Mk 14,36; Łk 22,42. [4]

παραφρονέω (παρά —► 3719, φρήν —> 5273; -έω), postradać zmysły, tracić rozsądek; być obłąkanym: 2 Kor 11,23. [1]

παραφρονία, ή; -ας (παρά —> 3719, φρήν —> 5273; -ία), postradanie zmysłów, obłęd: 2 Ρ 2,16. [1]

*

παραφροσύνη, ή; -ης (παρά —► 3719, φρήν —> 5273; -σύνη), postradanie zmysłów, obłęd: 2 Ρ 2,16v.l.

παραχειμάζω (παρά—»3719, χεϊμα-+5340*_; -άζω), fut. act. παραχειμάσω, aor. act. παρεχείμασα, perf. act. παρακεχείμακα, spędzać zimę, zimować, przezimować: Dz 27,12; 28,11; 1 Kor 16,6; Tt 3,12. [4]

παραχειμασία, ή; -ας (παρά —► 3719, χεΐμα —► 5340*; -ία), spędzanie zimy, przezimowanie: Dz 27,12. [1]

*

παραχράομαι (παρά —> 3719, χρή —> 5382), używać niewłaściwie, nadużywać: 1 Kor 7,31v.l.

παραφέρω / 3784

παραχρήμα, adv. (παρά —► 3719, χρή —> 5382), 2 miejsca, zaraz, natychmiast: Mt 21,19.20; Łk 1,64; 4,39; 5,25;

8,44.47.55; 13,13; 18,43; 19,11; 22,60; Dz 3,7; 5,10; 12,23; 13,11; 16,26.33; 22,29v.l. [18]

πάρδοΛις, ή; -εως, pantera, lampart: Αρ 13,2. [1]

παρεδρεύω (παρά —> 3719, έδραϊος: έζομαι —» L480*; -εύω), być przy czymś, czuwać przy czymś; zajmować się czym, z dat.: 1 Kor 9,13. [1]

πάρειμι (παρά —> 3719, ειμί —► 1505), imperf. act. παρή i παρήμην, fut. med. παρέσομαι, być przy czymś, έπί τίνος; być u kogoś, πρός τινα; być obecnym; perfektywnie przybyć, nadejść, zwłaszcza gdy określony jest cel lub kierunek przybycia, do kogoś, εις τινα; παρών, obecny. 1. Cz. Jezusa: J 11,28. 2. Cz. ludzi: Mt 26,50; Łk ll,6v.l.; 13,1; Dz 10,21.33; 12,20; 17,6; 24,19; 1 Kor 5,3a,b; 2 Kor 10,2.11; 11,9; 13,2.10; Ga 4,18.20. 3. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 17,8. 4. Cz. rzeczy: J 7,6; Kol 1,6; 2 Ρ 1,9 w składni dat. possessivus; 1,12. 5. Subst., προς τό παρόν, doraźnie, chwilowo: Hbr 12,11; τα παρόντα, rzeczy obecne; to, co się ma: 13,5. [24]

παρεισάγω (παρά —► 3719, εις —> 1513, άγω —> 72), fut. act. παρεισάξω, wprowadzać coś, z acc.: 2 Ρ 2,1. [1]

παρείσακτος, -ον; -ου (παρά —> 3719, εις —> 1513; άγω —> 72; -τος), wprowadzony potajemnie, przemycony: Ga 2,4. [1]

παρεισδύω (παρά —+ 3719, εις —> 1513, δύω —> 1425*), aor. act. παρεισέδυσα, wślizgiwać się, przenikać skrycie, wkradać się: Jud 4. [1]

468

παρεισέρχομαι (παρά —> 3719, εις —> 1513, έρχομαι —» 2062), aor. act. παρεισήλ-

469

3805 / παρέχω

θον, wchodzić: Rz 5,20; wchodzić ze złymi intencjami, wchodzić podstępnie, wkradać się, wślizgiwać się: Ga 2,4. [2]

παρεισφέρω (παρά —> 3719, είς —> 1513, φέρω —5193 ·י), aor. act. παρεισήνεγκα, wnosić ponadto; dokładać; π. σπουδήν, dokładać starań: 2 Ρ 1,5. [1]

παρεκτός, adv. (παρά —> 3719, έκ —> 1529), oprócz, z wyjątkiem, poza. 1. Jako niewłaściwy przyimek z gen.: Mt 5,32; 19,9v.l.; Dz 26,29. 2. W subst. χωρις των παρεκτός, oprócz (cierpień) będących poza, pomijając zewnętrzne (cierpienia), nie licząc zewnętrznych (cierpień): 2 Kor 11,28. [3]

παρεμβάλλω (παρά —> 3719, έν —> 1720, βάλλω —> 900), fut. act. παρεμβαλώ, wstawiać; ustawiać coś, z acc.: Łk 19,43. [1]

παρεμβολή, ή; -ής (παρά —> 3719, έν —> 1720, βάλλω —> 900; -ή), termin wojskowy, obóz warowny, obóz; koszary, warownia; szyk bojowy, hufiec, zastęp. 1. Obóz warowny, obóz: Hbr 13,11.12v.l.l3; Ap 20,9. 2. O miejscu postoju oddziałów rzymskich w Jerozolimie, koszary, kwatera główna, warownia: Dz 21,34.37; 22,24; 23,10. 16.32; 28,16v.l. 3. Szyk bojowy, hufiec, zastęp: Hbr 11,34. [10]

παρενοχλέω (παρά —► 3719, έν —> 1720, όχλος: έχω (II) —> 2189*; -έω), niepokoić, stawiać przeszkodę, przeszkadzać komuś, z dat.: Dz 15,19. [1]

παρεπίδημος, -ον; -ου (παρά —> 3719, επί —-> 1909, δήμος —> 1211), przebywający w obcym miejscu; ο π., obcokrajowiec, zesłaniec, przybysz, gość: Hbr 11,13; 1 Ρ 1,1; 2,11. [3]

παρέρχομαι (παρά —► 3719, έρχομαι —> 2062), fut. med. παρελεύσομαι, aor. act. παρήλθον, perf. act. παρελήλυθα, iść obok, przechodzić, omijać; mijać, upływać; przemijać, ginąć; pomijać, zaniedbywać, obchodzić, przekraczać; przychodzić, dochodzić, wchodzić. I. Iść obok, przechodzić bokiem; omijać kogoś, z acc. 1. Dosł. a. Cz. Jezusa: Mk 6,48; Łk 18,37. b. Cz. ludzi: Mt 8,28. c. Cz. czasu, mijać, upływać: Mt 14,15; Dz 27,9; ,1 Ρ 4,3. 2. Met. a. Przemijać w sensie przestać istnieć, ginąć, a także tracić znaczenie, stawać się nieważnym, a. Cz. ludzi: Mt 24,34; Mk 13,30; Łk 21,32; Jk 1,10. β. Cz. rzeczy: Mt 5,18a,b; 24,35a,b; Mk 13,31a,b; Łk 16,17; 21,33a,b; 2 Kor 5,17; 2 Ρ 3,10. b. Pomijać, zaniedbywać, obchodzić, przekraczać coś, z acc.; cz. ludzi: Łk 11,42; 15,29. c. O cierpieniu lub nieszczęściu, przechodzić bokiem, omijać kogoś, από τίνος: Mt 26,39.42; Mk 14,35. II. Przechodzić poprzez jakąś krainę, z acc.; cz. ludzi: Dz 16,8; 17,15v.l. III. Przychodzić, dochodzić, wchodzić; cz. ludzi: Łk 12,37; 17,7; Dz 24,7. [30]

πάρεσις, ή; -εως (παρά —> 3719, Ιημι —>2413*; -σις), darowanie, odpuszczenie, umorzenie czegoś, z gen.: Rz 3,25. [1]

παρέχω (παρά —> 3719, έχω —> 2189), imperf. act. παρεΐχον, fut. med. παρέξομαι, aor. act. παρέσχον, podawać, użyczać; dostarczać, dawać; powodować, sprawiać. 1. Act. a. Podawać, użyczać czegoś komuś, τί τινι; cz. ludzi: Łk 6,29. b. Dawać, dostarczać; okazywać coś komuś, τί τινι. a. Cz. Boga (Ojca): Dz 17,31; 1 Tm 6,17. β. Cz. ludzi: Dz 22,2 π. ήσυχίαν, uciszać się; 28,2. C. Powodować, sprawiać, czynić, przynosić coś komuś, τί τινι. a. Cz.

ludzi: Mt 26,10; Mk 14,6; Łk 11,7; 18,5; Dz 16,16; Ga 6,17. β. Cz. rzeczy: 1 Tm 1,4. 2. Med. a. Π. εαυτόν τι, okazywać siebie jakimś; cz. ludzi: Tt 2,7. b. Przyznawać coś komuś, udzielać czegoś komuś, τί τινι. a. Cz. Jezusa: Łk 7,4. β. Cz. ludzi: Kol 4,1. c. Dostarczać, dawać coś komuś, τί τινι; cz. ludzi: Dz 19,24. [16]

παρηγορία, ή; -ας (παρά —> 3719, αγορά: άγείρω —> 35*; -ία), przemawianie do kogoś; ukojenie, pocieszenie, pociecha: Kol 4,11. [1]

παρθενία, ή; -ας, panieństwo: Łk 2,36.

—> 3808. [1]

παρθένος, ή; -ου, dziewica, panna. 1. O kobietach, a. O Maryi: Mt 1,23; Łk

1. 27a,b. b. O innych kobietach: Mt 25,1.7.11; Dz 21,9; 1 Kor 7,25.28.34. 36.37.38. 2. O mężczyznach, ό π.: Ap 14,4. 3. Met. o Kościele: 2 Kor

2. 2. [15] 3807.

Πάρθος, ό; -ου, Part, mieszkaniec Partii: Dz 2,9. [1]

παρίημι (παρά —> 3719, ^־ίημι —> 2413*), aor. act. παρήκα, perf. pass.· παρεΐμαι.

1. Act., pomijać, zaniedbywać, lekceważyć coś, z acc.: Łk 11,42. 2. Pass., być osłabionym: Hbr 12,12. [2]

*

παριστάνω (παρά —► 3719, ΐστημι —» 2463), późniejsza forma zam. παρίστημι

—» 3811.

παρίστημι (παρά —> 3719, !στημι —> 2463), później także παριστάνω, fut. act. παραστήσω, aor. act. παρέστησα, aor.

2. παρηγοριά / 3806

   
   παρέστη ν, perf. act. παρέστηκα, plusą. act. παρειστήκειν, stawiać przed, wystawiać, przedstawiać, pokazywać; oddawać, ofiarowywać; wzbudzać, wy­woływać; wykazywać, dowodzić; zbliżać się, przystępować, przychodzić, przybywać, nadchodzić; stawać przy kimś, wspierać. I. Trans., także z podwójnym acc. 1. Wystawiać do czyjejś dyspozycji, oddawać, dostarczać, ofiarowywać kogoś lub coś komuś, τί τινι.

   1. Cz. Boga (Ojca): Mt 26,53. b. Cz. ludzi: Dz 23,24; Rz 6,13a,b.l6.19a,b. 2. Przedstawiać, pokazywać coś komuś, τί τινι. a. Cz. Jezusa: Dz 1,3.

   2. Cz. Maryi i Józefa: Łk 2,22. C. Cz. innych ludzi: Dz 9,41; 23,33; 2 Kor 11,2. 3. Wzbudzać, wywoływać, sprawiać coś komuś, τί τινι. a. Cz. Boga (Ojca): Kol 1,22. b. Cz. Jezusa: Ef 5,27. c. Cz. ludzi: Kol 1,28; 2 Tm 2,15. 4. Jako termin liturgiczny, ofiarowywać, składać w ofierze coś jako coś, z podwójnym acc.; cz. ludzi: Rz 12,1. 5· Jako termin prawniczy, przyprowadzać kogoś przed kogoś, stawiać kogoś przed kimś, τινά τινι. a. Cz. Boga (Ojca): 2 Kor 4,14. b. Cz. rzeczy: 1 Kor 8,8. 6. Wykazywać, dowodzić, przedstawiać coś, ze zdaniem dopełnieniowym; cz. ludzi: Dz 24,13. II. Intrans. 1. Jako praes., fut. lub aor. a. Zbliżać się, przystępować, przychodzić do kogoś lub czegoś, z dat. a. Cz. ludzi: Dz 9,39; 27,24; Rz 14,10; 2 Tm subskrypcja, β. Cz. aniołów: Dz 27,23. b. O przybliżaniu się z wrogimi zamiarami, przybliżać się, występować; cz. ludzi: Dz 4,26. C. Stanąć, stać przy kimś, wspierać kogoś, pomagać komuś, z dat. a. Cz. Boga: 2 Tm 4,17. β. Cz. ludzi: Rz 16,2. 2. Jako ■perf. lub plusą.

      1. Stawać (obok), stać (obok), być obecnym przy kimś, z dat. a. Cz. ludzi: Mk 14,47.69.70; 15,35.39; Łk 19,24; J 18,22; 19,26; Dz 4,10; 23,2. 4. β. Cz. aniołów: Łk 1,19; Dz 1,10.

      2. 470

         O jakimś czasie, przybyć, nadejść: Mk 4,29. [41]

471

3827 / παρουσία

Παρμενάς, ό; -a, acc. -av, Parmenas, jeden z siedmiu diakonów: Dz 6,5. [1]

πάροδος, ή; -ου (παρά —> 3719, όδός —> 3471), przejście: 1 Kor 16,7. [1]

παροικέω (παρά —> 3719, οίκος —> 3498; -έω), aor. act. παρώκησα. 1. Mieszkać (jako obcy); przybywać (jako obcy); być przybyszem gdzieś, z acc. Łk 24,18. 2. Przenosić się dokądś, εις τι: Hbr 11,9. [2]

παροικία, ή; -ας (παρά —> 3719, οίκος —> 3498; -ία), zamieszkiwanie (w obcym kraju), pobyt (na obczyźnie). 1. Dosł.: Dz 13,17. 2. Met.: 1 Ρ 1,17. [2]

πάροικος, -ον; -ου (παρά —> 3719, οίκος־ -ος), mieszkający obok; obcy, cudzoziemski; δ π., obcy, cudzoziemiec, przybysz, wygnaniec, gość. 1. Dosł.: Dz 7,6.29. 2. Met.: Ef 2,19; 1 Ρ 2,11. [4]

παροιμία, ή; -ας (παρά —» 3719, οϊμος —> 3503***; -ία). 1. Przysłowie: 2 Ρ 2,22. 2. Zagadka, enigmat, przypowieść: J 10,6; 16,25a,b.29. [5]

πάροινος, -ον; -ου (παρά —> 3719, οίνος —> 3505; -ος), oddany pijaństwu, chętny do pijaństwa: Tm 3,3; Tt 1,7. [2]

παροίχομαι (παρά —» 3719, οιχομαι —> 3509*), perf. med. παρώχημαι, przemijać, przechodzić: Dz 14,16. [1]

παρομοιάζω (παρά —> 3719, όμοιος: δμός —3549 יי*; -άζω), być podobnym do

czegoś, z dat.: Mt 23,27. [1]

παρόμοιος, -ον; -ου lub o trzech zakonczeniach z żeńską formą -a; -ας (παρά —> 3719, όμοιος: όμός —► 3549*), zupełnie podobny, podobny: Mk 7,8ν.1.13. [1]

παροξύνομαι (παρά —► 3719, οξύς —> 3568; -ύνω), czynić się ostrym, gwałtownym; zżymać się, oburzać się, unosić się gniewem: Dz 17,16; 1 Kor 13,5. [2]

παροξυσμός, ό; -οϋ (παρά —> 3719, όξύς —> 3568; -σμός), uczynienie (się) ostrym, gwałtownym. 1. Pobudzenie, wzmożenie: Hbr 10,24. 2. Rozdrażnienie, uniesienie się gniewem: Dz 15,39. [2]

*

παροράω (παρά —> 3719, όράω —> 3584), aor. act. παρεΐδον, nie patrzeć, nie zwracać uwagi na coś, pomijać coś, z acc.; cz. Boga: Dz 17,30v.l,

παροργίζω (παρά —+ 3719, οργή —> 3585; -ίζω), fut. act. παροργιώ, wywoływać gniew w kimś, złościć, drażnić kogoś, z acc. 1. Cz. Boga: Rz 10,19. 2. Cz. ludzi: Ef 6,4; Kol 3,21v.l. [2]

παροργισμός, ό; -οϋ (παρά —> 3719, οργή —> 3585; -σμός), rozdrażnienie, rozgniewanie: Ef 4,26. [1]

παροτρύνω (παρά —»■ 3719, ότρύνω: ότραλέως —► 3629*), aor. act. παρώτρυνα, podżegać, poganiać, pobudzać, zachęcać kogoś: Dz 13,50. [1]

παρουσία, ή; -ας (παρά —> 3719, ειμί —► 1505; -ία), obecność; przyjście, przybycie; objawienie się. 1. Obecność; o obecności ludzi: 1 Kor 16,17; ; 2 Kor 10,10; Flp 2,12. 2. Przybycie, przyjście; objawienie się. a. O zwyczajnym przybyciu ludzi: 2 Kor 7,6.7; Flp 1,26. b. O paruzji w Dniu Ostatnim, a. O przybyciu Jezusa: Mt 24,3.27.37.39; 1 Kor l,8v.l.; 15,23; 1 Tes 2,19; 3,13; 4,15; 5,23; 2 Tes 2,1.8; Jk 5,7.8; 2 Ρ 1,16 możliwe o pierwszym przybyciu przez wcielenie; 3,4; 1 J 2,28. β. O

samym ״Dniu Boga": 2 Ρ 3,12. γ. O przybyciu szatana: 2 Tes 2,9. [24]

παροψίς, ή; -ίδος (παρά —> 3719, όψον —> 3676*), półmisek: Mt 23,25.26v.l. [1]

παρρησία, ή; -ας (πάς —> 3831, ειρω —> 1512* wykaz miejsc pod hasłem λέγω —> 2996; -ία), etym. mówienie wszystkiego; stąd szczerość, otwartość; śmiałość, odwaga. 1. W stosunku do swoich myśli i przekonań, szczerość, otwartość: 2 Kor 3,12; dat. παρρησία lub wyrażenia przyimkowe έν παρρησία, μετά παρρησίας jako przysłówki, otwarcie, szczerze: Mk 8,32; J 7,13; 10,24; 11,14; 16,25.29; Dz 2,29. 2. W stosunku do odbiorców mowy, otwartość, jawność; tylko w wyrażeniach przyimkowych, έν παρρησία, μετά παρρησίας oraz sam dat. w funkcji przysłówka, publicznie, jawnie, otwarcie: J 7,4.26; 11,54; 18,20; Dz 14,19v.l.; 28,31; Flp 1,20; Kol 2,15. 3. Śmiałość, odwaga, a. W stosunku do ludzi: Dz 4,13; 2 Kor 7,4; Flm 8; w wyrażeniach przyimkowych, μετά παρρησίας, έν παρρησία, odważnie, śmiało: Dz 4,29.31; 6,10v.l.; 16,4v.l.; Ef 6,19. b. W stosunku do Boga: Ef 3,12; 1 Tm 3,13; Hbr 3,6; 4,16 μετά παρρησίας, 2 ufnością, ufnie; 10,19.35; 1 J 2,28; 3,21; 4,17; 5,14. [31]

παροψίς / 3828

παρρησιάζομαι (πάς —> 3831, εΐρω —> 1512* wykaz miejsc pod hasłem λέγω —> 2996; -άζω), imperf. med. έπαρρησιάζομαι, aor. med. έπαρρησιασάμην, etym. mówić wszystko; stąd znaczenia pochodne. 1. Mówić otwarcie, przemawiać śmiało, wyrażać się śmiało, mówić odważnie, mówić śmiało; cz. ludzi: Dz 9,27.28; 13,46; 14,3; 18,26; 19,8; 26,26; Ef 6,20. 2. Nabierać odwagi, odważać się; cz. ludzi: 1 Tes 2,2. [9]

3831

472

πας, πάσα, πάν; παντός, πάσης, παντός, każdy, cały, wszystek, wszelki, kto bądź. 1. Jako przymiotnik, a. Z rzeczownikiem sing. bez rodzajnika. a. Separatywnie dla uwydatnienia jednostki danego rodzaju osób lub rzeczy, oznaczonych przez rzeczownik, każdy, np. πάν δένδρον, każde drzewo: Mt 3,10; πάν άρσεν, każdy potomek męski: Łk 2,23; πάντα άνθρωπον, każdego człowieka: J 1,9; z zaprzeczeniem przy orzeczeniu, żaden, np. ούκ αν έσώθη πάσα σάρξ, nie ocalałoby żadne ciało: Mk 13,20; ούκ άδυνατήσει πάν ρήμα, nie będzie bez mocy żadne słowo: Łk 1,37. β. Reprezentatywnie dla oznaczenia przynależności wszystkich osób lub rzeczy jakiegoś gatunku do danego rodzaju, określonego przez rzeczownik, każdy, wszelki, np. θεραπεύων πάσαν νόσον, lecząc każdą chorobę, w sensie lecząc wszystkie choroby: Mt 4,23; aπό παντός έθνους, z każdego narodu, w sensie ze wszystkich narodów: Dz 2,5; έπί πάσαν άσέβειαν, na wszelką bezbożność: Rz 1,18. γ. Każdy, jakikolwiek, jaki bądź, np. παρακαλεΐν τους έν πάση θλίψει, pocieszać znajdujących się w jakimkolwiek ucisku: 2 Kor l,4b; περιφερόμενοι παντί άνέμω, unoszeni każdym wiatrem: Ef 4,14; μη παντ'ι πνεύματι πιστεύετε, nie wierzcie jakiemu bądź duchowi: 1 J 4,1. δ. O najwyższym stopniu czegoś, o pełni czegoś, cały, wszystek, pełny, najwyższy, np. μετά πάσης επιταγής, z całym naciskiem: Tt 2,15; πάσαν χαράν ήγήσασθε, za najwyższą radość uznajcie: Jk 1,2; σπουδήν πάσαν παρεισενέγκαντες, dołożywszy całej gorliwości: 2 Ρ 1,5. ε. O całości jakiegoś miasta, krainy, grupy ludzi itp., cały, wszystek, np. πάσα 'Ιεροσόλυμα, cała Jerozolima: Mt 2,3; πάς οίκος Ισραήλ, cały dom Izraela: Dz 2,36; πάς Ισραήλ,

473

3832 / πάσχα

cały Izrael: Rz 11,26. b. Z rzeczownikiem pl. bez rodzajnika, wszyscy, np. πάντες άνθρωποι, wszyscy ludzie: 1 Kor 7,7; πάντες άγγελοι, wszyscy aniołowie: Hbr 1,6. C. Z rzeczownikiem sing. z rodzajnikiem; w szyku orzeczenia, to znaczy przed rodzaj nikiem lub po rodzajniku i rzeczowniku, a. Cały, wszystek, np. έν παντί τω κόσμω, na całym świecie: Kol 1,6; παντί τω λαω, całemu ludowi: Hbr 9,19b; την έξουσίαν [... ] πάσαν, całą władzę: Ap 13,12. β. Każdy, wszelki, np. έπί πάση τή θλίψει, w każdym ucisku: 2 Kor l,4a; έπί πάση τή μνεία, przy każdym wspomnieniu: Flp 1,3; έπί πάση τή ανάγκη, we wszelkiej potrzebie: 1 Tes 3,7. γ. Z subst. participium lub z zaimkiem względnym, każdy (kto); neutr., wszystko (co), np. πάν δ τι έάν ποιήτε, wszystko, cokolwiek czynicie: Kol 3,17; πάς ό όνομάζων, każdy, kto wzywa: 2 Tm 2,19; πάς ό μετέχων, każdy, kto ma udział: Hbr 5,13. d. Z rzeczownikiem pl. z rodzajnikiem; w szyku orzeczenia, wszyscy, a. Z rzeczownikiem właściwym, np. ol άδελφοί πάντες, wszyscy bracia: 2 Tm 4,21; έν πάσαις ταϊς όδοΐς, na wszystkich drogach: Jk 1,8; πάσαι al φυλαί, wszystkie plemiona: Ap l,7b. β. Z subst. imiesłowem, wszyscy (którzy); wszystko (co), np. πάντες οί κακώς έχοντες, wszyscy źle się mający: Mt 4,24; πάντες ol άκούσαντες, wszyscy, którzy usłyszeli: Łk 1,66; πάντα τά έρχόμενα, wszystko, co nadchodzi: J 18,4. γ. Z subst. wyrażeniami przyimkowymi, z dom. όντες (όντα), np. πάσιν τοις εις μακράν, dla wszystkich (będących) daleko: Dz 2,39; πάντες 01 έξ Ισραήλ, wszyscy (pochodzący) z Izraela: Rz 9,6; πάντες 01 έν τή 'Ασία, wszyscy (będący) w Azji: 2 Tm 1,15. e. Z zaimkiem, a. Z zaimkiem osobowym pl., wszyscy, np. υπέρ πάντων ύμών, za was

wszystkich: Flp l,4b; περί πάντων 6μών, za was wszystkich: 1 Tes 1,2; μετά πάντων ύμών, z wami wszystkimi: 2 Tes 3,16c. β. Z zaimkiem wskazującym pl., wszyscy, wszystkie, np. έπΐ πάσιν τούτοις, na te wszystkie (rzeczy): Kol 3,14; περί πάντων τούτων, co do wszystkich tych rzeczy: 1 Tes 4,6; ούτοι πάντες, ci wszyscy: Hbr 11,13. γ. Πάντες δσοι, wszyscy, którzy; πάντα δσα, wszystko, co, np. Mt 7,12; Mk 11,24; Łk 18,12. f. Πάς i πάντες w szyku przydawki. a. Sing., cały, wszystek, np. τον πάντα χρόνον, cały czas: Dz 20,18; ό πάς νόμος, całe prawo: Ga 5,14. β. Pl., wszyscy, np. ol πάντες άνδρες, wszyscy mężczyźni: Dz 19,7; 01 πάντες άγιοι, wszyscy święci: Rz 16,15; οί πάντες άδελφοί, wszyscy bracia: Ga 1,2. 2. Rzeczownikowo, a. Bez rodzajnika. a. Πάς, każdy, np. Łk 16,16. β. Έν παντί, we wszystkim, np. 1 Kor 1,5; 2 Kor 4,8; Ef 5,24. γ. Πάντες, πάσαι, wszyscy, wszystkie, np. Mt 10,22; Mk 1,37; Łk 1,63. δ. Πάντα, wszystkie (rzeczy), wszystko, np. J 1,3; Rz 9,5; 1 Kor 2,10; acc. w funkcji przysłówka, pod każdym względem, we wszystkim, całkowicie, zupełnie, np. Dz 20,35; 1 Kor 9,25b; 10,33; w wyrażęniach przyimkowych, np. εις πάντα, we wszystkim: 2 Kor 2,9; έν πάσιν, na wszelki sposób, pod każdym względem, we wszystkim: Ef l,23b; προ πάντων, przede wszystkim: Jk 5,12; περί πάντων, na wszelki sposób: 3 J 2. b. Z rodzajnikiem. a. Οί πάντες, wszyscy, np. Mk 14,64; Rz ll,32a,b; 1 Kor 9,22. β. Ta πάντα, wszystko, wszystkie (rzeczy), np. 2 Kor 4,15; Ga 3,22; Ef 1,10. [1244f] 534 3702 3702* 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3829 3830.

3832

πάσχα, τό; nieodm., wyraz aramejski, Pascha. 1. Pascha, (święta) Paschy,

rozpoczynające się wieczorem 14 dnia miesiąca nisan (kwiecień): Mt 26,2; Mk 14,1; Łk 2,41; 22,1; J 2,13.23; 6,4; ll,55a,b; 12,1; J 13,1; 18,39; 19,14; Dz 12,4. 2. Pascha, baranek paschalny; w tym met. o Chrystusie: Mt 26,17; Mk 14,12a,b.l4; Łk 22,7. 11.15; J 18,28; 1 Kor 5,7 met. o Chrystusie. 3· Pascha, wieczerza paschalna: Mt 26,18.19; Mk 14,16; Łk 22,8.13; Hbr 11,28. [29]

3833

πάσχω / 3833

πάσχω, aor. act. έπαθον, perf. act. πέπονθα, doświadczać, doznawać czegoś dobrego lub złego. I. O doznawaniu czegoś wielkiego, dobrego; cz. ludzi: Ga 3,4 ale możliwe też znaczenie II 2. II. O doznawaniu czegoś przykrego, cierpieć, znosić coś, z acc.; doznawać przykrości. 1. O cierpieniach fizycznych, o znoszeniu tortur ciała. a. Og. cierpieć, także w sensie umierania, bycia zabijanym, a. Cz. Jezusa: Łk 22,15; 24,46; Dz 1,3; 3,18; 17,3; Hbr 2,18; 9,26; 1 Ρ 2,23. β. Cz. ludzi: 1 Ρ 2,20; 3,17. γ. Cz. rzeczy: 1 Kor 12,26. b. Z okolicznikami. a. Cz. Jezusa: Mt 17,12 π. υπό τίνος, cierpieć z czyjejś strony, od kogoś; Hbr 13,12 π. έξω τής πύλης, cierpieć poza bramą; 1 Ρ 2,21 π. ύπέρ τίνος, cierpieć za kogoś, dla kogoś; 3,18 π. περί τίνος, cierpieć za coś; 4,la π. σαρκί, cierpieć w ciele. β. Cz. ludzi: Mt 17,15 κακώς π., bardzo cierpieć; Flp 1,29 i 2 Tes 1,5 π. υπέρ τίνος, cierpieć dla kogoś, za kogoś; 1 Ρ 2,19 π. αδίκως, cierpieć niesprawiedliwie; 3,14 π. δια δικαιοσύνην, cierpieć dla sprawiedliwości; 4,lb π. σαρκί, cierpieć w ciele; 4,15 π. ως τις, cierpieć jako ktoś; 4,19 π. κατά τό θέλημα τοϋ θεοϋ, cierpieć zgodnie ζ wolą Boga; 5,10 ολίγον π., nieco, trochę cierpieć. 2. W szerszym znaczeniu o cierpieniach psychicznych, moralnych i fizycznych, cierpieć, zno­sić (udrękę, przykrość, szkodę); znosić coś, z acc. a. Cz. Jezusa: Mt 16,21; Mk 8,31; 9,12; Łk 9,22; 17,25; 24,26; Hbr 5,8. b. Cz. ludzi: Mt 27,19; Mk 5,26; Łk 13,2; Dz 9,16; 28,5; 2 Kor

1. 6; 1 Tes 2,14; 2 Tm 1,12. c. Cz. anioła Kościoła: Ap 2,10. [42] 2541 2542

3241 3540 3681 3682 3683 3872 3873 4109 4179 4636 4694 4695 4700.

Πάταρα, τά; -ων, Patara, miasto portowe w Licji: Dz 21,1. [1]

πατάσσω, fut. act. πατάξω, aor. act. έπάταξα, uderzać, bić, ugodzić. 1. Dosł.

1. O lekkim trąceniu, trącać, uderzać w coś, z acc.; cz. anioła: Dz 12,7.

2. O zadawaniu ciężkiej rany komuś, z acc., uderzać, ugodzić; cz. ludzi: Mt 26,51; Łk 22,49.50. c. Ugodzić w sensie zabijać kogoś, z acc. a. Cz. Boga (Ojca): Mt 26,31; Mk 14,27. β. Cz. ludzi: Dz 7,24. 2. Met., ugodzić, porazić kogoś, coś, z acc. a. Cz. Jezusa: Ap 19,15. b. Cz. anioła: Dz 12,23.

3. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap

   2. 6. [10]

πατέω, fut. act. πατήσω, aor. pass. έπατήθην, deptać, tratować; stąpać, chodzić. I. Trans. 1. Dosł. a. Deptać w sensie ugniatać coś (nogami), z acc. a. Cz. Jezusa, Syna Bożego: Ap 19,15

• met. β. Pass. bez agensa: Ap 14,20

• met. b. Deptać, tratować coś, z acc.; cz. ludzi: Łk 21,24(pass.); Ap 11,2. 2. Intrans. Stąpać, chodzić po czymś, επάνω τινός: Łk 10,19. [5]

πατήρ, ό; πατρός, ojciec.

474

Α. Ο Bogu. I. Ojciec Jezusa Chrystusa, Syna. 1. W wypowiedzi Boga (Ojca): Hbr 1,5. 2. W wypowiedziach Jezusa, a. Przydawkowe określenia Boga jako Ojca Jezusa Chrystusa, Syna. a. Określenia rzeczownikowe;

jako przydawka rzeczowna (użyta w tym samym przypadku co podmiot): ό θεός, Bóg: J 6,27; κύριος, Pan nieba i ziemi: Mt 11,25; Łk 10,21a. β. Określenia przymiotnikowe: άγιος, święty: J 17,11; δίκαιος, sprawiedliwy: J 17,25; ούράνιος, niebieski: Mt 15,13; 18,35. γ. Wyrażenia przyimkowe w funkcji przydawki: ό π. ό έν (τοις) ούρανοΐς, Ojciec (będący) w niebie: Mt 7,21; 10,32.33; 12,50; 16,17; 18,10.19. δ. Określenia zaimkowe: ó π. αύτοϋ, Ojciec Jego (Jezus sam o sobie): Mt 16,27; Mk 8,38; ό π. μου, Ojciec mój: Mt 7,21; 10,32.33; ll,27a; 12,50; 15,13; 16,17; 18,10.19. 35; 20,23; 25,34; 26,29.39.42.53; Łk 2,49; 10,22a; 22,29; 24,49; J 2,16; 5,17. 43; 6,32.40; 8,19b,c.49.54; 10,18.25.37; 14,2.7.23; 15,1.10.15.23.24; 20,17b; Ap 2,28; 3,5.21. ε. Określenia imiesłowowe: ό ζών πατήρ, żyjący Ojciec: 6,57a; μένων, trwający w Chrystusie: 14,10c; ό πέμψας, który posłał Syna: 5,23b.37; 6,44; 8,16.18; 12,49; 14,24. b. Określenia Boga, jako Ojca Jezusa, uwarunkowane formą przypadka wyrazu πατήρ. a. Nom. ό πατήρ, Ojciec: αγαπά, miłuje Syna, ludzi: J 3,35; 10,17; 14,23; 15,9; αγιάζει, poświęca Syna: J 10,36; αποκαλύπτει, objawia: Mt 16,17; αποστέλλει, posyła Syna: J 5,36b; 6,57a; 10,36; 20,21; γινώσκει, wie, zna coś: Łk 10,22b; J 10,15a; δείκνυσι, ukazuje wszystko Synowi: J 5,20; διατίθεται, przekazuje coś: Łk 22,29; διδάσκει, uczy: J 8,28; δίδωσιν, daje Synowi, ludziom: J 5,22.26.36a; 6,32.37; 12,49; 18,11; δοξάζεται, jest otaczany chwałą: J 14,13; 15,8; έγείρει, wskrzesza umarłych: J 5,21; έλκει, pociąga do siebie ludzi: J 6,44; έντέλλεται, nakazuje Chrystusowi: J 14,31b; έπιγινώσκει, zna Syna: Mt ll,27b; έργάζεται, działa: J 5,17; (έστίν), jest z Chrystusem, jest w Chrystusie: J 8,16;

10,38a; 14,10b.llb; 16,32; έστίν γεωργός, jest rolnikiem: J 15,1; έστίν ό δοξάζων, jest tym, który otacza chwałą Syna: J 8,54; (έστίν) lv, jest jednym z Synem: J 10,30; έστίν μείζων, jest większy od Chrystusa: J 14,28b; έστίν μείζον, jest czymś większym od wszystkich: J 10,29a; έχει, ma coś: J 5,26; 16,15; ζητεί, szuka czcicieli: J 4,23b; ζωοποιεϊ, ożywia umarłych: J 5,21; κρίνει, nie sądzi nikogo: J 5,22; λέγει, mówi coś: J 12,50; μαρτυρεί, świadczy o Synu, daje świadectwo Synowi: J 5,37; 8,18; οΐδεν, wie coś: Mt 24,36; Mk 13,32; πέμπει, posyła Ducha: J 14,26; ποιεί, czyni coś: Mt 18,35; J 14,10c; σφραγίζει, oznacza pieczęcią Syna Człowieczego: J 6,27; τίθησιν, ustanawia coś: Dz 1,7; τιμά, otacza czcią Syna: J 12,26; τις έστιν, kim jest (pytanie): Łk 10,22c; φιλεΐ, miłuje Syna, ludzi: J 5,20; 16,27; φυτεύει, sadzi rośliny: Mt 15,13; nom. w funkcji voc. ό πατήρ, Ojcze: Mt 11,26; Mk 14,36; Łk 10,21b. β. Gen. τοϋ πατρός, Ojca; gen. possessoris, Ojca, (należący do) Ojca, po: βασιλεία, królestwo: Mt 26,29; δόξα, chwała: Łk 9,26; εύλογημένοι, błogosławieni: Mt 25,34; οικία, dom: J 14,2; οίκος, dom: J 2,16; óνομα, imię: Mt 28,19; J 5,43; 10,25; πρόσωπον, oblicze: Mt 18,10; τα τοϋ πατρός, sprawy Ojca: Łk 2,49; χειρ, ręka: J 10,29b; gen. subiectivus, po: έντολή, przykazanie: J 15,10; θέλημα, wola, chcenie: Mt 7,21; 12,50; J 6,40; gen. originis, (pochodzący) od Ojca; po: δόξα, chwała: Mt 16,27; Mk 8,38; έπαγγελία, obietnica: Łk 24,49; έργα, dzieła: J 10,37; λόγος, nauka: J 14,24; gen. zależny od przyimka: έκ τοϋ πατρός, od Ojca, po: (γίνομαι), pochodzić: J 10,32; δίδομαι, być dawanym: J 6,65; έμπροσθεν τοϋ πατρός, przed Ojcem, po: άρνέομαι, zapierać się: Mt 10,33; όμολογέω, przyznawać się: Mt 10,32;

ενώπιον τοϋ πατρός, przed Ojcem, po: όμολογέω, wyznawać: Ap 3,5; μετά τοϋ πατρός, 2: Ojcem, po: καθίζω, zasiadać: Ap 3,21; παρά τοϋ πατρός, u Ojca, od Ojca, po: ακούω, słyszeć: J 6,54; 15,15; γίνομαι, stawać się: Mt 18,19; έκπορεύομαι, wychodzić, pochodzić: J 15,26b; εξέρχομαι, wychodzić: J 16,28a; λαμβάνω, otrzymywać, przyjmować: J 10,18; Ap 2,28; πέμπω, posyłać: J 15,26a; περί τοϋ πατρός, o Ojcu, po: απαγγέλλω, oznajmiać: J 16,25; ύπό τοϋ πατρός, przez Ojca, po: άγαπάομαι, być miłowanym: J 14,21; έτοιμάζομαι, być przygotowywanym: Mt 20,23; παραδίδομαι, być przekazywanym: Mt ll,27a; Łk 10,22a. γ. Dat. τω πατρί, Ojcu; dat. właściwy, po: προσκυνέω, oddawać cześć: J 4,21.23a; dat. zależny od przyimków: έν τω πατρί, w Ojcu, po: ειμί, być: J 10,38b; 14,10a.lla.20; παρά τω πατρί, u Ojca, po: όράω, widzieć: J 8,38a. δ. Acc. τον πατέρα, Ojca; acc. jako dopełnienie bliższe (także podwójny acc.), po: αγαπάω, miłować: J 14,31a; αίτέω, prosić: J 14,16; 15,16; 16,23; βλέπω, widzieć: J 5,19; γινώσκω, znać: J 10,15b; 14,7; 16,3; έπιγινώσκω, znać: Mt ll,27c; ερωτάω, prosić: J 16,26; μισέω, nienawidzić: J 15,23.24; οΐδα, znać: J 8,19b,c; όράω, widzieć: J 6,46a,b; 14,9a; παρακαλέω, prosić: Mt 26,53; τιμάω, czcić: J 5,23a,b; 8,49; acc. zależny od przyimków: δια τον πατέρα, przez Ojca, po: ζώ, żyć: J 6,57b; προς τον πατέρα, przed Ojcem, przed Ojca, do Ojca, po: άναβαίνο), wstępować: J 20,17a,b; έρχομαι, przychodzić: J 14,6; κατηγορέω, oskarżać: J 5,45; πορεύομαι, iść: J 14,12.28a; 16,28b; υπάγω, iść: J 16,10. 17. ε. Voc. πάτερ, Ojcze: Mt 11,25; 26,39.42; Łk 10,21a; 22,42; 23,34.46; J 11,41; 12,27.28; 17,1.5.11.21.24.25. 3. W wypowiedziach ludzi: a. Przydawkowe określenia Boga jako Ojca

Syna, Jezusa Chrystusa; określenia zaimkowe: αύτοϋ, Jego (o Chrystusie): Ap 1,6; 14,1. b. Określenia Boga, jako Ojca Chrystusa, uwarunkowane formą przypadka wyrazu πατήρ. a. Nom. ό πατήρ, Ojciec: δίδωσιν, daje coś: J 13,3; ποΰ έστιν, gdzie jest (pytanie): J 8,19a; jako dopowiedzenie do θεός: 2 Kor l,3a; 11,31; Ef 1,3; 1 Ρ 1,3. β. Gen. τοϋ πατρός, Ojca; gen. possessoris, Ojca, (należący do) Ojca, po: κόλπος, łono: J 1,18; gen. originis, (pochodzący od) Ojca, po δόξα, chwała: Rz 6,4; επαγγελία, obietnica: Dz 1,4; όνομα, imię: Ap 14,1; υΙός, Syn: 2 J 3b; gen. zależny od przyimka: παρά πατρός, od Ojca, po: λαμβάνω, otrzymywać coś: J 1,14; Dz 2,33. γ. Dat. τω πατρί, Ojcu; jako dopowiedzenie do τω θεώ: 1 Kor 15,24; Kol 1,3; Ap

1. 6. δ. Acc. τον πατέρα, Ojca; acc. jako dopełnienie po: δείκνυμι, pokazywać: J 14,8.9b; δοξάζω, uwielbiać: Rz 15,6; λέγω, mówić o Ojcu: J 8,27; w składni podwójnego acc.: J 5,18 o nazywaniu Boga swoim Ojcem; acc. zależny od przyimków: προς τον πατέρα, do Ojca, po: μεταβαίνω, przechodzić: J 13,1. II. Ojciec ludzi. 1. W wypowiedzi Boga (Ojca): 2 Kor 6,18. 2. W wypowiedziach Jezusa, a. Przydawkowe określenia Boga jako Ojca ludzi. a. Określenia przymiotnikowe: ούράνιος, niebieski: Mt 5,48; 6,14.26. 32; 23,9b. β. Wyrażenia przyimkowe w funkcji przydawki: ό π. ό έν κρύπτω, Ojciec (będący) w ukryciu: Mt 6,6a; ό έν τω κρυφαίω, (będący) w ukryciu: 6,18a; ό έν (τοις) ούρανοϊς, (będący) w niebie: 5,16.45; 6,1; 7,11; 18,14; Mk

2. 476

   πατήρ / 3837

   
   25.26; ό έξ ούρανοϋ, Ten z nieba: Łk 11,13. γ. Określenia zaimkowe: ό π. αυτών, Ojciec ich: Mt 13,43 sprawiedliwych; σου, twój: 6,4.6a,b.l8a,b; υμών, wasz: 5,16.45.48; 6,1.8.14.15.26. 32; 7,11; 10,20.29; 18,14; 23,9b; Mk

11,25.26; Łk 6,36; 12,30.32; J 20,17c. δ. Określenia imiesłowowe: ό π. ό βλέπων έν τω κρύπτω, Ojciec widzący w ukryciu: Mt 6,4.6b; ό βλέπων έν τω κρυφαίω, widzący w ukryciu: 6,18b. b. Określenia Boga, jako Ojca ludzi, uwarunkowane formą przypadka wyrazu πατήρ. a. Nom. ό πατήρ, Ojciec: άποδίδωσιν, oddaje za dobry czyn, za modlitwę: Mt 6,4.6b.l8b; άφίησιν, przebacza: 6,14.15; Mk 11,25.26; δίδωσιν, daje coś: Mt 7,11; Łk 11,13; έστίν εις, jest jeden: Mt 23,9b; έστίν οίκτίρμων, jest miłosierny: Łk 6,36; έστίν τέλειος, jest doskonały: Mt 5,48; ευδοκεί, podoba Mu się coś zrobić: Łk 12,32; οΐδεν, wie coś: Mt 6,8.32; Łk 12,30; τρέφει, żywi: Mt 6,26. β. Gen. τοϋ πατρός, Ojca; gen. possessoris, Ojca, (należący) do Ojca, (posiadany przez) Ojca, po: βασιλεία, królestwo: Mt 13,43; gen. originis, (pochodzący od) Ojca, po: πνεϋμα, Duch: 10,20; υίοί, synowie: 5,45; gen. zależny od przyimka: άνευ τοϋ πατρός, bez Ojca, bez woli Ojca, bez przyzwolenia Ojca, po: πίπτομαι, spadać: 10,29; έμπροσθεν τοϋ πατρός, przed Ojcem, po: ειμί, być: 18,14. γ. Dat. τω πατρί, Ojcu; dat. właściwy, po: προσεύχομαι, modlić się do Ojca: Mt 6,6a; φαίνειν, pokazywać coś: 6,18a; dat. zależny od przyimka: παρά τω πατρί, u Ojca, po: έχω, mieć coś: 6,1. δ. Acc. τον πατέρα, Ojca; acc. jako dopełnienie bliższe, po: δοξάζω, chwalić: Mt 5,16; acc. zależny od przyimka: προς τον πατέρα, do Ojca, po: αναβαίνω, wstępować: J 20,17c. ε. Voc. πάτερ, Ojcze: Łk 11,2. 3. W wypowiedziach chrześcijan, a. Przydawkowe określenia Boga, jako Ojca ludzi, a. Określenie rzeczownikowe; poprzez przydawkę dopełniaczową, ό πατήρ των οίκτιρμών, Ojciec miłosierdzia: 2 Kor l,3b. β. Określenie przymiotnikowe: ό π. πάντων, Ojciec wszystkich: Ef 4,6.

γ. Określenia zaimkowe: (ό) π. ήμων, Ojciec nasz: Mt 6,9; Rz 1,7; 1 Kor 1,3; 2 Kor 1,2; Ga 1,3.4; Ef 1,2; Flp 1,2; 4,20; Kol 1,2; 1 Tes 1,3; 3,11.13; 2 Tes 1,1.2; 2,16; Flm 3. δ. Określenie imiesłowowe: ό π. ό άπροσωπολήμπτως κρίνων, Ojciec sądzący bez zwracania uwagi na to, co zewnętrzne: 1 Ρ 1,17. b. Określenia Boga, jako Ojca ludzi, uwarunkowane formą przypadka wyrazu πατήρ. a. Nom. ό πατήρ, Ojciec: jako dopowiedzenie do θεός: (ό) θεός (ό) πατήρ, Bóg, Ojciec: 1 Kor 8,6; Ef 4,6; 1 Tes 3,11; 2 Tes 2,16; nom. ό πατήρ w funkcji voc., Ojcze: Rz 8,15; Ga 4,6. β. Gen. τοϋ πατρός, Ojca; jako dopowiedzenie do (τοϋ) θεοϋ: 1 Kor 1,3; 2 Kor 1,2; Ga 1,3.4; Ef 1,2; Flp 1,2; Kol 1,2; 1 Tes 1,3; 3,13; 2 Tes 1,2; Flm 3. γ. Dat. τω πατρί, Ojcu; jako dopowiedzenie do (τω) θεω: Flp 4,20; 2 Tes 1,1. δ. Acc. τον πατέρα, Ojca; jako dopełnienie bliższe po έπικαλέω, nazywać Ojcem: 1 Ρ 1,17. ε. Voc. πάτερ, Ojcze: Mt 6,9. 4. Według mniemania Żydów: J 8,41b.42. III. Ojciec dusz, π. των πνευμάτων: Hbr 12,19b. IV. Og. o Bogu, Ojciec; także w odróżnieniu od Syna.

1. Przydawkowe określenie Boga jako Ojca: ό π. ό Ικανώσας, Ojciec, który przysposobił kogoś do czegoś: Kol 1,12.

2. Określenia Boga jako Ojca uwarunkowane formą przypadka wyrazu πατήρ. a. Nom. ό πατήρ, Ojciec: άποστέλλει, posyła Syna: 1 J 4,14; δίδωσιν, daje coś: 1 J 3,1. b. Gen. τοϋ πατρός, Ojca; jako dopowiedzenie do θεοϋ: Ga 1,1; Ef 6,23; Flp 2,11; 1 Tm 1,2; 2 Tm 1,2; Tt 1,4; 1 Ρ 1,2; 2 Ρ 1,17; 2 J 3a; gen. subiectivus lub obiectivus, po: ή αγάπη, miłość: 1 J 2,15; gen. zależny od przyimków: έκ τοϋ πατρός, od Ojca, po: ειμί, być, pochodzić: 1 J 2,16; μετά τοϋ πατρός, 2 Ojcem, po: κοινωνία, współuczestnictwo: 1 J 1,3; παρά τοϋ πατρός, od Ojca, po: λαμβάνω, otrzymywać coś: 2 J 4. c. Dat. τω πατρί, Ojcu; jako dopowiedzenie do θεω: Ef 5,20; Kol 3,17; 1 Tes 1,1; Jk '1,27; Jud 1; dat. właściwy, po: εύχαριστέω, dziękować: Kol 1,12; dat. zależny od przyimków: έν τω πατρί, w Ojcu, po: μένω, trwać: 1 J 2,24. d. Acc. τον πατέρα, Ojca; jako dopowiedzenie do κύριον, Pana: Jk 3,9; jako dopełnienie bliższe po: άρνέομαι, nie uznawać: 1 J 2,22; γινώσκω, znać: 1 J 2,14a; έχω, mieć: 1 J 2,23a,b; 2 J 9; acc. zależny od przyimków: προς τον πατέρα, do Ojca, przed Ojcem, u Ojca, po: ειμί, być: 1 J 1,2; έχω παράκλητον, mieć rzecznika: 1 J 2,1; κάμπτω τα γόνατα, zginać kolana: Ef 3,14; προσαγωγή, dostęp: Ef 2,18. V. Ojciec, Bóg, w sensie ״dawca" czegoś: Ef 1,17 ό π. τής δόξης, Ojciec chwały; Jk 1,17 ó π. των φωτών, Ojciec świateł. Β. O ludziach, ojciec. I. O bezpośrednim przodku, ojciec; pl. ojcowie; rodzice. 1. Z podanym w kontekście imieniem: Herod, ojciec Archelaosa: Mt 2,22; Jair, ojciec zmarłej dziewczyny: Mk 5,40; Łk 8,51; Jakub, ojciec Józefa: Dz 7,14; Józef, prawny ojciec Jezusa: Łk 2,33.48; J 6,42; Szymon z Cyreny, ojciec Aleksandra i Rufusa: Mk 15,21; Zachariasz, ojciec Jana: Łk 1,59.62.67; Zebedeusz, ojciec Jakuba i Jana: Mt 4,21.22; Mk 1,20. 2. Bez imienia własnego: Mt 8,21; 10,21.35.37; 15,4a,b.5.(6; 19,5. 19.29; 21,31; Mk 7,10a,b.ll.l^; 9,21. 24; 10,7.19.29; 13,12; Łk 1,17; 9,42. 59; 11,11; 12,53a,b; 14,26; 15,12a,b. 17.18a,b.20a,b.21.22.27.28.29; 16,27b; 18,20; J 4,53; Dz 7,4.20; 16,1.3; 28,8; 1 Kor 5,1; Ga 4,2; Ef 5,31; 6,2.4; Flp 2,22; Kol 3,21; 1 Tes 2,11; 1 Tm 5,1; Hbr 11,23; 12,7.9a. II. Og. o przodkach, ojciec, przodek, praojciec; pl. ojcowie, praojcowie, przodkowie.

   1. Ζ podanym w kontekście imieniem: Abraham: Mt 3,9; Łk 1,73; 3,8; 16,24. 27a.30; J 8,39.53.56; Dz 7,2b; Hbr 7,10; Dawid: Mk 11,10; Łk 1,32; Dz 4,25; Izaak: Rz 9,10; Jakub: J 4,12. 2. Bez imienia własnego: Mt 23,30.32; Łk

      1. 55.72; 6,23.26; Łk 11,47.48; J 4,20; 6,31.49.58; 7,22; Dz 3,13.25; 5,30; 7,11. 12.15.19.32.38.39.44.45a,b.51.52; 13,17. 32.36; 15,10; 22,14; 26,6; 28,25; Rz 9,5;

      2. 28; 15,8; Hbr 1,1; 3,9; 8,9.

         100. Met., ojciec. I. O ojcach duchowych: 1 Kor 4,15. II. Jako tytuł honorowy nadawany komuś dla wyrażenią szacunku: Mt 23,9a; Dz 7,2a; 22,1. III. O starszych w Kościele: 1 J 2,13.14b. IV. O pierwotnym pokoleniu chrześcijan: 2 Ρ 3,4. V. O patriarchach ST jako ojcach chrzęścijan; o Abrahamie: Rz 4,12b; Jk 2,21; og.: 1 Kor 10,1. VI. Met. o Abrahamie jako ojcu wierzących: Rz 4,11.12a. 16.17.18.

              4. O szatanie, ojciec. I. Jako ojciec Żydów: J 8,38b.41a.44a,b. II. Jako ojciec kłamstwa: J 8,44c. [414] 538 3838*

3839 3840 3841 3842 3844 3845 3846 4180.

Πάτμος, ό; -ου, Patmos, wyspa na Morzu Egejskim: Ap 1,9. [1]

πατραλώας, ό; -ου (πατήρ —> 3837, άλωή —* 254*; -ας), ν.1. zam. πατρολώας —» 3844.

πατριά, ή; -ας, rodzina, ród, klan; naród, ród. 1. Rodzina, ród, klan: Łk 2,4.

1. Naród, ród: Dz 3,25. 3. W szerszym znaczeniu ród o różnych istotach, nie tylko o ludziach: Ef 3,15. —> 3837. [3]

478

Πάτμος / 3838

πατριάρχης, ό; -ου (πατήρ —> 3837, αρχή —> 740; -ης), dający początek rodowi; głowa rodu, patriarcha: Dz 2,29 o Dawidzie; 7,8 i 9 o 12 synach Jakuba; Hbr 7,4 o Abrahamie. [4]

479

3853 / πεζεύω

πατρικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, pochodzący od Ojca; pochodzący od przódków; o tradycji: Ga 1,14. —> 3837. [1]

πατρίς, ή; -ίδος, ojczyzna; ojczyste miasto, ojczysty kraj, rodzinne strony. 1. Ojczyzna: Hbr 11,14. 2. Ojczyzna w sensie ojczyste miasto, ojczysty kraj, rodzinne strony: Mt 13,54.57; Mk 6,1.4; Łk 2,3v.l.; 4,23.24; J 4,44; Dz 18,25v.l. 3837. [8]

Πατροβάς, ό; -a, Patrobas, adresat pozdrowień Pawła Apostoła: Rz 16,14. [1]

πατρολωας, ό; -ου, (πατήρ —»■ 3837, άλωή —> 254*: -ας), pierwotnie maltretujący ojca, bijący ojca; pędzący ojca jak młócące bydlę na klepisku; stąd później subst. ojcobójca: 1 Tm 1,9. [1]

πατροπαράδοτος, -ον; -ου (πατήρ —»3837, παρά —> 3719, δίδωμι —> 1319; -τος), przekazany przez przodków, odziedziczony po przodkach: 1 Ρ 1,18. [1]

πατρώος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, ojcowy, należący do ojców; odziedziczony po ojcach, odziedziczony po przodkach; ojczysty. 1. O Bogu: Dz 24,14. 2. O prawie, o zwyczajach: Dz 22,3; 28,17. —> 3837. [3]

Παύλος, ό; -ου, Paweł, przydomek rzymski. 1. Przydomek Sergiusza, prokonsula Cypru: Dz 13,7. 2. Łaciński przydomek Szawła z Tarsu, apostoła Chrystusa Jezusa: Dz 13,9.13.16.43. 45.46.50; 14,9.11.12.14.19; 15,2a,b.l2. 22.25.35.36.38.40; 16,3.9.14.17.18.19.25. 28.29.36.37; 17,2.4.10.13.14.15.16.22.33; 18,5.9.12.14. 18; 19,1.4.6.11.13.15.21. 26.29.30; 20,1.7.9.10.13.16.37; 21,4.11. 13.18.26.29. 30.32.37.39.40; 22,25.28.30; 23,1.3.5.6.10.12.14.16a,b.l7.18.20.24.31.

33; 24,1.10.24.26.27; 25,2.4.6.8.9.10.14. 19.21.23; 26,la,b.24.25.28.29; 27,1.3.9. 11.21.24.31.33.43; 28,3.8.15.16.25; Rz 1,1; 1 Kor l,1.12.13a,b; 3,4.5.22; 16,21; 2 Kor 1,1; 10,1; Ga 1,1; 5,2; Ef 1,1; 3,1; Flp 1,1; Kol 1,1.23; 4,18; 1 Tes 1,1; 2,18; 2 Tes 1,1; 3,17; 1 Tm 1,1; 2 Tm 1,1; Tt 1,1; Flm 1.9.19; 2 Ρ 3,15. [158]

παύω, imperf. med. έπαυόμην, fut. med. παυσομαι, aor. act. έπαυσάμην, perf. med. πέπαυμαι, powstrzymywać; med. ustawać; zaprzestawać, kończyć.

1. Act. powstrzymywać coś od czegoś, τι από τίνος; cz. ludzi: 1 Ρ 3,10.

2. Med. ustawać; zaprzestawać, przestawać, kończyć (się); z part. praes. przestawać coś robić, np. έπαύσατο λαλών, przestał mówić; zaprzestawać czegoś, z gen. a. Cz. Jezusa: Łk 5,4; 11,1. b. Cz. ludzi: Dz 5,42; 6,13; 13,10; 20,31; 21,32; Ef 1,16; Kol 1,9; 1 Ρ 4,1. c. Cz. rzeczy: Łk 8,24; Dz 20,1; 1 Kor 13,8; Hbr 10,2. [15] 179

372 373 1879 2650 2651 4737.

Πάφος, ή; -ου, Pafos, miasto na Cyprze: Dz 13,6.13. [2]

παχύνομαι, aor. pass. έπαχυνθην, dosł. utyć, utuczyć się; w NT met. utyć, zgrubieć; stać się ociężałym, zgnuśnieć: Mt 13,15; Dz 28,27. [2]

πέδη, ή; -ης, kajdany, pęta, okowy, więzy: Mk 5,4a,b; Łk 8,29. [3]

πεδινός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, płaski, równy, równinny: Łk 6,17. —> 3852*. [1]

*

πέδον, τό; -ου, ziemia, grunt; w NT w pochodnych: 2891 3852 4616* 4616** 4617.

πεζεύω, udawać się lądem; iść pieszo: Dz 20,13. -> 3854*. [1]

πεζή, adv., pieszo, lądem: Mt 14,13; Mk 6,33. -> 3854*. [2]

*

πεζός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, lądowy; pieszy, idący lądem: Mt 14,13v.l. 3853

3854.

πειθαρχέω (πείθω —>■ 3857, άρχή —> 740; -έω), aor. act. έπειθάρχησα, słuchać władzy, słuchać przełożonych; słuchać, być posłusznym komuś, z dat.: Dz 5,29. 32; 27,21; Tt 3,1. [4]

πειθός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, (łatwo) przekonujący, umiejący przekonywać, ujmujący: 1 Kor 2,4. —> 3857. [1]

πεζτ) / 3854

πείθω, fut. act. πείσω, aor. act. !πεισα, aor. pass. έπείσθην, perf. 2. act. πέποιθα, perf. pass. πέπεισμαι, plusą. act. έπεποίθειν, przekonywać, namawiać, nakłaniać; bałamucić; pozyskiwać sobie, kaptować sobie, zjednywać, ułagodzić, uspokoić kogoś, z acc.; ufać, mieć zaufanie do kogoś, wierzyć komuś, polegać na kimś; być przeświadczonym, być pewnym; dać się przekonać, być przekonanym; posłuchać kogoś, ulegać komuś, z dat. 1. Act. (z wyjątkiem 2. perf. i plusą.). a. Przekonywać kogoś o czymś, τινά περί τίνος; cz. ludzi: Dz 18,4; 19,8.26; 28,23. b. Namawiać, nakłaniać kogoś; także pejoratywnie bałamucić, podjudzać kogoś do czegoś, τινά ze zdaniem zamiarowym, z acc. cum inf.; cz. ludzi: Mt 27,20; Dz 13,43; 26,28; 2 Kor 5,11. c. Pozyskiwać sobie, kaptować sobie kogoś, z acc.; cz. ludzi: Dz 12,20; 14,19; Ga 1,10. d. Zjednywać, ułagodzić, uspokajać kogoś, z acc.; cz. ludzi: Mt 28,14; 1 J 3,19. 2. 2. Perf. (z plusą.) ze znaczeniem praes. a. Ufać komuś, έπί τινα, έπί τινι; mieć zaufanie do kogoś, wierzyć komuś, polegać na kimś, na czymś, sam dat., έπί τινι, έν τινι.; co do kogoś, εις τινα, έπί τινα; wierzyć, że, ζ ότι. α. Cz. Jezusa: Mt 27,43; Hbr 2,13. β. Cz. ludzi: Mk 10,24v.l.; Łk 11,22; 18,9; 2 Kor 1,9; 2,3; Ga 5,10; Flp 1,14; 2,24; 3,3.4; 2 Tes 3,4; Flm 21. b. Być przeświadczonym, być przekonanym, być pewnym, że, z acc. cum inf.; o czymś, co do czegoś, z acc.; cz. ludzi: Rz 2,19; 2 Kor 10,7; Flp 1,6.25. 3. Pass. (z wyjątkiem perf.). a. Dać się przekonać, być przekonanym przez kogoś, uwierzyć komuś, z dat., z δτι; cz. ludzi: Łk 16,31; Dz 17,4; 21,14; 26,26; 28,24; Hbr ll,13v.l.; 13,18. b. Posłuchać kogoś, ulegać komuś, czemuś, słuchać kogoś, być posłusznym komuś, z dat. a. Cz. ludzi: Rz 2,8; Ga 3,lv.L; 5,7; Hbr 13,17. β. Cz. rzeczy: Jk 3,3. c. Możli we znaczenie i a, i b; cz. ludzi: Dz 5,36.37.39; 23,21; 27,11. 4. Perf. pass., być przekonanym, być pewnym, że, z acc. cum inf., z δτι; cz. ludzi: Łk 20,6; Rz 8,38; 14,14; 15,14; 2 Tm 1,5.12; Hbr 6,9. [52] 374 540 541 542 564 565 566 2135 3515 3516 3855 3856 3858 3864 3882 3962 3977 3978 3979 3980 3981.

πειθώ, ή; -οΰς, przekonywanie, namowa; (zdolność) namowy: 1 Kor 2,4.

—> 3857. [1]

*

Πειλάτος, zam. Πιλάτος —» 3967.

πεινάω, fut. act. πεινάσω, aor. act. έπείνασα, łaknąć, być głodnym, odczuwać głód, cierpieć głód, głodować. 1. Dosł.

а. Cz. Jezusa: Mt 4,2; 21,18; 25,35.37. 42.44; Mk 11,12; Łk 4,2. b. Cz. ludzi: Mt 12,1.3; Mk 2,25; Łk 1,53; 6,3.21. 25; Rz 12,20; 1 Kor 4,11; 11,21.34; Flp 4,12; Ap 7,16. 2. Met., łaknąć, pragnąć, pożądać; cz. ludzi: Mt 5,6; J

б,35. ->· 3859*. [23]

*

480

πείνη, ή; -ης, głód; żądza, gwałtowne pra-

481

3865 / πέλαγος

gnienie; w NT w pochodnych: 3859

4231.

πείρα, ή; -ας, próba. 1. Act. doświadczanie, próbowanie czegoś; πεΐραν λαμβάνειν, próbować czegoś, z gen.: Hbr 11,29. 2. Pass. bycie próbowanym; próba, doświadczenie; πεΐραν λαμβάνειν, być poddawanym próbie, przechodzić próbę czegoś, z gen.: Hbr 11,36. [2]

548 549 1594 3861 3862 3863.

πειράζω, aor. act. έπείρασα, aor. pass. έπειράσθην, perf. pass. πεπείρασμαι, próbować, usiłować, starać się; wystawiać na próbę, poddawać próbie, doświadczać. 1. Próbować, usiłować, starać się coś uczynić, z inf.; cz. ludzi: Dz 9,26; 16,7; 24,6. 2. Wystawiać na próbę, poddawać próbie, doświadczać kogoś, z acc. a. Og. a. Cz. ludzi: 2 Kor 13,5 o doświadczaniu siebie samego, β. Cz. anioła Kościoła: Ap 2,2 o doświadczaniu ludzi. b. O próbie w sensie pozytywnym; próba taka stwarza próbowanemu szansę wykazania się wiarą lub innymi cnotami. a. Cz. Jezusa; o wystawianiu na próbę człowieka: J 6,6. β. Cz. rzeczy: Ap 3,10 o próbowaniu ludzi. γ. Pass. bez agensa; o wystawianiu na próbę Jezusa: Hbr 2,18a; 4,15; o wystawianiu na próbę ludzi: 1 Kor 10,13; Hbr 2,18b; 11,17. C. O prowokowaniu do czegoś, co mogłoby zostać użyte przeciwko wystawianemu na próbę; cz. ludzi; o prowokowaniu Chrystusa: Mt 16,1; 19,3; 22,18.35; Mk 8,11; 10,2; 12,15; Łk 11,16; J 8,6. d. O nakłanianiu do grzechu, wystawiać na próbę, kusić. a. Cz. Boga, zaprzeczona; o kuszeniu ludzi: Jk l,13b,c. β. Cz. szatana; o kuszeniu Jezusa: Mt 4,l(pass.); Mk l,13(pass.); Łk 4,2(pass.); o kuszeniu ludzi: 1 Kor 7,5; 1 Tes 3,5a;

Ap 2,10(pass.); og.: Mt 4,3; 1 Tes 3,5b. γ. Cz. pożądania: Jk l,14(pass.). δ. Pass. bez agensa: Ga 6,1; Jk l,13a. e. O cz. zmierzającej do sprawdzenia wiarygodności Osób Boskich i Ich wypowiedzi; cz. ludzi: Dz 5,9; 15,10; 1 Kor 10,9; Hbr 3,9. 3860. [38]

πειράομαι, imperf. med. έπειρώμην, próbować, usiłować, starać się coś zrobić, z inf.: Dz 26,21. -> 3860. [1]

*

πεϊραρ, τό; -ατός, koniec, kraniec, kres, granica; cel, spełnienie, sposób wykonania; wyrok, decyzja; zatrata, zagłada; narzędzie; lina okrętowa; opaska; w NT w pochodnych: 559 3885.

πειρασμός, ό; -οϋ, próba, wypróbowanie; doświadczanie, kuszenie, pokusa.

1. Próba, wypróbowanie: 1 Ρ 4,12.

2. Doświadczanie, kuszenie do grzechu, pokusa, a. Act. kuszenie: Łk 4,13. b. Pass. bycie doświadczanym, doświadczenie; pokusa: Mt 6,13; 26,41; Mk 14,38; Łk 8,13; 11,4; 22,28.40.46;; Dz 15,26v.l.; 20,19; 1 Kor 10,13a,b; Ga 4,14; 1 Tm 6,9; Jk 1,2.12; 1 Ρ 1,6; 2 Ρ 2,9; Ap 3,10. 3. Wystawianie na próbę, doświadczanie wiarygodności Boga i Bożych wypowiedzi: Hbr 3,8. —» 3860. [21]

*

πείρω, przebijać, przedziurawiać, nadziewać, przeszywać; w NT w pochod-

nych: 375 632 633 1273 1274 1523 1605 1709 1710 1711 1712 1820 1974 2138 2139 3469 3470 3772 3921 4070 4071 4073 4183 4235 4708 4759*.

πεισμονή, ή; -ής, namówienie, przekonanie, nakłonienie: Ga 5,8. —> 3857. [1]

πέλαγος, τό; -ους. 1. Głębina, topiel, głębia (morza): Mt 18,6. 2. Morze: Dz 27,5. [2]

πέλας, adv. blisko kogoś lub czegoś; w NT w pochodnych: 3770 3771 4013.

πελεκίζομαι, perf. pass. πεπελέκισμαι, ścinać (toporem): Ap 20,4. [1]

*

πεμπταΐος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, odbywający się w piątym (dniu); ήλθομεν πεμπταΐοι, przybyliśmy piątego dnia: Dz 20,6v.l. —> 3878.

πέμπτος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, piąty: Ap 6,9; 9,1; 16,10; 21,20. ->· 3878. [4]

πέμπω, fut. act. πέμψω, aor. act. έπεμψα, aor. pass. έπέμφθην, posyłać, wysyłać, wyprawiać kogoś, coś, z acc. 1. Cz. Boga (Ojca), a. O posłaniu Syna, Jezusa: J 4,34; 5,23.24.30.37; 6,38. 39.44; 7,16.28.33; 8,16.18.26.29; 9,4; 12,44.45.49; 13,20b; 14,24; 15,21; 16,5; Rz 8,3. b. O posłaniu Ducha Swiętego: J 14,26. c. O posłaniu ludzi: Łk 4,26(pass.); J 1,33. d. O posłaniu rzeczy: 2 Tes 2,11. 2. Cz. Syna Bożego, Jezusa, a. O posłaniu Ducha Świętego: J 15,26; 16,7. b. O posłaniu ludzi: J 13,20a; 20,21. C. O posłaniu anioła: Ap 22,16. d. O posłaniu szatana: Mk 5,12. e. O posłaniu rzeczy: Ap 14,15.18. 3. Cz. ludzi. a. O posłaniu ludzi: Mt 2,8; 22,7; Łk 7,6. 10(pass.).19; 15,15; 16,24.27; 20,11.12. 13; J 1,22; Dz 10,15.32.33; 15,22.25; 19,31; 20,17; 23,30; 25,25.27; 1 Kor 4,17; 16,3; 2 Kor 9,3; Ef 6,22; Flp 2,19.23.25.28; Kol 4,8; 1 Tes 3,2.5; Tt 3,12; 1 Ρ 2,14(pass.). b. O posłaniu rzeczy: Dz 11,29; Flp 4,16; Ap 1,11; 11,10. c. Bez dopełnienia bliższego: Mt 11,2; 14,10. 4. Og.: J 7,18; 13,16. [79] 376 1595 1701* 3227 4181 4701.

πέλας / 3865*

πένης, -ητος, biedny, ubogi; w NT

subst. ό π., biedak, ubogi: 2 Kor 9,9. -> 3874*. [1]

πενθερά, ή; -ας, teściowa, świekra: Mt 8,14; 10,35; Mk 1,30; Łk 4,38; 12,53a,b.

—> 3871. [6]

πενθερός, ό; -οϋ, teść: J 18,13. [1] 3870.

πενθέω, fut. act. πενθήσω, aor. act. iπένθησα, być smutnym, smucić się, boleć, płakać nad kimś, opłakiwać kogoś. 1. Być smutnym, smucić się, boleć nad kimś, έπί τινα; cz. ludzi: Mt 5,4; 9,15; Mk 16,10; Łk 6,25; 1 Kor 5,2; Jk 4,9; Ap 18,11.15.19. 2. Płakać nad kimś, opłakiwać kogoś, z acc.; cz. ludzi: 2 Kor 12,21. 3833. [10]

πένθος, τό; -ους, smutek, żal, boleść; żałoba: Jk 4,9; Ap 18,7a,b.8; 21,4. —> 3833. [5]

πενιχρός, -ά, -όν; -οϋ, -ας, -οϋ, biedny, nędzny, ubogi: Łk 21,2. —> 3874*. [1]

*

πένομαι, przygotowywać, przysposabiać, przyrządzać; trudzić się, pracować, być zajętym; utrzymywać się z pracy, być biednym; odczuwać brak, potrzebować kogoś, czegoś; w NT w po-

chodnych: 1272 2656 3869 3874 4063 4064 4065.

πεντάκις, adv., pięciokrotnie, pięć razy: 2 Kor 11,24. 3878. [1]

πεντακισχίλιοι, -αι, -a; -ων (πέντε

—> 3878, χίλιοι —> 5355), pięć tysięcy:

Mt 14,21; 16,9; Mk 6,44; 8,19; Łk 9,14; J 6,10. [6]

482

πεντακόσιοι, -αι, -a; -ων, liczebnik główny odmienny (πέντε —> 3878, -κόσιοι: εκατόν —» 1532), pięćset, pięciuset: Łk 7,41; 1 Kor 15,6. [2]

483

3888 / κερί

πέντε, liczebnik główny nieodm., pięć, pięciu, pięcioro: Mt 14,17.19; 16,9; 25,2a,b.l5.16a,b.20a,b,c,d; Mk 6,38.41; 8,19; Łk 1,24; 9,13.16; 12,6.52; 14,19; 16,28; 19,18.19; J 4,18; 5,2; 6,9.13; Dz 4,4; 19,19; 20,6; 24,1; 1 Kor 14,19; Ap 9,5.10; 17,10. [36] 1172 1443 1498

1534 3866* 3867 3875 3876 3877 3879 3880 3881 4933.

πεντεκαιδέκατος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, (πέντε —> 3878, και —> 2522, δέκα —> 1169; -τος), piętnasty: Łk 3,1. [1]

πεντήκοντα, liczebnik główny, nieodm., pięćdziesiąt, pięćdziesięciu: Mk 6,40; Łk 7,41; 9,14; 16,6; J 8,57.

—> 3878. [5]

πεντηκοστή, ή; -ης (fem. od πεντηκοστός, pięćdziesiąty), Pięćdziesiątnica, święto obchodzone w pięćdziesiątym dniu po uroczystości Paschy: Dz 2,1; 20,16; 1 Kor 16,8. 3878. [3]

πεποίθησις, ή; -εως, ufność, zaufanie w czymś, co do kogoś, lv τινι, πρός τινα, εις τινα: 2 Kor 1,15; 3,4; 8,22; 10,2; Ef 3,12; Flp 3,4.

—► 3857. [6]

*

-περ, partykuła enklityczna uwydatniająca znaczenie wyrazu, z którym się łączy: 1350 1437 1507 1895 1896* 2250 2498 2521 2528 3620* 5463 5464.

**

πέρα, adv., comp. περαιτέρω, poza coś, dalej, ponadto; dłużej; ponad miarę, więcej, zanadto; więcej niż, ponad; wbrew; prócz; w NT w pochodnych:

494 1270 3883 3884.

***

Περαία, ή; -ας, Perea, kraina za Jordanem, naprzeciw Samarii i Judei: Łk 6,17v.l.

περαιτέρω, adv., dalej, więcej, dodatkowo: Dz 19,39. —> 3882**. [1]

πέραν, adv., po drugiej stronie, na drugim brzegu, za. 1. Jako adv., po drugiej stronie, na drugim brzegu; także w subst., τό π., drugi brzeg, kraina leżąca po drugiej stronie, druga strona: Mt 8,18.28; 14,22; 16,5; Mk 4,35; 5,21; 6,45; 8,13. 2. Jako niewłaściwy przyimek z gen., po drugiej stronie, na drugą stronę czegoś, za czymś; także w subst. τό π., druga strona czegoś, drugi brzeg czegoś, z gen. a. W odpowiedzi na pytanie ״dokąd?", na drugą stronę czegoś: J 6,1.17; 10,40; 18,1. b. W odpowiedzi na pytanie ״gdzie?", po drugiej stronie czegoś: Mt 19,1; Mk 5,1; Łk 8,22; J 1,28; 3,26; 6,22. 25. C. Π. τοϋ Ιορδανού, dosł. za Jordanem, o krainie leżącej po drugiej stronie Jordanu, naprzeciw Samarii i Judei, możliwe Zajordanie: Mt 4,15. 25; Mk 3,8; 10,1. 3882**. [23]

πέρας, τό; -ατος, koniec, kraniec, granica, kres. 1. O miejscu; τά πέρατα, krańce: Mt 12,42; Łk 11,31; Dz 13,33v.l.; Rz 10,18. 2. O ustaniu czegoś, koniec, kres, zakończenie: Hbr 6,16.—»3862*.[4]

Πέργαμος, ή; -ου lub Πέργαμον, τό; -ου, Pergamon, miasto w Myzji: Ap 1,11; 2,12. [2]

Πέργη, ή; -ης, Perge, miasto w Pamfilii: Dz 13,13.14; 14,25. [3]

περί, przyimek rządzący w NT gen. i acc., wokół, wkoło, dokoła; co do, odnośnie do. I. Jako przyimek. 1. Z gen. osoby lub rzeczy dla oznaczenia przedmiotu, zakresu, odniesienia, powodu, racji. a. Dla oznaczenia przedmiotu dalszego po czasownikach mówienia,

περί / 3888

484

słyszenia, myślenia, poznawania, o, co do, odnośnie do, np. άγνοεΐν περί τινος, nie wiedzieć o czymś: 1 Kor 12,1; άκούειν περί τίνος, słyszeć o czymś: Dz 17,32b; άναγγέλλειν περί τίνος, oznajmiać o kimś: Rz 15,21; απολογία περί τίνος, bronienie się co do czegoś: Dz 25,16; άπορεΐσθαι περί τίνος, być bezradnym co do czegoś: Łk 24,4; γινώσκειν περί τίνος, poznawać coś, poznawać (coś) odnośnie do czegoś: J 7,17. b. Dla oznaczenia racji po słowach dociekania, śledzenia, potępiania, karania, osądzania, pochwały, 2 powodu czegoś, za coś, z racji czegoś, ze względu na coś, np. αΐνεΐν περί τίνος, wielbić za coś: Łk 19,37; έλέγχειν περί τίνος, skazywać za coś: Jud 15; έκζητεΐν περί τίνος, dociekać ze względu na coś: 1 Ρ 1,10; λιθάζειν περί τίνος, kamienować za coś: J 10,33. c. Dla oznaczenia motywu uczuć, z powodu, z racji czegoś, np. άγανακτεΐν περί τίνος, oburzać się z racji kogoś: Mt 20,24; θαυμάζειν περί τίνος, dziwić się z powodu czegoś, dziwić się czemuś: Łk 2,18; καυχάσθαι περί τίνος, chełpić się czymś, z czegoś: 2 Kor 10,8. d. O przedmiocie po słowach troski, starania, np. μέλει σοι περί τίνος, zależy ci na kimś: Mt 22,16; μεριμνάν περί τίνος, troszczyć się o coś: Mt 6,28. e. O zakresie i relacji po innych słowach i wyrażęniach, odnośnie do, w sprawie, co do, w stosunku do czegoś, np. άναβαίνειν pr^,os tina per'i tinos, iść do kogoś w sprawie czegoś: Dz 15,2; έξουσίαν έχειν περί τίνος, mieć władzę nad czymś: 1 Kor 7,37; λαμβάνειν έντολάς περί τίνος, otrzymywać polecenia co do kogoś: Kol 4,10; πίστις περί τίνος, wiara co do czegoś: Hbr 11,20; εύοδοϋσθαι περί πάντων, cieszyć się pomyślnością we wszystkim: 3 J 2. f. Po słowach modlitwy lub prośby dla oznaczenia osoby lub rzeczy, dla której prośba lub modlitwa jest zanoszona, za, w intencji kogoś, czegoś, np. έκχύννεσθαι περί τίνος, być wylewanym za kogoś: Mt 26,28; εΰχεσθαι περί τίνος, modlić się za kogoś: Łk 6,28. g. Περί αμαρτίας, za grzech w sensie dla zgładzenia grzechu, np. περί αμαρτίας κατακρίνειν άμαρτίαν, za grzech potępiać grzech, dla zgładzenia grzechu potępiać grzech: Rz 8,3; προσφέρειν περί αμαρτιών, składać ofiarę za grzechy: Hbr 5,3; περί άμαρτιών άποθνήσκειν, za grzechy umierać: 1 Ρ 3,18. h. Na początku zdania, w sprawie czegoś, co do czegoś, jeśli chodzi o coś, (to), zob. np. Mt 22,31; Mk 12,26; 1 Kor 7,1. i. W substantywizacji, τα περί τίνος, to, co dotyczy kogoś lub czegoś; rzeczy dotyczące kogoś lub czegoś, sprawy związane z kimś lub czymś, np. Ef 6,22; Flp 1,27; Kol 4,8. 2. Z acc. a. O miejscu, wkoło, wokół, blisko, tuż obok czegoś (w tym także subst.), np. σκάπτειν περί τι, kopać wokół czegoś, okopywać coś; Łk 13,8; περιαστράπτειν περί τινα, zajaśnieć wokół kogoś: Dz 22,6; ένδύεσθαί τι περί τι, być odziewanym czymś wokół czegoś: Mk 1,6; περικεΐσθαι περί τι, być zawieszonym wokół czegoś, być zawieszonym u czegoś: Łk 17,2; περί Τύρον, dosł. wokół Tyru, z dom. τά, okolice Tyru: Mk 3,8; subst. τά περί τον τόπον, tereny wokół tego miejsca: Dz 28,7; περί αυτόν, wokół niego (według kontekstu = wokół siebie): Mt 8,18; subst. οί περί αυτόν, ci będący przy nim: Mk 4,10. b. O czasie, około, w porze, np. περί τρίτην ώραν, około trzeciej godziny: Mt 20,3; περί τετάρτην φυλακήν, w porze czwartej straży: Mk 6,48; περί μεσημβρίαν, około południa: Dz 22,6. c. O przedmiocie, którym się ktoś zajmuje, np. περισπάσθαι περί διακονίαν, być zajętym posługą: Łk 10,40; θορυβάζεσθαι περί πολλά, niepo-

485

3894 / περιβλέπομαι

koić się o wiele rzeczy: 10,41; οί περί τά τοιαύτα έργάται, pracownicy zajęci tymi samymi robotami: Dz 19,25. d. O relacji, względem, odnośnie do, co do, wobec kogoś lub czegoś, np. subst. τά περί έμέ, sprawy mnie dotyczące: Flp 2,23; ναυαγεΐσθαι περί πίστιν, doznawać rozbicia okrętu swej wiary: 1 Tm 1,19; περί την άλήθειαν άστοχεϊν, nie ostać się na drodze prawdy (dosł. co do prawdy): 2 Tm 2,18. II. W złożeniach. 1. O rozchodzeniu się we wszystkich kierunkach, poczynając od jakiegoś punktu, np. περιβάλλω, περιβλέπω, περιέχω. 2. Ο ruchu okrężnym aż do powrotu do punktu wyjścia, np. περιάγω, περιαστράπτω, περιδέω. 3. O wyjściu ponad coś, poza coś, ponad, poza, np. περιγίνομαι, περιεργάζομαι, περιλείπομαι. 4. Dla intensyfikacji znaczenia, czasem aż do deprecjacji, np. περικρατής, περίλυπος, περιούσιος. [333f] 560 561 1596 1702 2135* 2136 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3904* 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3912* 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3924* 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 4701* 4702 5088 5088* 5100 5101.

περιάγω (περί —> 3888, άγω —> 72), imperf. act. περιήγον, wodzić ze sobą, zabierać ze sobą, mieć ze sobą wszędzie kogoś; chodzić wkoło, obchodzić. 1. Trans., wodzić ze sobą, zabierać ze sobą, mieć ze sobą wszędzie kogoś, z acc.; cz. ludzi: 1 Kor 9,5. 2. Intrans., chodzić wkoło, obchodzić, a. Cz. Jezusa: Mt 4,23; 9,35; Mk 6,6. b. Cz. ludzi: Mt 23,15; Dz 13,11. [6]

περιαιρέω (περί —> 3888, αίρέω —> 140), imperf. pass. περιηρούμην, aor. act. περιεΐλον, usuwać (coś), co otacza;

odbierać, usuwać. 1. Dosł. usuwać (coś), co otacza, a. Cz. ludzi: Dz 27,40; 28,13v.l. b. Pass. bez agensa: 2 Kor 3,16. 2. Odbierać, usuwać. a. Cz. rzeczy: Hbr 10,11. b. Pass. bez agensa: Dz 27,20. [4]

περιάπτω (περί —> 3888, απτω —> 673), aor. act. περιήψα, przyczepiać wkoło coś; π. πΰρ, rozpalać ogień, rozniecać ogień: Łk 22,55. [1]

περιαστράπτω (περί —> 3888, άστραπή —> 789), aor. act. περιήστραψα. 1. Trans., olśnić kogoś, z acc.: Dz 9,3; 22,6v.l. 2. Intrans., rozbłyskiwać (wokół): Dz 22,6. [2]

περιβάλλω (περί —> 3888, βάλλω —> 900), fut. med. περιβαλοϋμαι, aor. act. περιέβαλον, perf. med. περιβέβλημαι, okrywać, odziewać kogoś; otaczać, oblegać; med. odziewać się. 1. Act. o obleganiu miasta, otaczać, oblegać; cz. ludzi: Łk 19,43v.l. 2. Act. o ubieraniu kogoś, odziewać, ubierać, okrywać kogoś, z acc.; kogoś czymś, τινά τι; cz. ludzi: Mt 25,36.38.43; Łk 23,11; J 19,2. 3. Med. o ubieraniu się, odziewać się czymś, wdziewać na siebie coś, z acc. lub εν τινι; περιβεβλημένος, odziany czymś, z acc. lub έν τινι. a. Cz. Jezusa, Syna Bożego: Ap 19,13. b. Cz. ludzi: Mt 6,29.31; Mk 14,51; Łk 12,27; Dz 12,8; Ap 3,5; 7,9.13. c. Cz. anioła Kościoła: Ap 3,18. d. Cz. aniołów: Mk 16,5; Ap 10,1. e. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 4,4; 11,3; 12,1; 17,4; 18,16; 19,8. [23]

περιβλέπομαι (περί—> 3888, βλέπω—>983), imperf. med. περιεβλεπόμην, aor. med. περιεβλεψάμην, patrzeć dokoła, spoglądać wkoło, rozglądać się; oglądać kolejno coś, oglądać się za kimś, z acc. 1. Cz. Jezusa: Mk 3,5.34; 5,32;

10,23; 11,11; Łk 6,10. 2. Cz. ludzi: Mk 9,8. [7]

περιβόλαιον, τό; -ου (περί —> 3888, βολή: βάλλω —> 900; -ιον), okrycie, zawój, szata, płaszcz, zasłona: 1 Kor 11,15; Hbr 1,12. [2]

περιδέω (περί —> 3888, δέω —> 1203), perf. pass. περιδέδεμαι, obwiązywać, bandażować: J ll,44(pass.). [1]

περιεργάζομαι (περί —► 3888, έργον —> 2041; -άζω), etym. zajmować się (tym, co jest) wokół; stąd możliwe być wścibskim; trudzić się tym, co zbyteczne; być zbędnie zajętym: 2 Tes 3,11. [1]

περίεργος, -ον; -ου (περί —> 3888, έργον —> 2041; -ος), etym. zajmujący się (tym, co jest) wokół; wścibski, ciekawy; zabobonny. 1. Wścibski: 1 Tm 5,13. 2. Zabobonny; τά περίεργα, magia: Dz 19,19. [2]

περιέρχομαι (περί —> 3888, έρχομαι —> 2062), aor. act. περιήλθον, chodzić wkoło, obchodzić coś, z acc.; przechodzić (z miejsca na miejsce); tułać się: Dz 13,6v.l.; 19,13; 28,13; 1 Tm 5,13; Hbr 11,37. [4]

περιέχω (περί —> 3888, έχω —> 2189), ogarniać, obejmować; opanowywać; zawierać (się). 1. Ogarniać, obejmować, opanowywać kogoś, z acc.: Łk 5,9. 2. O dokumencie, zawierać, obejmować. a. Trans, z acc.: Dz 15,23v.l.; 23,25v.l. b. Intrans., zawierać się w czymś, έν τινι: 1 Ρ 2,6. [2]

περιβόλαιον / 3895

περιζώννυμι (περί —> 3888, ζώννυμι —> 2221), fut. med. περιζώσομαι, aor. med. περιεζωσάμην, perf. pass. περιέζωσμαι, opasywać. 1. Act., opasywać kogoś czymś, τινά τι; cz. ludzi: Łk 12,35(pass.). 2. Med., opasywać się, przepasywać się. a. Og.; cz. ludzi: Łk 12,37; 17,8. b. Opasywać się czymś, z acc. a. Cz. Jezusa, Syna Bożego: Ap 1,13. β. Cz. aniołów: Ap 15,6. c. Opasywać sobie coś, z acc.; cz. ludzi: Ef 6,14. [6]

περίθεσις, ή; -εως (περί —> 3888, τίθημι —> 4948; -σις), dosł. obłożenie; π. χρυσίων, obwieszenie się złotymi ozdobami: 1 Ρ 3,3. [1]

περιίστημι (περί —> 3888, Ιστημι —> 2463), aor. II pass. περιέστην, perf. act. περιέστηκα, otaczać; stać wokół; omijać, unikać. 1. Act. a. Aor. II pass., otaczać kogoś, z acc.: Dz 25,7. b. Perf., stać wokół: J 11,42. 2. Med., omijać coś, unikać czegoś, z acc.: 2 Tm 2,16; Tt 3,9. [4]

περικάθαρμα, τό; -ατός (περί —> 3888, καθαρός —> 2502; -μα), etym. ο tym, co jest wyrzucane jako pozostałość czyszczenia wszystkiego wokół (περικαθαίρω), śmieć, wyrzutek; według niektórych interpretacji kozioł ofiarny: 1 Kor 4,13. [1]

*

περικαθίζω (περί —> 3888, κατά —> 2582, εζομαι 1480*), siedzieć wkoło: Łk 22,55v.l.

περικαλύπτω (περί —* 3888, καλύπτω —> 2559), aor. act. περιεκάλυψα, perf. pass. περικεκάλυμμαι, zasłaniać, zakrywać coś, z acc.: Mk 14,65; Łk 22,64; Hbr 9,4 pass. być pokrytym. [3]

486

περίκειμαι (περί —* 3888, κειμαι —> 2739), leżeć wokół, być położonym wokół; mieć na sobie, nosić. 1. Leżeć wokół, być położonym wokół. a. Dosł.; cz. rzeczy: Mk 9,42; Łk 17,2. b. Met.; cz. rzeczy:

487

3920 / περιπατέω

Hbr 12,1. 2. Mieć na sobie, nosić coś, z acc. a. Dosł.; cz. ludzi: Dz 28,20. b. Met.; cz. ludzi: Hbr 5,2. [5]

περικεφαλαία, ή; -ας (περί —> 3888, κεφαλή —» 2765; -ία: -ιος), etym. ο czymś, co osłania głowę, hełm, zawój: Ef 6,17; 1 Tes 5,8. [2]

περικρατής, -ές; -οϋς (περί —» 3888, κράτος —> 2896; -ής), mający moc, mający kontrolę nad czymś, mający w swej mocy coś, z gen.; π. γενέσθαι τινός, zatrzymać pod kontrolą coś: Dz 27,16. [1]

περικρύβω (περί —> 3888, κρύβω: κρύπτω —> 2919), pozostawiać w ukryciu, ukrywać kogoś, z acc.: Łk 1,24. [1]

περικυκλόω (περί ^3888, κύκλος —> 2936*; -όω), fut. act. περικυκλώσω, otaczać (kołem), okrążać coś, z acc.: Łk 19,43. [1]

περιλάμπω (περί —> 3888, λάμπω —> 2983), aor. act. περιέλαμψα, oświetlać wokół, oświecać zewsząd kogoś, z acc.: Łk 2,9; Dz 26,13. [2]

περιλείπομαι (περί —> 3888, λείπω —> 2999), być pozostawianym; οί περιλειπόμενοι, pozostawiani: 1 Tes 4,15.17. [2]

*

περιλείχω (περί —> 3888, λείχω —► 3003*), imperf. act. περιέλειχον, oblizywać coś, z acc.: Łk 16,21v.l.

περίλυπος, -ον; -ου (περί —>■ 3888, λύπη —>■ 3068; -ος), (bardzo) smutny, zasmueony: Mt 26,38; Mk 6,26; 14,34; Łk 18,23.24. [5]

περιμένω (περί —> 3888, μένω —> 3190), aor. act. περιέμεινα, czekać na coś, oczekiwać czegoś, z acc.: Dz 1,4; 10,24v.l. [1]

πέριξ, adv., naokoło, dookoła; al π. πόλεις, okoliczne miasta, sąsiednie miasta: Dz 5,16. —> 3888. [1]

περιοικέω (περί —► 3888, οίκος —> 3498; -έω), mieszkać dookoła, mieszkać w sąsiedztwie: Łk 1,65. [1]

περίοικος, -ον; -ου (περί —► 3888, 01κος —> 3498), mieszkający naokoło, okoliczny; οί περίοικοι, sąsiedzi: Łk 1,58. [1]

περιούσιος, -ον; -ου (περί —> 3888, είμί —> 1505; -ιος), szczególny, wybrany; możliwe też według etymologii wyróżniający się, ocalały, taki, który przetrwał: Tt 2,14. [1]

περιοχή, ή; -ής (περί —> 3888, έχω —> 2189; -ή), etym. coś zawarte w czymś; stąd urywek, ustęp, perykopa: Dz 8,32. [1]

περιπατέω (περί —> 3888, πατέω —> 3836), imperf. act. περιεπάτουν, fut. act. περιπατήσω, aor. act. περιεπάτησα, chodzić wkoło, przechadzać się; chodzić, iść; postępować, żyć. 1. Dosł. a. Chodzić tu i tam, obchodzić, krążyć, przechadzać się, spacerować w jakimś pomieszczeniu, po jakiejś krainie, wśród kogoś lub czegoś, έν τινι; cz. Jezusa: Mk 11,27; J 7,la,b; 10,23; 11,54; Ap 2,1. b. Chodzić tu i tam, obnosić się; z oznaczeniem sposobu obnoszenia się, έν τινι, w jakiejś szacie; cz. ludzi: Mk 12,38; Łk 20,46; Ap 3,4. c. Og. chodzić, iść, krążyć obok czegoś, po wybrzeżu czegoś, nad czymś, παρά τι; po czymś, έπί τίνος, έπί τι; w czymś, έν τινι, διά τίνος. α. Cz. Jezusa: Mt 4,18; 14,25.26; Mk 6,48.49; J 1,36; 6,19. β. Cz. ludzi: Mt 9,5; 11,5; 14,29; 15,31; Mk 2,9; 5,42; 8,24; 16,12; Łk 5,23; 7,22; 11,44; 24,17; J 5,8.9.11.12;

6,66; 11,9.10; 21,18; Dz 3,6.8a,b.9.12; 14,8.10; Ap 16,15; 21,24. γ. Cz. szatana: 1 Ρ 5,8. δ. Cz. rzeczy (posągów bóstw): Ap 9,20. d. W szerszym obrazowaniu, w którym sens dosł. chodzić przybiera znaczenie met.; cz. ludzi: J 8,12; 12,35a,b; 1 J 1,6.7; 2,11. 2. Met. a. O etycznym zachowywaniu się, o życiu religijnym, postępować, żyć, zachowywać się; z oznaczeniem sposobu, normy, zasady, wzoru postępowania przez adv., dat., porównanie (czasem dom.), wyrażenie przyimkowe, κατά τι, według czegoś, w zgodzie z czymś; εν τινι, w czymś, według czegoś, w zgodzie z czymś. a. Cz. Jezusa: 1 J 2,6a. β. Cz. ludzi: Mk 7,5; Dz 15,lv.l.; 21,21; Rz 6,4; 8,4; 13,13; 14,15; 1 Kor 3,3; 7,17; 2 Kor 4,2; 10,2; 12,18; Ga 5,16; Ef 2,2.10; 4,1. 17a,b; 5,2.8.15; Flp 3,17.18; Kol 1,10; 2,6; 3,7; 4,5; 1 Tes 2,12; 4,la,b.l2; 2 Tes 3,6.11; Hbr 13,9; 1 J 2,6b; 2 J 4.6a,b; 3 J 3.4. b. Og. o życiu doczesnym, żyć w czymś, lv τινι; dzięki czemuś, διά τίνος; cz. ludzi: 2 Kor 5,7; 10,3. [95]

περιπείρω (περί —> 3888, πείρω —► 3863*), aor. act. περιέπειρα, przeszywać, przebijać, przekłuwać kogoś czymś, τινά τινι: 1 Tm 6,10. [1]

περιπίπτω (περί —> 3888, πίπτω —> 3975), aor. act. περιέπεσον, wpadać na kogoś, na coś; wpadać w ręce czyjeś, natknąć się na kogoś, z dat., εις τι. 1. Dosł.: Łk 10,30; Dz 27,41. 2. Met., wpadać na coś, spotykać się z czymś, z dat.: Jk 1,2. [3]

περιπείρω / 3921

περιποιέομαι (περί —+ 3888, ποιέω ^4034), aor. med. περιεποιησάμην. 1. Ocalać, zachowywać dla siebie, oszczędzać coś, z acc.; og.: Łk 17,33. 2. Zdobywać, zyskiwać, nabywać dla siebie coś, z

acc. a. Cz. Jezusa: Dz 20,28. b. Cz. ludzi: 1 Tm 3,13. [3]

περιποίησις, ή; -εως (περί —3888 ·י, ποιέω —> 4034; -σις). 1. Ocalenie, zachowanie: Hbr 10,39. 2. Osiągnięcie, uzyskanie, zdobycie: 1 Tes 5,9; 2 Tes 2,14. 3. Własność, rzecz posiadana, nabytek: Ef 1,14; 1 Ρ 2,9. [5]

*

περι(ρ)ραίνω (περί—+ 3888, ραίνω —> 4335*), perf. pass. περιρέραμμαι, skrapiać, pokropić: Ap 19,13v.l.(pass.).

περι(ρ)ρήγνυμι (περί —> 3888, ρήγνυμι —» 4352), aor. act. περιέρρηξα, zdzierać coś: Dz 16,22. [1]

περισπάομαι (περί —> 3888, σπάομαι —> 4542), imperf. pass. περιεσπώμην, być odciąganym, być odrywanym; być pochłoniętym, być zajętym czymś, περί τι: Łk 10,40. [1]

περίσσεια, ή; -ας, nadmiar, bogactwo, obfitość: Rz 5,17; 2 Kor 8,2; 10,15; Jk 1,21. 3888. [4]

περίσσευμα, τό; -ατος. 1. Obfitość, petnia, nadmiar, bogactwo: Mt 12,34; Łk 6,45; 2 Kor 8,14a,b. 2. O tym, co jest nadmiarem, pozostałość, reszta: Mk 8,8. 3888. [5]

488

περισσεύω, aor. act. έπερίσσευσα, aor. pass. έπερισσεύθην, być w nadmiarze, zbywać; występować w obfitości; stawać się bardzo bogatym, obfitym; pomnażać się, rosnąć; mieć obfitość czegoś; wyróżniać się, celować w czymś; napełniać obficie, czynić bardzo bogatym. 1. Intrans. a. Cz. ludzi. a. Mieć obfitość czegoś, być bogatym, obfitować w coś, εν τινι: Rz 15,13; 1 Kor 8,8; 14,12; 2 Kor 9,8b; Flp 4,12a,b.l8. β. Wyróżniać się, celować w czymś,

489

3935 / περιτέμνω

έν τινι: 1 Kor 15,58; 2 Kor 8,7a,b; Kol 2,7; 1 Tes 4,1.10. b. Cz. rzeczy. a. Zostawać w nadmiarze, być w nadmiarze, zbywać; τό περισσεϋον, to, co zbywa; reszta, nadmiar, pozostałość: Mt 14,20; 15,37; Łk 9,17; J 6,12.13. β. Występować w obfitości, okazywać się w obfitości; το περισσεϋον, obfitość, bogactwo: Mt 5,20; Mk 12,44 możliwe znaczenie lba; Łk 12,15; 21,4 możliwe znaczenie lba; Rz 5,15; 2 Kor l,5a,b; Flp 1,26. γ. Stawać się bardzo bogatym, obfitym: Rz 3,7; 2 Kor 3,9; 8,2; 9,12. δ. Pomnażać się, rosnąć w czymś, z dat. lub έν τινι: Dz 16,5; Flp 1,9. 2. Trans., napełniać obficie, czynić bardzo bogatym coś, z acc., względem kogoś, εις τινα; napełniać obficie czymś, z dat.; pass. obfitować w coś, mieć w obfitości coś, z gen. a. Act. a. Cz. Boga: 2 Kor 9,8a; Ef 1,8. β. Cz. Jezusa, Pana: 1 Tes 3,12. γ. Cz. rzeczy: 2 Kor 4,15. b. Pass.

1. O stanie ludzi: Mt 13,12; 25,29; Łk 15,17. 3888. [39]

περισσός, -ή, -όν; -ου, -ής, -οϋ, nadzwyczajny, szczególny, osobliwy, niezwykły; nadmierny, zbytni, zbyteczny, niekonieczny. 1. Nadzwyczajny, szczególny, osobliwy, niezwykły; o rzeczach: Mt 5,47; Rz 3,1 τό περισσόν, nadzwyczajność, szczególność, wyższość. 2. O nadmierności. a. Nadmierny; τό περισσόν jako adv., nadmiernie: J 10,10.

2. Zbyteczny, zbytni, niekonieczny; o rzeczy: 2 Kor 9,1. 3. Porównawczo, τό περισσόν, to, co dodatkowe; to, co więcej: Mt 5,37; έκ περισσού, jeszcze bardziej, tym bardziej: Mk 6,51.

—> 3888. [6]

περισσότερος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, tym większy. 1. Przy rzeczowniku; o rzeczach: Mt 23,14; Mk 12,40; Łk 20,47; 1 Kor 12,23a,b.24; 2 Kor 2,7. 2. Περισσότερον, coś (tym) większego niż (od), z możliwym gen. comparationis; τι περισσότερον, coś więcej; trochę za bardzo: Mt 11,9; Mk 12,33; Łk 7,26; 12,4.48; 1 Kor 15,10; 2 Kor 10,8. 3. Neutr. περισσότερον jako adv., tym więcej: Mk 7,36 μάλλον π., jeszcze więcej, tym bardziej; Hbr 6,17; 7,15. 3888. [17]

περισσοτέρως, adv., jeszcze bardziej, w większym stopniu, daleko więcej; szczegolnie, specjalnie, zwłaszcza. 1. Porównawczo, jeszcze bardziej, w większym stopniu, daleko więcej (niż): Mk 15,14v.l.; 2 Kor ll,23a,b; 12,15; Ga 1,14; Flp 1,14; Hbr 2,1; 13,19. 2. Elatywnie, szczególnie, specjalnie, zwłaszcza, jeszcze bardziej: 2 Kor 1,12; 2,4; 7,13.15; 1 Tes 2,17. -[12] .3888 ·י

περισσώς, adv. 1. Og., w sposób szczególny, bardzo mocno, ponad miarę: Dz 26,11. 2. Porównawczo, więcej (niż), tym więcej (niż), bardziej (niż): Mt 27,23; Mk 10,26; 15,14. -> 3888. [4]

περιστερά, ή; -ας, gołąb, gołębica: Mt 3,16; 10,16; 21,12; Mk 1,10; 11,15; Łk 2,24; 3,22; 1,32; 2,14.16. [10]

περιτέμνω (περί —> 3888, τέμνω —> 4914*), aor. act. περιέτεμον, aor. pass. περιετμήθην, perf. pass. περιτέτμημαι, ciąć dookoła, obcinać; w NT obrzezywać kogoś, z acc.; możliwe dawać do obrzezania; pass. zostać obrzezanym, dostępować obrzezania; dać się obrzezać, poddawać się obrzezaniu. 1. Dosi.; cz. ludzi. a. O obrzezaniu Jezusa: Łk 2,21. b. O obrzezaniu ludzi. a. Act. Łk 1,59; J 7,22; Dz 7,8; 15,5; 16,3; 21,21. β. Pass.: Dz 15,1; 1 Kor 7,18a,b; Ga 2,3; 5,2.3; 6,12.13a,b. 2. Met. o chrzcie; pass. bez agensa o ludziach: Kol 2,11. [17]

περιτίθημι (περί —> 3888, τίθημι —> 4948), aor. act. περιέθηκα, kłaść dookoła, okładać, obkładać. 1. Dosł., kłaść coś wokół czegoś, nakładać coś na coś, τί τινι; otaczać coś czymś, odziewać, okrywać kogoś czymś, τινι τι; cz. ludzi: Mt 21,33; 27,28.48; Mk 12,1; 15,17.36; J 19,29. 2. Met., otaczać coś czymś, τινι τι; cz. ludzi: 1 Kor 12,23. [8]

περιτομή, ή; -ής (περί —> 3888, τέμνω —> 4914*; -ή), obrzezanie. 1. Dosł., obrzezanie jako obrzęd religijny: J 7,22; Dz 7,8; Ga 5,11; Flp 3,5. 2. Pass. o stanie bycia obrzezanym, obrzezanie: J 7,23; Rz 2,25a,b.26.27.28; 3,1; 4,10a,b.ll; 1 Kor 7,19; Ga 5,6; 6,15. 3. Met. o duchowym obrzezaniu: Rz 2,29; Kol 2,lla,b. 4. Meton. o obrzezanych, obrzezanie, obrzezani, a. O Judejczykach; οί έκ περιτομής, pochodzący z obrzezanych, będący pochodzęnia judejskiego: Dz 10,45; 11,2; Rz 3,30; 4,9.12a,b; 15,8; Ga 2,7.8.9.12; Ef 2,11; Kol 3,11; 4,11; Tt 1,10. b. O chrześcijanach: Flp 3,3. [36]

περιτρέπω (περί —> 3888, τρέπω —> 4994*), przywodzić, doprowadzać kogoś do czegoś, τινά εις τι: Dz 26,24. [1]

περιτρέχω (περί —» 3888, τρέχω —> 4996), aor. act. περιέδραμον, biegać dokoła, obiegać coś, z acc.: Mk 6,55. [1]

περιφέρω (περί —> 3888, φέρω —> 5193), nosić wkoło, nosić tam i z powrotem, roznosić; prowadzić tam i z powrotem; przenosić, sprowadzać kogoś, coś, z acc. 1. Dosł.: Mk 6,55; 2 Kor 4,10. 2. Met., pass.: Ef 4,14; Hbr 13,9v.l.[3]

περιτίθημι / 3936

περιφρονέω (περί —» 3888, φρήν —> 5273; -έω), lekceważyć, ignorować kogoś, gardzić kimś, z gen.: Tt 2,15. [1]

περίχωρος, -ον; -ου (περί —> 3888, χώρα —> 5409; -ος), znajdujący się w najbliższej okolicy; okoliczny, sąsiedni; ή περίχωρος, okolica, przyległe tereny; prawd, kraina: Mt 3,5; 14,35; Mk 1,28; Łk 3,3; 4,14.37; 7,17; 8,37; Dz 14,6. [9]

περίφημα, τό; -ατος (περί —> 3888, ψάω —> 5416**; -μα), śmieć, odpadki, nieczystości: 1 Kor 4,13. [1]

*

πέρνημι, wywozić na sprzedaż; sprzedawać; w NT w pochodnych: 1606 3974

4075 4076 4077 4078.

περπερεύομαι, być chełpliwym, chełpić się, przechwalać się: 1 Kor 13,4. [1]

Περσίς, ή; -ίδος, Persyda, adresatka pozdrowień: Rz 16,12. [1]

πέρυσι(ν), adv., w ubiegłym roku, przed rokiem, rok temu; από π., od ubiegłego roku, od roku: 2 Kor 8,10; 9,2. [2]

*

πετάννυμι, rozpościerać, rozwijać; w NT w złożeniach: 1597 2652.

πετεινόν, τό; -οϋ, zdolny do latania; ptak; τά πετεινά, ptactwo, ptaki: Mt 6,26; 8,20; 13,4.32; Mk 4,4.32; Łk 8,5; 9,58; 12,24; 13,19; Dz 10,12; 11,6; Rz 1,23; Jk 3,7. -<■ 3948. [14]

πέτομαι, lecieć; latać, fruwać. 1. Cz. anioła: Ap 14,6. 2. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 12,14. 3. Cz. ptaków: Ap 4,7; 8,13; 19,17. [5] 3947 4288.

πέτρα, ή; -ας, skała, opoka, głaz, kamień; skalisty szczyt. 1. Skała, opoka; skalisty

490

szczyt, a. Dosł.: Mt 7,24.25; 27,51.60; Mk 15,46; Łk 6,48a,bv.l.; 8,6.13; 1 Kor 10,4a,b met.; Ap 6,15.16. b. W grze słownej z imieniem Piotra: Mt

491

3960 / πιάζω

16,18. 2. Głaz, kamień: Rz 9,33; 1 Ρ 2,8. [15] 3951.

Πέτρος, ό; -ου, Piotr, drugie imię Szymona Apostoła, pierwszego wśród Dwunastu: Mt 4,18; 8,14; 10,2; 14,28. 29; 15,15; 16,16.18.22.23; 17,1.4.24; 18,21; 19,27; 26,33.35.37.40.58.69.73. 75; Mk 3,16; 5,37; 8,29.32.33; 9,2.5; 10,28; 11,21; 13,3; 14,29.33.37.54.66. 67.70.72; 16,7.8; Łk 5,8; 6,14; 8,45. 51; 9,20.28.32.33; 12,41; 18,28; 22,8.34. 54.55.58.60.61a,b; 24,12; J 1,40.42.44; 6,8.68; 13,6.8.9.24.36.37; 18,10.11.15. 16a,b.l7.18.25. 26.27; 20,2.3.4.6; 21,2. 3.7a,b.ll.15.17.20.21; Dz 1,13.15; 2,14. 37.38; 3,1.3.4.6.11.12; 4,8.13.19; 5,3. 8.9.15.29; 8,14.20; 9,32.34.38.39.40a,b; 10,5.9.13.14.17.18.19.21.25.26.32.34.44. 45.46; 11,2.4.7.13; 12,3.5.6.7.11. 14a,b. 16.18; 15,7; Ga 2,7.8; 1 Ρ tytuł; 1,1; 2 Ρ tytuł; 1,1. [156]

πετρώδης, -ες; -ους, skalisty; skalny,

kamienny; το πετρώδες, τά πετρώδη,

skalisty grunt, opoka: Mt 13,5.20; Mk

[4] .3949 ·י.4,5.16

πήγανον, τό; -ου, ruta: Łk 11,42. [1]

πηγή, ή; -ης, źródło, zdrój, strumień; studnia. 1. Dosł.: Mk 5,29; J 4,6a,b; Jk 3,11.12v.L; 2 Ρ 2,17; Ap 8,10; 14,7; 16,4. 2. Źródło wody jako symbol czegoś: J 4,14; Ap 7,17; 21,6. [11]

πήγνυμ.1, aor. act. έπηξα, zatykać (zatknąć); spajać, budować; π. σκηνήν, rozbijać namiot: Hbr 8,2. [1] 528 2174

3678 3679 3680 4232 4497.

πηδάλιον, τό; -ου, rudel, ster, wiosło; pl. zbiorczo o urządzeniach sterowych: Dz 27,40; Jk 3,4. [2]

*

πηδάω, skoczyć, rzucić się; tupać nogą;

pędzić, lecieć, mknąć; w NT w złoże-

niach: 377 1522 1598.

πηλίκος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, pytajne jak wielki; możliwe jaki, jakiego rodzaju: Ga 6,11; Hbr 7,4. [2]

πηλός, ό; -ου. 1. Glina do wyrobu naczyń: Rz 9,21. 2. Błoto, muł, szlam: J 9,6a,b.ll.l4.15. [6]

πήρα, ή; -ας, (skórzana) torba, sakwa (podróżna): Mt 10,10; Mk 6,8; Łk 9,3; 10,4; 22,35.36. [6] 377*.

*

πηρός, -ά, -όν; -οϋ, -άς, -οϋ, ułomny, kaleki; głupi, tępy; w NT w złożeniach i derywatach: 377* 3958** 3958***.

**

πηρόω, aor. act. έπήρωσα, aor. pass. έπηρώθην, perf. pass. πεπήρωμαι, czynić okaleczałym, ułomnym; okaleczać; czynić niezdolnym, otępić, ogłupić: Mk 8,17v.l.(pass.); J 12,40v.l. cz. Boga; Rz ll,7v.l.(pass.). —> 3958*.

***

πήρωσις, ή; -εως, kalectwo, ułomność; otępienie, tępota: Mk 3,5v.l. —> 3958*.

πήχυς, ό; -εως, przedramię, ramię; łokieć o mierze długości (ok. 45 cm); dosł.: J 21,8; Ap 21,17; met. o długości czasu: Mt 6,27; Łk 12,25. [4]

πιάζω, aor. act. έπιασα, aor. pass. έπιάσθην, brać, ujmować; pojmać, aresztować, zatrzymać; chwytać, łowić. 1. O cz. obojętnej, brać, ujmować kogoś za coś, τινά τίνος; cz. ludzi: Dz 3,7. 2. O wrogiej cz. a. W stosunku do osób, pojmać, aresztować, zatrzymać kogoś, z acc.; cz. ludzi. a. O pojmaniu Chrystusa: J 7,30.32.44; 8,20; 10,39; 11,57. β. O pojmaniu ludzi: Dz 12,4; 2 Kor 11,32. b. W stosunku do rzeczy, chwytać, łowić coś, z acc. a. O łowieniu

ryb; cz. ludzi: J 21,3.10. β. O schwytaniu apokaliptycznej Bestii: Ap 19,20 pass. bez agensa. —> 3961. [12]

πιέζω, perf. pass. πεπίεσμαι, gnieść, ugniatać, ściskać: Łk 6,38(pass.). [1] 3960.

πιθανολογία, ή; -ας (πείθω —> 3857, λόγος: λέγω —» 2996; -ία), mówienie w sposób przekonywający, sugestywny; biegłość sugestywnego mówienia: Kol 2,4. [1]

πικραίνω, aor. pass. έπικράνθην, czynić gorzkim, napełniać goryczą coś, z acc.; pass. stawać się gorzkim; napełniać się goryczą. 1. Dosł.: Ap 8,ll(pass.); 10,9. 10(pass.). 2. Met., rozgoryczać; pass. być gorzkim, być przykrym dla kogoś, πρός τινα: Kol 3,19(pass.). —> 3965. [4]

πικρία, ή; -ας, gorycz, gorzkość. 1. Dosł., ale w szerszym obrazowaniu: Dz 8,23; Hbr 12,15. 2. Met., gorycz; cierpkość, złość: Rz 3,14; Ef 4,31. 3965. [4]

πικρός, -ά, -όν; -οϋ, -ας, -οϋ, gorzki. 1. Dosł.: Jk 3,11. 2. Met.: Jk 3,14. [2]

3766 3767 3963 3964 3966.

πικρώς, adv., gorzko; w NT met.: Mt 26,75; Łk 22,62. 3965. [2]

Πιλάτος, ό; -ου, Piłat, rzymski prefekt Judei: Mt 27,2.13.17.22.24.58a,b. 62.65; Mk 15,1.2.4.5.9.12.14.15.43.44; Łk 3,1; 13,1; 23,1.3.4.6.11.12.13.20.24. 52; J 18,29.31.33.35.37.38; 19,1.4.6.8. 10.12.13.15.19.21.22.31.38a,b; Dz 3,13; 4,27; 13,28; 1 Tm 6,13. [55]

πιέζω / 3961

πίμπλημι, aor. act. έπλησα, aor. pass. έπλήσθην, napełniać, zapełniać, wypełniać. 1. Dosł. a. O napełnianiu czymś jakiejś rzeczy, np. pomieszcze­nia, gąbki; coś czymś, τί τίνος; pass. zapełniać się czymś, z gen., rzadziej εκ τίνος. a. Cz. ludzi: Mt 27,48; Mk 15,36v.l.; Łk 5,7; J 19,29v.l. β. Pass. bez agensa: Mt 22,10; J 12,3v.l.; Dz 19,29. b. O napełnianiu czymś duszy, człowieka; pass. być napełnianym, napełniać się czymś, z gen.; pass. bez agensa. a. O napełnieniu Duchem Świętym: Łk 1,15.41.67; Dz 2,4; 4,8. 31; 9,17; 13,9. β. O napełnieniu jakimiś uczuciami, myślami: Łk 4,28; 5,26; 6,11; Dz 3,10; 5,17; 13,45. 2. Met.

1. Pass. bez agensa o przepowiedniach, spełniać się: Łk l,20v.l.; 21,22.

2. Pass. bez agensa o wypełnieniu się jakiegoś czasu, przeznaczonego na coś, wypełniać się w sensie dobiegać kresu: Łk 1,23.57; 2,6.21.22. [24] 379 466 1601

1602 1703 3702 4003 4004 4008 4009 4010 4011 4012 4014 4055* 4193 4705.

πίμπρημι, palić; pass. dostać gorączki; puchnąć: Dz 28,6. [1] 1704.

πινακίδιον, τό; -ου, tabliczka (do pisania): Łk 1,63. —► 3971. [1]

πίναξ, ή; -ακος, talerz, półmisek, taca: Mt 14,8.11; Mk 6,25.28; Łk 11,39. [5] 3970.

492

πίνω, fut. med. πίομαι, aor. act. έπιον, perf. act. πέπωκα, pić. 1. Dosł., pić coś, z acc. lub έκ τίνος; coś z czegoś, τί εκ τίνος. a. Cz. Jezusa, Syna Człowieczego: Mt 11,19; 26,29a,b; 27,34a,b; Mk 2,16v.l.; 14,25a,b; Łk 22,18; J 4,7.9.10. b. Cz. Jezusa i ludzi: Łk 5,30. c. Cz. ludzi: Mt 6,25.31; 11,18; 24,38.49; 26,27; Mk 14,23; 16,18; Łk 1,15; 5,33.39; 7,33.34; 10,7; 12,19.29. 45; 13,26; 17,8a,b.27.28; 22,30; J 4,13; 6,53.54.56; Dz 9,9; 23,12.21; Rz 14,21; 1 Kor 9,4; 10,4b.7.21.31; 11,22.25.26. 27.28.29a; 15,32; Ap 16,6. d. Cz. ludzi i zwierząt: J 4,12. 2. Met. a. Cz.

493

3975 / πίπτω

Jezusa; π. τό ποτήριον, pić kielich, o znoszeniu męki i śmierci: Mt 20,22b; 26,42; Mk 10,39a; J 18,11. b. Cz. ludzi; π. τό ποτήριον, pić kielich, o znoszeniu męki i śmierci: Mt 20,22a. 23; Mk 10,38a,b.39b; o piciu wody życia: J 4,14; 7,37; o piciu duchowego napoju: 1 Kor 10,4a; o piciu wyroku na siebie: 1 Kor ll,29b; o piciu wina gniewu Bożego, wina zapalczywości: Ap 14,10; 18,3. C. Cz. ziemi; o piciu deszczu: Hbr 6,7. [73] 2653 3504 3978 4062

4085 4093 4094 4096 4703 4708* 4709 5056.

πιότης, ή; -τητος, tłustość; bogactwo; o sokach płynących z korzenia drzewa oliwnego: Rz 11,17. [1]

πιπράσκω, aor. pass. έπράθην, perf. act. πέπρακα, perf. pass. πέπραμαι, sprzedawać coś, z acc.; za ileś, z gen. 1. Cz. ludzi. a. Act.: Mt 13,46; Dz 2,45. b. Pass.: Mt 18,25 o sprzedawaniu ludzi; 26,9; Mk 14,5; J 12,5; Dz 4,34; 5,4. 2. Pass. bez agensa: Rz 7,14 met. —> 3943*. [9]

πίπτω, fut. med. πεσοΰμαι, aor. act. έπεσον i έπεσα, perf. act. πέπτωκα, upadać, padać. I. Dosł. 1. Spadać, wpadać z wyższego miejsca na niższe; z czegoś, από τίνος, έκ τίνος; na coś, εις τι; na coś, między coś, έπί τι; obok czegoś, przy czymś, παρά τι; w coś, do czegoś, εις τι; w środek czegoś, między coś, έν μέσω τινός. a. Cz. ludzi: Mt 15,14; 21,44a; Łk 20,18a; Dz 20,9. b. Cz. ludzi i rzeczy: Łk 14,5. c. Cz. szatana: Łk 10,18. d. Cz. rzeczy: Mt 10,29; 13,4.5.7.8; 15,27; 21,44b; 24,29; Mk 4,4.5.7.8; 13,25; Łk 8,5.7.8.14; 20,18b; 23,30; J 12,24; Dz 27,34v.l.; Ap 6,13. 16; 8,10a,b; 9,1. e. Subst. τά πίπτοντα, odpadki: Łk 16,21. 2. O czymś do danego momentu stojącym, padać, upadać, przewracać się (także w sensie

polec), a. Padać, upadać, przewracać się w coś, εις τι; na coś, έπί τίνος; do czegoś, na coś, έπί τι; na czymś, gdzieś, έπί τι; cz. ludzi: Mt 17,15; Mk 9,20; Łk 21,24 π. στόματι μαχαίρης, padać od ostrza miecza; J 18,6; Dz 5,5.10; 9,4; 22,7; 1 Kor 10,8; Hbr 3,17; Ap 1,17. b. Przed kimś wysoko postawionym padać na twarz, προς πρόσωπον, έπί πρόσωπον; przypadać do nóg, προς τους πόδας, παρά τους πόδας; padać na coś, έπί τίνος; przed czymś, przed kimś, έμπροσθεν τίνος, ένώπιόν τίνος. α. Cz. Jezusa: Mt 4,9; cz. proponowana; 26,39; Mk 14,35. β. Cz. ludzi: Mt 2,11; 17,6; 18,26. 29; Mk 5,22; Łk 5,12; 8,41; 17,16; J 11,32; Dz 10,25; 1 Kor 14,25; Ap 19,10; 22,8. γ. Cz. aniołów: Ap 7,11. δ. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 4,10; 5,8.14; 11,16; 19,4. C. Upadać, zawalać się, runąć, przewracać się na coś, έπί τι; cz. rzeczy: Mt 7,25.27; Łk 11,17; 13,4; Dz 15,16; Hbr 11,30; Ap 11,13; 16,19. II. Met. i w alegoriach.

1. O osobach, a. Upadać, ginąć, ulegać zniszczeniu; cz. apokaliptycznego Babilonu (= ludzi): Ap 14,8a,b; 18,2a,b. b. Opadać, upadać (całkowicie), w sensie religijnym i etycznym, a. Cz. ludzi: Rz 11,11.22; 14,4; 1 Kor 10,12; Hbr 4,11. p. Cz. anioła Kościoła: Ap 2,5. c. ^־Τπό κρίσιν π., podpadać pod sąd; cz. ludzi: Jk 5,12. d. Padać, ginąć, przepadać; cz. ludzi: Ap 17,10.

2. O rzeczach, a. O słońcu i skwarze, padać na kogoś, έπί τινα, w sensie porazić kogoś: Ap 7,16. b. O losie przy losowaniu, padać na kogoś, έπί τινα: Dz 1,26. c. O ciemności, o ślepocie, o strachu, spadać na kogoś, έπί τινα: Dz 13,11; Ap ΙΙ,ΙΙν.1. d. Spadać w sensie ginąć, ulegać zniszczeniu, stawać się nieważnym: Łk 16,17 o rożku, szeryfie; 1 Kor 13,8 o miłoŚci. [90] 378 495 628 1113 1351 1599 1705

1968 2654 3768 3773 3922 4182 4233 4297 4298 4704.

Πισιδία, ή; -ας, Pizydia, kraina w środkowej części Azji Mniejszej: Dz 13,14; 14,24. [2]

Πισίδιος, -ία, -ιον; -ίου, -ίας, -ίου, pizydyjski, leżący w Pizydii: Dz 13,14v.l.

πιστεύω, fut. act. πιστεύσω, aor. act. έπίστευσα, aor. pass. έπιστευθην, perf. act. πεπίστευκα, perf. pass. πεπίστευμαι, plusą. act. πεπιστευκειν, wierzyć, dawać wiarę; ufać; powierzać.

1. Wierzyć, dawać wiarę komuś, czemuś. 1. Wierzyć, dawać wiarę czemuś; także wierzyć w coś, ale w znaczeniu ״przyjmować za prawdę" coś, ״być przekonanym" o czymś. a. Z acc. rzeczy. a. Cz. ludzi; wierzyć obietnicy Chrystusa: J ll,26b; dziełu Boga: Dz 13,41; świadectwu: 2 Tes l,10b; miłości: 1 J 4,16. β. Cz. miłości: 1 Kor 13,7 wierzyć wszystkiemu, b. Ze zdaniem z ότι; π. ότι, wierzyć, że; π. περί τίνος ότι, wierzyć co do kogoś, że. ol. Cz. Maryi: Łk 1,45. β. Cz. innych ludzi: J 8,24; 9,18; 11,27.42; J 13,19; 14,10; 16,27.30; 17,8.21; 20,31a; Dz 9,26; Rz 6,8; 10,9; 1 Tes 4,14; Hbr

   2. 494

      Πισιδία / 3976

      
      6; Jk 2,19a; 1 J 5,1.5. c. Z acc. cum inf. lub z samym inf.; cz. ludzi: Dz 8,37b; 15,11; Rz 14,2. d. Z dat. rzeczy, której daje się wiarę, wierzyć, dawać wiarę; cz. ludzi; słowom anioła: Łk 1,20; Pismu i słowu Chrystusa: J 2,22; 4,50; 5,47b; pismom Mojżesza, nauce proroków: J 5,47a; 12,38; Dz 24,14; Rz 10,16; dziełom Chrystusa: J 10,38b; kłamstwu: 2 Tes 2,11; prawdzie: 2 Tes 2,12. e. Z wyrażeniami przyimkowymi; π. ε'ίς τι, wierzyć w coś. czemuś; εν τινι, w coś; επί τι, w coś; cz. ludzi; wierzyć Ewangelii: Mk 1,15; słowom proroków: Łk 24,25;

w to samo: Dz 2,44v.l.; nadziei: Rz 4,18; świadectwu Chrystusa: 1 J 5,10c. 2. Wierzyć, dawać wiarę komuś, z dat. osoby; cz. ludzi; wierzyć ludziom: Mt 21,25.32a,b,c; Mk 11,31; 16,13.14; Łk 20,5; J 5,46a; Dz 8,12; 26,27a; Chrystusowi: Mt 27,42v.l.; J 5,38.46b; 8,45. 46; 10,37.38a; Bogu (Ojcu): J 5,24; Rz 4,3.17 tu na skutek asymilacji gen. zam. dat.; Ga 3,6; Jk 2,23; 1 J 5,10b; duchowi: 1 J 4,1. 3. Wierzyć, dawać wiarę komuś, że, τινι δτι; cz. ludzi; Chrystusowi: J 4,21; 14,lla; Bogu: Dz 27,25. 4. Og. wierzyć, dawać wiarę. a. Cz. ludzi: Mt 24,23.26; Mk 13,21; Łk 22,67; J 3,12a,b; 10,25; 11,40; 14,llb.29; 16,31; 19,35; 20,8.25. 29a,b; Dz 26,27b; Rz 10,10 pass., przyjmować wiarę; 1 Kor 11,18; Jud 5. b. Cz. szatana: Jk 2,19b. II. Wierzyć w kogoś, w coś; o wierze religijnej w Boga, w Jego wszechmoc, dobroć, prawdomówność; o wierze wyrażającej przekonanie, że Bóg istnieje i że się objawia (w niektórych miejscach możliwe jest znaczenie I: wierzyć komuś). Tu także subst. ό πιστεύων, ten, który wierzy, wierzący; δ πιστεύσας, ten, który uwierzył, wierzący; δ πεπιστευκώς, ten, który uwierzył (i nadal wierzy), wierzący. 1. Z podaną osobą, do której odnosi się wiara. a. Z dat., wierzyć w kogoś; cz. ludzi. a. Wierzyć w Boga: Dz 13,12v.l.; 16,34; 18,8cv.l.; Rz 10,14b na skutek asymilacji gen. zam. dat.; Tt 3,8. β. Wierzyć w Chrystusa, w Syna Bożego: Mt 27,42v.l.; J 6,30; 8,31; Dz 5,14; 18,8a; 1 Tm 3,16 pass., znajdować wiarę, być przyjmowanym z wiarą; 2 Tm 1,12; 1 J 3,23 ściśle: w imię Syna Bożego, b. Π. είς τινα, wierzyć w kogoś; cz. ludzi. a. Wierzyć w Boga (Ojca): J 12,44b; 14,la; Rz 10,14a; 1 Ρ l,21v.l. β. Wierzyć w Chrystusa, w Syna Bożego, w Syna Człowieczego; w imię

495

3979 / πίστις

Chrystusa, w imię Syna Bożego: Mt 18,6; 27,42v.L; Mk 9,42; J 1,12; 2,11. 23; 3,15v.l.l6.18a,c.36; 4,39; J 6,29. 35.40.47v.l.; 7,5.31.38.39.48; 8,30; 9,35. 36; 10,42; ll,25.26a.45.48; 12,11.36 ściśle wierzyć w światłość: meton. o Chrystusie; 12,37.42.44a.46; 14,lb.l2; 16,9; 17,20; Dz 10,43; 14,23; 18,8av.l.; 19,4; Ga 2,16; Flp 1,29; 1 Ρ 1,8; 1 J 5,10a.l3. C. Π. έπί τινι, wierzyć w kogoś; cz. ludzi. a. Wierzyć w Boga: Rz 10,11. β. Wierzyć w Chrystusa: Mt 27,42v.l.; J 3,15v.L; Rz 9,33 i 1 Ρ 2,6 ściśle wierzyć w kamień obrazy: meton. o Chrystusie; 1 Tm

1. 16. γ. Wierzyć w Ducha Świętego: Dz ll,17bv.l. d. Π. έπί τινα, wierzyć w kogoś; cz. ludzi. a. Wierzyć w Boga (Ojca): Dz 16,34v.l.; Rz 4,5.24. β. Wierzyć w Chrystusa: Mt 27,42; J 3,15v.l.; Dz 9,42; ll,17a; 16,31; 22,19. e. Π. έν τινι, wierzyć w kogoś; cz. ludzi.; o wierze w Chrystusa: J 3,15; Ef 1,13 έν δ, w którego lub dzięki któremu. 2. Og. wierzyć bez podania osoby, ku której odnosi się wiara; cz. ludzi: Mk 9,42v.l.; 15,32; 16,16.17; Łk 8,12.13; J 1,7.50; 3,18b; 4,41.42.48. 53; 5,44; 6,36.47.64a,b.69; 9,38; 10,26;

2. 15; 12,39; 20,31b; Dz 2,44; 4,4.32; 8,13.37a; 11,21; 13,12.39.48; 14,1; 15,5. 7; 17,12.34; 18,8b.27; 19,2.18; 21,20. 25; Rz 1,16; 3,22; 4,11; 10,4; 13,11; 15,13 τό πιστεύειν, wierzenie, wiara; 1 Kor 1,21; 3,5; 14,22a,b; 15,2.11; Ga 3,22; Ef 1,19; 1 Tes 1,7; 2,10.13; 2 Tes l,10a; Hbr 4,3; 1 Ρ 2,7. 3. O takiej wierze, która wyraża ufność, że Bóg, Chrystus, mogą udzielić pomocy, okazać łaskę, spełnić prośbę, wierzyć, ufać; og. lub z ότι; cz. ludzi: Mt 8,13; 9,28; 21,22; Mk 5,36; 9,23.24; 11,23. 24; Łk 8,50; 2 Kor 4,13a,b. III. Powierzać coś komuś, τί τινι; pass. mieć (coś) sobie powierzone. 1. Cz. Boga (także dom.); pass.: Rz 3,2; 1 Kor

9,17; Ga 2,7; 1 Tes 2,4; 1 Tm 1,11; Tt 1,3. 2. Cz. Jezusa: J 2,24. 3. Og.: Łk 16,11. -» 3857. [243]

πιστικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ; znaczenie niepewne, gdyż może pochodzić od πίστις: πείθω —> 3857, wtedy znaczy prawdziwy, albo od πίνω —> 3972, wtedy płynny; o olejku: Mk 14,3; J 12,3. [2]

πίστις, ή; -εως, wiara, ufność; wierność, rzetelność, uczciwość, niezawodność; przyrzeczenie, uroczysta obietnica; uwierzytelnienie, poręka, dowód, gwarancja, rękojmia; zaufanie, wierżenie; przekonanie, przeświadczenie, dobra wiara. 1. O tym, co powoduje zaufanie i wiarę. a. Wierność, rzetelność, uczciwość, niezawodność: Mt 23,23; Rz 3,3; Ga 5,22; 2 Tes 1,4; 2 Tm 4,7 możliwe znaczenie 3; Tt 2,10. b. Przyrzeczenie, uroczysta obietnica: 1 Tm 5,12. c. Uwierzytelnienie, poręka, rękojmia, dowód: Dz 17,31. 2. Wiara w sensie aktywnym, wierzenie, ufność, zaufanie; w NT o ufności w stosunku do Boga i do Chrystusa oraz do Ich obietnic, nauki, mocy, gotowości do niesienia pomocy, a. W stosunku do Boga og. lub z okresieniem Boga poprzez gen. obiectivus lub poprzez wyrażenie przyimkowe, προς τον θεόν, έπί θεόν, εις θεόν: Mt 17,20; 21,21; Mk 11,22; Dz 19,20v.l.; Rz 4,5.9. 11.12.13.14.16a,b.l9.20; 2 Kor 5,7; Kol

1. 23; 1 Tes 1,8; Hbr 4,2; 6,1; 10,38;

2. 3.4.5.6.7a,b.8.9.11.13.17.20.21.22.23. 24.27.28.29.30.31.33.39; 12,2; 13,7; Jk 1,6; 5,15; 1 Ρ 1,21. b. W stosunku do Chrystusa, a. Og. o wierze w Bożą zdolność Chrystusa do udzielania pomocy w sprawach ciała i duszy: Mt

8,10; 9,2.22.29; 15,28; Mk 2,5; 4,40; 5,34; 10,52; Łk 5,20; 7,9.50; 8,25.48; 17,19; 18,42; Dz 14,9. β. Z jakimś wyraźnym określeniem, że chodzi o wiarę

względem Chrystusa, εις Χριστόν, προς τον Χριστόν; w Chrystusie, έν Χριστω; przez Chrystusa, δια Χριστοΰ; lub gen. obiectivus: Dz 3,16b; 20,21; 24,24; 26,18; Rz 3,22.25.26; Ga 2,16a,b. 20; 3,22.26; Ef 1,15; 3,12; Flp 3,9a; Kol 1,4; 2,5; 1 Tm 3,13; 2 Tm 3,15; Flm 5; Jk 2,1; Ap 2,13; 14,12. c. W stosunku do rzeczy, wiara w coś, z gen. obiectivus: Dz 3,16a; Flp 1,27; Kol 2,12; 2 Tes 2,13. d. Og. bez wskazania przedmiotu wiary. a. Jako określenie prawdziwej religijności; wiara jako zasada bycia chrześcijaninem, antonim Prawa: Łk 18,8; 22,32; Dz 6,5.7.8v.l.; 11,24; 13,8; 14,22.27; 15,9; 16,5; Rz 1,5.8.12.17a,b,c; 3,27.28.30a,b.31; 5,1. 2; 9,30.32; 10,6.8.17; 11,20; 12,3; 14,1; 16,26; 1 Kor 2,5; 15,14.17; 16,13; 2 Kor l,24a,b; 4,13; 10,15; 13,5; Ga 3,2. 5.7.8.9.11.12.14.24; 5,5.6; 6,10; Ef 2,8; 3,17; 4,5.13; 6,16; Flp 1,25; 2,17; 3,9b; Kol 2,7; 1 Tes 3,2.5.7.10; 2 Tes 1,3. 11; 3,2; 1 Tm 1,2.4.5.19a; 3,9; 4,1; 5,8; 6,12; 2 Tm 1,5; 3,8; Tt 1,1.4. 13; 3,15; Flm 6; Hbr 6,12; 10,22.39; Jk 1,3; 2,5; 1 Ρ 1,5.7.9; 5,9; 1 J 5,4. β. Wiara podana w formie definicji: Hbr 11,1. γ. Og. wiara jako cnota Boska, często wymieniana z innymi cnotami, zwłaszcza z miłością: 1 Kor 13,13; 2 Kor 8,7; Ef 6,23; 1 Tes 1,3; 3,6; 5,8; 1 Tm 1,14; 2,15; 4,12; 6,11; 2 Tm 1,13; 2,22; 3,10; Tt 2,2; 2 Ρ 1,5; Ap 2,19; 13,10. δ. Wiara bez uczynków nie wystarczy do zbawięnia: Jk 2,14a,b.l7.18a,b,c.20.22a,b.24. 26. ε. Z kontekstu wynika znaczenie wolność; przekonanie, przeświadczenie, dobra wiara: Rz 14,22.23a,b. ζ. Z podkreśleniem w kontekście, że wiara jest darem Boga: Łk 17,5.6; 1 Kor 12,9; 13,2; 2 Ρ 1,1. 3. O przedmiocie wierzenia (tu można zaliczyć także niektóre miejsca z 2da): Rz 12,6; Ga 1,23; 3,23a,b.25; 1 Tm l,19b; 2,7;

4,6; 6,10.21; 2 Tm 2,18; Jud 3.20.

3857. [243]

πιστός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, wierny, zaufany, godny zaufania, wiarogodny, pewny; zdolny do wierzenia, mający wiarę, przepełniony wiarą, wierzący, ufający. 1. Pass., wierny, zaufany, godny zaufania, wiarogodny, pewny.

1. O Bogu, o Panu: 1 Kor 1,9; 10,13; 2 Kor 1,18; 1 Tes 5,24; 2 Tes 3,3; Hbr 10,23; 11,11; 1 Ρ 4,19; 1 J 1,9.

2. O Chrystusie: 2 Tm 2,13; Hbr 2,17; 3,2; Ap 1,5; 3,14; 19,11. c. O ludziach: Mt 24,45; 25,21a,b.23a,b; Łk 12,42; 16,10a,b.ll.l2; 19,17; 1 Kor 4,2. 17; 7,25; Ef 6,21; Kol 1,7; 4,7.9; 1 Tm 1,12; 3,11; 2 Tm 2,2; Hbr 3,5; 1 Ρ 5,12; Ap 2,13; 17,14. d. O aniołach Kościoła: Ap 2,10. e. O rzeczach: Dz 13,34; 1 Tm 1,15; 3,1; 4,9; 2 Tm 2,11; Tt 1,9; 3,8; 3 J 5; Ap 21,5; 22,6. 2. Act., zdolny do wierzenia, mający wiarę, przepełniony wiarą, wierzący, wierny, ufający; ο π., wierzący, wierny; o ludziach: J 20,27; Dz 10,45; 12,3v.l.; 16,1.15; 2 Kor 6,15; Ga 3,9; Ef 1,1; Kol 1,2; 1 Tm 4,3.10.12; 5,16; 6,2a,b; Tt 1,6; 1 Ρ 1,21. 3857. [67]

πιστόω, aor. pass. έπιστώθην, uznawać za godnego zaufania, za wiernego; pass., być uznawanym za godnego zaufania: 2 Tm 3,14. -> 3857. [1]

496

πιστός / 3980

πλανάω, fut. act. πλανήσω, aor. act. έπλάνησα, aor. pass. έπλανήθην, perf. pass. πεπλάνημαι, prowadzić na manówce, zwodzić, wprowadzać w błąd, oszukiwać; pass., błądzić, błąkać się, gubić się; być w błędzie, mylić się, zwodzić siebie samego, łudzić się; być zwiedzionym, być sprowadzanym na manowce, dawać się zwodzić. 1. Act., met., prowadzić na manowce, zwodzić, uiprowadzać w błąd, oszukiwać kogoś,

497

3993 / πλατύς

ζ acc. a. Cz. Jezusa, przypisywana Jezusowi przez opinię publiczną: J 7,12. b. Cz. ludzi: Mt 24,4.5.11.24; Mk 13,5.6; 2 Tm 3,13a; 1 J 1,8; 2,26; 3,7. c. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 2,20; 19,20. d. Cz. szatana, Bestii: Ap 12,9; 13,14; 20,3.8.10. 2. Pass., zabłąkać się, błąkać się, błądzić, gubić się. a. Dosł. a. Cz. ludzi: Hbr 11,38. β. Cz. owiec: Mt 18,12a,b.l3;

1. Ρ 2,25v.l. b. Met. o ludziach, którzy zeszli z drogi prawości: 1 Ρ 2,25;

2. Ρ 2,15. C. Met., choć na ogół z utraconą już wartością ekspresywną.

а. Zabłąkać się, zagubić się, schodzić na manowce; cz. ludzi: Tt 3,3; Hbr 3,10; 5,2. β. Zabłąkać się, oddalać się od czegoś, από τίνος; cz. ludzi: Jk 5,19. γ. Być w błędzie, mylić się, zwodzić siebie samego, łudzić się; cz. ludzi: Mt 22,29; Mk 12,24.27; 1 Kor 6,9; Ga

б,7; Jk 1,16. δ. Być zwiedzionym, być sprowadzanym na manowce, dawać się zwodzić; o stanie ludzi: Łk 21,8; J 7,47; 1 Kor 15,33; 2 Tm 3,13b; Ap

18,23. [39] 629 3983 3983* 3984 3985.

πλάνη, ή; -ης, zbłądzenie, zabłąkanie się; w NT tylko met. o zejściu z drogi prawdy i sprawiedliwości, zboczenie, błąd, pomyłka, fałsz, oszustwo, wprowadzenie w błąd: Mt 27,64; Rz 1,27; Ef 4,14; 1 Tes 2,3; 2 Tes 2,11; Jk 5,20; 2 Ρ 2,18; 3,17; 1 J 4,6; Jud 11. 3982. [10]

*

πλάνης, ό; -ητος, zabłąkany, tułacz, włóczęga: Jud 13v.l. —» 3982.

πλανήτης, ό; -ου, błąkający się, tułacz, włóczęga: Jud 13. —> 3982. [1]

πλάνος, -ον; -ου, zwodzący, wprowadzający w błąd. 1. Jako przymiotnik o szatanie: 1 Tm 4,1. 2. Subst. ό π., zwodziciel, oszust, a. O Chrystu­sie, według opinii pewnych ludzi: Mt 27,63. b. O ludziach: 2 Kor 6,8; 2 J 7a,b. —> 3982. [5]

־ 3986

πλάξ, ή; πλακός, płaszczyzna; płyta kamienna, (kamienna) tablica: 2 Kor 3,3a,b; Hbr 9,4. [3]

*

-πλασίων, sufiks tworzący liczebniki

mnożne: 1536 2035* 4053.

πλάσμα, τό; -ατός, rzecz utworzona, rzecz uformowana, twór: Rz 9,20. —> 3988. [1]

πλάσσω, aor. act. έπλασα, aor. pass. έπλάσθην, tworzyć, kształtować, modelować, formować, lepić. 1. Dosł. o wytwarzaniu jakiegoś przedmiotu; cz. ludzi: Rz 9,20. 2. O uformowaniu Adama przez Boga: 1 Tm 2,13(pass.). [2] 3987 3989.

πλαστός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, utworzony, ukształtowany, uformowany; łatwo dający się kształtować; zmyślony, sfałszowany; o słowach: 2 Ρ 2,3.

—> 3988. [1]

πλατεία, ή; -ας, szeroka droga, szeroka ulica: Mt 6,5; 12,19; Mk 6,56v.l.; Łk 10,10; 13,26; 14,21; Dz 5,15; Ap 11,8; 21,21; 22,2. 3993. [9]

πλάτος, τό; -ους, szerokość, jako jeden z wymiarów płaszczyzny lub przestrzeni: Ef 3,18; Ap 20,9; 21,16a,b. 3993. [4]

πλατύνω, aor. pass. έπλατύνθην, perf. pass. 3 sing. πεπλάτυνται, czynić szerokim, rozszerzać coś, z acc.; pass., rozszerzać się, stawać się szerokim. 1. Dosł.: Mt 23,5. 2. Met., pass.: 2 Kor 6,11.13. -> 3993. [3]

πλατύς, -εΐα, -ύ; -έος, -είας, -έος, szeroki: Mt 7,13. [1] 3990 3991 3992.

πλέγμα, τό; -ατος, zawinięcie, splatanie, splot; w NT o ułożeniu fryzury: 1 Tm 2,9. 3995. [1]

*

πλείστος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, służy jako superl. dla πολύς —> 4057.

**

πλείων, πλεΐον i πλέον; -ονος, odrębna forma pierwiastkowa, służąca jako comp. dla πολύς —> 4057.

πλέκω, aor. act. έπλεξα, pleść, splatać, wić coś, z acc.: Mt 27,29; Mk 15,17; J

19,2. [3] 1706 1707 3994 4017*.

πλεονάζω, aor. act. έπλεόνασα, stawać się (coraz) większym, częstszym; wzmagać się, pomnażać się, rosnąć, obfitować; mieć za dużo, mieć za wiele, mieć w nadmiarze; powodować wzrost; powiększać, pomnażać, czynić coraz bogatszym. 1. Intrans. a. Być lub stawać się (coraz) większym, częstszym; wzmagać się, pomnażać się, rosnąć, obfitować; cz. rzeczy: Rz 5,20a,b; 6,1; 2 Kor 4,15; Flp 4,17; 2 Tes 1,3; 2 Ρ 1,8. b. Mieć za dużo, mieć za wiele, mieć w nadmiarze; cz. ludzi: 2 Kor 8,15. 2. Trans., powodować wzrost czegoś; powiększać, pomnażać coś; czynić coraz bogatszym kogoś w czymś, τινά τινι; cz. Boga: 1 Tes 3,12. —> 4057. [9]

πλεονεκτέω (πλείων: πολύς —» 4057, έκτός: έχω —» 2189; -έω), aor. act. έπλεονέκτησα, aor. pass. έπλεονεκτήθην, zdobywać przewagę nad kimś; oszukiwać, podchodzić kogoś, z acc. 1. Cz. ludzi: 2 Kor 7,2; 12,17.18; 1 Tes 4,6. 2. Cz. szatana: 2 Kor 2,ll(pass.). [5]

πλέγμα / 3994

πλεονέκτης, ό; -ου (πλείων: πολύς —> 4057, εκτός: έχω —> 2189; -της), taki, który chce (coraz) więcej posiąść;

chciwiec, zachłanny: 1 Kor 5,10.11; 6,10; Ef 5,5. [4]

πλεονεξία, ή; -ας (πλείων: πολύς —> 4057, εκτός: έχω —> 2189; -ία), pragnienie posiadania (coraz) więcej; nienasyconość, zachłanność, chciwość: Mk 7,22; Łk 12,15; Rz 1,29; 2 Kor 9,5; Ef 4,19; 5,3; Kol 3,5; 1 Tes 2,5; 2 Ρ 2,3.14. [10]

πλευρά, ή; -ας, bok; w NT o boku ciała ludzkiego: J 19,34; 20,20.25.27; Dz 12,7. [5]

πλέω, imperf. act. επλεον, płynąć, żegłować; odbywać morską podróż. 1. Cz. Jezusa i ludzi: Łk 8,23. 2. Cz. ludzi: Dz 21,3; 27,24; Ap 18,17. 3. Cz. statku: Dz 27,2.6. [6] 630 1012 1271 1600

2655 3769 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 5137.

πληγή, ή; -ής, uderzenie, cios, rażenie, raz; pl. chłosta, lanie; rana, siniak, siniec; plaga, nieszczęście, klęska.

1. Dosł., uderzenie, cios, rażenie, raz; pl. chłosta, lanie: Łk 10,30; 12,48; Dz 16,23; 2 Kor 6,5; 11,23. 2. O rezultacie uderzenie, rana, siniak, siniec: Dz 16,33; Ap 13,3.12.14. 3. Met. o uderzeniu przez los, siły przyrody, dopust Boży, plaga, nieszczęście, klęska: Ap 8,18.20; 11,6; 15,1.6.8; 16,9.21a,b; 18,4.8; 21,9; 22,18. 4015. [22] ,

πλήθος, τό; -ους, ilość, liczba; wielka liczba, mnóstwo, dużo; tłum, gromada, rzesza, ciżba; zgromadzenie, zebranie; ludność, lud; wspólnota, społeczność. 1. Ilość, liczba: Hbr 11,12.

2. Wielka liczba czegoś, mnóstwo, dużo. a. O rzeczach, z gen.: Łk

498

5,6; J 21,6; Dz 28,3; Jk 5,20; 1 Ρ 4,8. b. O osobach, a. Og., mnóstwo (ludzi), tłum, gromada, rzesza, ciżba, wielka liczba, z możliwym gen.

499

4010 / πληροφορία

osób: Mk 3,7.8; Łk 2,13; 6,17; 23,27; J 5,3; Dz 5,14; 14,1; 17,4; 21,36. β. O zorganizowanym zebraniu ludzi, zgromadzenie, zebranie: Łk 23,1; Dz 23,7. γ. Ludność, lud, z możliwym gen. ludzi: Łk 8,37; Dz 2,6; 5,16; 14,4.7v.l.; 25,24. δ. Jako termin oznaczający wspólnotę religijną, wspólnota, społeczność, zgromadzenie; Kościół: Łk 1,10; 19,37; Dz 4,32; 6,2.5; 15,12.30; 19,9; 21,22v.l. -[31] .3968 ■י

πληθύνω, fut. act. πληθύνω, aor. act, έπλήθυνα, aor. pass. έπληθύνθην, powiększać, pomnażać, rozmnażać; rosnąć (w ilości), wzrastać (w liczbie), powiększać się. 1. Trans. a. Act., powiększać, pomnażać, rozmnażać coś, z acc.; cz. Boga: 2 Kor 9,10; Hbr 6,14a,b. b. Pass., być pomnażanym; pomnażać się, wzmagać się, rosnąć (w liczbie), wzrastać (w liczbie), a. O stanie ludzi: Dz 7,17; 9,31 o Kościele. β. O liczbie, o rzeczach: Mt 24,12; ; Dz 6,7; 12,24; 1 Ρ 1,2; 2 Ρ 1,2; Jud 2. 2. Intrans., rosnąć (w ilości), wzrastać (w liczbie), powiększać się. a. Cz. ludzi: Dz 6,1. b. Cz. wiary: Dz 19,20v.l. 3968. [12]

πλήθω, zam. πίμπλημι —» 3968.

πλήκτης, ό; -ου, skłonny do bicia, skory do bójki, zapalczywy, awanturnik: 1 Tm 3,3; Tt 1,7. 4015. [2]

πλήμμυρα, ή; -ης, powódź: Łk 6,48. [1]

πλήν, adv. i przyimek, lecz; tylko że, jednakże, wszakże, jednak; w każdym razie, zresztą; oprócz, z wyjątkiem czegoś. 1. Adv. używane jako spójnik. a. Lecz, ale; μεν ... πλήν, (wprawdzie) ... lecz: Łk 22,22. b. Tylko że, jednakże, wszakże, jednak, lecz, ale, niemniej, natomiast: Mt 11,22.

24; 18,7; 26,39.64; Łk 6,24.35; 10,11. 14.20; 11,41; 12,31; 13,33; 17,1; 18,8; 19,27; 22,21.42; 23,28. c. Dla podkreślenia myśli w zamknięciu dyskusji, w każdym razie, zresztą, lecz: 1 Kor 11,11; Ef 5,33; Flp 3,16; 4,14; Ap 2,25. d. Πλην οτι, oprócz tego, że\ z wyjątkiem tego, że: Dz 20,23; Flp 1,18 możliwe lc. 2. Jako niewłaściwy przyimek z gen., oprócz, z wyjątkiem czegoś; wyjąwszy coś, z gen.; zwłaszcza po zaprzeczeniu: Mk 12,32; J 8,10v.L; Dz 8,1; 15,28; 27,22. [31]

πλήρης, -ες; -ους, pełny, pełen. 1. Pełny, pełen czegoś, z gen. a. O Jezusie, Słowie; pełny Ducha Świętego: Łk 4,1; łaski i prawdy: J 1,14. b. O ludziach; pełen dosł. trądu, w sensie cały pokryty trądem: Łk 5,12; pełen Ducha (Świętego), mądrości, wiary, łaski, mocy, dobrych czynów, jałmużn: Dz 6,3.5.8; 7,55; 9,36; 11,24; podstępu, przewrotności, gniewu: 13,10; 19,28. c. O rzeczach: Mt 14,20; 15,37; Mk 8,19. 2. Pełny w sensie cały, całkowity; o rzeczach: Mk 4,28; 2 J 8. —> 3968. [16]

πληροφορέω (πλήρης: πίμπλημι —» 3968, φόρος: φέρω —» 5193; -έω), aor. act. έπληροφόρησα, aor. pass. έπληροφορήθην, perf. pass. πεπληροφόρημαι, wypełniąc; spełniać coś, dokonywać czegoś; przekonywać, zapewniać. 1. Wypełniać; spełniać coś, dokonywać czegoś, z acc.; w NT tylko met. a. Cz. ludzi: 2 Tm 4,5. b. Pass. bez agensa: Łk 1,1; 2 Tm 4,17. 2. Przekonywać, zapewniać; pass. być (w pełni) przekonanym; tylko pass.: Rz 4,21; 14,5; Kol 4,12. [6]

πληροφορία, ή; -ας (πλήρης: πίμπλημι

—3968 ■י, φόρος: φέρω —> 5193; -ία),

całkowita pewność, przekonanie, prze­

świadczenie: Rz 15,29v.l.; Kol 2,2; 1 Tes 1,5; Hbr 6,11; 10,22. [4]

4011

πληρόω / 4011

πληρόω, imperf. act. έπλήρουν, imperf. pass. έπληρούμην, fut. act. πληρώσω, aor. act. έπλήρωσα, aor. pass. έπληρώθην, perf. act. πεπλήρωκα, perf. pass. πεπλήρωμαι, czynić pełnym, napełniać; spełniać, wypełniać, urzeczywistniać coś; dopełniać, kończyć. I. Czynić pełnym, napełniać; pass. stawać się pełnym, napełniać się. 1. O napełnianiu (pustej) rzeczy czymś, τί τίνος, τί 'έχ τίνος. a. Cz. Boga (Ojca): Flp 4,19. b. Cz. Jezusa: Ef l,23(med.); 4,10. c. Cz. ludzi: Mt 23,32; Dz 5,28. d. Cz. szatana: Dz 5,3. e. Cz. rzeczy: J 16,6; Dz 2,2. f. Pass. bez agensa: Mt 13,48; Łk 3,5; J 12,3. 2. O napełnianiu osoby czymś, τινά τίνος lub τινά τινι. a. Cz. Boga (Ojca); o napełnieniu człowieka radością, pokojem: Dz 2,28; Rz 15,13. b. Pass. bez agensa, być napełnianym, napełniać się czymś, z gen., z dat., z acc. limitationis, εν τινι. a. O Jezusie; o napełnianiu się mądrością: Łk 2,40. β. O ludziach; o napełnianiu się radością i Duchem Świętym: Dz 13,52; Ef 5,18; nieprawością, przewrotnością, zachłannością, złością: Rz 1,29; wiedzą: 15,14; pociechą: 2 Kor 7,4; aż do pełni Boga, εις τι: Ef 3,19; plonem sprawiedliwości przez Jezusa Chrystusa: Flp 1,11; og. być w pełni zaopatrzonym: 4,18; poznaniem woli Boga, wolą Boga: Kol 1,9; 4,12v.l. literalnie w woli Boga; Chrystusem: 2,10 literalnie w Nim; radością: 2 Tm 1,4. II. O czasie; tylko pass., dopełniać się, spełniać się w sensie dobiegać kresu: Mk 1,15; Łk 21,24; J 7,8; Dz 7,23.30; 9,23; 24,27. III. Czynić pełnym w sensie doprowadzać do pełni, czynić całkowitym coś, z acc. 1. Cz. Boga: 2 Tes 1,11. 2. Cz. ludzi: Rz 15,19; Flp 2,2; Kol 1,25.

3. Pass. bez agensa; o radości: J 3,29; 15,11; 16,24; 17,13; 1 J 1,4; 2 J 12; o posłuszeństwie: 2 Kor 10,6; o czynach: Ap 3,2. IV· Spełniać, wypełniać, urzeczywistniać coś, np. proroctwo, zobowiązanie, obietnicę, prawo, prośbę, zamiar, pragnienie, nadzieję, obowiązek, zadanie, przeznaczenie, los itp.; z acc. 1. O spełnieniu Bożej przepowiedni, obietnicy, zamiaru, słów Pisma itp., spełniać; pass. spełniać się. a. Cz. Boga: Dz 3,18 b. Cz. Jezusa: Łk 9,31. c. Cz. ludzi: Dz 13,27. d. Pass. bez agensa: Mt 1,22; 2,15.17.23; 4,14; 8,17; 12,17; 13,35; 21,4; 26,54.56; 27,9; Mk 14,49; 15,28; Łk 1,20; 4,21; 22,16; 24,44; J 12,38; 13,18; 15,25; 17,12; 18,9.32; 19,24.36; Dz 1,16; Jk 2,23. 2. O spełnieniu polecenia, nakazu, modlitwy, zadania, prawa, obowiązku itp. a. Cz. Jezusa: Mt 5,17. b. Cz. Jezusa i ludzi: Mt 3,15. c. Cz. ludzi: Rz 13,8; Kol 4,17. d. Pass. bez agensa: Rz 8,4; Ga 5,14 możliwe znaczenie III. V. Dopełniać w sensie kończyć, doprowadzać do końca coś, z acc., np. zadanie, jakieś dzieło. 1. Cz. Jezusa: Łk 7,1. 2. Cz. ludzi: Dz 12,25; 13,25; 14,26; Ap 6,llv.l. 3· Pass. bez agensa: Dz 19,21. VI. Pass. o ludziach, osiągać pełną liczbę: Ap 6,11. —> 3968. [87]

4012

500

πλήρωμα, τό; -ατος, wypełnienie, napełnienie; uzupełnienie, dopełnienie; pełnia, całkowitość; doskonałość; całość; pełność, obfitość. 1. O tym, co wypełnia coś innego, a. O tym, co wypełnia coś pustego, wypełnienie, pełnia, zawartość, napełnienie czegoś, z gen.: Mk 6,43; 8,20; 1 Kor 10,26. b. O tym, co wypełnia jakiś brak, ubytek, uzupełnienie, dopełnienie: Mt 9,16; Mk 2,21. 2. O tym, co jest pełne czegoś, z gen.: Ef 1,23 o Kościele wypełnionym Chrystusem. 3. O tym, co jest doprowadzone do pełni, pełnia,

501

4022 / πλουτίζω

całkowitość, doskonałość, a. Pełnia, całość, pełna liczba czegoś, z gen.: Rz 11,12.25. b. Pełnia, pełność, obfitość, doskonałość, suma czegoś, z gen.: J 1,16; Rz 15,29; Ef 3,19; 4,13; Kol 1,19; 2,9. 4. O prawie, wypełnienie, spełnienie: Rz 13,10 możliwe pełnia, całość. 5. O czasie, pełnia: Ga 4,4; Ef 1,10. -> 3968. [17]

πλησίον, adv., blisko, w pobliżu, tuż obok. 1. Subst. ό π., ten tuż obok; bliźni, sąsiad: Mt 5,43; 19,19; 22,39; Mk 12,31.33; Łk 10,27.29.36; Dz 7,27; Rz 13,9.10; 15,2; Ga 5,14; Ef 4,25; Jk 2,8; 4,12. 2. Jako niewłaściwy przyimek z gen., blisko, tuż obok, w sąsiedztwie, w pobliżu czegoś, przy czymś: J 4,5. 3865*. [17]

πλησμονή, ή; -ής, napełnienie; nasycęnie; zachowanie: Kol 2,23. —> 3968. [1]

πλήσσω, aor. pass. έπλήγην, uderzać, razić: Ap 8,12(pass.). [1] 1603 1969

4002 4005.

πλοιάριον, τό; -ου, łódź, łódka: Mk 3,9; 4,36v.l.; Łk 5,2v.l.; J 6,22.23.24; 21,8. —► 4001. [5]

πλοΐον, τό; -ου, statek, okręt; og. łódź. 1. O pływających jednostkach morskich: Dz 20,13.38; 21,2.3.6; 27,2.6.10. 15.17.19.22.30.31.37.38. 39.44; 28,11; Jk 3,4; Ap 8,9; 18,19. 2. O jednostkach rybackich, pływających po Jeziorze Genezaret: Mt 4,21.22; 8,23.24; 9,1; 13,2; 14,13.22.24.29.32.33; 15,39; Mk 1,19.20; 4,1.36a,b.37a,b; 5,2.18.21; 6,32.45.47.51.54; 8,10.14; Łk 5,2.3a,b. 7a,b.ll; 8,22.37; J 6,17.19.21a,b.22.23; 21,3.6. -> 4001. [68]

*

πλοκή, ή; -ής, splecenie, splot; warkocz, pukiel, lok, kędzior: 1 Ρ 3,3v.l. —> 3995.

-πλόος, drugi człon złożeń niejasnego pochodzenia, prawd, od pierwiastka ze znaczeniem fałda, zakładka: 567 568 569 1358 1359 4936.

πλοϋς (bez kontrakcji πλόος), ό; gen. πλοός (wcześniej πλου), acc. πλουν, żeglowanie, żegluga: Dz 21,7; 27,9.10. —> 4001. [3]

πλούσιος, -ία, -ον; -ίου, -ίας, -ίου, bogaty, zamożny. 1. Dosł. o bogatych w dobra doczesne, bogaty, zamożny; ο π., bogaty, bogacz; o ludziach: Mt 19,23. 24; 27,57; Mk 10,25; 12,41; Łk 6,24; 12,16; 14,12; 16,1.19.21.22; 18,23.25; 19,2; 21,1; 1 Tm 6,17; Jk 1,10.11; 2,6; 5,1; Ap 6,15; 13,16. 2. Met. bogaty w coś, έν τινι. a. O Bogu (Ojcu): Ef 2,4.

2. O Jezusie, Synu Bożym: 2 Kor 8,9.

3. O ludziach: Jk 2,5. d. O aniołach Kościoła: Ap 2,9; 3,17. -[28] .4001 ■י

πλουσίως, adv., bogato, obficie: Kol 3,16; 1 Tm 6,17; Tt 3,6; 2 Ρ 1,11. —* 4001. [4]

πλουτέω, aor. act. έπλουτησα, perf. act. πεπλούτηκα, być bogatym, stawać się bogatym, stawać się zamożnym, bogacić się; aor. i perf. stać się bogatym, wzbogacić się. 1. Dosł., być bogatym, bogacić się dzięki czemuś, έκ τίνος; na czymś, άπό τίνος; cz. ludzi: Łk 1,53; 1 Tm 6,9; Ap 18,3.15.19. 2. Met., być bogatym, bogacić się dzięki czemuś, w czymś, z dat. causae lub έν τινι. a. O Jezusie, być bogatym, być hojnym dla kogoś, εις τινα: Rz 10,12. b. O ludziach: Łk 12,21; 1 Kor 4,8; 2 Kor 8,9; 1 Tm 6,18. C. O aniołach Kościoła: Ap 3,17.18. 4001. [12]

πλουτίζω, aor. pass. έπλουτίσθην, czynić bogatym, wzbogacać kogoś, z acc.; pass.

być bogatym w coś, έν τινι; w NT met.: 1 Kor l,5(pass.); 2 Kor 6,10; 9,ll(pass.). 4001. [3]

πλούτος, ό; -ου, nom. i acc. także τό πλοϋτος, bogactwo, zamożność, dobrobyt; obfitość. 1. Dosł. o posiadaniu dóbr materialnych: Mt 13,22; Mk 4,19; Łk 8,14; 1 Tm 6,17; Jk 5,2; Ap 18,17. 2. Met., bogactwo, obfitość czegoś lub czyjaś, z gen.: Rz 2,4; 9,23; ll,12a,b. 33; 2 Kor 8,2; Ef 1,7.18; 2,7; 3,8.16; Flp 4,19; Kol 1,27; 2,2; Hbr 11,26; Ap 5,12. ->■ 4001. [22]

πλύνω, aor. act. έπλυνα, prać, czyścić, myć, płukać, obmywać coś, z acc.: Łk 5,2; Ap 7,14; 22,14. [3] 630*.

πλούτος / 4023

πνεϋμα, τό; -ατος, dech, tchnienie, wiatr; duch, dusza. I. O Bogu, Duch. 1. Przydawkowe określenia Ducha. a. Okresienia rzeczownikowe w formie przydawki dopełniaczowej: π. αγάπης, Duch miłości: 2 Tm 1,7; π. άγιωσύνης, Duch świętości: Rz 1,4; π. αληθείας, Duch prawdy: J 14,17; 15,26; 16,13; 1 J 4,6a; π. άποκαλύψεως, Duch objawienia: Ef 1,17; π. της δόξης, Duch chwały: 1 Ρ 4,14; π. δυνάμεως, Duch mocy: 2 Tm 1,7; π. της επαγγελίας, Duch obietnicy: Ef 1,13; π. της ζωής, Duch życia: Rz 8,2; π. θεοϋ, Duch Boga: Mt 3,16; 12,28; Rz 8,9b.l4; 15,19; 1 Kor 2,llb. 14; 3,16; 6,11; 7,40; 12,3a; 2 Kor 3,3; Ef 4,30; Flp 3,3; 1 Ρ 4,14; 1 J 4,2a; π. Ίησοϋ (Χριστοϋ), Duch Jezusa (Chrystusa): Dz 16,7; Flp 1,19; π. κυρίου, Duch Pana: Łk 4,18; Dz 5,9; 8,39; 2 Kor 3,17b.l8; π. πατρός, Duch Ojca: Mt 10,20; π. πίστεως, Duch wiary: 2 Kor 4,13; π. της προφητείας, Duch proroctwa: Ap 19,10; π. σοφίας, Duch mądrości: Ef 1,17; π. σωφρονισμού, Duch rozsądku: 2 Tm 1,7; π. υιοθεσίας, Duch usynowienia:

Rz 8,15b; π. τοϋ υίοϋ, Duch Syna: Ga 4,6; π. χάριτος, Duch łaski: Hbr 10,29; π. Χρίστου, Duch Chrystusa: Rz 8,9c; 1 Ρ 1,11. b. Określenia przymiotnikowe: π. άγιον, Duch Święty: Mt 1,18; 3,11; 12,32; Mk 1,8; 3,29; 12,36; 13,11; Łk 1,15.35.41.67; 2,25.26; 3,16.22; 4,la; 10,21; 11,13; 12,10.12; J l,33b; 14,26; 20,22; Dz 1,2.5.8.16; 2,4a.33.38; 4,8.25.31; 5,3.32; 6,5; 7,51. 55; 8,15.17.19; 9,17.31; 10,38.44.45.47; 11,15.16.24; 13,2.4.9.52; 15,8.28; 16,6; 19,2a,b.6; 20,23.28; 21,11; 28,25; Rz 5,5; 9,1; 14,17; 15,13.16.19v.l.; 1 Kor 2,13v.L; 6,19; 12,3b; 2 Kor 6,6; 13,13; Ef 1,13; 4,30; 1 Tes 1,5.6; 4,8; 2 Tm 1,14; Tt 3,5; Hbr 2,4; 3,7; 6,4; 9,8; 10,15; 1 Ρ 1,12; 2 Ρ 1,21; Jud 20; αίώνιον, wieczny: Hbr 9,14; ό παράκλητος, zdolny do udzielania zachęty, Pocieszyciel: J 14,16-17.26; 15,26. c. Określenia zaimkowe: π. αύτοϋ, Duch Jego, tzn. Boga (Ojca): Rz 8,llb; 1 Kor 2,10a v.l.; Ef 3,16; 1 Tes 4,8; 1 J 4,13; π. μου, Duch mój, w wypowiedziach Boga (Ojca): Mt 12,18; Dz 2,17.18; τό αύτό πνεϋμα, ten sam Duch: 1 Kor 12,8b.9a,b.ll; 2 Kor 4,13; 12,18.

4. Określenia imiesłowowe: π. άποσταλεν, Duch zesłany z nieba: 1 Ρ 1,12; ένοικοϋν, mieszkający w ochrzczonych: Rz 8,1 lb; 2 Tm 1,14; καταβαΐνον, zstępujący: Mt 3,16; Mk 1,10; J 1,32. 33a; μένον, pozostający nad kimś: J l,33a; τό πνεϋμα τοϋ έγείραντος, Duch Tego, który wskrzesił Jezusa: Rz 8,1 la.

5. Określenia liczebnikowe: εν π., jeden Duch: 1 Kor 12,ll,13a,b; Ef 2,18.

6. 502

   Określenia poprzez wyrażenia przyimkowe: τό π. τό έκ τοϋ θεοϋ, Duch (będący) ζ Boga: 1 Kor 2,12b; τό έν αύτοΐς, (będący) w nich (o prorokach): 1 Ρ 1,11; τό έν ύμϊν, (będący) w was: 1 Kor 6,19. 2. Określenia uwarunkowane formą przypadka, a. Nom. τό πνεϋμα, Duch. a. Jako podmiot, τό

πνεϋμα, Duch: αναπαύεται, spoczywa nad kimś: 1 Ρ 4,14; αρπάζει, porywa: Dz 8,39; γινο^σκει, zna: 1 Kor 2,llb; δηλοΐ, objawia, ukazuje: 1 Ρ 1,11; διαμαρτυρείται, zapewnia, świadczy o czymś: Dz 20,23; διδάσκει, poucza: Łk 12,12; J 14,26; δίδοται, jest dawany: Dz 8,18; δίδωσιν, daje: Dz 2,4b; έά, pozwala coś robić: Dz 16,7; έκβάλλει, wyprowadza na pustynię: Mk 1,12; έκπορεύεται παρά τοϋ πατρός, wychodzi od Ojca: J 15,26; ένεργεΐ, sprawia coś: 1 Kor 12,11; έπέρχεται, zstępuje na kogoś: Łk 1,35; έπιπίπτει, zstępuje na kogoś: Dz 10,44; 11,15; έραυνα, przenika wszystko: 1 Kor 2,10b; έρχεται, przychodzi: J 16,13; Dz 19,6; έστιν, istnieje: Dz 19,2b; έστίν, jest w sensie objawia się: J 7,39b; έστίν, jest nad kimś, jest w jakimś miejscu (met.): Łk 2,25; 4,18; 2 Kor 3,17b; έστίν ή αλήθεια, jest prawdą: 1 J 5,6c; εστίν έν, jest jeden: Ef 4,4; έστίν ζωοποιοϋν, jest ożywiającym: J 6,63a; έστίν ή μαρτυρία Ίησοϋ, jest świadectwem Jezusa: Ap 19,10 tu może chodzić o ducha nieosobowego; έστίν τό μαρτυροϋν, jest tym, który daje świadectwo: 1 J 5,6b.8; έστίν μάρτυς, jest świadkiem czegoś: Dz 5,32; ζωοποιεΐ, ożywia: 2 Kor 3,6b; λαλεί, mówi coś do kogoś, przez kogoś: Mt 10,20; Mk 13,11; Dz 28,25; λέγει, mówi: Dz 8,29; 10,19; 11,12; 13,2; 19,lv.l.; 20,3v.l.; 21,11; 1 Tm 4,la; Hbr 3,7; Ap 2,7.11. 17.29; 3,6.13.22; 14,13; 22,17; μαρτυρεί, świadczy, daje świadectwo o kimś, o czymś: J 15,26; Hbr 10,15; όδηγεί, prowadzi: J 16,13; οίκεΐ, mieszka w ochrzczonych: Rz 8,9b.lla; 1 Kor 3,16; προλέγει, zapowiada, przepowiada przez kogoś: Dz 1,16; συμμαρτυρεΐ, poświadcza komuś: Rz 8,16a; συναντιλαμβάνεται, przychodzi z pomocą: Rz 8,26a; τίθεται, ustanawia kogoś kimś: Dz 20,28; ύπερεντυγχάνει, wstawia się za kimś, przyczynia się: Rz 8,26b; ύπομιμνήσκει, przypomina: J 14,26. β. Jako orzecznik, πνεϋμα έστίν, jest Duchem: o Bogu, o Panu: J 4,24a; 2 Kor 3,17a; o tym, kto jest złączony z Bogiem, εν πνεϋμά έτιν, jest jednym Duchem1 .׳ Kor 6,17 duch w tym zdaniu nie musi oznaczać osoby; o samym Duchu: 1 Kor 12,4 τό αυτό πνεϋμα, jest ten sam Duch. b. Gen. τοϋ πνεύματος, Ducha. a. Gen. possessoris. 1) O czymś należącym do Ducha: όνομα, imię Ducha: Mt 28,19 τά τοϋ πνεύματος, sprawy Ducha: Rz 8,5b; 1 Kor 2,14. 2) O czymś poświęconym Duchowi: διάκονος, sługa Ducha: 2 Kor 3,6a; ναός, świątynia: 1 Kor 6,19. β. Gen. zależny od słów oznaczających napełnianie, pełnię, uczestnictwo: μέτοχος, uczestnik Ducha Świętego: Hbr 6,4; πίμπλασθαι, być napełnianym Duchem Świętym: Łk 1,15.41.67; Dz 2,4a; 4,8.31; 9,17; 13,9; πλήρης, pełny Ducha Świętego: Łk 4,la; Dz 6,3.5; 7,55; 11,24; πληρούσθαι, być napełnianym Duchem Świętym: Dz 13,52. γ. Gen. subiectivus lub obiectivus po: αγάπη, miłość: Rz 15,30; αγιασμός, uświęcęnie: 2 Tes 2,13; 1 Ρ 1,2; άνακαίνωσις, odnowa: Tt 3,5; βλασφημία, bluźnierstwo: Mt 12,31; επαγγελία, obietnica: Dz 2,33; άπόδειξις, ukazanie: 1 Kor 2,4 tu może chodzić o ducha nieosobowego; διακονία, posługiwanie: 2 Kor 3,8; έπαγγελία, obietnica: Ga 3,14; έπιχορηγία, pomoc: Flp 1,19; κοινωνία, wspólnota, udział: 2 Kor 13,13; Flp 2,1; λόγοι διδακτικοί, słowa nauczone przez Ducha: 1 Kor 2,13; μερισμός, udzielanie: Hbr 2,4; παράκλησις, pociecha: Dz 9,31 tu możliwy gen. explicativus; φανέρωσις, objawienie: 1 Kor 12,7; φρόνημα, myślenie, dążność: Rz 8,6.27. δ. Gen. originis, ״pochodzący od" Ducha, po: δύναμις, moc: Łk 4,14; Rz 15,13.19; ένότης, jedność:

Ef 4,3; καρπός, owoc: Ga 5,22; μάχαιpa, miecz: Ef 6,17; νόμος, prawo: Rz 8,2; χαρά, radość: 1 Tes 1,6. ε. Gen. explicativus, po: απαρχή, pierwociny: Rz 8,23; άρραβών, zadatek: 2 Kor 1,22; 5,5; δωρεά, dar: Dz 2,38; 10,45. ζ. Gen. absolutus; z part. słowa έπέρχεσθαι, zstępować na kogoś: Dz 1,8; δηλοϋν, objawiać, pokazywać: Hbr 9,8. η. Gen. zależny od przyimka; από τοΰ πνεύματος, 2: Ducha, za sprawą Ducha: έκχέειν, wylewać: Dz 2,17.18; μεταμορφοϋσθαι, dawać się przekształcać: 2 Kor 3,18; δια πνεύματος, przez Ducha, za sprawą Ducha, za pośrednictwem Ducha, pod wpływem Ducha, dzięki Duchowi, z pomocą Ducha: άποκαλύπτειν, objawiać coś: 1 Kor 2,10a; δίδοσθαι, być dawanym: 12,8a; (είναι), być: 1 Ρ l,22v.l.; έκχεΐσθαι, być wylewanym: Rz 5,5; έντέλλεσθαι, dawać polecenia: Dz 1,2; έρχεσθαι, przychodzić: 1 J 5,6av.l.; ζωοποιεΐν, przywracać do życia: Rz 8,1 lb; κραταιοϋσθαι, stawać się mocnym: Ef 3,16; λέγειν, mówić: Dz 4,25; 21,4; προσφέρειν, składać w ofierze: Hbr 9,14; σημαίνειν, oznaczać, przepowiadać: Dz 11,28; φυλάσσειν, strzec: 2 Tm 1,14; έκ πνεύματος, z Ducha, za sprawą Ducha: γεννάσθαι, rodzić się: J 3,5.6a.8b; γινώσκειν, poznawać: 1 J 3,24; διδόναι, dawać: 4,13; είναι, być: Mt 1,20; έν γαστρ'ι έχειν, być brzemienną: 1,18; κατά τοΰ πνεύματος, przeciwko Duchowi: λέγειν, mówić: Mt 12,32; περί τοΰ πνεύματος, ο Duchu: λέγειν, mówić: J 7,39a; υπό του πνεύματος, przez Ducha, od Ducha, ze strony Ducha: άνάγεσθαι, być wyprowadzanym: Mt 4,1; κωλύεσθαι, doznawać przeszkody: Dz 16,6; πέμπεσθαι, być wysyłanym: 13,4; φέρεσθαι, być prowadzonym: 2 Ρ 1,21; χρήματίζεσθαι, otrzymywać objawienie: Łk 2,26. c. Dat. τω πνεύματι, Duchowi. a. Dat. właściwy, Duchowi, dla Du­cha, po: άνθίστασθαι, przeciwstawiać się: Dz 6,10; άντιπίπτειν, sprzeciwiać się: Dz 7,51; ζην, żyć: 1 Ρ 4,6 możliwe dzięki Duchowi; ζωοποιεϊσθαι, być czynionym żywym: 1 Ρ 3,18 możliwe dzięki Duchowi, β. Dat. auctoris, oznaczający sprawcę czynności, przez Ducha, po: άγεσθαι, być prowadzonym; możliwe dawać się prowadzić Duchowi: Rz 8,14; Ga 5,18; άναγγέλλεσθαι, być obwieszczanym: 1 Ρ

1. 12v.l.; δεϊσθαι, być wiązanym: Dz 20,22; δοκεϊν, wydawać się; postanawiać: Dz 15,28. γ. Dat. sociativus, (razem) z Duchem, przy udziale Ducha, z pomocą Ducha, według Ducha, po: άπεκδέχεσθαι, oczekiwać: Ga 5,5; ζην, żyć: 5,25a; θανατοϋν, uśmiercać: Rz 8,13; λαλεΐν, mówić: 1 Kor 14,2; λατρεύειν, sprawować kult: Flp 3,3; περιπατειν, postępować: 2 Kor 12,18; Ga 5,16; προσεύχεσθαι, modlić się: 1 Kor 14,15a; στοιχεΐν, postępować: Ga 5,25b; ψάλλειν, śpiewać: 1 Kor 14,15b. δ. Dat. instrumentalis, Duchem (dat. instrumentalis i sociativus w niektórych miejscach mogą być zamienne), po: έγγράφεσθαι, być napisanym: 2 Kor 3,3; σφραγίζεσθαι, być opieczętowanym: Ef 1,13; χρίειν, namaszczać: Dz 10,38. ε. Dat. zależny od przyimka; έν πνεύματι, w Duchu, przy pomocy Ducha, przez Ducha, dzięki Duchowi, z natchnienia Ducha, Duchem, po: άγαλλιάσθαι, rozradować się: Łk 10,21; άγεσθαι, przebywać gdzieś: Łk 4,lb; άγιάζεσθαι, być uświęcanym: Rz 15,16; 1 Kor 6,11; άναγγέλλεσθαι, być obwieszczanym: 1 Ρ 1,12; άποκαλύπτεσθαι, być objawianym: Ef 3,5; βαπτίζειν, chrzcić; pass. przyjmować chrzest: Mt 3,11; Mk 1,8; Łk 3,16; J l,33b; Dz 1,5;

2. 504

   πνεύμα / 4025

   
   16; 1 Kor 12,13a; γίνεσθαι, stawać się; w wyrażeniu έν πνευματι γίνεσθαι może chodzić o ducha nieosobowego w sensie popadać w zachwycenie: 1

Tes 1,5; Ap 1,10; 4,2; δίδοσθαι, być dawanym: 1 Kor 12,9b; δικαιοϋσθαι, dostępować usprawiedliwienia: 1 Kor 6,11; 1 Tm 3,16; είναι, być (czasem dom.), zyć: Rz 8,9a; 14,17; Kol 1,8; έκβάλλειν, wyrzucać złe duchy: Mt 12,28; έπιφέρειν, nieść: Ap 17,3 i 21,10 może oznaczać ducha nieosobowego; ερχεσθαι, przychodzić: Łk 2,27; εύλογεΐν, błogosławić: 1 Kor 14,16; εχειν, mieć dostęp do Ojca: Ef 2,18; καλεΐν, nazywać Mesjasza Panem: Mt 22,43; λαλεΐν, mówić: 1 Kor 12,3a; λέγειν, mówić: Mk 12,36; 1 Kor 12,3b; πληροϋσθαι, być napełnianym, dawać się napełniać: Ef 5,18; προέρχεσθαι, iść przed: Łk 1,17 tu może chodzić o ducha nieosobowego; προσεύχεσθαι, modlić się: Ef 6,18; Jud 20; προσκινεΐν, adorować Boga: J 4,23.24b; συμμαρτυρεΐν, poświadczać: Rz 9,1; συνιστάνειν, okazywać się jako sługa Boga: 2 Kor 6,6; συνοικοδομεΐσθαι, być wznoszonym we wspólnym budowaniu na mieszkanie Boga: Ef 2,22. d. Acc. τό πνεϋμα, Ducha. a. Acc. jako dopełnienie bliższe po: γινώσκειν, poznawać: 1 J 4,2a.6a; διδόναι, dawać: Łk 11,13; J 3,34; 14,17; Dz 15,8; Ef 1,17; 1 Tes 4,8; 2 Tm 1,7; ένυβρίζειν, pogardliwie traktować: Hbr 10,29; έξαποστέλλειν, posyłać: Ga 4,6; έπιποθεΐν, tęsknić za Duchem: Jk 4,5; έπιχορηγεΐν, udzielać: Ga 3,5; έχειν, mieć: Rz 8,9c; 1 Kor 7,40; 2 Kor 4,13; Jud 19; θεάσθαι, oglądać, zobaczyć: J 1,32; λαμβάνειν, przyjmować, otrzymywać: J 20,22; Dz 8,15.17.19; 10,47; 19,2a; Rz 8,15b; 1 Kor 2,12b; Ga 3,2; λυπεΐν, zasmucać: Ef 4,30; όράν, widzieć: Mt 3,16; Mk 1,10; J l,33a; πειράζειν, wystawiać na próbę: Dz 5,9; ποτίζεσθαι, otrzymywać do picia: 1 Kor 12,13b; σβεννύναι, gasić: 1 Tes 5,19 tu raczej o przejawie działania Ducha, duch; τιθέναι, kłaść na kimś: Mt 12,18; ψευδεσθαι, okłamywać: Dz 5,3. β. Acc.

zależny od przyimka; εις τό πνεϋμα, względem Ducha, przeciwko Duchowi, po: βλασφημεϊν, bluźnić: Mk 3,29; Łk 12,10; κατά πνεϋμα, według Ducha, co do Ducha, po: γεννάσθαι, rodzić się: Ga 4,29; δίδοσθαι, być dawanym: 1 Kor 12,8b.9a; είναι, być, żyć: Rz 8,5a; όρίζεσθαι, być ustanawianym: Rz 1,4; περιπατεΐν, postępować: Rz 8,4. γ. Acc. cum inf. ze słowem καταβαίνειν, zstępować: Łk 3,22. II. O duszy, duch, dusza, będąca podstawą życia ciała i mogąca istnieć bez ciała. 1. O duszy Jezusa: Mt 27,50; Łk 23,46; J 19,30. 2. O duszy ludzi: Łk 8,55; Dz 7,59; 1 Kor 14,14; Hbr 12,9.23; Jk 2,26; 1 Ρ 3,19; Ap 11,11. 3. O duszy postaci apokaliptycznej: Ap 13,15. III. O istotach bez ciała, duch. 1. O duchach dobrych lub przynajmniej nieszkodliwych: Łk 24,37.39; Dz 23,8.9; Hbr 1,14; 1 J 4,2b. 2. O złym duchu, o szatanie, (zły) duch, duch nieczysty, niemy, głuchy, zwodniczy, fałszu, niemocy: Mt 8,16; 10,1; 12,43.45; Mk 1,23.26.27; 3,11.30; 5,2.8.13; 6,7; 7,25; 9,17.20.25a,b; Łk 4,33.36; 6,18; 7,21; 8,2.29; 9,39.42; 10,20; 11,24.26; 13,11; Dz 5,16; 8,7; 16,16.18; 19,12.13.15.16; Ef 2,2; 1 Tm 4,lb; 1 J 4,6b; Ap 16,13. 14; 18,2. 3. O postaciach apokaliptycznych: Ap 1,4; 3,1; 4,5; 5,6; 22,6 tu pl. raczej o przejawach działania Ducha. IV. Boskie pneuma, duch od Boga. 1. W antytezie do σαρξ, ciało, rozumianego dosł.: J 3,6b; Ga 3,3.

2. W antytezie do σώμα lub σάρξ, ciało, rozumiane jako natura skażona grzechem, jako podstawa grzechu: J 6,63b; Rz 8,10; Ga 5,17a,b; 6,8a,b.

2. W antytezie do γράμμα, litera: Rz 2,29; 7,6. 4. W antytezie do ψυχή, dusza: 1 Kor 15,45 o Chrystusie jako o duchu ożywiającym. V. O przejawach działania Ducha, o charyzmatach: 1 Kor 14,12.32. VI. O duchach nieosobowych, obcych Bogu, duch: Łk 9,55v.l.; Rz 8,15a; 11,8; 1 Kor 2,12a; 12,10 tu pl. prawd, także o przejawach działania Ducha; 2 Kor 11,4; 2 Tes 2,2; 1 J 4,la,b.3. VII. Duch jako element konstytutywny osobowości człowieka. 1. O tym, co niecielesne w człowieku; przeważnie w antytezie do ciała: 1 Kor 5,3.4.5; 7,34; 2 Kor 7,1; Flp 1,27; Kol 2,5; 1 Tes 5,23; Hbr 4,12 w antytezie do ψυχή. 2. Duch jako źródło i siedziba poznania, woli, uczuć oraz og. jako miejsce duchowego życia człowieka (także Chrystusa): Mt 5,3; 26,41; Mk 2,8; 8,12; 14,38; Łk 1,47. 80; 2,40v.l.; 10,21v.l.; J 11,33; 13,21; Dz 17,16; 18,25; 19,21; Rz 1,9; 8,16b; 12,11; 1 Kor 2,lla; 16,18; 2 Kor 2,13; 7,13; Ga 6,18; Flp 4,23; 2 Tm 4,22; Flm 25. 3. O usposobieniu, o stanie myśli, ducha, duch: 1 Kor 4,21; Ga 6,1; Ef 4,23; 1 Ρ 3,4. VIII. Dech, tchnienie, wiatr. 1. Wiatr, podmuch, powiew: J 3,8a; Hbr 1,7. 2. Tchnienie, dech: 2 Tes 2,8. 4028. [379]

4026

πνευμ.ατικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, należący do ducha, duchowy. 1. Duchowy, w sensie pochodzący od Ducha, napełniony Duchem, należący do Ducha, związany z Duchem, a. Jako przymiotnik. a. O Jezusie: 1 Kor 15,47v.l. β. Ό π. z dom. άνθρωπος, o człowieku: 1 Kor 2,15. γ. O rzeczach; o darze: Rz 1,11; o Prawie: 7,14; o pokarmie: 1 Kor 10,3; o napoju: 10,4a;

1. skale: 10,4b; o ciele: 15,44a,b; o błogosławieństwie: Ef 1,3; o pieśni: 5,19; Kol 3,16; o zrozumieniu: 1,9; o domu:

2. πνευματικός / 4026

   
   Ρ 2,5a; o ofierze: 2,5b. b. Subst. a. Neutr., τό πνευματικόν, to co duchowe; τά πνευματικά, duchowe dary, duchowe dobra: Rz 15,27; 1 Kor 2,13b; 9,11; 12,1 możliwe znaczenie β; 14,1; 15,46a,b. β. Masc. (ό) π., posiadający Ducha; o ludziach: 1 Kor 2,13a; 3,1;

14,37; Ga 6,1. 2. Należący do (złego) ducha; τά πνευματικά, to co należy do (złego) ducha: Ef 6,12. —> 4028. [26]

πνευμ,ατικώς, adv., na sposób Ducha, w wymiarze Ducha, z udziałem Ducha: 1 Kor 2,13v.l.l4; Ap 11,8. 4028. [2]

πνέω, aor. act. έπνευσα, wiać, dąć, dmuchać; cz. wiatru: Mt 7,25.27; Łk 12,55; J 3,8; 6,18; Dz 27,15v.l.; 27,40 subst. ή πνέουσα, wiatr; Ap 7,1. [7] 1604 1708

2305 4025 4026 4027 4031 5138.

πνίγω, aor. act. έπνιξα, dusić; dręczyć; zagłuszać; topić. 1. Dusić, dręczyć kogoś, coś, z acc.: Mt 18,28. 2. O cierniach, zagłuszać coś, z acc.: Mt 13,7. 3. Topić; pass. tonąć, topić się; o trzodzie świń: Mk 5,13. [3] 631

4030 4706.

πνιχτός, -ή, -όν; -οΰ, -ής, -οΰ, uduszony, zadławiony; w NT o zwierzętach zabitych bez wypuszczania krwi: Dz 15,20. 29; 21,25. -> 4029. [3]

πνοή, ή; -ής. 1. Wiew, powiew, wiatr: Dz 2,2. 2. Dech, oddech, tchnienie: Dz 17,25. 4028. [2]

*

πο-, pierwiastek zaimkowy, ujawniający się w wyrazach pochodnych: 1214 1215 1507** 3251 3252 3262 3262* 3263 3263* 3509 3574 3574* 3575 3580 3638 3639 3644 4033 4043 4084 4086 4089 4089* 4090 4091 4092 4097 4098 4322 4325 4326.

ποδήρης, -ες; -ους (πους —> 4100, άραρίσκω —> 681*; -ης), sięgający do stóp; powłóczysty; o szacie: Ap 1,3. [1]

506

πόθεν, adv. pytajne (πο—> 4031*, -θεν —>2302**), skąd?, występuje w zdaniach pytajnych zawisłych i niezawisłych. 1. O miejscu, skąd, z jakiego miejsca?:

507

4034 / ποιέω

Mt 15,33; Mk 8,4; Łk 13,25.27; J 3,8; 4,11; 6,5; 7,28; 8,14a,b; 9,29.30; 19,9; Ap 2,5; 7,13. 2. O pochodzeniu, skąd, jakiego pochodzenia, skąd rodem, z jakiego źródła?: Mt 13,27.54.56; 21,25; Mk 6,2; Łk 20,7; J 2,9; 7,27a,b; Jk 4,la,b. 3. O przyczynie, powodzie, racji, skąd, dlaczego, z jakiej racji?: Mk 12,37; Łk 1,43; J 1,48. [29]

ποθέω, tęsknić, pożądać, odczuwać brak; wymagać potrzebować; pragnąć; być zakochanym; w NT w złożeniach: 1970

1971 1972 1973.

**

ποία, ή; -ας, trawa, murawa, ziele; to znaczenie przyjmowane bywa przez niektórych interpretatorów dla Jk 4,14, lecz raczej jest to fem. od ποίος —* 4043. 4034

ποιέω, fut. act. ποιήσω, aor. act. έποίησα, perf. act. πεποίηκα, perf. pass. πεποίημαι, plusą. act. πεποιήκειν, czynić, robić; tworzyć, dokonywać, stwarzać; pracować; powodować, sprawiać, urządzać, wyprawiać; spełniać, praktykować, zachowywać, przestrzegać; popełniać, dopuszczać się; wyrządzać; pozyskiwać, zdobywać, sprawiać sobie; uznawać, przyjmować; postępować, zachowywać się.

A. Act. I. Czynić, robić coś, z acc.

1. O wytwarzaniu, o tworzeniu rzeczy, a. Stwórcza cz. Boga, czynić, tworzyć, stwarzać; og. ο ποιήσας, Stwórca; Ten, który stworzył coś: Mt 19,4av.l.; Łk

   2. 40a; o stworzeniu ludzi: Mt 19,4b; Mk 10,6; og. (wszystkich) rzeczy: Łk ll,40b; Dz 7,50; Hbr 12,27(pass.); nieba, ziemi, morza, źródeł wód i wszystkiego w nich: Dz 4,24; 14,15b; Ap 14,7; świata i wszystkiego w nim: Dz 17,24; wieków: Hbr 1,2; Jezusa: Hbr 3,2 tu sens zrodził, b. Cz. Jezusa: J 2,15; 9,6.11.14. c. Cz. ludzi,

ποιέω / 4034

508

robić, czynić, sporządzać coś: Mt 17,4; Mk 9,5 i Łk 9,33 π. σκηνάς, rozbijać namioty, stawiać namioty; J 18,18; 19,23; Dz 7,40.43.44; 9,39; 19,24; Rz 9,20.21; Hbr 8,5; Ap 13,14b. 2. O powodowaniu pewnych czynności, stanów, skutków, czynić, sprawiać, powodować, urządzać, a. Έργα (έργον) π., spełniać czyny, dokonywać dzieł. a. Cz. Boga (Ojca): J 14,10. β. Cz. Jezusa: J 7,21; 10,25.37.38; 14,12a; 15,24a; 17,4. γ. Cz. ludzi: Mt 23,5; J 8,39.41; 14,12b,c; 1 Kor 5,2v.l.; 2 Tm 4,5; Tt 3,5; 3 J 10. δ. Cz. anioła Kościoła: Ap 2,5. ε. Og.: J 15,24b. b. O czynieniu cudów, czynić, dokonywać. a. Cz. Boga (Ojca): Dz 2,22; 15,12; 19,11. β. Cz. Jezusa: Mt 13,58; 21,15; Mk 3,8; 6,5; Łk 4,23; J 2,23; 3,2b; 6,2. 14.30; 7,31a,b; 11,4Tb; 12,18.37; 20,30. γ. Cz. ludzi: Mt 7,22; Mk 6,30; 9,39; Łk 9,10; J 9,16; 10,41; Dz 6,8; 7,36; 8,6; 14,11. δ. Cz. szatana: Ap 13,13a. 14a; 16,14. ε. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 19,20. ζ. Og.: J 3,2a. c. O formowaniu pewnych stanów, o tworzeniu pewnych sytuacji, czynić, wprowadzać, powodować coś, np. pokój, radość, rozruchy itp. a. Cz. Boga (Ojca): 1 Kor 10,13; Hbr 8,9. β. Cz. Jezusa: Ef 2,15. γ. Cz. ludzi: Dz 15,3; 24,12; Rz 16,17; Jk 3,18. d. W peryfrazach z jakimś rzeczownikiem zam. czasownika z tym samym tematem, co ów rzeczownik, czynić, popełniać, powodować, np. όδόν ποιεϊν, dosł. czynić drogę, zam. όδεύειν, podróżować; κρίσιν π., sąd czynić, zam. κρίνειν, sądzić, a. Cz. Boga (Ojca), Pana: Łk 1,68; 18,7.8; Ef 3,11; Jud 15. β. Cz. Jezusa: J 5,27. γ. Cz. ludzi: Mk 2,23; 3,6v.L; 15,1.7; Dz 7,24; 8,2; 23,12; 25,3. δ. Cz. szatana, Bestii, Smoka: Ap 11,7; 12,17; 13,7; 19,19. e. Przedmiot czynienia oznaczony jest przez neutr. przymiotnika, zaimka (czasem dom.), substantywizowanego wyrażęnia, przez zdanie względne, np. π. τό αγαθόν, czynić dobro; π. πάντα, czynić wszystko; π. τι, czynić coś; czynić, powodować, sprawiać, a. Cz. Boga (Ojca): J 5,19b,c.20; Dz 14,27; 15,4; 21,19; Rz 4,21; Ef 3,20; Hbr 13,21b. β. Cz. Jezusa, Syna Bożego: Mt 9,28; 21,23.24.27; 27,23; Mk ll,28a,b.29.33; 15,14; Łk 9,43; 18,41; 20,2.8; 23,22; J 4,45; 5,16.19a.30.36; 6,6; 7,3.4b; 8,28.29; 9,33; 11,45.46; 13,7; 14,13. 14; 18,30.35; 21,25; Dz l,lb; 10,39; Hbr 7,27. γ. Cz. ludzi: Mt 5,46. 47a,b; 7,12b; 8,9a,b; 12,3; 13,28; 19,16; 20,15; 21,21; 23,23; 26,13; Mk 2,25; 5,32; 7,13; 10,17; 11,3.5; 12,9; 14,8.9; Łk 3,10.12.14; 5,6; 6,2.3.10.33; 7,8a,b; 10,25.28; 11,42; 12,4.17.18.48; 16,3.4; 18,18; 19,48; 20,13; 22,19; 23,34; J 2,18; 4,29.39; 5,29; 6,28; 7,51; 8,38.40; ll,47a; 13,17.27a; 15,15; 16,3; 19,24; Dz 2,37; 4,7.28; 9,6; 11,30; 14,15a; 16,18.30; 19,14; 21,13.23.33; 22,10a,b. 26; 26,10; Rz 1,32; 2,3; 3,8; 7,15.16.19. 20.21; 10,5; 12,20; 13,3.4; 1 Kor 7,36; 9,23; 10,31a,b; 11,24.25; 15,29; 2 Kor ll,12a,b; 13,7a,b; Ga 2,10; 5,17; 6,9; Ef 6,8; Flp 2,14; Kol 3,17.23; 2 Tes 3,4a,b; 1 Tm 4,16; 5,21; Flm 14.21; Hbr 6,3; 13,17; Jk 4,15.17a,b; 1 Ρ 3,11. 12; 2 Ρ l,10b; 1 J 3,22; 3 J 5. δ. Cz. rzeczy: Mt 6,3b. ε. Og.: Mk 3,4; J 7,4a. f. O urządzaniu uczt, posiłków; o obchodzeniu wesel, uroczystości, świąt; czynić, urządzać, wydawać, wyprawiać; obchodzić, świętować, a. Cz. Jezusa: Mt 26,18. β. Cz. ludzi: Mt 22,2; Mk 6,21; Łk 5,29; 14,12.13.16; J 12,2; Dz 18,21v.l.; Hbr 11,28. g. O zdobywaniu zysku, o wydawaniu owoców (dosł. i met.), o wypuszczaniu gałęzi itp.; czynić, wypracowywać, zarabiać, zyskiwać; wydawać owoce. a. Cz. ludzi, π. καρπόν, wydawać owoc: Mt 3,8; 13,23; 21,43; Łk 3,8; J 15,5; π. τάλαντα, zyskiwać talenty: Mt 25,16v.l. β. Cz. rzeczy; cz. drzewa, zboża, ziarna, π. καρπόν, wydawać owoc (także pl.): Mt 3,10; 7,17a,b.l8a,b.l9; 13,26; Łk 3,9; 6,43a,b; 8,8; 13,9; Ap 22,2; π. έλαίας, wydawać oliwki: Jk 3,12a; cz. gorczycy, π. κλάδους, wypuszczać gałęzie: Mk 4,32; cz. miny, π. μνάς, przynosić miny, zyskiwać miny: Łk 19,18; cz. źródła, π. γλυκύ ύδωρ, wydawać słodką wodę: Jk 3,12b. h. O powodowaniu jakichś skutków oznaczonych przez acc. cum inf.; o zmierzaniu do jakiegoś skutku, z ^־ίνα, z subst. acc. cum inf. w gen., προς τό i inf.; sprawiać, przyczyniać się do tego, że; doprowadzać do tego, że. a. Cz. Boga (Ojca): Dz 17,26. β. Cz. Jezusa: Mk 1,17; 7,37b; J 11,37; Ap 3,9. γ. Cz. ludzi: Mt 5,32; 26,12; Łk 5,34; J 6,10; Dz 3,12; Kol 4,16; Hbr 13,19. δ. Cz. szatana, Bestii, obrazu Bestii: Ap 13,12b.l3b.l5.16. i. Z podwójnym acc., czynić, ustanawiać kogoś (coś) kimś (czymś), jakimś; (czasem drugi acc. dom.), a. Cz. Boga (Ojca): Dz 2,36; 15,17; 2 Kor 5,21; Hbr 1,7; Ap 21,5. β. Cz. Jezusa, Baranka: Mt 4,19; Mk 3,14.16; J 2,11; 4,46.54; 5,11.15.18; 7,23; 8,53; 10,33; 19,7; Ef 2,14; Ap 1,6; 3,12; 5,10. γ. Cz. ludzi: Mt 3,3; 5,36; 12,16; 20,12b; 21,13; 23,15a,b; 28,14; Mk 1,3; 11,17; Łk 3,4; 15,19.21v.l.; 19,46; J 2,16; 6,15; 16,2; 19,12; Dz 7,19; 26,28; 1 Kor 6,15; Hbr 12,13; 1 J 1,10; 5,10. δ. Cz. szatana, złego ducha, Węża, Bestii: Mk 3,12; Ap 12,15; 17,16. ε. Cz. rzeczy: Mt 26,73. 3. Czynić, spełniać, zachowywać, praktykować coś, przestrzegać czegoś, z acc. a. O zachowywaniu prawa, nakazów, pouczeń, czyjejś woli, przykazań itp. a. Cz. Boga, Pana: Rz 9,28. β. Cz. Jezusa: J 4,34; 6,38; Hbr 10,7.9. γ. Cz. ludzi: Mt 5,19; 7,21. 24.26; 12,50; 21,31; 23,3a; Mk 3,35; Łk 6,46.47.49; 8,21; 17,9.10a,b,c; J 2,5;

509

4034 / ποιέω

7,17.19; 8,44; 9,31; 15,14; Dz 13,22; 16,21; Rz 2,14; Ga 3,10.12; 5,3; Ef 2,3; 6,6; Hbr 10,36; 13,21a; 1 J 2,17; 5,2. δ. Cz. szatana, Bestii: Ap 13,12a; 17,17a,b. b. O praktykowaniu cnót, o okazywaniu swych zdolności, czynić, spełniać, praktykować jakieś cnoty, z acc.; tu różne znaczenia frazeologiczne, a. Cz. Boga; π. ελεος, okazywać miłosierdzie: Łk 1,72; π. κράτος, okazywać moc: Łk 1,51. β. Cz. ludzi; π. άλήθειαν, spełniać prawdę, trzymać się prawdy: J 3,21; 1 J 1,6; π. δίκαιοσύνην, czynić sprawiedliwość, trzymać się sprawiedliwości: Mt 6,1; 1 J 2,29; 3,7.10; 22,11; π. έλεημοσύνην, dawać jałmużnę: Mt 6,2a.3a; π. ελεος, okazywać miłosierdzie: Łk 10,37a; Jk 2,13; π. εργα αγαθά, έλεημοσύνας, spełniać dobre czyny, jałmużny, dawać jałmużny: Dz 9,36; 10,2; 24,17; π. χρηστότητα, czynić dobro: Rz 3,12. c. O popełnianiu występków, grzechów, czynić, popełniać, dopuszczać się czegoś, z acc. a. Cz. Jezusa, zaprzeczona: π. άμαρτίαν, popełniać grzech: 1 Ρ 2,22. β. Cz. ludzi; π. άμαρτίαν, π. αμάρτημα, popełniać grzech: J 8,34; 1 Kor 6,18; 2 Kor 11,7; J 5,15; 1 J 3,4a.8.9; π. άνομίαν, popełniać nieprawość, bezprawie: Mt 13,41; 1 J 34,b; π. βδέλυγμα και ψεϋδος, popełniać ohydę i kłamstwo: Ap 21,27; 22,15; π. δ ούκ εξεστιν, popełniać to, czego nie wolno: Mt 12,2a; Mk 2,24; π. πονηρά (εργα), złe czyny: Łk 3,19; π. τά μη καθήκοντα, to, co się nie godzi: Rz 1,28. γ. Og.; π. δ ουκ εξεστιν, popełniać to, czego nie wolno: Mt 12,2b. 4. Czynić, wyrządzić coś komuś; czynić coś z kimś, τί τινι, τί τινα, τί εις τινα, τί εν τινι, τι πρός τινα. a. Ο czynieniu komuś czegoś dla niego obojętnego, to znaczy ani na jego pożytek, ani na jego szkodę, a. Cz. Jezusa: J 9,26; 13,12. β. Cz. ludzi: Mt 27,22; Mk 15,12; J 12,16; Dz 4,16. b. O czynieniu komuś czegoś dobrego, a. Cz. Boga, Pana: Mk 5,19; Łk 1,49; 8,39a. β. Cz. Jezusa: Mt 20,32; Mk 5,20; 10,35.36.51; Łk 8,39b; J 13,15a. γ. Cz. ludzi: Mt 7,12a; 25,40a έφ' δσον έποιήσατε ένί τούτων των αδελφών, według tego jak (w jakiej mierze) uczyniliście jednemu z tych braci; składniej: cokolwiek uczyniliście jednemu z tych braci; 25,40b. 45a,b; Mk 7,12; 15,15; 1 Tes 4,10. c. O czynieniu komuś czegoś złego; cz. ludzi: Mt 17,12; 21,40; Mk 9,13; Łk 6,11; 20,15; 23,31; J 15,21; Dz 9,13; 28,17; Ef 6,9; Hbr 13,6. 5. W specjałnych wyrażeniach, a. Zaopatrywać się w coś, sprawiać sobie coś, pozyskiwać, zdobywać coś, z acc. a. Cz. Jezusa: J 4,1. β. Cz. ludzi: Łk 12,33; 16,9. b. Uznawać, przyjmować coś, z acc.; coś za coś, z podwójnym acc.; cz. ludzi: Mt 12,33a,b. c. Έξω π. τινα, wyprowadzać, usuwać kogoś; cz. ludzi: Dz 5,34. d. Z acc. czasu, spędzać, zatrzymywać się, zabawić jakiś czas; cz. ludzi: Dz 15,33; 18,23; 20,32 Kor 11,25; Jk 4,13. II. Czynić, robić, postępować, zachowywać się. 1. Z określeniem sposobu postępowania przez jakiś przysłówek, a. Przez sam przysłówek lub przez przysłówek i zdanie porównawcze. a. Cz. Jezusa; π. καλώς, dobrze czynić: Mk 7,37a; ομοίως, podobnie jak Ojciec: J 5,19d; οΰτως, tak jak nakazał Ojciec: J 14,31. β. Cz. Józefa, męża Maryi; π. ως, czynić tak, jak nakazał anioł: Mt 1,24. γ. Cz. innych ludzi; π. καθώς, czynić tak, jak jest nakazane, jak ktoś inny, jak dotychczas: Mt 21,6; J 13,15b; 1 Tes 5,11; καλώς, dobrze: 1 Kor 7,37.38a; Jk 2,8.19; κρεΐσσον, lepiej: 1 Kor 7,38b; ομοίως, podobnie: Łk 3,11; 10,37b; οΰτως, tak jak jest powiedziane: Mt 24,46; Łk 9,15; 12,43; Dz 12,8; 1 Kor 16,1; Jk 2,12; τάχιον, szybciej: J 13,27b; φρονίμως,

roztropnie: Łk 16,8; ώς, tak jak jest powiedziane: Mt 26,19; 28,15; ωσαύτως, podobnie: 20,5; ώσπερ, tak jak inni: 6,2b. δ. Og.; π. καλώς, czynić dobrze: Mt 12,12. b. Przez przysłówek i dat. osoby, czynić komuś, postępować, zachowywać się względem kogoś. a. Cz. Boga (Ojca); π. ούτως, czynić podobnie, czynić tak ludziom: Mt 18,35; Łk 1,25. β. Cz. Jezusa; π. ούτως, czynić tak komuś: Łk 2,48. γ. Cz. ludzi; εύ π., dobrze czynić komuś: Mk 14,7; καθώς, tak jak poprzednio, jak się pragnie: Mk 15,8; Łk 6,31a; καλώς, dobrze czynić: Mt 5,44v.l.; Łk 6,27; ομοίως, podobnie: Łk 6,31b; ωσαύτως, podobnie: Mt 21,36. c. Καλώς π. i part., np. καλώς έποίησας παραγενόμενος, dobrze zrobiłeś przybywając; cz. ludzi: Dz 10,33; Flp 4,14; 2 Ρ 1,19; 3 J 6. 2. Z określeniem sposobu postępowania przez wyrażenie przyimkowe. a. Π. κατά τι, πρός τι, czynić coś według czegoś, zgodnie z czymś. a. Cz. Józefa i Maryi: Łk 2,27. β. Cz. innych ludzi: Mt 23,3b; Łk 12,47. b. Przez wyrażenie przyimkowe i dat. osoby; cz. ludzi: Łk 6,23 i 26 π. κατά τά αυτά τινι, czynić tak samo komuś. 3. Og. pracować; czynić; działać. a. Cz. Boga: 1 Tes 5,24. b. Cz. ludzi: Mt 20,12a; 23,3c; 2 Kor 8,10. 11; 1 Tm 1,13. c. Cz. szatana, Bestii: Ap 13,5.

ποίημα / 4035

B. Med., czynić sobie, czynić. I. W peryfrazach słów prostych, np. 7101εΐσθαι δεήσεις, czynić modły, zam. δεϊσθαι, modlić się. 1. Cz. Boga Ojca i Jezusa: J 14,23 μονήν π., uczynić sobie mieszkanie, zamieszkać. 2. Cz. Jezusa, Syna Bożego: Łk 13,22 πορείαν π., odbywać podróż; Hbr 1,3. 3. Cz. ludzi: Łk 5,33; Dz l,la; ll,2v.l.; 23,13; 25,17; 27,18 π. έκβολήν, dosł. czynić wyrzucenie zam. wyrzucać; Rz 1,9; 13,14; 15,26; Ef 1,16; Flp 1,4; 1 Tes 1,2; 1 Tm 2,1; Flm 4; 2 Ρ 1,15;

Jud 3. 4. Cz. Kościoła: Ef 4,16. II. Z podwójnym acc., czynić coś jakimś; cz. ludzi: Dz 20,24; 2 Ρ l,10a. [568] 14

15 16 879 1511 1512 2137 2224 2543 2544 2556 3321 3470* 3668 3923 3924 4035 4036 4037 4234 4498 4666 5348.

ποίημα, τό; -ατος, o efekcie czynności tworzenia, dzieło, wytwór, stworzenie: Rz 1,20; Ef 2,10. 4034. [2]

ποίησις, ή; -εως, wytwarzanie, tworzenie, dzieło: Jk 1,25. —> 4034. [1]

ποιητής, ό; -οϋ, twórca, poeta; wykonawca. 1. Twórca, poeta: Dz 17,28. 2. Wykonawca czegoś, z gen. obiectivus: Rz 2,13; Jk 1,22.23.25; 4,11.-►4034. [6]

ποικίλος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, rozmaity, różnorodny, różnoraki, różny, przeróżny; o rzeczach: Mt 4,24; Mk 1,34; Łk 4,40; 2 Tm 3,6; Tt 3,3; Hbr 2,4; 13,9; Jk 1,2; 1 Ρ 1,6; 4,10. [10] 4056.

ποιμαίνω, fut. act. ποιμανώ, aor. act. έποίμανα, być pasterzem, paść, wyprowadzać na pastwisko; paść, żywić, troszczyć się o kogoś, z acc. 1. Dosł., z acc. lub og.; cz. ludzi: Łk 17,7; 1 Kor 9,7. 2. Met. o cz. ochraniania, opiekowania się, kierowania, formowania, wychowywania, a. Paść w sensie ״prowadzić", ״kierować", ״być przewodnikiem", ״przewodzić". a. Cz. Jezusa: Mt 2,6; Ap 12,5; 19,15. β. Cz. ludzi, Piotra, ״starszych" Kościoła: J 21,16; Dz 20,28; 1 Ρ 5,2; Ap 2,27. b. Paść, żywić, troszczyć się o kogoś. a. Cz. Jezusa, Baranka: Ap 7,17. β. Cz. ludzi: Jud 12. -> 4040. [11]

510

ποιμήν, ό; -ένος, pasterz. 1. Dosł. pasterz, pasterz (owiec), a. O Jezusie; dosł., lecz z wykorzystaniem met.: Mt 26,31; Mk 14,27; J 10,lla,b.l4.

511

4046 / πόλις

16. b. O ludziach: Mt 9,36; 25,32; Mk 6,34; Łk 2,8.15.18.20; J 10,2.12. 2. Met. o pasterzach Kościoła i dusz ludzi. a. O Jezusie: Hbr 13,20; 1 Ρ 2,25. b. O ludziach: Ef 4,11. [18] 744

4039 4041 4042.

ποίμνη, ή; -ης, trzoda, stado, zwłaszcza o stadzie owiec, stąd możliwe owczarnia; w NT dosł. i met. o Kościele: Mt 26,31; Łk 2,8; J 10,16; 1 Kor 9,7a,b. —» 4040. [5]

ποίμνιον, τό; -ου, dosł. stadko, trzódka, lecz także stado, trzoda, zwłaszcza o owcach; w NT met. o Kościele: Łk 12,32; Dz 20,28.29; 1 Ρ 5,2.3. —> 4040. [5]

ποίος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, zaimek pytajny w zdaniach zależnych i niezależnych, jaki? który? 1. Jaki'? w sensie ״jakiego rodzaju?"; z rzeczownikiem, a. Równolegle z τίς: Dz 7,49; 1 Ρ 1,11. b. W zdaniach pytajnych niezależnych: Łk 6,32.33.34; Rz 3,27; 1 Kor 15,35; 1 Ρ 2,20. c. W zdaniach pytajnych zależnych: Łk 9,55v.l.; J 12,33; 18,32; 21,19; Jk 4,14. 2. Zamiast τίς, jaki? w sensie ״który?", ״co?", a. Z rzeczownikiem, a. W zdaniach pytajnych niezależnych: Mt 22,36; Mk 12,28; J 10,32. β. W zdaniach pytajnych zależnych: Mt 24,42.43; 23,34; Łk 12,39; Ap 3,3. γ. Zamiast gen. τίνος, czyj?: Mt 21,23.24.27; Mk 11,28.29. 33; Łk 20,2.8; Dz 4,7a,b. b. Bez rzeczownika. a. Rzeczownika można się domyślić z kontekstu: Mt 19,18; Łk 24,19. β. Z dom. gen. miejsca: Łk 5,19 ποίας (όδοΰ), jakim sposobem?

4031*. [33]

πολεμέω, imperf. act. έπολέμουν, fut. act. πολεμήσω, aor. act. έπολέμησα, wojować, walczyć. 1. Dosł., walczyć ζ kimś, przeciwko komuś, μετά τίνος, κατά τίνος. a. Cz. Jezusa: Ap 2,16; 19,11. b. Cz. ludzi: Ap 17,14. c. Cz. aniołów: Ap 12,7a. d. Cz. szatana: Ap 12,7b. e. Og.: Ap 13,4. 2. Met., wojować w sensie zwalczać, wrogo się odnosić do kogoś, z acc.; cz. ludzi: Ga l,13v.l.23v.l.; Jk 4,2. 4045. [7]

πόλεμος, ό; -ου, wojna; bitwa, bój, walka; zwada, waśń, swary, nieśnaski. 1. Dosł. o konflikcie zbrojnym, a. Wojna: Mt 24,6a,b; Mk 13,7a,b; Łk 14,31; 21,9; Hbr 11,34; Ap 11,7; 12,17; 13,7; 19,19. b. O pojedynczej walce, bitwa, bój, walka: 1 Kor 14,8; Ap 9,7.9; 12,7; 16,14; 20,8. 2. Met., walka, waśń, zwada, swary, niesnaski: Jk 4,1. [18] 4044.

πόλις, ή; -εως, miasto; kraj, gmina. 1. Dosł., czasem dla alegorii; o Antiochii Pizydyjskiej: Dz 13,50; o Arymatei: Łk 23,51; o Atenach: Dz 17,16; o Babilonie: Ap 18,10a,b.l6.18.19.21; o Betlejem: Łk 2,4b.ll; o Betsaidzie: 9,10; J 1,44; o Cezarei: Dz 25,23; o Damaszku: 9,6; 2 Kor 11,32; o Derbe: Dz 14,6 tu także o Listrze; o Efezie: 19,29.35; o Efraim: J 11,54; o Filippach: Dz 16,12a,b. 39; o Gadarze: Mt 8,33; o Gerazie: Mk 5,14; o Gergezie: Łk 8,27.34.39; o Gomorze: 2 Ρ 2,6 tu także o Sodomie; o Hierapolis: Kol 4,13; o Ikonium: Dz 14,4; o Jafie: 10,9; 11,5; o Jerozolimie: Mt 4,5; 5,35; 21,17.18; 26,18; 27,53; 28,11; Mk 11,19; 14,13. 16; Łk 19,41; 22,10; 23,19; 24,49; J 19,20; Dz 4,27; 7,58; 12,10; 21,29; 22,3; Ap 11,2; 20,9; o Kafarnaum: Mt 9,1; Łk 4,31; o Koryncie: Dz 18,10; Rz 16,23; o Lasai: Dz 27,8; o Listrze: 14,6 tu także o Derbe; 14,13.19.20; o Nain: Łk 7,11.12a,b; o Nazaret: Mt 2,23; Łk 1,26; 2,4a.

39; 4,29a,b; o Neapolu (w Macedonii): Dz 16,11; o Samarii: Łk 9,52v.l.; 8,5.8.9; o Sodomie: 2 Ρ 2,6 tu także o Gomorze; Ap 11,8 i 13 w obu miejscach także o Egipcie; o Sychar: J 4,5.8.28.30.39; o Tarsie: Dz 21,39; o Tiatyrze: 16,14; o Tyrze: 21,5; og.: Mt 5,14; 9,35; 10,5. 11.14.15.23a,b; 11,1.20; 14,13; 22,7; 23,34a,b; Mk 1,45; Mk 6,33.56; Łk 1,39; 2,3; 5,12; 7,37; 8,1.4; 9,5; 10,1.8. 10.11.12; 13,22; 14,21; 18,2.3; 19,17.19; Dz 5,16; 8,40; 15,21.36; 16,4; 20,23; 24,12; 26,11; 2 Kor 11,26; Tt 1,5; Jk 4,13; Jud 7; Ap 14,20; 16,19a,b; 17,18. 2. O mieście niebieskim, o nowym Jeruzalem: Hbr 11,10.16; 12,22; 13,14; Ap 3,12; 21,2.10.14.15.16a,b. 18.19.21. 23; 22,14.19. 3. Meton. o mieszkańcach miasta, miasto, gmina, społeczność: Mt 8,34; 12,25; 21,10; Mk 1,33; Łk 4,43; Dz 13,44; 14,21; 16,20; 17,5; 21,30. [164] 2962 3269* 4047 4048 4049 4050 4051 4707.

πολιτάρχης, ό; -ου (πόλις —> 4046, αρχή —> 740; -ης), urzędnik miejski, politarch: Dz 17,6.8. [2]

πολιτεία, ή; -ας. 1. Obywatelstwo, prawa obywatelskie: Dz 22,28. 2. Państwo, ojczyzna, wspólnota: Ef 2,12 możliwe znaczenie 1. —> 4046. [2]

πολίτευμα, τό; -ατος, państwo, ojczyzna, wspólnota: Flp 3,20 możliwe obywatelstwo. —> 4046. [1]

πολιτεύομαι, perf. med. πεπολίτευμαι, postępować, żyć, zachowywać się, sprawować się, wieść życie: Dz 23,1; Flp 1,27. 4046. [2]

πολιτάρχης / 4047

πολίτης, ό; -ου, obywatel. 1. O mieszkańcu jakiegoś miasta lub krainy, także o pochodzącym z danego miasta lub krainy, obywatel: Łk 15,15; Dz 21,39. 2. Czyjś ziomek, współobywatel: Łk 19,14; Hbr 8,11. 4046. [4]

πολλάκις, adv., wielekroć, częstokroć, często, wiele razy: Mt 17,15a,b; Mk 5,4; 9,22; J 18,2; Dz 26,11; Rz 1,13; 2 Kor 8,22; ll,23.26.27a,b; Flp 3,18; 2 Tm 1,16; Hbr 6,7; 9,25.26; 10,11.

-> 4057. [18]

πολλαπλασίων, -ον; -ονος (πολύς —► 4057, -πλασίων —> 3986*), wielokrotny, wiele razy liczniejszy, wiele razy większy: Mt 19,29v.l.; Łk 18,30. [1]

*

πολυεύσπλαγχνος, -ον; -ου (πολύς

—> 4057, έΰς —> 2145*, σπλήν —> 4558*;

-ος) bogaty w miłosierdzie; ο Bogu: Jk 5,llv.l.

πολυλογία, ή; -ας (πολύς —> 4057, λόγος: λέγω —> 2996; -ία), wielomówność, gadatliwość: Mt 6,7; Łk ll,2v.l. [1]

πολυμερώς, adv. (πολύς —> 4057, μέρος: μείρομαι —> 3171****; -ως), w wielu częściach; różnorodnie, rozmaicie: Hbr 1,1. [1]

*

πολυπλήθεια, ή; -ας (πολύς —> 4057, πλήθος: πίμπλημι —> 3968; -εια), wielka ilość; mnogość, obfitość; (wielki) tłum: Dz 14,7v.l.

πολυποίκιλος, -ον; -ου (πολύς —> 4057, ποικίλος —> 4038), różnobarwny; wieloraki, wielostronny, wszechstronny; o mądrości Boga: Ef 3,10. [1]

512

πολύς, πολλή, πολύ; πολλού, πολλής, πολλού; comp. πλείων, πλεϊον (πλέον), gen. πλείονος; superl. πλείστος, -η, -ον, gen. -ου, -ης, -ου, liczny, mnogi; wielki, ogromny, długi; obfity; głęboki, pełny, ciężki.

513

4057 / πολύς

A. Stopień równy, πολύς, liczny, mnogi. I. Jako przydawka lub orzecznik. 1. Pl. a. Liczni, wielu. a. O ludziach: Mt 7,13; 8,16; 9,10; 13,17; 15,30b; 19,30; 20,16v.l.; 22,14; 24,lla; 26,60; 27,55; Mk 2,15a; 5,26b; 6,13b. 31; 10,31; 12,5.41a; 15,41; Łk 4,25.27; 7,21b; 8,3; 10,24; Dz 8,7b; 10,27; 15,35; Rz 4,17.18; 8,29; 1 Kor l,26a,b,c; 4,15; 11,30; 16,9; 2 Kor l,lla; Ga 1,14; 4,27; 1 Tm 6,12; 2 Tm 2,2; Hbr 2,10; 1 J 4,1; 2 J 7; Ap 10,11. β. O aniołach: Ap 5,11. γ. O szatanach, demonach, antychrystach: Mk l,34b; 5,9; 6,13a; Łk 8,30; 1 J 2,18. δ. O domniemanych bogach: 1 Kor 8,5a,b. ε. O rzeczach ożywionych: Mt 8,30; 10,31; Łk 12,7; Ap 9,9. ζ. O rzeczach nieożywionych konkretnych i abstrakcyjnych: Mt 7,22b; 13,58; 14,24; 27,52; Mk 4,33; 7,4.13; Łk 2,36; 3,18; 7,47a; 12,19b.47; 15,13; 22,65; J 2,12; 10,32; 11,47; 14,2; 20,30; 21,25; Dz 1,3.5; 2,43; 5,12; 8,25; 10,2; 14,22; 16,18. 23; 24,10; 25,7; 26,9; 28,10; Rz 5,16; 12,4; 15,23; 1 Kor 12,12a,b.l4.20; 2 Kor 2,4b; 9,12; 1 Tm 6,9.10; 2 Tm 4,14; Ap 19,12. b. Wielkie, ogromne, długie, obfite, a. O tłumach: Mt 4,25; 8,1; 12,15; 13,2; 15,30a; 19,2; Łk 5,15; 14,25. β. O rzeczach: Mt 19,22; Mk 10,22; Łk 8,29; 12,19a; J 3,23; Dz 26,24; Ap 1,15; 8,3; 14,2; 17,1; 19,6b. 2. Sing. a. Dla oznaczenia ilości, wielkości, wielki, obfity; wiele; o czasie: długi, późny. a. O tłumie, o ludzie: Mt 14,14; 20,29; 26,47; Mk 3,7.8; 5,21. 24; 6,34a; 8,1; 9,14; 12,37; Łk 5,29; 6,17a,b; 7,11; 8,4; 9,37; 23,27; J 6,2.5; 12,9.12; Dz 6,7; 14,1; 17,4; 18,10; Ap 7,9; 19,1.6a. β. O rzeczach: Mt 5,12; 9,37; 13,5; 25,19; Mk 4,5; 6,35a,b; Łk 5,6; 6,23.35; 10,2; J 5,6; 6,10; J 12,24; 15,5.8; Dz 11,21; 15,32; 16,16; 20,2; 22,28; Hbr 5,11. b. O natężeniu, o stopniu, wielki, głęboki, pełny, ciężki, obfity; ο rzeczach, zwłaszcza o uczuciach i czynnościach: Mt 2,18; 24,30; Mk 13,26; Łk 10,40; 21,27; J 7,12; Dz 8,8; 15,7; 21,40; 23,10; 24,2.7; 25,23; 27,10.21; 28,29; Rz 9,22; 1 Kor 2,3; 2 Kor 2,4a; 3,12; 6,4; 7,4a,b; 8,2.4.22c; Ef 2,4; Kol 4,13; 1 Tes 1,5.6; 2,2.17;

1. Tm 3,8.13; Tt 2,3; Flm 7.8; Hbr 10,32; 1 Ρ 1,3. II. Subst. 1. Πολλοί o osobach, liczni, wielu. a. Bez rodzajnika; możliwe z gen. partitivus lub z ix τίνος; o ludziach: Mt 3,7; 7,22a; 8,11; 12,15v.l.; 20,28; 24,5a,b.l0.11b; 26,28; 27,53; Mk l,34a; 2,2.15b; 3,10; 6,2.33; 10,45.48a; 11,8; 13,6a,b; 14,24. 56; Łk 1,1.14.16; 2,34.35; 4,41; 7,21a; 13,24; 14,16; 21,8; J 2,23; 4,39; 6,60.66; 7,31a; 8,30; 10,20; 10,41.42; 11,19.45. 55; 12,11.42; 19,20; Dz 4,4; 8,7a; 9,13. 42; 13,43; 17,12; 18,8; 19,18; 26,10; Rz 16,2; 2 Kor l,llb; 6,10; 11,18; 12,21; Ga 3,16; Flp 3,18; Tt 1,10; Hbr 9,28; Jk 3,1; 2 Ρ 2,2; Ap 8,11. b. Z rodzajnikiem, (ci) liczni, wielu; o ludziach: Mt 24,12; Mk 6,2v.l.; 9,26b; Rz 5,15a,c.l9a,b; 12,5; 1 Kor 10,17.33;

2. Kor 2,17; Hbr 12,15. 2. Πολλά, o rzeczach, a. Wiele (rzeczy), dużo; bez rodzajnika: Mt 13,3; 16,21; 25,11.23; 27,19; Mk 4,2; 5,26a; 6,20v.l.34b; 8,31; 9,12; 12,41b; Łk 9,22; 10,41; 17,25; J 8,26; 16,12; 2 Kor 8,22a; 2 J 12; 3 J 13. b. Acc. jako adv., dużo, wiele, bardzo, głośno, mocno, stanowczo, natarczywie, ostro: Mt 9,14; Mk 1,45; 3,12; 5,10.23.38.43; 6,20.23; 9,26a; 15,3; J 14,30; Dz 8,24v.l.; 20,lv.l.; 28,18v.l.; Rz 15,22; 16,6.12; 1 Kor 16,12.19; Jk 3,2. 3. Πολύ, samo i w wyrażeniach przyimkowych. a. Duże, wielkie; dużo; πολλω μάλλον, o wiele bardziej, jeszcze bardziej, tym bardziej, o ile bardziej; πολύ μάλλον, wiele bardziej; πολλω πλείους, wiele więcej: Mt 6,30; 26,9; Mk 10,48b; Łk 12,48a,b,c; 16,10a,b; 18,39; J 4,41a; Dz 27,14 μετ' ού

3. πολύ, niedługo potem, po niedługim czasie; 28,6 έπί πολύ, długo; Rz 3,2; 5,9.10.15b.l7; 1 Kor 12,22; 2 Kor 3,9. 11; 2 Kor 8,15.22b; Flp 1,23; 2,12; Hbr 12,9.25; Jk 5,16; 1 Ρ l,7v.l. b. Acc. jako adv., bardzo, mocno: Mk 12,27; Łk 7,47b; Dz 18,27; Ap 5,4.

   2. Stopień wyższy, πλείων, πλεΐον lub πλέον; pl. πλείονες lub πλείους, neutr. πλείονα lub πλείω. I. Jako przydawka lub orzecznik. 1. Pl., liczniejsi od, więcej niż, z gen. comparationis lub z ή. a. O ludziach: Mt 21,36; J 4,1; Dz 23,13.21. b. O rzeczach: J 7,31b; Dz 2,40; 4,22; 13,31; 21,10; 24,11.17; 25,6. 14; 27,20; Ap 2,19. 2. Sing., większy, obfitszy; dłuższy o czasie; o rzeczach: J 15,2; Dz 18,20 έπί πλείονα χρόνον, na dłużej; Hbr 3,3a,b; 11,4. II. Subst. 1. (Οί) πλείονες, (οί) πλείους. a. Większość, ogół (w niektórych miejscach możliwe inni, pozostali); o ludziach: Dz 19,32; 27,12; 1 Kor 9,19; 10,5; 15,6; 2 Kor 2,6; 9,2; Flp 1,14; Hbr 7,23. b. (Jeszcze) liczniejsi, więcej, w większej liczbie; o ludziach: J 4,41b; Dz 28,23; 2 Kor 4,15. 2. Πλείονα, więcej, wiele razy: Mt 20,10v.l.; Łk 11,53. 3. Πλεΐον, coś większego, więcej, z możliwym gen. comparationis lub z παρά τι, ή τι; ο czasie, dłużej; acc. πλεΐον jako adv., więcej, bardziej, w większym stopniu: Mt 5,20; 6,25; 12,41.42; 20,10; 26,53; Mk 12,43; Łk 3,13; 7,42.43; 9,13; 11,31.32; 12,23; 21,3; J 21,15; Dz 4,17 έπί πλεΐον, (jeszcze) bardziej; 15,28; 20,9 i 24,4 έπί πλεΐον, dłużej, długo; 20,19v.l.; 2 Tm 2,16 i 3,9 έπί πλεΐον, coraz bardziej, (jeszcze) bardziej.

   3. πολύσπλαγχνος / 4058

      
      Stopień najwyższy, πλείστος, -η, -ον. I. Jako przydawka lub orzecznik. 1. Pl., bardzo liczni, najliczniejsi; o rzeczach: Mt 11,20. 2. Sing. jako superlativus elativus, bardzo duży, bardzo wielki; o tłumie: Mt 21,8; Mk

4,1· II· Subst. 1. Ol πλείστοι, większość; o ludziach: Dz 19,32v.l. 2. To πλείστον jako adv., najwyżej: 1 Kor 14,27. [418] Z πολύς: 3702* 4052 4053 4053* 4054 4055 4055* 4056 4058 4059 4060 4061. Z πλείων i πλείστος: 3996 3997 3998 3999 5102.

πολύσπλαγχνος, -ον; -ου (πολύς —ν 4057, σπλάγχνον: σπλήν —> 4558*; -ος), bardzo miłosierny; ο Bogu: Jk 5,11. [1]

πολυτελής, -ές; -οϋς (πολύς—>4057, τέλος —> 4912; -ής), bardzo drogi, kosztowny; cenny: Mk 14,3; 1 Tm 2,9; 1 Ρ 3,4. [3]

πολύτιμος, -ον; -ου (πολύς —> 4057, τιμή —> 4953; -ος), bardzo cenny, drogocenny, wysokowartościowy: Mt 13,46; 26,7v.l.; J 12,3; 1 Ρ 1,7. [3]

πολυτρόπως, adv. (πολύς -^4057, τρόπος: τρέπω —>4994*; -ως), różnymi sposobami, w różny sposób: Hbr 1,1. [1]

πόμα, τό; -ατος, napój. 1. Dosł.: Hbr

9,10. 2. W alegorii: 1 Kor 10,4; 12,13v.l. 3972. [2]

πονηρία, ή; -ας, złość, złośliwość, niegodziwość, grzeszność, występność, nikczemność: Mt 22,18; Mk 7,22; Łk 11,39; Dz 3,26; Rz 1,29; 1 Kor 5,8; Ef 6,12. 3874*. [7]

514

πονηρός, -ά, -όν; -οϋ, -ας, -οΰ, zły; złośliwy, przykry; zepsuty; niegodziwy, podły, występny. 1. Jako przymiotnik, a. W znaczeniu fizycznym, a. Zły w sensie będący w złym stanie; chory; o oku: Mt 6,23; Łk 11,34. β. Zły, złośliwy, przykry; o wrzodzie: Ap 16,2. γ. Zły w sensie zepsuty; o owocach: Mt 7,17.18. b. W znaczeniu etycznym, zły, niegodziwy, podły, występny, zepsuty, niecny, a. O ludziach: Mt 7,11;

515

4071 / πορεύομαι

12,34.35a.39.45b; 16,4; 18,32; 25,26; Łk 6,45a; 11,13.29; 19,22; Dz 17,5; 2 Tes 3,2; 2 Tm 3,13. β. O szatanie, o duchu: Mt 12,45a; Łk 7,21; 8,2; 11,26; Dz 19,12.13.15.16. γ. O rzeczach; o słowie: Mt 5,llv.l.; 3 J 10; o skarbcu: Mt 12,35b; Łk 6,45b; o myśli: Mt 15,19; Jk 2,4; o spojrzeniu: Mt 20,15; Mk 7,22; o imieniu: Łk 6,22; o czynie: J 3,19; 7,7; Dz 18,14; 25,18; Kol 1,21; 2 Tm 4,18; 1 J 3,12b; 2 J 11; o świecie: Ga 1,4; o dniu: Ef 5,16; 6,13;

1. podejrzeniu: 1 Tm 6,4; o sercu: Hbr 3,12; o sumieniu: 10,22; o puszeniu się: Jk 4,16. 2. Subst. a. Ό π., zły, niegodziwy, złoczyńca, a. O ludziach: Mt 5,39.45; 13,49; 22,10; Łk 6,35; 1 Kor 5,13. β. O szatanie: Mt 5,37; 6,13 możliwe 2b; 13,19.38; J 17,15 możliwe 2b; Ef 6,16 możliwe 2b; 2 Tes 3,3 możliwe 2b; 1 J 2,13.14; 3,12a; 5,18.19 możliwe 2b. b. To πονηρόν, to, co złe; zło, niegodziwość: Mt 5,11; 9,4; 12,35c; Mk 7,23; Łk 3,19; 6,45c; ll,4v.l.; Dz 28,21; Rz 12,9; 1 Tes 5,22. -> 3874*. [78]

πόνος, ό; -ου. 1. Trud, znój, praca, wysiłek: Kol 4,13 έχειν πόνον υπέρ τίνος, trudzić się dla kogoś. 2. Cierpienie, udręka,ból: Ap 16,10.11; 21,4.

—> 3874*. [4]

Ποντικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, pochodzący z Pontu, będący rodem z Pontu: Dz 18,2. [1]

Πόντιος, ό; -ου, Poncjusz, imię rodowe Piłata: Mt 27,2v.l.; Łk 3,1; Dz 4,27;

1. Tm 6,13. [3]

*

πόντος, ό; -ου, morze: Ap 18,17v.l.

Πόντος, ό; -ου, Pont, kraina w Azji Mniejszej nad Morzem Czarnym: Dz 2,9; 1 Ρ 1,1. [2]

Πόπλιος, ό; -ου, Publiusz, imię rzymskiego namiestnika Malty: Dz 28,7. 8. [2]

πορεία, ή; -ας, podróżowanie, podróż: Łk 13,22 πορείαν ποιεΐσθαι, odbywać podróż, podróżować; Jk 1,11 o podróżach kupieckich, możliwe przedsięwzięcie. —> 3863*. [2]

πορεύομαι, fut. med. πορεύσομαι, aor. pass. έπορεύθην, perf. med. πεπόρευμαι, udawać się, podążać, wyruszać, iść; odchodzić, oddalać się; także o podróżowaniu statkiem, na wozie, na zwierzęciu, płynąć, jechać; 1. Dosł.; og. lub z określeniem miejsca, celu podróży; podążać, iść od kogoś, άπό τίνος; przed kimś, έμπροσθεν τίνος; dokądś, εως τινός, έπί τι, έως έπί τι, εις τι; do kogoś, πρός τινα, έπί τινα; przez coś, διά τίνος; za kimś, όπίσω τινός; ζ możliwym inf. celu lub z Ινα; π. την όδόν, odbywać drogę, podróżować; π. κατά την όδόν, iść drogą. a. Cz. Jezusa: Mt 12,1; 19,15; 24,1; Łk 4,30. 42a,b; 7,6.11; 9,51.53; 13,31.33; 17,11; 19,28.36; 22,39; 24,28b; J 3,35a,b; 8,1; 11,11; 14,2.3.12.28; 16,7.28; Dz 1,10. 11; 1 Ρ 3,19.22. b. Cz. Jezusa i ludzi równocześnie: Mk 9,30v.l.; Łk 9,56. 57; 10,38. c. Cz. Maryi i Józefa: Mt 2,20; Łk 1,39; 2,41. d. Cz. innych ludzi: Mt 2,8.9; 8,9a,b; 9,13; 10,6.7; 11,4.7; 17,27; 18,12; 21,2.6; 22,9.15; 25,9.16.41; 26,14; 27,66; 28,7.11.16.19; Mk 16,10.12.15; Łk 2,3; 5,24; 7,8a,b. 22.50; 8,41; 9,12.13.52; 10,37; 11,5; 13,32; 14,10.19.31; 15,4.15.18; 16,30 o umarłym; 17,14.19; 19,12; 21,8; 22,8. 33; 24,13.28a; J 4,50a,b; 7,53; 8,11; 10,4; 20,17; Dz 1,25; 5,20.41; 8,26.27. 36.39; 9,3.11.15; 10,20; 12,17; 15,34; 16,7.16.36; 17,14; 18,6; 19,21; 20,1.22; 21,5; 22,5.6.10.21; 23,23; 24,25; 25,12.

20; 26,12.13; 27,3; 28,26; Rz 15,24. 25; 1 Kor 10,27; 16,4a,b.6; 1 Tm

1. 3; 2 Tm 4,10; Jk 4,13. e. Cz. szatana, ducha nieczystego: Mt 12,45; Łk

2. 26. 2. Met. a. Eufemistycznie o śmierci, odchodzić, umierać; cz. Jezusa: Łk 22,22. b. Π. οπίσω σαρκός, iść za ciałem; cz. ludzi: 2 Ρ 2,10. c. Iść; żyć, postępować według czegoś, w czymś, εν τινι, κατά τι; π. όδω, iść drogą; π. δδαϊς, iść drogami; cz. ludzi: Łk 1,6; Dz 9,31 ściśle cz. Kościoła; 14,16; 1 Ρ 4,3; 2 Ρ 3,3; Jud 11.16.18. d. Og. o życiu, iść; możliwe być prowadzonym: Łk 8,14. —> 3863*. [154]

πορθέω, aor. act. έπόρθησα, niszczyć, zwalczać; porywać coś, z acc.: Dz 9,21; Ga 1,13.23. [3]

πορισμός, ό; -οϋ, sposób zarabiania; zarobek, zysk: 1 Tm 6,5.6. —> 3863*. [2]

Πόρκιος, ό; -ου, Porcjusz, rzymskie imię rodowe Festusa: Dz 24,27. [1]

πορνεία, ή; -ας, rozpusta, rozwiązłość, nierząd, cudzołóstwo, prostytucja, wszeteczeństwo. 1. Dosł. o współżyciu seksualnym poza legalnym związkiem małżeńskim: Mt 5,32; 15,19; 19,9; Mk 7,21; J 8,41; Dz 15,20.29; 21,25; Rz l,29v.l.; 1 Kor 5,la,b; 6,13.18; 7,2; 2 Kor 12,21; Ga 5,19; Ef 5,3; Kol 3,5; 1 Tes 4,3. 2. Met. o bałwochwalstwie: Ap 2,21; 9,21; 14,8; 17,2.4; 18,3; 19,2.

—> 3943*. [25]

πορθέω / 4072

πορνεύω, aor. act. έπόρνευσα, uprawiać nierząd, rozpustę, prostytucję; być rozwiązłym, oddawać się rozpuście. 1. Dosł.; cz. ludzi: Mk 10,19v.l.; 1 Kor 6,18; 10,8a,b; Ap 2,14.20. 2. Met. o bałwochwalstwie; cz. ludzi: Ap 17,2; 18,3.9. 3943*. [8]

πόρνη, ή; -ης, nierządnica, ladacznica, wszetecznica, prostytutka. 1. Dosł.: Mt 21,31.32; Łk 15,30; 1 Kor 6,15. 16; Hbr 11,31; Jk 2,25. 2. W alegorii siedliska łudzi sprzeciwiających się Bogu: Ap 17,1.5.15.16; 19,2. —> 3943*. [12]

πόρνος, ό; -ου, rozpustnik, wszetecznik, rozwiązły, cudzołożnik: 1 Kor 5,9.10. 11; 6,2; Ef 5,5; 1 Tm 1,10; Hbr 12,16; 13,4; Ap 21,8; 22,15. 3943*. [10]

πόρρω, adv., daleko; comp. πορρώτερον lub πορρωτέρω, dalej: Mt 15,8; Mk 7,6; Łk 14,32; 24,28. [4] 4080.

πόρρωθεν, adv. (πόρρω —> 4079, -θεν —> 2302**), 2 daleka: Łk 17,12; Hbr 11,13. [2]

*

πορρώτερον, comp. od πόρρω —> 4079.

**

πορρωτέρω, comp. od πόρρω —> 4079.

πορφύρα, ή; -ας, purpura, szata purpurowa: Mk 15,17.20; Łk 16,19; Ap 18,12. [4] 4082 4083.

πορφυρόπωλις, ή; -ιδος (πορφύρα —> 4081, πωλέω —> 4320; -ις), sprzedawczyni purpury: Dz 16,14. [1]

πορφυρούς, -a; -οϋν; -οϋ, -ας, -οϋ, purpurowy, szkarłatny; τό π., purpurowa szata, purpura: J 19,2.5; Ap 17,4; 18,16. —· 4081. [4]

ποσάκις, adv. pytajne, ile razy: Mt 18,21; 23,37; Łk 13,34. ->■ 4031*. [3]

516

πόσις, ή; -εως, picie, napój. 1. Jako cz., wypicie, picie: Rz 14,17; Kol 2,16. 2. Jako rzecz, napój: J 6,55 o krwi Chrystusa. —> 3972. [3]

517

4095 / Ποτίολοι

πόσος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, jak wielki, jak długi; jak dużo, ile. 1. O stopniu, jak wielki; o czasie, jak długi; πόσω μάλλον, o ileż bardziej; πόσω, o ileż, jak bardzo: Mt 6,23; 7,11; 10,25; 12,12; Mk 9,21; Łk 11,13; 12,24.28; J 13,14v.l.; Rz 11,12.24; 2 Kor 7,11; Flm 16; Hbr 9,14; 10,29. 2. O liczbie, jak dużo, ile. a. Z rzeczownikiem w pl. a. O ludziach: Łk 15,17. β. O rzeczach konkretnych i dosł. o liczbie: Mt 15,34; 16,9.10; Mk 6,38; 8,5.19.20; Dz 21,20. b. Bez rzeczownika, a. Pl. πόσα, jak dużo, jak wiele: Mt 27,13; Mk 15,4. β. Sing. πόσον, ile, jak dużo: Łk 16,5.7. -[27] .*4031 ·י

ποταμός, ό; -οΰ, rzeka, strumień, potok.

1. Dosł.: Mt 3,6; 7,25.27; Mk 1,5; Łk 6,48.49; Dz 16,13; 2 Kor 11,26; Ap 8,10; 9,14; 12,15.16; 16,4.12; 22,1.

2. 2. Met. o strumieniach wody żywej: J 7,38. [17] 4088.

ποταμοφόρητος, -ον; -ου (ποταμός

—> 4087, φόρος: φέρω —> 5193; -τος),

unoszony nurtem rzeki: Ap 12,15. [1]

ποταπός, -ή, -όν; -οϋ, -ης, -οϋ, zam. wcześniejszego ποδαπός, jakiego rodzaju, jaki, kto, co to za, cóż to za, co za jeden: Mt 8,27; Mk 13,la,b; Łk 1,29; 7,39; 2 Ρ 3,11; 1 J 3,1.

-»· 4031*. [7]

*

ποταπώς, adv., w jaki sposób, jak: Dz 20,18v.l. ->· 4031*.

ποτέ, partykuła enklityczna (πο > 4031*,

τε —> 4893), kiedyś, niegdyś; o czasie.

1. O przeszłości, kiedyś, niegdyś, ongiś,

wcześniej, przedtem: J 9,13; Rz 7,9;

2. 30; Ga l,13.23a,b; Ef 2,2.3.11.13; 5,8; Kol 1,21; 3,7; Tt 3,3; Flm 11; 1 Ρ 2,10; 3,5.20. 2. O przyszłości, kiedyś: Łk 22,32; Rz 1,10. 3. Og., kiedykolwiek, kiedyś: 1 Kor 9,7; Ga 2,6; Hbr 1,5.13. 4. Z zaprzeczeniem, nigdy: Ef 5,29; 1 Tes 2,5; 2 Ρ 1,10. 21. 5. "Ηδη ποτέ, nareszcie, wreszcie: Flp 4,10. [29]

πότε, adv. pytajne czasu (πο4031*, τε —> 4893), kiedy?; έως πότε, do kiedy? jak długo?: Mt 17,17a,b; 24,3; 25,37. 38.39.44; Mk 9,19a,b; 13,4.33.35; Łk 9,41; 12,36; 17,20; 21,7; J 6,25; 10,24; Ap 6,10. [19]

πότερον, partykuła pytajna, czy: J 7,17.

—> 4031*. [1]

ποτήριον, τό; -ου, kubek, kielich, czarka, puchar. 1. Dosł. a. O samym naczyniu do picia: Mt 10,42; 23,25.26; 26,27; Mk 7,4.8v.l.; 9,41; 14,23; Łk 11,39; 22,17. 20a; 1 Kor ll,25a; Ap 17,4. b. Meton. o zawartości kielicha: Łk 22,20b; 1 Kor 10,16.21a,b; ll,25b.26.27.28. 2. Met. o męce: Mt 20,22.23; 26,39. 42v.l.; Mk 10,38.39; 14,36; Łk 22,42; J 18,11; o gniewie Bożym: Ap 14,10; 16,19; o grzesznych czynach: 18,6. 3972. [31]

ποτίζω, aor. act. έπότισα, aor. pass. έποτίσθην, perf. act. πεπότικα, dawać do wypicia, poić; podlewać. 1. Dawać do wypicia komuś, z acc.; coś komuś, τί τινα. a. Cz. ludzi: Mt 10,42; 25,35.37.42; 27,48; Mk 9,41; 15,36; Rz 12,20; 1 Kor 3,2. b. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 14,8. c. Pass. bez agensa, być napojonym czymś, τι: 1 Kor 12,13. 2. Poić, o pojeniu zwierząt; cz. ludzi: Łk 13,15. 3. Podlewać rośliny; cz. ludzi: 1 Kor 3,6.7.8. —> 3972. [15]

Ποτίολοι, 01; -ων, Puteoli, miasto i port w Kampanii: Dz 28,13. [1]

πότος, ό; -ου, picie, pijatyka, pijaństwo: 1 Ρ 4,3. 3972. [1]

που, adv. enkl. 1. Gdzieś, w pewnym miejscu: Dz 27,29; Hbr 2,6; 4,4. 2. Przy liczbach, około, mniej więcej: Rz 4,19. 4031*. [4]

ποΰ, adv. pytajne miejsca, gdzie? dokąd?; w pytaniach zawisłych i niezawisłych. 1. Gdzie, w jakim miejscu? a. W zdaniach pytajnych niezawisłych: Mt 2,2; 26,17; Mk 14,12.14; Łk 8,25; 17,17.37; 22,9.11; J 1,38; 7,11; 8,10.19; 9,12; 11,34; Rz 3,27; 1 Kor l,20a,b,c; 12,17a,b.l9; 15,55a,b; Ga 4,15; 1 Ρ 4,18; 2 Ρ 3,4. b. W zdaniach pytajnych zawisłych: Mt 2,4; 8,20; Mk 15,47; Łk 9,58; 12,17; J 1,39; 11,57; 20,2.13.15; Ap 2,13. 2. Dokąd? a. W zdaniach pytajnych niezawisłych: J 7,35; 13,36; 16,5. b. W zdaniach pytajnych zawisłych: J 3,8; 8,14a,b; 12,35; 14,5; Hbr 11,8; 1 J 2,11. 4031*. [48]

Πούδης, ό; -εντός, Pudens, rzymskie imię pewnego chrześcijanina: 2 Tm 4,21. [1]

πούς, ό; ποδός, stopa, noga. 1. Dosł.

а. O stopach, nogach Chrystusa: Mt 4,6; 15,30; 28,9; Mk 5,22; 7,25; Łk 4,11; 7,38a,b,c.44a,b.45.46; 8,35. 41; 10,39; 17,16; 24,39.40; J 11,2.32; 12,3a,b; 20,12; Dz 13,25; Ap 1,15. 17; 2,18. b. O stopach, nogach ludzi: Mt 10,14; 18,8a,b.29v.l.; 22,13; Mk

πότος / 4096

б,11; 9,45a,b; Łk 9,5; 10,11; 15,22; J 11,44; 13,5.6.8.9.10.12.14a,b; Dz 4,35. 37; 5,2.10; 7,5.33.58; 10,25; 13,51; 14,8. 10; 16,24.29v.l.; 21,11; 22,3; 26,16; 1 Kor 12,15.21; Ef 6,15; 1 Tm 5,10; Ap 11,11; 12,1. c. O stopach, nogach anioła Kościoła: Ap 3,9. d. O stopach, nogach aniołów: Ap 10,1.2; 22,8. e. O stopach, nogach postaci apokaliptycznych: Ap 13,2; 19,10. f. O nogach zwierząt: Mt 7,6. 2. Met., przeważnie

1. nogach (stopach) postaci, których nie można widzieć oczami, a. O nogach, stopach Boga: Mt 5,35; Dz 7,49;

2. Kor 15,25.27. b. O nogach, stopach Pana, Syna Bożego: Mt 22,44; Mk 12,36; Łk 20,43; Dz 2,35; Ef 1,22; Hbr 1,13; 2,8; 10,13. C. O nogach, stopach ludzi: Łk 1,79; Dz 5,9; Rz 3,15; 10,15; 16,20; Hbr 12,13. [93] 406 3592 4032

4937 4984 4985 5139.

πράγμα, τό; -ατός, czyn, uczynek, dzieło, fakt, wydarzenie, rzecz; przedsięwzięcie, zajęcie, sprawa; potrzeba; proces, spór. 1. O tym, co zostało dokonane, czyn, uczynek, dzieło, fakt, wydarzęnie, rzecz: Łk 1,1; Dz 5,4; 2 Kor 7,11 έν παντί [...] αγνοί τω πράγμάτι, nienaganni w każdym dziele; Hbr 6,18. 2. O tym, co jest do zrobienia, dzieło, przedsięwzięcie, zajęcie, sprawa: Rz 16,2; 1 Tes 4,6. 3. Og. rzecz, sprawa; potrzeba, kłopot: Mt 18,19; Hbr 10,1; 11,1; Jk 3,16. 4. Sprawa (sądowa), proces, spór: 1 Kor 6,1. —> 4108. [11]

πραγματεία, ή; -ας, zajmowanie się czymś, staranie o coś; sprawa: 2 Tm 2,4. 4108. [1]

πραγματεύομαι, aor. med. έπραγματευσάμην, zajmować się czymś, prowadzać interesy, pilnować spraw: Łk 19,13.

—> 4108. [1]

518

πραιτώριον, τό; -ου, wyraz łac., pretorium, urzędowa rezydencja pretora, wielkorządcy; także o miejscu stacjonowania gwardii rzymskiej, pretorium: Mt 27,27; Mk 15,16; J 18,28a,b.33; 19,9; Dz 23,35; Flp 1,13. [8]

519

4114* / πρέσβυς

πράκτωρ, ό; -ορος, wykonawca, egzekutor, komornik: Łk 12,58a,b. —> 4108. [2]

πράξις, ή; -εως, czynność, działanie; uczynek, dzieło, postępek. 1. Czynność, działanie: Mt 16,27; Rz 12,4. 2. Czyn, dzieło, postępek, a. Og.: Dz tytuł. b. O złych postępkach: Łk 23,51; Dz 19,18; Rz 8,13; Kol 3,9.

—> 4108. [6]

*

πραότης, v.l. zam. πραΰτης —4111.

πρασιά, ή; -άς, dosł. grzęda, rabata; w NT met. o ludziach siedzących grupami na trawie, gromada, grupa: Mk 6,40a,b πρασιαί πρασιαί, grupami, grupa za grupą. —> 4107*. [2]

*

πράσον, τό; -ου, por ogrodowy; wodorost podobny do pora; w NT w wyrazach określających to, co jest zielone jak por, według derywowanego przymiotnika πράσινος, zielonkawy jak pory, jasnozielony: 4107 5403.

πράσσω, fut. act. πράξω, aor. act. έπραξα, perf. act. πέπραχα, perf. pass. πέπραγμαι, czynić, dokonywać, spełniać, popełniać; uprawiać; dopuszczać się czegoś; ściągać (należność), pobierać coś; działać, postępować. 1. Trans.

1. Czynić, dokonywać, spełniać, popełniąc; uprawiać coś; dopuszczać się czegoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Łk 23,15(pass.).41b. β. Cz. ludzi: Łk 22,23; 23,41a; J 3,20; 5,29; Dz 5,35; 16,28; 19,19.36; 25,11.25; 26,9.20.31; Rz l,32a,b; 2,1.2.3.25; 7,15.19; 9,11; 13,4; 1 Kor 5,2; 9,17; 2 Kor 5,10; 12,21; Ga 5,21; Ef 6,21; Flp 4,9; 1 Tes 4,11. γ. Og.: Dz 26,26(pass.).

2. Ściągać (należność), pobierać coś, z acc.; cz. ludzi: Łk 3,13; 19,23. 2. Intrans., działać; postępować: Dz 3,17;

15,29; 17,7. [39] 380* 1275 4101 4102

4103 4105 4106.

πραϋπαθία, ή; -ας (πραΰς —> 4110, πάθος: πάσχω —► 3833; -ία), łagodność, uprzejmość: 1 Tm 6,11. [1]

πραΰς, πραεϊα, πραϋ; πραέος, πραείας, πραέος, łagodny, uprzejmy, delikatny, życzliwy, skromny, cichy. 1. O Cłirystusie: Mt 11,29; 21,5. 2. O ludziach: Mt 5,5. 3. O duchu człowieka: 1 Ρ 3,4. [4] 4109 4111.

πραϋτης, ή; -ητος, łagodność, delikatność, cichość, uprzejmość, skromność.

1. O łagodności Jezusa: 2 Kor 10,1.

2. O łagodności ludzi: 1 Kor 4,21; Ga 6,1; Ef 4,2; Kol 3,12; 2 Tm 2,25; Tt 3,2; Jk 1,21; 3,13; 1 Ρ 3,16. 3. Og.: Ga 5,23 owoc Ducha. —> 4110. [11]

πρέπω, być stosownym, odpowiednim, właściwym; πρέπον έστίν, jest stosowne, przystoi, godzi się, aby, z inf., z acc. cum inf.; πρέπει (lub imperf. έπρεπεν) τινι, przystoi komuś, przystoi czemuś, godzi się komuś. 1. W formie osobowej, a. Cz. Jezusa: Hbr 7,26. b. Cz. rzeczy: 1 Tm 2,10; Tt 2,1. 2. Nieosobowo: Mt 3,15; 1 Kor 11,13; Ef 5,3; Hbr 2,10. [7] 2140 2402 3158.

πρεσβεία, ή; -ας, poselstwo; meton. posłowie: Łk 14,32; 19,14. 4114*. [2]

πρεσβεύω, być posłem, działać jako poseł, sprawować poselstwo, spełniać posłannictwo: 2 Kor 5,20; Ef 6,20. —> 4114*. [2]

*

πρέσβυς, 6; -εως i -εος, starzec; poseł, pośrednik, pełnomocnik; pl., starsi, starszyzna; jako przymiotnik, stary, sędziwy; doświadczony; w NT w pochodnych: 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4710.

πρεσβυτέριον, τό; -ου, rada starszych, kolegium prezbiterów, starszyzna. 1. O starszyźnie Żydów: Łk 22,66; Dz 22,5. 2. O kościelnym kolegium prezbiterów: 1 Tm 4,14. -»■ 4114*. [3]

πρεσβύτερος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, starszy. 1. Dosł. o wieku. a. O osobie starszej w rodzeństwie, w danej grupie ludzi lub w danym pokoleniu, starszy: Łk 15,25; J 8,9; Dz 2,17; 1 Tm 5,1. 2; 1 Ρ 5,5 możliwe 2ba. b. O ludziach dawniejszych pokoleń, ol π., starsi, przodkowie: Mt 15,2; Mk 7,3.5; Hbr 11,2. 2. O ludziach sprawujących jakiś urząd, starszy, prezbiter, a. U Żydów. a. O członkach lokalnej rady Żydów w miastach Palestyny: Łk 7,3. β. O pewnej części Sanhedrynu, ol π., starsi, starszyzna; ol π. τοϋ λαοϋ, starsi ludu: Mt 16,21; 21,23; 26,3. 47.57.59v.l.; 27,1.3.12.20.41; 28,12; Mk 8,31; 11,27; 14,43.53; 15,1; Łk 9,22; 20,1; 22,52; Dz 4,5.8.23; 6,12; 23,14; 24,1; 25,15. b. U chrześcijan, a. Ol π., starsi, o kolegium starszych w gminach chrześcijan; także jako prezbiterzy prawd, o biskupach: Dz 11,30; 14,23; 15,2.4.6.22.23; 16,4; 20,17; 21,18; 1 Tm 5,17.19; Tt 1,5; Jk 5,14; 1 Ρ 5,1. β. W Listach świętego Jana nadawca o sobie, starszy, prezbiter: 2 J 1; 3 J 1. γ. W Apokalipsie o 24 postaciach zasiadających na tronach wokół tronu Boga, starsi, starcy: Ap 4,4.10; 5,5. 6.8.11.14; 7,11.13; 11,16; 14,3; 19,4.

—> 4114*. [66]

πρεσβύτης, ό; -ου, starzec: Łk 1,18; Tt 2,2; Flm 9. -> 4114*. [3]

πρεσβϋτις, ή; -ιδος, stara, staruszka: Tt 2,3. 4114*. [1]

πρεσβυτέριον / 4115

πρηνής, -ές; -οϋς, pochylony do przodu, padający na twarz, upadający głową w dół; π. γενόμενος, spadłszy głową ku dołowi: Dz 1,18.

πρίζω lub πρίω, aor. pass. έπρίσθην, przecinać, przepiłowywać: Hbr 11,37 (pass.). [1] 1276.

πρίν, pierwotnie adv. czasu, przedtem, wpierw, wprzód; później jako spójnik lub niewłaściwy przyimek. 1. Jako spójnik zdań czasowych, πρίν (ή), a. Z eon. (i av) lub opt.; po przeczeniu zanim nie: Łk 2,26; Dz 25,16. b. Z acc. cum inf., πρίν lub πρίν ή, zanim, wpierw nim: Mt 1,18; 26,34.75; Mk 14,30.72; Łk 22,61; J 4,49; 8,58; 14,29; Dz 2,20; 7,2. 2. Jako niewłaściwy przyimek z gen., wyjątkowo z acc., przed: Mt 26,34v.l.; Mk 15,42v.l.; J ll,55v.l. [13]

Πρίσκα, ή; -ης, Pryska, chrześcijanka,

żona Akwili: Rz 16,3; 1 Kor 16,19; 2 Tm 4,19. [3]

Πρίσκιλλα, ή; -ης (dem. od Πρίσκα —> 4122), Pryscylla, chrześcijanka, żona Akwili: Dz 18,2.18.26; Rz 16,3v.l.; 1 Kor 16,19v.l. [3]

*

πρίω, zam. πρίζω —> 4120.

520

πρό, przyimek z gen., przed. I. Jako przyimek z gen. 1. O miejscu, 2 przodu czegoś, przed czymś, np. πρό προσώπου, przed obliczem: Mt 11,10; πρό της θύρας, przed bramą: Dz 12,6; πρό της πόλεως, przed miastem: 14,13. 2. O czasie, przed czymś, np. πρό έμοΰ, przede mną, w sensie wcześniej niż ja: Rz 16,7; πρό των αιώνων, przed wiekami: 1 Kor 2,7; πρό του έλθεϊν τινας, przed przybyciem niektórych: Ga 2,12; πρό καταβολής κόσμου, przed założęniem świata: Ef 1,4; έστίν πρό πάντων,

521

4131 / προβαίνω

jest przed wszystkim, w sensie istnieje wcześniej niż wszystko: Kol 1,17; πρό χειμώνος, przed zimą: 2 Tm 4,21. 3. O pierwszeństwie, przed czymś, np. πρό πάντων, przede wszystkim: Jk 5,12; 1 Ρ 4,8. II. W złożeniach. 1. Z rzeczownikami. a. O miejscu, przed, na czele, np. προαύλιον, πρόδρομος, πρόθεσις. b. O zastępstwie, o występowaniu w funkcji czegoś innego, np. πρόφασις. 2. Z przymiotnikami, a. O bliskości, o gotowości, np. πρόθυμος, b. O uprzedniości w czasie, przed, np. πρόγονος. c. Dla intensyfikacji znaczenia członu głównego, np. πρόδηλος. 3. Z czasownikami, a. O miejscu, przed, na czele, np. προβαίνω, προβάλλω, προτίθημι; w tym met. dla oznaczenia opieki, obrony, np. προΐστημι, προνοέω, προφυλάσσω, b. O miejscu, naprzód, do przodu, np. προάγω, προβαίνω, προφέρω; w tym pochodne publicznie, jawnie, np. προγράφω, προεΐπον, πρόκειμαι. c. Z desygnacją odsunięcia, odrzucenia, unikania, zaniedbania, zdrady, np. προδίδωμι. d. Z desygnacją pierwszeństwa, wyróżnienia, wybrania, np. προαιρούμαι, e. O czasie, przed, wcześniej, np. προγίνομαι, προνοέω, προοράω. [47f] 4125 4126 4127 4128 4129

4130 4131 4132 4133 4133* 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4159* 4160 4161 4162 4163 4163* 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4176* 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4185 4238 4253* 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 5281 5426.

4125

προάγω (πρό —> 4124, άγω —► 72), imperf. act. προήγον, fut. act. προάξω, aor. act. προήγαγον, wyprowadzać; iść przed kimś, iść przodem, wyprzedzać. 1. Trans., wyprowadzać kogoś, z acc.;

przed kogoś, εις τινα, έπί τίνος; cz. ludzi: Dz 12,6; 16,30; 17,5; 25,26. 2. Intrans., iść przed kimś, iść przodem, wyprzedzać, a. O miejscu, iść przodem, iść przed kimś, poprzedzać kogoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Mk 10,32. β. Cz. ludzi: Mt 21,9; Mk 11,9; Łk 18,39; 2 J 9. γ. Cz. gwiazdy: Mt 2,9. b. O czasie, iść wcześniej, iść przed kimś, wyprzedzać kogoś, z acc.; dokądś, είς τι. a. Cz. Jezusa: Mt 26,32; 28,7; Mk 14,28; 16,7. β. Cz. ludzi: Mt 14,22; 21,31; Mk 6,45. γ. Cz. rzeczy: 1 Tm 1,18; 5,24; Hbr 7,18. [20]

προαιρέω (πρό —> 4124, αίρέω —> 140), perf. med. προήρημαι, med. wybierać uprzednio (sobie), wybierać po namyśle, postanawiać: 2 Kor 9,7. [1]

προαιτιάομαι (πρό —> 4124, αίτιος —> 158_; -άω), aor. med. προητιασάμην, oskarżać wcześniej, wnosić wcześniej oskarżenie; podawać wcześniej powód, wcześniej uzasadniać, że, z acc. cum inf.: Rz 3,9. [1]

προακούω (πρό —► 4124, ακούω —> 189),

aor. act. προήκουσα, słyszeć wpierw

coś, z acc.: Kol 1,5. [1]

προαμαρτάνω (πρό —» 4124, άμαρτάνω —> 262), perf. act. προημάρτηκα, wcześniej grzeszyć: 2 Kor 12,21; 13,2. [2]

προαύλιον, τό; -ου (πρό —> 4124, αύλή —> 825; -ιος: -ιον), ο pomieszczeniu przed wejściem do domu, przedsionek, brama wjazdowa: Mk 14,68. [1]

προβαίνω (πρό 4124^־, βαίνω —>895*), aor. 2. προέβην, perf. act. προβέβηκα, iść dalej, posuwać się naprzód; posuwać się (w latach). 1. Dosi., iść dalej; cz. Jezusa: Mt 4,21; Mk 1,19. 2. O wieku życia, posuwać się (w latach);

π. έν ταϊς ήμέραις, dosł. posuwać się w dniach, według sensu: posuwać się w latach, starzeć się; cz. ludzi: Łk 1,7. 18; 2,36. [5]

προβάλλω (πρό —> 4124, βάλλω —> 900), aor. act. προέβαλον. 1. Wysuwać (do przodu) kogoś, z acc.: Dz 19,33. 2. Wydawać, wypuszczać, z dom. ״pąki", ״liście"; o figowcu: Łk 21,30. [2]

προβατικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, (πρό —+ 4124, βαίνω —> 895*; -ικός), owczy; w NT ζ dom. πύλη, Owcza Brama: J 5,2; tamże v.l. o sadzawce. [1]

*

προβάτιον, τό; -ου (πρό —> 4124, βαίνω —> 895*; -τον: -ιον), owieczka, jagnię: J 21,16ν.1.17ν.1.

πρόβατον, τό; -ου (πρό —> 4124, βαίνω —► 895*; -τον), owca; pl. owce, możliwe: drobne bydło, o owcach i kozach.

1. Dosł.: Mt 7,15; 9,36; 10,16; 12,11. 12; 18,12; 25,32; 26,31; Mk 6,34; 14,27; Łk 15,4.6; J 2,14.15; Dz 8,32; Rz 8,36; 1 Ρ 2,25; Ap 18,13. 2. Met. o ludziach: Mt 10,6; 15,24; 25,33; J 10,1.2.3a,b. 4.7.8.11.12a,b.l3.15.16.26.27; 21,16.17; Hbr 13,20. [39]

προβιβάζω (πρό —!· 4124, βαίνω —> 895*: -άζω), aor. act. προεβίβασα, aor. pass. προεβιβάσθην. 1. Prowadzić do przodu, wypychać do przodu, napuszczać, poduszczać; pouczać: Mt 14,8(pass.); Dz 19,33v.l. [1]

προβλέπομαι, (πρό —> 4124, βλέπω —> 983), aor. med. προεβλεψάμην, przewidywać coś dla kogoś, τί περί τίνος: Hbr

2. 40. [1]

προβάλλω / 4132

προγίνομαι (πρό —> 4124, γίνομαι —> 1089), perf. act. προγέγονα, stawać się wcześniej, występować wcześniej: Rz 3,25. [1]

προγι,νώσκω (πρό —> 4124, γινώσκω —> 1090), aor. 2. προέγνων, perf. pass. προέγνωσμαι, poznawać wcześniej, pojmować wcześniej, wiedzieć wcześniej; uznawać wprzód; wybierać uprzednio coś, z acc. 1. Cz. Boga (Ojca): Rz 8,29; 11,2. 2. Cz. ludzi: Dz 26,5; 2 Ρ 3,17. 3. Pass. bez agensa: 1 Ρ 1,20. [5]

πρόγνωσις, ή; -εως (πρό —► 4124, γινώσκω —> 1090; -σις), wcześniejsza wiedza, wcześniejsze poznanie, wcześniejsze uznanie: Dz 2,23; 1 Ρ 1,2. [2]

πρόγονος, -ον; -ου (πρό —> 4124, γίνομαι —> 1089; -ος), wcześniej urodzony; οί πρόγονοι, rodzice, ojcowie, przodkowie: 1 Tm 5,4; 2 Tm 1,3. [2]

προγράφω (πρό —► 4124, γράφω —> 1118), aor. act. προέγραψα, aor. pass. προεγράφην, perf. pass. προγέγραμμαι. 1. Pisać wcześniej, napisać poprzednio. a. O wcześniejszym pisaniu w tym samym dokumencie: Ef 3,3. b. Pass. o czymś napisanym wcześniej w innym dokumencie: Rz 15,4; Jud 4. 2. Skazywać; ogłaszać, pokazywać publicznie: Ga 3,1 (pass.). [4]

πρόδηλος, -ον; -ου (πρό —> 4124, δήλος —> 1205), jawny, wyraźny, otwarty, publicznie widoczny: 1 Tm 5,24.25; Hbr 7,14. [3]

προδίδωμι (πρό —» 4124, δίδωμι —> 1319), aor. act. προέδωκα. 1. Dawać wcześniej, dawać z góry: Rz 11,35. 2. Wydawać: Mk 14,10v.l. [1]

προδότης, ό; -ου (πρό —> 4124, δίδωμι —>■ 1319; -της), wydający kogoś komuś, zdrajca: Łk 6,16; Dz 7,52; 2 Tm 3,4.[3]

522

πρόδρομος, -ον; -ου (πρό —>· 4124, δρόμος:

523

4155 / προθεσμία

έδραμον —»■ 1479*: -ος), biegnący przed, przybiegający wcześniej; przybywający jako pierwszy, zwiastun: Hbr 6,20. [1]

προεΐδον (πρό —> 4124, εϊδον aor. dla όράω —> 3584), aor. dla προοράω —> 4177.

**

προεΐπον (πρό —> 4124, εϊπον aor. dla λέγω —> 2996), aor. dla προλέγω —> 4171.

***

προείρηκα (πρό —> 4124, ε'ίρηχα perf. dla λέγω —> 2996), perf. dla προλέγω —> 4171.

προελπίζω (πρό —> 4124, έλπίς —> 1680; -ίζω), perf. act. προήλπικα, mieć nadzieję przed, być pierwszym w spodziewaniu się, być pierwszym w nadziei, pokładać nadzieję wcześniej w kimś, έν τινι: Ef 1,12. [1]

προενάρχομαι (πρό —» 4124, έν —> 1720, αρχή —> 740), aor. med. προενηρξάμην, zaczynać wcześniej, zaczynać przedtem: 2 Kor 8,6.10. [2]

προεπαγγέλλομαι (πρό —> 4124, έπί —> 1909, άγγελος —> 33), aor. med. προεπηγγειλάμην, perf. pass. προεπήγγελμαι. 1. Med., wcześniej oznajmiać, wcześniej zapowiadać; cz. Boga: Rz 1,2. 2. Pass., być wcześniej oznajmianym, być wcześniej zapowiadanym: 2 Kor 9,5. [2]

προέρχομαι (πρό—>4124, έρχομαι ^ 2062), imperf. med. προηρχόμην, fut. med. προελεύσομαι, aor. act. προήλθον, iść do przodu, postępować; iść przed kimś; przychodzić wcześniej, wyprzedzać; wychodzić. 1. Iść do przodu, postępować.

1. Cz. Jezusa: Mt 26,39; Mk 14,35.

2. Cz. człowieka i anioła: Dz 12,10. 2. Iść przed kimś jako herold lub dowódca, ένώπιόν τίνος lub acc.; cz. ludzi: Łk 1,17; 22,47. 3. Przychodzić wcześniej, wyprzedzać, uprzedzać kogoś, z acc.; cz. ludzi: Mk 6,33; Dz 20,5.13; 2 Kor 9,5. 4. Wychodzić (z domu); cz. ludzi: Dz 12,13v.ł. [9]

προετοιμάζω (πρό—>4124, έτοιμος —>2086; -άζω), aor. act. προητοίμασα, przygotowy wać wcześniej coś, z acc.; cz. Boga: Rz 9,23; Ef 2,10. [2]

προευαγγελίζομαι (πρό —> 4124, έΰς —> 2145*, άγγελος —> 33; -ίζω), aor. med. προευηγγελισάμην, głosić dobrą nowinę wpierw: Ga 3,8. [1]

προέχω (πρό—>4124, έχω—>2189), podawać jako wymówkę; górować nad kimś, przewyższać kogoś, mieć przewagę nad kimś: Rz 3,9(med.) możliwe pass. być trzymanym przed, w sensie być wyróżnianym. [1]

προηγεόμαι, (πρό —> 4124, ήγέομαι —> 2229), iść na przedzie, wyprzedzać, prześcigać kogoś w czymś, τινά τινι; przewodzić komuś w czymś, τινά τινι: Rz 12,10. [1]

πρόθεσις, ή; -εως (πρό —> 4124, τίθημι —> 4948; -σις), położenie przed, przedłożenie, wystawienie; zamierzenie, zamiar, plan, postanowienie. 1. Położęme przed, przedłożenie, wystawienie; stąd też w kulcie ofiara; w NT o chlebie, οί άρτοι της προθέσεως, chleby pokładne: Mt 12,4; Mk 2,26; Łk 6,4; Hbr 9,2. 2. Zamierzenie, zamiar, plan, postanowienie, wola. a. O postanowięniach Boga: Rz 8,28; 9,11; Ef 1,11; 3,11; 2 Tm 1,9. b. O postanowięniach ludzi: Dz 11,23; 27,13; 2 Tm 3,10. [12]

προθεσμία, ή; -ας (πρό —> 4124, θεσμός —> 2320*; -ία), wyznaczony wcześniej (dzień), wyznaczony wcześniej (czas);

ustalony termin przez kogoś, z gen.: Ga 4,2. [1]

προθυμία, ή; -ας (πρό —> 4124, θυμός —> 2363; -ία), gotowość, ochoczość, chęć, dobra wola, wola: Dz 17,11; 2 Kor 8,11.12.19; 9,2. [5]

πρόθυμος, -ον; -ου (πρό —> 4124, θυμός —► 2363; -ος), chętny, ochoczy: Mt 26,41; Mk 14,38; Rz 1,15 τό κατ' έμέ πρόθυμον, moja ochoczość, moja gotowość. [3]

προθύμως, adv. (πρό —> 4124, θυμός —> 2363; -ως), 0 dobrej woli, z gorliwości: 1 Ρ 5,2. [1]

πρόϊμος, -ον; -ου, wczesny (deszcz): Jk 5,7. ->■ 4124. [1]

*

προϊνός, v.l. zam. πρωινός —> 4274.

προΐστημι (πρό —> 4124, ΐστημι —> 2463), praes. med. προΐσταμαι, aor. 2. προέστην, perf. act. προέστηκα, part. perf. act. προεστώς; w NT tylko intrans. 1. Stać na czele, kierować, zarządzać czymś, prowadzić coś, przewodniczyć, z gen.; cz. ludzi: 1 Tm 3,4.5.12; 5,17. 2. Zajmować się czymś, mieć pieczę nad czymś, przodować w czymś, z gen.; cz. ludzi: Rz 12,8; 1 Tes 5,12; Tt 3,8. 14. [8]

προκαλέω (πρό —> 4124, καλέω —> 2553), podjudzać, drażnić, irytować: Ga 5,26. [1]

προθυμία / 4156

προκαταγγέλλω (πρό —> 4124, κατά —> 2582, άγγελος —> 33), aor. act. προκατήγγειλα, oznajmiać wcześniej o czymś, περί τίνος; ogłaszać przedtem coś, z acc. 1. Cz. Boga: Dz 3,18. 2. Cz. ludzi: Dz 7,52. [2]

προκαταρτίζω (πρό —> 4124, κατά —> 2582, άρτι —> 731; -ίζω), aor. act. προκατήρτισα, zawczasu przygotowywać: 2 Kor 9,5. [1]

*

προκατέχω (πρό —»4124, κατά —> 2582, έχω —> 2189), zdobywać naprzód, zajmować coś, z acc.; intrans. mieć przewagę, przewyższać: Rz 3,9v.l.

πρόκειμαι (πρό —> 4124, κεϊμαι —> 2739).

1. Być wystawianym na (publiczny) widok; o rzeczach: Jud 7. 2. Leżeć przed; być obecnym, być dostępnym; istnieć; o rzeczach: 2 Kor 8,12; Hbr 6,18. 3. O przeznaczeniu czegoś dla kogoś, być położonym przed kimś jako coś do wykonania albo do przyjęcia, być wyznaczonym, być przedkładanym komuś, z dat.; o rzeczach: Hbr 12,1.

2. [5]

προκηρύσσω (πρό —> 4124, κήρυξ —> 2773), aor. act. προεκήρυξα, ogłaszać (przez herolda), obwieszczać: Dz 13,24. [1]

προκοπή, ή; -ής (πρό —> 4124, κόπτω —> 2866; -ή), posuwanie się naprzód, postęp, rozwój: Flp 1,12.25; 1 Tm 4,15. [3]

προκόπτω (πρό —> 4124, κόπτω —> 2866), imperf. act. προέκοπτον, fut. act. προκόψω, aor. act. προέκοψα, iść do przodu, poruszać się do przodu; czynić postępy, rozwijać się. 1. O czasie, posuwać się, przesilać się, mieć się ku końcowi׳. Rz 13,12. 2. Czynić postępy, rozwijać się w czymś, τινι, εν τινι, z gen.; ku czemuś, έπί τι. a. Cz. Jezusa: Łk 2,52. b. Cz. ludzi: Ga 1,14; 2 Tm 2,16; 3,9.13. [6]

524

πρόκριμα, τό; -ατος (πρό —> 4124, κρίνω —► 2910; -μα), osądzenie przed czasem,

525

4178 / προορίζω

z góry powzięty sąd; uprzedzenie: 1 Tm 5,21. [1]

προκυρόω (πρό —> 4124, κύριος —> 2955; -όω), perf. pass. προκεκύρωμαι, wcześniej ogłaszać jako ważne, wcześniej czynić ważnym, zatwierdzać wcześniej: Ga 3,17(pass.). [1]

προλαμβάνω (πρό —» 4124, λαμβάνω —>■ 2977), aor. act. προέλαβον, aor. pass. προελήμφθην, brać przedtem. 1. Z zachowaniem przez προdesygnacji czasu; poprzedzać zrobienie czegoś, z inf.; π. μυρίζειν, przed czasem namaszczać: Mk 14,8. 2. Czasowa desygnacja προjest niemal niezauważalna, a. O posiłkach, brać, przyjmować: 1 Kor 11,21 έκαστος τό ίδιον δεΐπνον προλαμβάνει έν τω φαγεΐν, każdy podczas spożywania bierze swój własny posiłek. b. Przyłapywać, napotykać kogoś na czymś, τινά έν τινι: Ga 6,l(pass.). [3]

προλέγω (πρό 4124 ^־, λέγω —> 2996), imperf. act. προέλεγον, aor. act. προεΐπον i προεΐπα, perf. act. προείρηκα, perf. pass. προείρημαι, mówić przed; ogłaszać wcześniej, przepowiadać, zapowiadać. 1. Ogłaszać wcześniej; przepowiadać, zapowiadać coś komuś, τί τινι; o wypowiedziach proroczych, a. Cz. Jezusa: Mt 24,25; Mk 13,23. b. Cz. Ducha Świętego: Dz 1,16. c. Cz. proroków, uczniów Chrystusa, autorów ksiąg NT: Rz 9,29; 2 Kor 13,2a,b; Ga 5,21a,b; 1 Tes 3,4; 2 Ρ 3,2; Jud 17. 2. O cz. wcześniejszej niż obecna, wcześniej mówić. a. O powiedzeniu czegoś przed napisaniem danego dokumentu. a. Cz. Ducha Świętego: Hbr 10,15v.l. β. Cz. ludzi: 1 Tes 4,6. b. O wcześniejszym wypowiedzeniu w tym samym dokumencie, a. Cz. ludzi: 2 Kor 7,3; Ga 1,9. β. Pass. bez agensa: Hbr 4,7. [15]

προμαρτύρομαι (πρό —> 4124, μάρτυς —> 3138), składać świadectwo naprzód ο czymś, wcześniej poświadczać, wcześniej przepowiadać coś, z acc.; cz. Ducha Świętego: 1 Ρ 1,11. [1]

προμελετάω (πρό —> 4124, μέλω —> 3181*; -άω), zawczasu ćwiczyć, przygotowywać, zawczasu obmyślać coś, z inf.: Łk 21,14. [1]

προμεριμνάω (πρό —> 4124, μέριμνα —> 3192; -άω), martwić się zawczasu, trapić się przed czasem, ze zdaniem pytajnym: Mk 13,11. [1]

προνοέω (πρό —> 4124, νόος: νοϋς —> 3436; -έω), zawczasu myśleć ο czymś, zawczasu troszczyć się o coś. 1. Troszczyć się, dbać o coś, z gen.: 1 Tm 5,8.

2. Brać pod uwagę, przedsiębrać, mieć na względzie coś, z acc., także med.: Rz 12,17; 2 Kor 8,21. [3]

πρόνοια, ή; -ας (πρό —> 4124, νόος: νοϋς —► 3436; -ια), myślenie przed; przezorność, troska o coś, z gen.: Dz 24,2; Rz 13,14. [2]

*

πρόοιδα (πρό —> 4124, οίδα: εϊδον —> 1489*), znać przedtem, wiedzieć przedtem: Dz 2,31v.l.

προοράω (πρό —> 4124, όράω —> 3584), imperf. med. προορώμην, aor. act. προεϊδον, perf. act. προεώρακα. 1. Widzieć wcześniej coś, z acc.; o cz. wcześniejszej: Dz 21,29. 2. Przewidywać, widzieć naprzód, że, z ότι; o widzeniu czegoś w przyszłości: Dz 2,31; Ga 3,8.

3. Med. widzieć przed sobą kogoś, mieć przed swymi oczami kogoś, z acc.: Dz 2,25. [4]

προορίζω (πρό —4124 ■י, δρος —> 3610*;

-ίζω), aor. act. προώρισα, aor. pass. προωρίσθην, wcześniej określać, wcześniej ustalać, wcześniej wyznaczać coś, z acc., z podwójnym acc., z inf.; kogoś do czegoś, τινά εις τι; cz. Boga: Dz 4,28; Rz 8,29.30; 1 Kor 2,7; Ef 1,5. 11 (pass.). [6]

προπάσχω (πρό —> 4124, πάσχω —> 3833), aor. act. προέπαθον, doznawać wcześniej, wcześniej doznawać cierpień; cierpieć wcześniej: 1 Tes 2,2. [1]

προπάτωρ, ό; -ορος (πρό —> 4124, πατήρ —> 3837), praojciec, przodek: Rz 4,1. [1]

προπεμπω (πρό —>■ 4124. πέμπω —» 3868), imperf. act. προέπεμπον, aor. act. προέπεμψα, aor. pass. προεπέμφθην. 1. Odprowadzać, towarzyszyć komuś, z acc.; cz. ludzi: Dz 20,38; 21,5. 2. O różnych formach udzielenia komuś pomocy dla odbycia podróży, wyprawiać, wysyłać, zaopatrywać na drogę kogoś, z acc.; cz. ludzi: Dz 15,3(pass.) ściśle cz. Kościoła; Rz 15,24(pass.); 1 Kor 16,6.11; 2 Kor l,16(pass.); Tt 3,13; 3 J 6. [9]

προπετής, -ές; -οΰς (πρό —> 4124, πίπτω —> 3975; -ής), pochylony do przodu; w NT met., pochopny, porywczy, gwałtowny: Dz 19,36; 2 Tm 3,4. [2]

προπορεύομαι (πρό —*· 4124, πορεία: πείρω —> 3863*: -εύω), fut. med. προπορεύσομαι, iść przed kimś, z gen., ένώπιόν τίνος: Łk 1,76; Dz 7,40. [2]

526

προπάσχω / 4179

πρός, przyimek z gen., dat. lub acc. A. Jako przyimek. I. Z gen., do, ku, dla, np. τούτο γαρ πρός τής ύμετέρας σωτηρίας υπάρχει, to bowiem jest pomocne do waszego ocalenia: Dz 27,34. II. Z dat., o miejscu, blisko, obok, koło, przy, na; po czasownikach ruchu, na, do, np. πρός τω δρει,

na górze: Mk 5,11; έγγίζειν προς τή καταβάσει τοϋ δρους, zbliżać się do stoku góry: Łk 19,37; είστήκει προς τή θύρα, stanął przy drzwiach: J 18,16. III. Z acc. 1. O miejscu, do, ku, pod, u; z acc. miejsca, osoby lub rzeczy, a. Po czasownikach ruchu w sensie właściwym, np. προσαγωγή προς τον πατέρα, dostęp do Ojca: Ef 2,18; έπισυνάγεσθαι προς τήν θύραν, zbierać się u drzwi: Mk 1,33. b. Po czasównikach oznaczających posyłanie, np. άνέπεμψεν προς Ήρώδην, odesłał do Heroda: Łk 23,7; απέστειλαν προς αύτόν, wysłali do niego: J 1,19; έπεμψα προς σέ, posłałem do ciebie: Dz 10,33. c. Po czasownikach ruchu w sensie szerokim, np. έβέβλητο προς τόν πυλώνα, dosł. był rzucony pod bramę: Łk 16,20; έπιστρέφειν πρός τινα, zwrócić się do kogoś: 17,4; κεΐσθαι έπί τι, być położonym przy czymś: Mt 3,10. d. Po czasownikach oznaczających prowadzęnie, np. αγειν πρός τινα, prowadzić do kogoś: Mt 4,40; έλκειν πρός τινα, ciągnąć do kogoś: J 12,32; κατασύρειν πρός τινα, wlec do kogoś: Łk 12,38. e. Po słowach mówienia w sensie ścisłym i szerokim, np. ειπείν πρός τινα, powiedzieć do kogoś: J 7,35; λέγειν πρός τινα, mówić do kogoś: Dz 3,25b; στόμα πρός στόμα λαλεΐν, dosł. mówić usta w usta, stąd według sensu mówić twarzą w twarz, mówić osobiście z kimś: 2 J 12b. f. Po słowach prośby, modlitwy, np. δεήθητε πρός τόν κύριον, pomódlcie się do Pana: Dz 8,24; ή δέησις πρός τόν θεόν, modlitwa do Boga: Rz 10,1; ό λόγος ημών ό πρός υμάς, słowo nasze do was: 2 Kor 1,18. 2. O czasie, do, ku, na. a. O przybliżaniu się, np. πρός έσπέραν έστίν, dosł. jest ku wieczorowi, stąd zbliża się wieczór: Łk 24,29. b. O trwaniu jakiegoś czasu, np. πρός ώραν, dosł. do godziny, stąd na króto, na krótki czas:

527

4184 / πρός

J 5,35; πρός καιρόν, (tylko) na pewien czas: 1 Kor 7,5; πρός ολίγας ημέρας, na niewiele dni: Hbr 12,10. 3. O pożądanym celu, dla, ku, do, ze względu na. a. O świadomym zamiarze, zwłaszcza z subst. inf., np. ποιεΐν τι πρός τό θεαθήναι τινί, czynić coś dla pokazania się komuś: Mt 6,1; διδόναι τέρατα πρός τό άποπλανάν, czynić cuda dla sprowadzenia na manowce: Mk 13,22; ό πρός την έλεημοσύνην καθήμενος, siedzący ze względu na jałmużnę: Dz 3,10. b. O rezultacie wynikającym z okoliczności, np. πρός την οίκοδομήν της εκκλησίας ζητείτε ϊνα περισσεύητε, ze względu na budowanie Kościoła starajcie się obfitować: 1 Kor 14,12; πρός πλησμονήν της σαρκός, dla nasycenia ciała: Kol 2,23; άμαρτάνειν άμαρτίαν μή πρός θάνατον, popełniać grzech nie (wiodący) do śmierci: 1 J 5,16. C. Og. o celu, przeznaczeniu do czegoś, do, ku, na, np. άνεύθετος πρός παραχειμασίαν, niedogodny do przezimowania: Dz 27,12; τό 'Αμήν τω θεώ πρός δόξαν, Amen Bogu na chwałę: 2 Kor 1,20; αγαθός πρός οίκοδομήν, dobry do budowania: Ef 4,29. 4. O wrogim lub przyjaznym stosunku do czegoś, a. O wrogim stosunku do czegoś, po słowach oznaczających spór, niezgodę, sprzeciw, opór, intrygę itp., przeciw, przeciwko, np. άνταγωνίζεσθαι πρός την άμαρτίαν, walczyć przeciw grzech.owi: Hbr 12,4; γογγύζειν πρός τινα, szemrać przeciwko komuś: Łk 5,30; ή πάλη πρός τι, walka przeciwko czemuś, walka z czymś: Ef 6,12. b. O stosunku do kogoś bez wrogości, do, względem kogoś, np. έν σοφία περιπατεΐν πρός τινα, ζ mądrością postępować względem kogoś: Kol 4,5; ή πίστις ή πρός τον θεόν, wiara w Boga; 1 Tes 1,8; ήπιον είναι πρός τινα, być łagodnym względem kogoś: 2 Tm 2,24. 5. O związku z czymś. a. W związku z czymś, odnośnie do czegoś, z uwagi na coś, ze względu na coś, np. προς την σκληροκαρδίαν έπιτρέπειν, pozwąlać ze względu na stwardnienie serca: Mt 19,8; πρός τινα την παραβολήν λέγειν, opowiadać przypowieść ζ uwagi na kogoś: Mk 12,12; άνταποκρίνεσθαι πρός ταϋτα, odpowiadać na to: Łk 14,6. b. Względem czegoś, wobec czegoś, do czegoś, np. τα πρός τάς χρείας, rzeczy służące w potrzebie, rzeczy potrzebne: Dz 28,10; τά πρός τον θεόν, sprawy odnoszące się do Boga: Rz 15,17; συνιστάνειν εαυτόν πρός πάσαν συνείδησιν ανθρώπων, stawiać siebie wobec sumienia (wszystkich) ludzi: 2 Kor 4,2. c. Według czegoś, w zgodzie z czymś, zgodnie z czymś, np. πρός a έπραξεν, według tego, jakie uczynił: 2 Kor 5,10; όρθοποδεΐν πρός την άλήθειαν, iść prosto w zgodzie z prawdą: Ga 2,14; πρός δ δύνασθε νοήσαι, według tego możecie poznać: Ef 3,4. 6. W wyrażeniach przyimkowych spełniających funkcję przysłówka, np. πρός φθόνον, zazdrośnie: Jk 4,5. 7. Z kimś, w towarzystwie kogoś, wśród kogoś, u kogoś, przy kimś, np. είναι πρός τινα, być u kogoś, być z kimś: 2 Tes 2,5; έβουλόμην πρός έμαυτόν κατέχειν, chciałem trzymać przy sobie: Flm 13; παράκλητον εχομεν πρός τον πατέρα, mamy Rzecznika u Ojca: 1 J 2,1. B. W złożeniach. I. O ruchu dosł. i met., do, ku, pod, dalej, do przodu, np. προσάγω, προσέρχομαι, προσαναβαίνω. II. O dodaniu, do, np. προστίθημι, προσαναπληρόω, προσαπειλέω. III. O byciu na, przy, obok, z; met. o związku z czymś, o bliskości, np. προσεδρεύω, προσμένω. [699j] 669 670 671 1713 2141

2142 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4191* 4191** 4192 4193 4194 4194* 4195 4195* 4196 4197 4198 4198* 4199 4200 4201 4201* 4201** 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4208* 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216

4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4230* 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4247* 4248 4249 4250 4251 4252 4253.

προσάββατον, τό; -ου (πρό —> 4124, σάββατον —> 4386), przeddzień szabatu, wigilia szabatu, piątek: Mk 15,42. [1]

προσαγορεύω (πρός —> 4184, αγορά: άγείρω —> 35*; -εύω), aor. pass. προσηγορεύθην, nazywać kogoś kimś, z podwójnym acc.; pass., być nazywanym jakimś imieniem, z podwójnym nom.: Hbr 5,10(pass.) cz. Boga. [1]

προσάγω (πρός —> 4184, άγω —> 72), aor. act. προσήγαγον. 1. Trans., prowadzić do; doprowadzać, przyprowadzać kogoś do kogoś, τινά τινι. a. Dosi., cz. ludzi: Łk 9,41; Dz 12,6v.l.; 16,20. b. Met.; cz. Jezusa: 1 Ρ 3,18 o prowadzeniu ludzi do Boga. 2. Intrans., zbliżać się do kogoś, z dat.; cz. lądu: Dz 27,27. [4]

προσαγωγή, ή; -ής (πρός —» 4184, άγω —> 72; -ή), dostęp, przystęp do czegoś, εις τι; do kogoś, πρός τινα: Rz 5,2; Ef 2,18; 3,12. [3]

προσαιτέω (πρός —> 4184, αίτέω —> 155), prosić do; dopraszać się, żebrać, prosić: Mk 10,46v.l.; Łk 18,35v.L; J 9,8. [1]

προσαίτης, ό; -ου (πρός —> 4184, αίτέω 155), żebrak: Mk 10,46; J 9,8. [2]

προσαναβαίνω (πρός —► 4184, άνά —► 303, βαίνω —> 895*), aor. 2. προσανέβην, iść wyżej do; postępować, posuwać się:

Łk 14,10. [1]

*

προσάββατον / 4185

προσαναλαμβάνω (πρός —> 4184, άνά —> 303, λαμβάνω —> 2977), imperf.

act. προσανελάμβανον, brać, przyjmować kogoś, z acc.: Dz 28,2v.l.

**

προσαναλίσκω (πρός —» 4184, άνά —> 303, άλίσκομαι —> 231*), późniejsze προσαναλόω —> 4192.

προσαναλόω (πρός —> 4184, άνά —> 303, άλίσκομαι —> 231*; -όω), wcześniej προσαναλίσκω, aor. act. προσανήλωσα, wydawać, łożyć coś na kogoś, τί τινι: Łk 8,43. [1]

προσαναπληρόω (πρός —> 4184, άνά —> 303, πλήρης: πίμπλημι —> 3968; -όω), aor. act. προσανεπλήρωσα, uzupełniać, dopełniać, zaopatrywać na coś, zapobiegać czemuś, z acc.: 2 Kor 9,12; 11,9. [2]

προσανατίθημι (πρός —> 4184, άνά —> 303, τίθημι —> 4948), aor. med. προσανεθέμην.

1. Dodatkowo nakładać; zlecać nadto, nakazywać coś komuś, τί τινι: Ga 2,6.

2. Naradzać się z kimś, radzić się czegoś, z dat.: Ga 1,16. [2]

*

προσανέχω (πρός —> 4184, άνά —> 303, έχω —> 2189), podnosić się, wyłaniać się przed kimś, z dat.: Dz 27,27v.l.

προσαπειλέομαι. (πρός —> 4184, άπειλή —> 544; -έω), aor. act. προσηπείλησα, grozić jeszcze: Dz 4,21. [1]

*

προσαχέω (πρός —► 4184, ήχή —> 2267*; -έω), rozbrzmiewać, odbijać echem; o specjalnej fali morskiej, wskazującej na bliskość lądu: Dz 27,27v.l.

προσδαπανάω (πρός —> 4184, δαπάνη: δάπτω —► 1152*; -άω), aor. act. προσεδαπάνησα, wydawać nadto, wykładać więcej: Łk 10,35. [1]

528

προσδέομοα (πρός —► 4184, δέομαι —> 1183), odczuwać potrzebę czegoś, potrzebować

529

4203 / προσέρχομαι

czegoś, z gen.; zaprzeczona cz. Boga: Dz 17,25. [1]

προσδέχομαι (πρός —> 4184, δέχομαι —> 1202), imperf. med. προσεδεχόμην, aor. med. προσεδεξάμην, przyjmować; oczekiwać, czekać. 1. Przyjmować (życzliwie) coś, z acc. a. Z acc. osób.

1. Cz. Jezusa: Łk 15,2. β. Cz. ludzi: Rz 16,2; Flp 2,29. b. Z acc. rzeczy, przyjmować; cz. ludzi: Dz 24,15; Hbr 10,34; 2. Oczekiwać, wyczekiwać, czekać na coś, z acc. a. Z acc. osób; cz. ludzi: Łk l,21v.l.; 12,36; Dz 10,24v.l.

2. Z acc. rzeczy; cz. ludzi: Mk 15,43; Łk 2,25.38; 23,51; Dz 23,21; Tt 2,13; Hbr 11,35; Jud 21. [14]

*

προσδίδωμι (πρός —> 4184, δίδωμι —> 1319), imperf. act. προσεδίδουν, dawać do; rozdawać, dawać, wręczać; cz. Jezusa: Łk 24,30v.l.

προσδοκάω (πρός —> 4184, δέχομαι —> 1202_; -άω), imperf. act. προσεδόκων, oczekiwać, czekać na coś, wyglądać kogoś. 1. Z acc. osób; cz. ludzi. a. O czekaniu na Chrystusa: Mt 11,3; Łk 7,19.20; 8,40. b. O czekaniu na ludzi: Łk 1,21; Dz 10,24. 2. Z acc. rzeczy; cz. ludzi: 2 Ρ 3,12.13.14. 3. Og., choć przedmiotu oczekiwania można się domyślić; cz. ludzi: Mt 24,50; Łk 3,15; 12,46; Dz 27,33; 28,6b. 4. Z acc. cum inf.; cz. ludzi: Dz 28,6a. 5. Z inf.; cz. ludzi: Dz 3,5. [16]

προσδοκία, ή; -ας (πρός —» 4184, δέχομαι —>■ 1202: -ία), oczekiwanie, spodziewanie się: Łk 21,26; Dz 12,11. [2]

προσεάω (πρός —> 4184, έάω —> 1439), pozwalać dalej coś robić; pozwalać przybić do lądu: Dz 27,7. [1]

προσεγγίζω (πρός —> 4184, έγγύς —1452 ·י; -ίζω), przybliżać się, zbliżać się do

kogoś, ζ dat.; do jakiegoś miejsca, εις τι: Mk 2,4v.l.; Dz 10,25v.l.; 27,27v.l.

**

προσεδρεύω (πρός —> 4184, έδραϊος: έζομαι —+ 1480*; -εύω), siedzieć blisko; czuwać obok; trwać przy czymś, służyć czemuś, z dat.: 1 Kor 9,13v.l.

προσεργάζομαι (πρός —> 4184, έργον —> 2041; -άζω), dorabiać, zarabiać w dodatku, zyskiwać; przysparzać czegoś, z acc.: Łk 19,16. [1]

προσέρχομαι (πρός —» 4184, έρχομαι —> 2062), imperf. med. προσηρχόμην, aor. act. προσήλθον i προσήλθα, perf. act. προσελήλυθα, przychodzić do; przychodzić, podchodzić, przystępować, zbliżać się. 1. Dosł. o przychodzeniu do kogoś, do czegoś, dokądś, z dat., z inf. celu. a. Cz. Jezusa, a. O przyjściu do ludzi: Mt 17,7; 28,18; Mk 1,31. β. O przyjściu do jakiegoś miejsca, do rzeczy: Mt 26,39v.L; Mk 14,35v.L; Łk 7,14. b. Cz. ludzi. a. O przyjściu do Jezusa: Mt 5,1; 8,2.5.19.25; 9,14.18v.l. 20.28; 13,10.36; 14,15; 15,1.12.23.30; 16,1; 17,14.19; 18,1.21; 19,3.16; 20,20; 21,14.23; 22,23; 24,1.3; 26,7.17.49.50; 28,9; Mk 6,35; 10,2; 12,28; 14,45; Łk 8,24.44; 9,12.42; 13,31; 20,27; 23,36. β. O przyjściu do człowieka: Mt 13,27; 17,24; 21,28.30; 25,20.22.24; 26,69.73; 27,58; Łk 10,34; 23,52; J 12,21; Dz 9,1; 10,28; 18,2; 22,26.27; 23,14; 28,9. γ. O przyjściu do jakiegoś miejsca, do rzeczy: Mt 14,12; 26,60a,b; Dz 8,29; 12,13; Hbr 12,18. δ. O podejściu dla wykonaniu jakiejś cz., z inf. celu: Dz 7,31. c. Cz. aniołów, a. O przyjściu do Jezusa: Mt 4,11. β. O przyjściu do jakiegoś miejsca: Mt 28,2. d. Cz. szatana, kusiciela; o podejściu do Chrystusa: Mt 4,3. 2. Met. a. O zbliżeniu się do Boga i do rzeczy świętych, nadprzyrodzonych; cz. ludzi: Hbr

4,16; 7,25; 10,1.22; 11,6; 12,22; 1 Ρ 2,4. b. Zajmować się czymś, z dat.; cz. ludzi: 1 Tm 6,3. [86]

προσευχή, ή; -ής (πρός —> 4184, εύχομαι —► 2168; -ή), modlitwa; miejsce modlitwy. 1. Modlitwa do Boga, z gen. lub πρός τόν θεόν; za kogoś, υπέρ τίνος, περί τίνος. a. Ο modlitwie Jezusa: Łk 6,12; 22,45. b. O modlitwie Maryi i innych ludzi równocześnie: Dz 1,14. c. O modlitwie innych ludzi: Mt 22,11; Dz 2,42; 3,1; 6,4; 10,4.31; 12,5 ściśle o modlitwie Kościoła; Rz 1,10; 12,12; 15,30; 1 Kor 7,5; Ef 1,16; 6,18; Flp 4,6; Kol 4,2.12; 1 Tes 1,2; 1 Tm 2,1; 5,5; Flm 4.22; Jk 5,17; 1 Ρ 3,7; 4,7; Ap 5,8; 8,3.4. d. Og.: Mt 17,21; 21,13; Mk 9,29; 11,17; Łk 19,46. 2. Miejsce modlitwy: Dz 16,13.16 w obu miejscach możliwe znaczenie 1. [37]

προσεύχομαι (πρός —* 4184, εύχομαι —> 2168), imperf. med. προσηυχόμην, fut. med. προσεύξομαι, aor. med. προσηυξάμην, modlić się do kogoś, błagać, prosić kogoś, z dat.; za kogoś, όπερ τίνος, περί τίνος; nad kimś, έπί τινα.

1. Cz. Jezusa: Mt 14,23; 19,13; 26,36. 39.42.44; Mk 1,35; 6,46; 14,32.35.39; Łk 3,21; 5,16; 6,12; 9,18.28.29; 11,la; 22,41.44. 2. Cz. ludzi: Mt 5,44; 6,5a,b. 6a,b.7.9; 23,14; 24,20; 26,41; Mk 11,24. 25; 12,40; 13,18; 14,38; Łk 1,10; 6,28;

   2. lb.2; 18,1.10.11; 20,47; 22,40.46; Dz 1,24; 6,6; 8,15; 9,11.40; 10,9.30; 11,5; 12,12; 13,3; 14,23; 16,25; 20,36; 21,5; 22,17; 28,8; Rz 8,26; 1 Kor 11,4. 5.13; 14,13.14a,b ściśle cz. ducha człowieka; 14,15a,b; Ef 6,18; Flp 1,9; Kol 1,3.9; 4,3; 1 Tes 5,17.25; 2 Tes 1,11; 3,1; 1 Tm 2,8; Hbr 13,18; Jk 5,13.14.16v.l.l7.18; Jud 20. [86]

προσευχή / 4204

προσέχω (πρός —> 4184, έχω —► 2189), imperf. act. προσεΐχον, perf. act. προσέσχηκα, uważać na coś; lgnąć do czegoś; iść za czymś; oddawać się czemuś, skłaniać się ku czemuś; zajmować się czymś; służyć czemuś; trzymać się czegoś. 1. Act. a. Uważać na coś, śledzić z uwagą coś, kierować swą uwagę na kogoś, lgnąć do kogoś, do czegoś, iść za kimś, za czymś; cz. ludzi. a. Z dat. osoby: Dz 8,10.11; 1 Tm 4,1. β. Z dat. rzeczy: Dz 8,6; 16,14; 1 Tm 1,4; Tt 1,14; Hbr 2,1; 2 Ρ 1,19. b. Uważać na coś, na kogoś, z dat.; wystrzegać się czegoś, από τίνος; aby nie, z acc. cum inf.; π. έαυτω από τίνος, mieć się na baczności przed czymś, wystrzegać się czegoś; cz. ludzi: Mt 6,1; 7,15; 10,17; 16,6.11.12; Łk 12,1; 17,3; 20,46; 21,34; Dz 5,35; 20,28. C. Oddawać się czemuś, skłaniać się ku czemuś, zajmować się czymś, służyć czemuś, z dat.; cz. ludzi: 1 Tm 3,8; 4,13; Hbr 7,13. 2. Med., trzymać się czegoś, z dat.; cz. ludzi: 1 Tm 6,3v.l. [24]

προσηλόω (πρός —> 4184, ήλος —> 2242; -όω), aor. act. προσήλωσα, przybijać gwoździami, przygwoździć do czegoś coś, τινι τι: Kol 2,14. [1]

προσήλυτος, ό; -ου (πρός—»4184, έρχομαι —> 2062; -ος), ο takim, który przeszedł na judaizm, etym. przybysz; stąd nowo nawrócony, neofita, prozelita: Mt 23,15; Dz 2,11; 6,5; 13,43. [4]

*

πρόσθεσις, ή; -εως (πρός —> 4184, τίθημι —> 4948; -σις), przyłożenie, przystawięnie; przydział żywności, pożywienie: Mt 12,4v.l.; Mk 2,26v.l.; Łk 6,4v.l.

530

πρόσκαιρος, -ον; -ου (πρός —> 4184, καιρός —> 2529), trwający (tylko) jakiś czas, okazjonalny, chwilowy, przemijający, zmienny, niestały: Mt 13,21; Mk 4,17; 2 Kor 4,18; Hbr 11,25. [4]

531

4220 / προσκόπτω

προσκαλέομαι (πρός —> 4184, καλέω —> 2553), aor. med. προσεκαλεσάμην, perf. med. προσκέκλημαι, przywoływać, przyzywać, wzywać, zapraszać; powoływać. 1. Dosł., przywoływać, przyzywać, wzywać, zapraszać kogoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Mt 10,1; 15,10.32; 18,2; 20,25; Mk 3,13.23; 6,7; 7,14; 8,1.34; 10,42; 12,43; Łk 18,16. b. Cz. ludzi: Mt 18,32; Mk 15,44; Łk 7,18; 15,26; 16,5; Dz 5,40; 6,2; 13,7; 23,17.18.23; Jk 5,14. 2. Met. o wezwaniu Bożym, powoływać, wzywać kogoś, z acc. a. Og.: Dz 2,39. b. O wezwaniu do specjalnego zadania: Dz 13,2; 16,10 z inf. celu. [29]

προσκαρτερεω (πρός —> 4184, καρτερέω: κράτος —> 2896), fut. act. προσκαρτερήσω, trzymać się czegoś, kogoś; czekać w gotowości; trwać gorliwie w czymś. 1. Z dat. osoby, trzymać się kogoś, stać wiernie przy kimś, czekać w gotowości dla kogoś. a. Cz. ludzi: Dz 8,13; 10,7. b. Cz. rzeczy: Mk 3,9. 2. Z dat. rzeczy, a. Zajmować się czymś, żarliwie oddawać się czemuś, nie ustawać w czynieniu czegoś; cz. ludzi: Dz 1,14; 6,4; Rz 12,12; 13,6; Kol 4,2. b. Trwać gorliwie w czymś, trzymać się mocno czegoś; cz. ludzi: Dz 2,42. 3. Z έν oznaczającym miejsce, trwać, spędzać dużo czasu w jakimś miejscu; cz. ludzi: Dz 2,46. [10]

προσκαρτέρησις, ή; -εως (πρός —> 4184, καρτερέω: κράτος —> 2896; -σις), gorliwe wytrwanie, czekanie w gotowości; wytrwałość, cierpliwość: Ef 6,18. [1]

προσκεφάλαι,ον, τό; -ου (πρός 4184, κεφαλή —> 2765; -ιος), wezgłowie, podgłówek: Mk 4,38. [1]

προσκληρόομαι (πρός —» 4184, κλήρος: κλάω—> 2795; -όω), aor. pass. προσεκληρώθην, być przywiązanym, przyłączać się do kogoś, z dat.: Dz 17,4. [1]

προσκλίνομαι (πρός —> 4184, κλίνω —> 2817), aor. pass. προσεκλίθην, przechylać się ku komuś, dawać się pociągnąć do kogoś, przyłączać się do kogoś, z dat.: Dz 5,36. [1]

πρόσκλισις, ή; -εως (πρός —> 4184, κλίνω —> 2817; -σις), przychylność, skłonność: 1 Tm 5,21 κατά πρόσκλισιν, stronniczo. [1]

προσκολλάομαι (πρός—>4184, κολλάομαι —> 2843), aor. pass. προσεκολλήθην; w NT pass., połączyć się z kimś, przywrzeć, przylgnąć do kogoś, πρός τινα: Mk 10,7; Ef 5,31. [2]

πρόσκομμα, τό; -ατος (πρός —> 4184, κόπτω —> 2866; -μα), potknięcie się, urażenie się; przeszkoda, zawada; zgorszenie. 1. Jako cz., potknięcie się, urażenie się. a. Dosł., ό λίθος τοϋ προσκόμματος, kamień potknięcia się, w sensie kamień powodujący potknięcie się: Rz 9,32.33; 1 Ρ 2,8. b. Met.: Rz 14,20. 2. O tym, co powoduje potknięcie się, przeszkoda, zawada; met. zgorszenie: Rz 14,13; 1 Kor 8,9. [6]

προσκοπή, ή; -ής (πρός —> 4184, κόπτω —> 2866; -ή), powód do potknięcia się, powód do obrazy; zgorszenie: 2 Kor 6,3. [1]

προσκόπτω (πρός —> 4184, κόπτω —> 2866), aor. act. προσέκοψα, uderzyć, potrącić, urazić; potykać się. 1. Dosł. a. Trans., uderzyć, potrącić, trącić czymś o coś, urazić coś o coś, τί πρός τι; og.: Mt 4,6; Łk 4,11. b. Intrans., uderzać w coś, potykać się o coś, z dat. a. Cz. żywiołów: Mt 7,27. β. Og.: J 11,9.10.

2. Met., potykać się o coś, z dat., έν τινι; doznawać urazy przez coś, έν τινι; cz. ludzi: Rz 9,32; 14,21; 1 Ρ 2,8. [8]

προσκυλίω (πρός —> 4184, κυλίω —> 2939), aor. act. προσεκυλισα, toczyć do; zatoczyć coś do czegoś, τί τινι; coś na coś, τί έπί τι: Mt 27,60; Mk 15,46; Łk 23,53v.l. [2]

προσκυνέω (πρός—>4184, κυνέω —> 2945*), imperf. act. προσεκύνουν, fut. act. προσκυνήσω, aor. act. προσεκύνησα, oznacza oddawanie pokłonu, polegające na głębokim pokłonie, a nawet na padaniu na twarz, i na ucałowaniu stopy lub skraju szaty adorowanej osoby, składać hołd komuś, padać na twarz przed kimś, kłaniać się z szacunkiem, oddawać pokłon komuś, z acc. lub dat., ενώπιον τίνος, έμπροσθέν τινος. 1. Ο kłanianiu się Bogu (Ojcu).

1. Cz. ludzi: J 4,20a,b.21.23a,b.24a,b; 12,20; Dz 8,27; 24,11; 1 Kor 14,25; Hbr 11,21; Ap 14,7; 15,4; 19,10b; 22,9.

2. Cz. aniołów: Ap 7,11. c. Cz. postaci apokaliptycznych: Ap 4,10; 5,14 Bogu i Barankowi; 11,16; 19,4. d. Og.: Mt 4,10; Łk 4,8; Ap 11,1. 2. O kłanianiu się Jezusowi, Synowi Bożemu.

а. Cz. ludzi: Mt 2,2.8.11; 8,2; 9,18; 14,33; 15,25; 20,20; 28,9.17; Mk 5,6; 15,19; Łk 24,52; J 9,38. b. Cz. aniołów: Hbr 1,6. 3. O kłanianiu się ludziom; cz. ludzi: Mt 18,26; Dz 10,25. 4. O kłanianiu się aniołowi Kościoła; cz. ludzi: Ap 3,9. 5. O kłanianiu się aniołom; cz. ludzi: Ap 19,10a ściśle głosowi; 22,8.

προσκυλίω / 4221

б. O kłanianiu się szatanowi, demonowi, Smokowi, Bestii, a. Cz. Jezusa jako pokusa: Mt 4,9; Łk 4,7. b. Cz. ludzi: Ap 9,20; 13,4a,b.8.12.15; 14,9. 11; 16,2; 19,20; 20,4. 7. O kłanianiu się bożkom; cz. ludzi: Dz 7,43. 8. Og. a. Cz. Jezusa i ludzi równocześnie: J 4,22b. b. Cz. ludzi: J 4,22a. [60]

προσκυνητής, ό; -οϋ (πρός —► 4184, κυνέω —> 2945*; -της), składający hołd; czciciel, wielbiciel: J 4,23. [1]

προσλαλέω (πρός —> 4184, λαλέω —> 2974), aor. act. προσελάλησα, mówić do; rozmawiać z kimś, zwracać się (w rozmowie) do kogoś, τινι: Dz 13,43; 28,20. [2]

προσλαμβάνω (πρός —> 4184, λαμβάνω —> 2977), aor. act. προσέλαβον, przyjmować, brać. 1. Act., przyjmować, brać jakiś pokarm, z gen.; cz. ludzi: Dz 27,34v.l. 2. Med. a. Brać na bok, brać osobno kogoś, z acc.; cz. ludzi: Mt 16,22; Mk 8,32; Dz 18,26. b. Przyjmować, podejmować, przygarniać kogoś, z acc.; o ugoszczeniu, o przyjęciu do swego towarzystwa, do swego grona itp. a. Cz. Boga: Rz 14,3. β. Cz. Jezusa: Rz 15,7b. γ. Cz. ludzi: Dz 28,2; Rz 14,1; 15,7a; Flm 12v.l. 17. c. Dobierać sobie, przybierać sobie, brać z sobą kogoś, z acc.; cz. ludzi: Dz 17,5. d. Przyjmować, brać jakiś pokarm, z acc. lub gen.; cz. ludzi: Dz 27,33.36. [12]

πρόσλημψις (πρός —> 4184, λαμβάνω —> 2977; -σις), przyjęcie, przygarnięcie: Rz 11,15. [1]

532

προσμένω (πρός —> 4184, μένω —> 3190), aor. act. προσέμεινα, pozostawać przy kimś, trwać w czymś; pozostawać jeszcze. 1. Pozostawać przy kimś, trwać w czymś, z dat., cz. ludzi. a. Z dat. osoby. a. Dosi.: Mt 15,32; Mk 8,2. β. Met.: Dz 11,23. b. Z dat. rzeczy, pozostawać dalej, trwać w czymś: Dz 13,43; 1 Tm 5,5. 2. Pozostawać jeszcze przez jakiś czas, z acc. czasu; w jakimś miejscu, έν τινι; cz. ludzi: Dz 18,18; 1 Tm 1,3. [7]

533

4239 / προστίθημι

προσορμίζω (πρός —> 4184, όρμος —> 3606*; -ίζω), aor. pass. προσωρμίσθην, jako pass., przybić do brzegu, wpłynąć do przystani, zakotwiczyć: Mk 6,53. [1]

προσοφείλω (πρός —> 4184, οφείλω —> 3660), być winnym dodatkowo, nadto być winnym: Flm 19 σεαυτόν μοι προσοφείλεις, jesteś winien mi nadto siebie samego. [1]

προσοχθίζω (πρός —> 4184, όχθέω —> 3666**; -ίζω), aor. act. προσώχθισα, być oburzonym, być obrażonym na kogoś, mieć urazę do kpgoś, z dat.; o Bogu: Hbr 3,10.17. [2]

*

προσπαίω (πρός —* 4184, παίω —► 3694), aor. act. προσέπαισα, wpadać na coś, uderzać o coś, z dat.: Mt 7,25v.l.

πρόσπεινος, -ον; -ου (πρός —> 4184, πείνη —> 3859*; -ος), głodny: Dz 10,10. [1]

προσπήγνυμι (πρός —> 4184, πήγνυμι —> 3954), aor. act. προσέπηξα, przybijać, przytwierdzać; krzyżować: Dz 2,23. [1]

προσπίπτω (πρός —> 4184, πίπτω —+ 3975), imperf. act. προσέπιπτον, aor. act. προσέπεσον i προσέπεσα, padać przed kimś; uderzać, wpadać na coś. 1. Padać przed kimś, z dat.; padać do stóp, πρός τους πόδας; padać do kolan, z dat. a. Cz. ludzi: Mk 5,33; 7,25; Łk 5,8; 8,28.47; Dz 16,29. b. Cz. szatana, o padaniu do stóp Jezusa: Mk 3,11. 2. Uderzać, wpadać na coś, z dat.; cz. żywiołów: Mt 7,25. [8]

προσποιέομαι (πρός —> 4184, ποιέω —> 4034), aor. med. προσεποιησάμην, udawać, pozorować, z inf.; cz. Jezusa: Łk 24,28. [1]

προσπορεύομαι (πρός —* 4184, πορεύομαι: πείρω —> 3863*), przybliżać się, zbliżać się, podchodzić do kogoś, z dat.: Mk 10,35. [1]

προσρήγνυμι lub προσρήσσω (πρός —> 4184, ^ήγνυμι —► 4352), aor. act. προσέρηξa, wdzierać się do czegoś, z dat.: Łk 6,48.49. [2]

*

προσρήσσω, nowsza forma zam. προσρήγνυμι —> 4236.

προστάσσω (πρός —> 4184, τάσσω —> 4884), aor. act. προσέταξα, perf. pass. προστέταγμαι, nakazywać, rozkazywać, polecać coś komuś, τί τινι, z acc.; ustalać coś, z acc. 1. Cz. Boga. Pana: Dz 10,33(pass.); 17,26(pass.). 2. Cz, Jezusa: Mt 21,6v.l. 3. Cz. ludzi: Mt 8,4; Mk 1,44; Łk 5,14; Dz 10,48. 4. Cz. anioła: Mt 1,24. [7]

προστάτις (πρό —> 4124, Ίστημι —► 2463; -ις), opiekunka, wspomożycielka, pomocnica, protektorka: Rz 16,2. [1]

προστίθημι (πρός —> 4184, τίθημι —> 4948), imperf. act. προσετίθην, imperf. pass. προσετιθέμην, aor. act. προσέθηκα, aor. med. προσεθέμην, aor. pass. προσετέθην, dokładać, dodawać, dołączać; dostarczać, dawać, użyczać, powierzać. 1. Dokładać, dodawać, dołączać, a. O dokładaniu czegoś do czegoś, τ! έπί τι, τ! έπί τινι. α. Cz. ludzi: Mt 6,27; Łk 3,20; 12,25. β. Pass. bez agensa: Mk 4,24; Ga 3,19; Hbr 12,19.

2. O dołączaniu kogoś do kogoś, τινά τινι, τινά έπί τινας, τινά πρός τινας. α. Cz. Boga, Pana: Dz 2,47. β. Pass. bez agensa: Dz 2,41; 5,14; 11,24; 13,36.

3. W hebraizmach zamiast przysłówka, znowu, ponownie, więcej, dalej, jeszcze, nadto lub w funkcji bezokolicznika

4. kontynuować, powtarzać; z inf. innego czasownika, np. π. πεΐν, znowu napić się. a. Cz. Jezusa: Mk 14,25v.l.; Łk 19,11. β. Cz. ludzi: Łk 20,11.12; Dz 12,3. 2. Dostarczać, dawać, użyczać, powierzać coś komuś, τί τινι.

   1. Cz. Jezusa: Łk 17,5 możliwe la. β. Pass. bez agensa: Mt 6,33; Łk 12,31. [18]

προστρέχω (πρός —► 4184, τρέχω —> 4996), aor. act. προσέδραμον, przybiegać; przyłączać się: Mk 9,15; 10,17; J 20,16v.l.; Dz 8,30. [3]

προσφάγιον, τό; -ου (πρός —> 4184, φάγομαι —> 5165*; -ιον), pierwotnie ο każdym pokarmie dodawanym do chleba; w NT prawd. og. coś do zjedzenia, zakąska, pokarm, potrawa: J 21,5. [1]

πρόσφατος, -ον; -ου (πρός —» 4184, θείνω —> 2292*; -τος), etym. świeżo ugodzony, świeżo zabity; stąd świeży, nowy: Hbr 10,20. [1]

προσφάτως (πρός —>■ 4184, θείνω —> 2292*; -τος: -ως), świeżo, niedawno, ostatnio; Dz 18,2. [1]

προσφέρω (πρός —► 4184, φέρω —> 5193), imperf. act. π ροσέφερον, aor. act. προσήνεγχον i προσήνεγκα, aor. pass. προσηνέχθην, perf. act. προσενήνοχα, nieść do; przynosić, nieść; przyprowadzać; podawać, podsuwać; ofiarowywać, dawać. 1. Nieść do; przynosić, nieść coś, z acc.. a. Z acc. osoby, nieść, przyprowadzać kogoś do kogoś, τινά τινι (acc. może być dom.); cz. ludzi: Mt 4,24; 8,16; 9,2.32; 12,22(pass.); 14,35; 17,16; 18,24(pass.); 19,13(pass.); Mk 2,4; 10,13a,bv.l.; Łk 18,15; 23,14.

2. προστρέχω / 4240

   
   Z acc. rzeczy, przynosić, podawać, podsuwać coś komuś, τί τινι; cz. ludzi:

Mt 22,19; 25,20; Łk 23,36; J 19,29; Dz 8,18. 2. Przynosić, ofiarowywać, dawać; o ofiarach, o darach, składać coś komuś, τί τινι, τί πρός τινα. a. Dosł. α. Cz. Jezusa, o ofiarowywaniu Bogu: Hbr 7,27v.l.; 8,3b; 9,14.25.28(pass.); 10,12. β. Cz. ludzi; o ofiarowywaniu Jezusowi: Mt 2,11; o ofiarowywaniu Bogu: 5,23.24; 8,4; Mk 1,44; Łk 5,14; Dz 7,42; 21,26(pass.); Hbr 5,1.3; 8,3a. 4; 9,7.9(pass.); 10,1.2(pass.).8(pass.). 11; ll,4.17a,b. b. Met. a. Cz. Jezusa: Hbr 5,7. β. Cz. ludzi: J 16,2. 3. Pass., zbliżać się do kogoś, odnosić się do kogoś, z dat.; cz. Boga: Hbr 12,7. [47]

προσφιλής, -ές; -ους (πρός —> 4184, φίλος 5235; -ής), drogi, ujmujący, zgodny: Flp 4,8. [1]

προσφορά, ή; -ας (πρός —> 4184, φέρω 5193; -ά). 1. Ofiarowywanie, dawanie, podarowanie, składanie w darze, składanie w ofierze: Dz 24,17 ποιεΐν προσφοράν, składać dary; Hbr 10,10. 14.18. 2. O tym, co jest przynoszone, składane, dar, ofiara: Dz 21,26; Rz 15,16; Ef 5,2; Hbr 10,5.8. [9]

προσφωνέω (πρός —+ 4184, φωνή —> 5305! -έω), imperf. act. προσεφώνουν, aor. act. προσεφώνησα. 1. Odzywać się, zwracać się, przemawiać do kogoś; przymawiać komuś, z dat.; cz. ludzi: Mt 11,16; Łk 7,32; 23,20; Dz 21,40; 22,2. 2. Przywoływać (do siebie) kogoś, z acc. a. Cz. Jezusa: Łk 6,13; 13,12. b. Cz. ludzi: Dz ll,2v.l. [7]

:)ג

7ΐροσχαίρω (πρός —> 4184, χαίρω —> 5312), cieszyć się, radować się: Mk 9,15v.l.

534

πρόσχυσις, ή; -εως (πρός —> 4184, χέω —> 5351*; -σις), polanie; pomazanie; pokropienie: Hbr 11,28. [1]

535

4253* / προτάσσω

προσψαύω (πρός —> 4184, ψαύω —> 5416*), dotykać czegoś, z dat.: Łk 11,46. [1]

προσωπολημπτέω (πρός —> 4184, όψ —> 3670*. λαμβάνω —+ 2977; -της: -έω), dosł. brać (pod uwagę) oblicze, kierować się obliczem czyimś, kierować się maską czyjąś; stąd być stronniczym, być tendencyjnym: Jk 2,9. [1]

προσωπολήμπτης, ό; -ου (πρός —► 4184, δψ —> 3670*, λαμβάνω —> 2977; -της), dosł. biorący (pod uwagę) oblicze czyjeś, kierujący się obliczem czyimś, kierujący się maską czyjąś; stąd stronniczy, tendencyjny: Dz 10,34. [1]

προσωπολημψία, ή; -ας (πρός —» 4184, όψ —> 3670*, λαμβάνω —> 2977; -ία), dosł. branie (pod uwagę) oblicza czyjegoś, kierowanie się maską czyjąś; stąd stronniczość: Rz 2,11; Ef 6,9; Kol 3,25; Jk 2,1. [4]

πρόσωπον, τό; -ου (πρός —+ 4184, όψ —> 3670*; -ον), twarz, oblicze, wyraz twarzy; wygląd, powierzchowność; powierzchnia; osoba. 1. Twarz, oblicze, wyraz twarzy, a. Dosł. a. O obliczu Jezusa: Mt 17,2; 26,39.67; Mk 14,65; Łk 9,29; 2 Kor 4,6. β. O obliczu ludzi: Mt 6,16.17; 17,6; Łk 5,12; 17,16; Dz 6,15a; 1 Kor 14,25; 2 Kor 3,7a,b.l3.18; 11,20; Jk 1,23; Ap 9,7b. γ. O obliczu aniołów: Dz 6,15b; Ap 10,1. δ. O obliczu postaci apokaliptycznych: Ap 4,7; 7,11; 9,7a; 11,16. b. Met., w hebraizmach, meton.: Mt 18,10; Łk 9,51 τό π. στηρίζειν τοΰ ζ inf., zdecydować się coś zrobić; 9,53 τό π. αύτοϋ ήν πορευόμενον εις 'Ιερουσαλήμ, szedł do Jerozolimy; 20,21 λαμβάνειν π., brać pod uwagę to, co powierzchowne; 24,5 κλίνειν τό π. εις την γήν, pochylać twarz ku ziemi; Dz 20,25 τό π. τίνος, czyjeś oblicze, zam. ktoś, cała osoba; 20,38; 1 Kor 13,12a,b π. προς π., twarzą w twarz, bezpośrednio; Ga 1,22 τω προσώπω, osobiście, bezpośrednio; 2,6 zob. Łk 2,21; Kol 2,1 όράν το π. τίνος, widzieć czyjeś oblicze, widzieć kogoś osobiście, bezpośrednio; 1 Tes 2,17a προσώπω ού καρδία, fizycznie, nie sercem,; 2,17b i 3,10 zob. Kol 2,1; Hbr 9,24 τω προσώπω τοΰ θεού, przed obliczem Boga, przed Bogiem; 1 Ρ 3,12; Jud 16 θαυμάζειν πρόσωπα, schlebiać powierzchowności; Ap 22,4. c. W specjalnych wyrażeniach przyimkowych. a. Από προσώπου τινός, od kogoś, przed kimś, sprzed czegoś; z dala od oblicza czyjegoś, z dala od kogoś: Dz 3,20; 5,41; 7,45; 2 Tes 1,9; Ap 6,16; 12,14; 20,11. β. Εις πρόσωπον βλέπειν, patrzeć na powierzchowność, oceniać według powierzchowności: Mt 22,16; Mk 12,14; εις πρόσωπον τίνος, przed czymś: 2 Kor 8,24. γ. Έν προσώπω τινός, przed czyimś obliczem, przed kimś, wobec kogoś: 2 Kor 2,10. δ. Κατά π. τινος, przed obliczem czyimś, przed kimś, wobec kogoś: Łk 2,31; Dz 3,13; 16,9v.l.; κατά π., przed swym obliczem, przed sobą; będąc obecnym; jawnie, otwarcie: Dz 25,16; 2 Kor 10,1; Ga 2,11; τα κατά π., to, co przed oczami; to, co oczywiste: 2 Kor 10,7. ε. Μετά τοΰ προσώπου τινός, w czyjejś obecności: Dz 2,28. ζ. Προ προσώπου τινός, przed kimś, przed czymś (także o czasie): Mt 11,10; Mk 1,2; Łk l,76v.l.; 7,27; 9,52; 10,1; Dz 13,24. d. Wygląd czegoś, powierzchowność, rzecz zewnętrzna: Mt 16,3; Łk 12,56; 2 Kor 5,12; Jk 1,11. e. Powierzchnia: Łk 21,35; Dz 17,26. 2. Osoba: 2 Kor 1,11. [76]

*

προτάσσω (πρό —> 4124, τάσσω —> 4884), perf. pass. προτέταγμαι, umieszczać wcześniej, wcześniej oznaczać, z góry wyznaczać: Dz 17,26v.l.

προτείνω (πρό—>■4124, τείνω—>4893*), aor. act. προέτεινα, rozciągać: Dz 22,25 προτείνειν τοις ίμάσιν, dosł. rozciągać dla rzemieni, rozciągać dla batów; według sensu: rozciągać dla wymierzenia chłosty. [1]

πρότερος, -a, -ον; -ου, -ας, -ου, comp. przymiotnika od πρό, wcześniejszy, poprzedni, dawniejszy. 1. Jako przymiotnik: Ef 4,22. 2. Neutr. (τό) πρότερον jako adv., wcześniej, przedtem, najpierw. J 6,62; 7,50; 9,8; 2 Kor 1,15; Ga 4,13; 1 Tm 1,13; Hbr 4,6; 7,27; w szyku przydawki: Hbr 10,32 al πρότερον ήμέραι, dawniejsze dni; 1 Ρ 1,14 αί π. έπιθυμίαι, dawniejsze żądze. -> 4124. [11]

προτίθεμαι (πρό —> 4124, τίθημι —> 4948), aor. med. προεθέμην. 1. Wystawiać, okazywać kogoś jako kogoś, τινά τι; cz. Boga: Rz 3,25. 2. Wyznaczać sobie, zamierzać, planować, postanawiać. a. Cz. Boga: Ef 1,9. b. Cz. ludzi: Rz 1,13. [3]

προτρέπομαι (πρό—>4124, τρέπω—>4994*), aor. med. προετρεψάμην, zachęcać: Dz 18,27 προτρεψάμενοι έγραψαν, napisali z zachętą do kogoś, aby, τινι z inf. [1]

προτρέχω (πρό—>4124, τρέχω—>4996), aor. act. προέδραμον, wybiegać (naprzód), biec do przodu: Łk 19,4; J 20,4; Dz 10,25v.l. [2]

προτείνω / 4254

προϋπάρχω (πρό —> 4124, υπό —> 5111, αρχή —> 740), imperf. act. προϋπήρχον, istnieć wcześniej, być wcześniej, z part. praedicativum: Łk 23,12 προϋπήρχον όντες, wcześniej byli, wcześniej żyli; Dz 8,9 προϋπήρχεν μαγεύων, wcześniej zajmował się magią. [2]

πρόφασις, ή; -εως (πρό —> 4124, φαίνω —> 5168; -σις). 1. Usprawiedliwienie, wymówka: J 15,22. 2. Pozór, pretekst; πρόφασει, dla pozoru, dla oka, obłudnie, pod pretekstem: Mt 23,14; Mk 12,40; Łk 20,47; Dz 27,30; Flp 1,18; 1 Tes 2,5 έν προφάσει τινός, dla dania czemuś upustu. [7]

προφέρω (πρό —> 4124, φέρω —> 5193), wynosić, wydobywać: Łk 6,45a,b. [2]

προφητεία, ή; -ας (πρό —> 4124, φημί —> 5197; -της: -εία), przepowiadanie.

1. Jako cz., przepowiadanie, prorokowanie: Ap 11,6. 2. Prorokowanie jako dar przepowiadania, dar prorokowania: Rz 12,6; 1 Kor 12,10; 13,2.8; 14,22; 1 Tes 5,20 możliwe 3b; Ap 19,10. 3· Wypowiedź proroka, słowo proroka, proroctwo, a. O wypowiedziach proroków ST: Mt 13,14; 2 Ρ 1,20.21. b. O wypowiedziach chrześcijan: 1 Kor 14,6; 1 Tm 1,18; 4,14; Ap 1,3; 22,7.10.18.19. [19]

προφητεύω (πρό —> 4124, φημί —> 5197: -της: -εύω), imperf. act. έπροφήτευον, fut. act. προφητεύσω, aor. act. έπροφήτευσα i προεφήτευσα, przepowiadać, prorokować. 1. Przepowiadać, prorokować, w sensie ״głosić Boże objawienie'⁵, ״mówić pod wpływem Bożego natchnienia"; cz. ludzi: Mt 7,22; Dz 2,17.18; 19,6; 21,9; 1 Kor 11,4.5; 13,9; 14,1.3.4.5a,b.24.31.39; Ap 11,3.

2. Prorokować, w sensie ״objawiać coś, co jest ukryte, nieznane"; cz. Jezusa: Mt 26,68; Mk 14,65; Łk 22,64.

3. 536

   Przepowiadać, prorokować, w sensie ״głosić w imieniu Bożym o czymś przyszłym", περί τίνος, ότι, ze zdaniem pytajnym zawisłym; w odniesieniu do kogoś, z dat. lub έπί τινι; cz. ludzi: Mt 11,13; 15,7; Mk 7,6;

537

4276 / πρωτεύω

Łk 1,67; J 11,51; 1 Ρ 1,10; Jud 14; Ap 10,11. [28]

προφήτης, ό; -ου (πρό—»4124, φημί—»5197; -της), prorok. 1. Ο Jezusie: Mt 13,57 możliwe og.; 21,11.46; Mk 6,4.15a; Łk 4,24; 7,16.39; 9,8.19; 13,33; 24,19; J 4,19.44; 6,14; 7,40.52; 9,17; Dz 3,22. 23; 7,37. 2. Ściśle o prorokach oraz o innych postaciach ST, przemawiających w imieniu Boga, w tym meton. o księgach proroków; o Balaamie: 2 Ρ 2,16; o Danielu: Mt 24,15; o Dawidzie: Dz 2,30; o Elizeuszu: Łk 4,27; o Izajaszu: Mt 3,3; 4,14; 8,17; 12,17; Mk 1,2; Łk 3,4; 4,17; J 1,23; 12,38; Dz 8,28.30. 34; 28,25; o Jeremiaszu: Mt 2,17; 27,9; o Joelu: Dz 2,16; o Jonaszu: Mt 12,39; o Samuelu: Dz 13,20; og.: Mt 1,22; 2,5.15.23; 5,12.17; 7,12; 11,13; 13,17. 35; 16,14; 21,4; 22,40; 23,29.30.31; 26,56; Mk 6,15b; Łk 1,70; 6,23; 11,47. 50; 13,28; 16,16.29.31; 18,31; 24,25. 27.44; J 1,45; 6,45; 8,52.53; Dz 3,18. 21.24.25; 7,42.48.52; 10,43; 13,15.27. 40; 15,15; 24,14; 26,22.27; 28,23; Rz

1. 2; 3,21; 11,3; 1 Tes 2,15; Hbr 1,1;

2. 32; Jk 5,10; 1 Ρ 1,10; 2 Ρ 3,2; Ap 10,7. 3. O Janie Chrzcicielu: Mt ll,9a,b; 14,5; 21,26; Mk 11,32; Łk

   1. 76; 7,26a,b; 20,6; J 1,21.25. 4. O różnych innych postaciach przekazujących naukę Bożą: Mt 10,41a,b,c; 23,34. 37; Mk 8,28; Łk 10,24; 11,49; 13,34; Ap 11,10. 5. O chrześcijanach posiadających charyzmat prorokowania: Dz

   2. 27; 13,1; 15,32; 21,10; 1 Kor 12,28. 29; 14,29.32a,b.37; Ef 2,20; 3,5; 4,11; Ap 11,18; 16,6; 18,20.24; 22,6.9. 6. O poecie greckim, wieszcz: Tt 1,12. [144]

προφητικός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ (πρό —> 4124, φημί —» 5197; -τικός), proroczy, wieszczy: Rz 16,26; 2 Ρ 1,19. [2]

προφήτις, ή; -ιδος (πρό —» 4124, φημί

—» 5197; -ις), prorokini: Łk 2,36 Anna, Ap 2,20 Jezabel. [2]

προφθάνω (πρό —» 4124, φθάνω —> 5199), aor. act. προέφθασα, wyprzedzać, uprzedzać kogoś, z acc.: Mt 17,25. [1]

προχειρίζομαι (πρό —» 4124, χείρ —► 5344; -ίζω), aor. med. προεχειρισάμην, perf. pass. προκεχείρισμαι, wybierać dla siebie, ustanawiać kogoś kimś, wyznaczać kogoś jako kogoś, z podwójnym acc.; kogoś dla zrobienia czegoś, τινά z inf. 1. Cz. Boga: Dz 3,20 pass. o Jezusie; 22,14. 2. Cz. Jezusa: Dz 26,16. [3]

προχειροτονέω (πρό —» 4124, χείρ —» 5344, τόνος: τείνω —» 4893*; -έω), perf. pass. προκεχειροτόνημαι, etym. wybierać przez wyciągnięcie ręki; stąd wybierać, ustanawiać, wyznaczać; cz. Boga: Dz 10,41 pass. o świadkach Chrystusa. [1]

Πρόχορος, ό; -ου, Prochor, jeden z siedmiu diakonów: Dz 6,5. [1]

πρύμνα, ή; -ης, rufa, tylna część łodzi albo okrętu: Mk 4,38; Dz 27,29.41. [3]

πρω'ί, adv., wcześnie rano, o świcie; przed południem: Mt 16,3; 20,1; 21,18; Mk 1,35; 11,20; 13,35; 15,1; 16,2.9; J 18,28; 20,1; Dz 28,23. [12] 4273 4274.

πρωΐα, ή; -ας, rano, (wczesny) ranek: Mt 21,18v.l.; 27,1; J 21,4. 4272. [2]

πρωινός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, poranny, ranny: Ap 2,28; 22,16. -> 4272. [2]

πρώρα, ή; -ας, przednia część łodzi lub okrętu, dziób: Dz 27,30.41. [2]

πρωτεύω, być pierwszym, zajmować

pierwsze miejsce; cz. Syna Bożego: Kol 1,18. -> 4279. [1]

πρωτοκαθεδρία, ή; -ας (πρώτος —> 4279, κατά —> 2582, εδραίος: εζομαι —> 1480*; -ία), pierwsze siedzenie, pierwsze krzesto, pierwsze miejsce: Mt 23,6; Mk 12,39; Łk 11,43; 20,46. [4]

πρωτοκλισία, ή; -ας (πρώτος —> 4279, κλίνω —> 2817; -ία), pierwsze loże przy stole, pierwsze miejsce: Mt 23,6; Mk 12,39; Łk 14,7.8; 20,46. [5]

*

πρωτόμαρτυς, ό; -υρος (πρώτος —> 4279, μάρτυς —> 3138), pierwszy świadek: Dz 22,20v.l.

πρωτοκαθεδρία / 4277

πρώτος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, pierwszy, przedni; wcześniejszy, poprzedni; zewnętrzny. 1. Pierwszy z wielu lub przynajmniej z dwóch. a. O pierwszeństwie w czasie, pierwszy, poprzedni, wcześniejszy od czegoś, z możliwym gen. comparationis. a. O Bogu: 1 J 4,19 w funkcji predykatywnej. β. O Chrystusie, Synu Bożym: J 1,15.30; Dz 26,23; Ap 1,17; 2,8; 22,13. γ. O ludziach: Mt 20,8.10; 21,36; J 5,4; 8,7; 20,4.8; Dz 27,43; Rz 10,19; 1 Kor 14,30; 15,45.47; 1 Tm 1,16; 2,13; 2 Tm 2,6. δ. O szatanie, o Bestii: Ap 13,12a,b. ε. O rzeczach, w tym subst. τά πρώτα, pierwsze (rzeczy); τή πρώτη (z dom. ήμερα), w pierwszy dzień, pierwszego dnia: Mt 12,45; 26,17; 27,64; Mk 14,12; 16,9a πρώτη σαββάτου, pierwszego dnia tygodnia; Łk 11,26; Dz 20,18; Flp 1,5; 1 Tm 5,12; 2 Tm 4,16; Hbr 8,7.13; 9,1.15. 18; 2 Ρ 2,20; Ap 2,4.5.19; 4,1; 20,5. 6; 21,la,b.4. b. O kolejności, o liczbie, pierwszy, a. O ludziach: Mt 21,28.31; 22,25; Mk 12,20; Łk 14,18; 16,5; 19,16; 20,29; J 19,32; Dz 12,10. β. O aniołach: Ap 8,7; 16,2. γ. O postaciach apoka­liptycznych: Ap 4,7. δ. O rzeczach: Mt 17,27; Łk 2,2; Dz 1,1; 13,33v.l.; Hbr 10,9 τό π., to, co pierwsze; Ap 22,19. c. O randze lub stopniu, pierwszy, przedni, przedniejszy, najważniejszy, znamienity, najwspanialszy, możliwe z gen. partitivus. a. O ludziach: Mt 10,2; 19,30a,b; 20,16a,b.27; Mk 6,21; 9,35; 10,31a,b.44; Łk 13,30a,b; 19,47; Dz 13,50; 17,4; 25,2; 28,7.17; 1 Tm 1,15. β. O rzeczach: Mt 22,38; Mk 12,28.29; Łk 15,22; Dz 16,12; 1 Kor 15,3 subst.; Ef 6,2. d. O miejscu, o przestrzeni, zewnętrzny, przedni: Hbr 9,2.6.8. 2. Neutr. jako adv., (τό) πρώτον. a. O czasie, najpierw, naprzód, wpierw, wcześniej: Mt 5,24; 7,5; 8,21; 12,29; 13,30; 17,10.11v.l.; Mk 3,27; 4,28; 7,27; 9,11.12; 13,10; 16,9b; Łk 6,42; 9,59.61; 10,5; 11,38; 12,1; 14,28. 31; 17,25; 21,9; J 1,41; 2,10; 7,51; 10,40; 12,16; 15,18; 18,13; 19,39; Dz 7,12; ll,26v.l.; 13,46; 15,14; 26,20; Rz 15,24; 1 Kor 15,46; 1 Tes 4,16; 2 Tes 2,3; 1 Tm 3,10; 2 Tm 1,5; 1 Ρ 4,17. b. O pierwszym miejscu w wyliczeniach, czasem bez kontynuacji, najpierw, na początku, po pierwsze: Rz 1,8; 3,2; 1 Kor 11,18; 12,28; Hbr 7,2; Jk 3,17. C. O stopniu, w pierwszym rzędzie, przede wszystkim, szczególnie: Mt 6,33; 23,26; Dz 3,26; Rz 1,16; 2,9. 10; 2 Kor 8,5; 1 Tm 2,1; 5,4; 2 Ρ 1,20; 3,3. [156] 1200* 4276 4277 4278 4278*

4280 4281 4282 4283 5234.

πρωτοστάτης, ό; -ου (πρώτος —> 4279, ΐστημι —» 2463! -της), stojący jako pierwszy; przywódca, naczelnik: Dz 24,5. [1]

πρωτοτόκια, τά; -ων (πρώτος —► 4279, τόκος: τίκτω —> 4949; -ιος), pierworództwo; przywileje pierworództwa: Hbr 12,16. [1]

538

πρωτότοκος, -ον; -ου (πρώτος —> 4279,

539

4301 / πτωχός

τόκος: τίκτω —> 4949; -ος), pierworodny. 1. Dosł. a. O Jezusie jako synu Maryi: Mt l,25v.l.; Łk 2,7. b. Og. o wszystkim, co pierworodne, τά πρωτότοκα: Hbr 11,28. 2. Met. a. O Jezusie jako Synu Bożym, jak pierwszym przed wszelkim stworzeniem, jako pierwszym wśród powtórnie narodzonych przez wiarę i chrzest, jako pierwszym spośród zmartwychwstałych: Rz 8,29; Kol 1,15.18; Hbr 1,6; Ap 1,5. b. O ludziach należących do Kościoła: Hbr 12,23. [8]

πρώτως, adv., po raz pierwszy: Dz 11,26.

—> 4279. [1]

πταίω, aor. act. έπταισα. 1. Potykać się na czymś, upadać w czymś, rozbijać się o coś, έν τινι: Rz 11,11; Jk 2,10; 3,2a,b. 2. Zbłądzić: 2 Ρ 1,10. [5] 672.

πτέρνα, ή; -ης, pięta: J 13,18. [1]

πτερύγιον, τό; -ου, dosł. skrzydełko; w NT prawd, wieżyczka lub narożnik, szczyt (świątyni): Mt 4,5; Łk 4,9.

4287. [2]

πτέρυξ, ή; -υγος, skrzydło; o skrzydłach ptaków i apokaliptycznych postaci: Mt 23,37; Łk 13,34; Ap 4,8; 9,9; 12,14. [5]

4286.

πτηνός, (-ή), -όν; -οΰ, (-ής), -οϋ, latający, skrzydlaty; τά πτηνά, ptaki: 1 Kor 15,39. -> 3948. [1]

πτοέομαι, aor. pass. έπτοήθην, dawać się przerazić, dawać się spłoszyć; trwożyć się, płoszyć się: Łk 12,4v.l.; 21,9; 24,37. [2] 4290.

πτόησις, ή; -εως, napełnienie przerażeniem, przestraszenie lub strach, przerażenie: 1 Ρ 3,6 przekład zależy od

tego, czy φοβούμεναι. przyjmie się za med., czy za pass. —> 4289. [1]

Πτολεμα'ίς, ή; -ΐδος, Ptolemaida, miasto portowe między Górą Karmel a Tyrem: Dz 21,7. [1]

πτύον, τό; -ου, szufla do wiania, wiejądło: Mt 3,12; Łk 3,17. [2]

πτύρομαι, dawać się przestraszyć, dawać się napełniać przerażeniem przez kogoś, υπό τίνος: Flp 1,28. [1]

πτύσμα, τό; -ατος, ślina, plwocina: J 9,6. -> 4296. [1]

πτύσσω, aor. act. Ιπτυξα, zwijać coś, z acc.; cz. Jezusa: Łk 4,20. [1] 381.

πτύω, aor. act. έπτυσα, pluć, spluwać na coś, είς τι; cz. Jezusa: Mk 7,33; 8,23; J 9,6. [3] 1607 1714 4294.

πτώμα, τό; -ατος, to, co upadło; zwłaszcza o tym, co zostało zabite, zwłoki, trap, padlina, ciało. 1. O zwłokach Jezusa: Mk 15,45. 2. O zwłokach Jana Chrzciciela: Mt 14,12; Mk 6,29. 3. O zwłokach postaci apokaliptycznych: Ap ll,8,9a,b. 4. Og. o padlinie: Mt 24,28.

3975. [7]

πτώσις, ή; -εως, upadek: Mt 7,27; Łk 2,34. 3975. [2]

πτώχεια, ή; -ας, bycie ubogim; ubóstwo, nędza, niedostatek: 2 Kor 8,2.9; Ap 2,9. -> 4301. [3]

πτωχεύω, aor. act. έπτώχευσα, być żebrakiem, być ubogim: 2 Kor 8,9. -> 4301. [1]

πτωχός, -ή, -όν; -οΰ, -ής, -οΰ, żebrzący; ubogi, biedny; nędzny, lichy,

marny, mizerny. 1. O ludziach, pierwotnie żebrzący; później ubogi, biedny; ό πτωχός, żebrak, biedak, ubogi.

а. Dosł. o tych, którzy potrzebują wsparcia materialnego: Mt 19,21; 26,9. 11; Mk 10,21; 12,42.43; 14,5.7; Łk

б,20; 14,13.21; 16,20.22; 18,22; 19,8; 21,3; J 12,5.6.8; 13,29; Rz 15,26; 2 Kor 6,10; Ga 2,10; Jk 2,2.3.5. 6; Ap 13,16. b. O ubogich w szerszym znaczeniu, o ludziach prostych: Mt 11,5; Łk 4,18; 7,22. c. Wyraźnie met.: Mt 5,3; Ap 3,17. 2. O rzeczach, ubogi, nędzny, lichy, marny, mizerny: 1 Kor 15,10v.l.; Ga 4,9. [34]

4299 4300.

πυγμή, ή; -ής, pięść: Mk 7,3 πυγμή νίψασθαι, dosł. obmyć pięścią, sens niejasny, chodzi o jakiś sposób obmycia z nieczystości legalnej. [1] 4305.

πύθων, ό; -ωνος, pyton, mityczny wąż lub smok, głoszący wyrocznie; stąd później możliwe duch wieszczenia: Dz 16,16. [1]

πυκνός, -ή, -όν; -οϋ, -ής, -οϋ, ciągły, częsty: 1 Tm 5,23; neutr. sing. lub pl. jako adv., często, stale: Łk 5,33; Dz 24,26 πυκνότερον, częściej, lub elatywnie bardzo często. [3]

πυκτεύω, walczyć na pięści, boksować się: 1 Kor 9,26. —> 4302. [1]

πύλη, ή; -ης, brama, wrota. 1. Dosł.: Mt 16,18; Łk 7,12; Dz 3,10; 9,24; 12,10; 16,13; Hbr 13,12. 2. Met. i symbolicznie: Mt 7,13a,b.l4. [10] 4307.

πυγμή / 4302

πυλών, ό; -ώνος, brama, wrota; przedsionek, westybul. 1. 0 drzwiach przy wejściu do świątyni, pałacu lub miasta, brama, wrota: Łk 16,20; Dz 14,13; Ap 21,12a,b.l3a,b,c,d.l5.21a,b.

25; 22,14. 2. Ο pomieszczeniu przy wejściu, brama, przedsionek, westybul: Dz 10,17; 12,13.14a,b. 3. O bramie oddzielonej od mieszkania dziedzińcem, brama (wjazdowa), furta: Mt 26,71. —► 4306. [18]

πυνθάνομαι, aor. med. έπυθόμην. 1. Dowiadywać się, pytać się, rozpytywać o coś kogoś, τί παρά τίνος; o kogoś, περί τίνος, dochodzić czegoś, ze zdaniem pytajnym, z oratio recta; cz. ludzi: Mt 2,4; Łk 15,26; 18,36; J 4,52; 13,24; Dz 4,7; 10,18.29; 17,19v.l.; 21,33; 23,19.20. 2. Dowiedzieć się, że, δτι; cz. ludzi: Dz 23,34. [12]

πΰρ, τό; πυρός, ogień. 1. Dosł. a. O ogniu fizycznym: Mk 13,40; 17,15; Mk 9,22; Łk 22,55; Dz 2,3; 28,5; Rz 12,20;

1. Kor 3,15; Hbr 11,34; 12,18; Jk 3,5; 5,3; 1 Ρ 1,7; Ap 1,14; 2,18; 3,18; 8,8; 10,1; 17,16; 18,8; 19,12. b. O ogniu nadprzyrodzonym, a. O ogniu kary za grzech: Mt 3,10.12; 5,22; 7,19; 13,42. 50; 18,8.9; 25,41; Mk 9,43.44.46.48; Łk 3,9.17; 9,54; 17,29; J 15,6; Hbr 10,27; 2 Ρ 3,7; Jud 7.23; Ap 8,7; 9,18; 11,5; 14,10.18; 16,8; 19,20; 20,9. 10.14a,b.l5; 21,8. β. O ogniu chrztu: Mt 3,11; Łk 3,16. γ. Jako cudowny znak, w wizjach nieba, jako wysłannik Boga: Dz 2,19; 7,30; Hbr 1,7; Ap 4,5; 8,5; 9,17; 13,13; 15,2. δ. O ogniu próby: 1 Kor 3,13a,b. ε. O ogniu przy powtórnym przyjściu Chrystusa:

2. Tes 1,8. ζ. Bóg jest ogniem: Hbr 12,29. 2. Met.: Mk 9,49; Łk 12,49;

Jk 3,6. [73] 330 1607* 4310 4312 4313 4314 4315 4319.

πυρά, ή; -ας, ognisko: Dz 28,2.3. —> 4309. [2]

540

πύργος, ό; -ου, wieża: Mt 21,33; Mk 12,1; Łk 13,4; 14,28 możliwe zagroda, ferma. [4]

541

4325 / πως

πυρέσσω, mieć gorączkę, gorączkować: Mt 8,14; Mk 1,30. 4309. [2]

πυρετός, ό; -οϋ, gorączka, febra: Mt 8,15; Mk 1,31; Łk 4,38.39; J 4,52; Dz

28,8. 4309. [6]

πύρινος, -η, -ον; -ου, -ης, -ου, ognisty: Ap 9,17. 4309. [1]

πυρόομαι, perf. pass. πεπυρωμαι, w NT tylko pass. 1. Być zapalonym, płonąć. a. Dosł., o stanie rzeczy: Ef 6,16; 2 Ρ 3,12. b. Met., ulegać ogniowi, płonąć; o stanie ludzi: 1 Kor 7,9; 2 Kor 11,29. 2. Być rozżarzonym, być wypalanym; o stanie rzeczy: Ap 1,15; 3,18. -> 4309. [6]

πυρράζω, nabierać barwy ognia, czerwienić się, czerwienieć: Mt 16,2.3. 4318. [2]

Πύρρος, ό; -ου, Pyrrus, ojciec Sopatra z Berei: Dz 20,4. [1]

πυρρός, -ά, -όν; -οϋ, -άς, -οϋ, ognistej barwy, czerwony jak ogień: Ap 6,4; 12,3. [2] 4316.

πύρωσις, ή; -εως, palenie, pożar, pożoga; próba ogniowa. 1. Dosł.: Ap 18,9.18. 2. Met.: 1 Ρ 4,12. -> 4309. [3]

πωλέω, aor. act. έπώλησα, sprzedawać, wystawiać na sprzedaż coś, z acc.; coś za ileś, τί χινος; cz. ludzi: Mt 10,29(pass.); 13,44; 19,21; 21,12a,b; 25,9; Mk 10,21; ll,15a,b; Łk 12,6(pass.).33; 17,28; 18,22; 19,45; 22,36; J 2,14.16; Dz 4,34.37; 5,1; 1 Kor 10,25(pass.); Ap 13,17. [22] 4082.

πώλος, ό; -ου, źrebię, źrebak, źróbka; także o młodym oślęciu, oślę, oślątko, osiołek: Mt 21,2.5.7; Mk 11,2.4.5.7; Łk 19,30.33a,b.35; J 12,15. [12]

πώποτε, adv. (πο > 4031*, πο ► 4031*,

τε —> 4893), kiedykolwiek, kiedyś; z zaprzeczeniem, nigdy: Łk 19,30; J 1,18; 5,37; 6,35; 8,33; 1 J 4,12. [6]

*

-πωρ-, znaczenie tego tematu ujawnia się w pochodzącym z tego samego pnia πημα, nieszczęście, bieda, zguba, utrapienie, mozół, ciężki trud; występuje tylko w złożeniach: 4865 4866 4867.

**

πώρος, ό; -ου, tuf, poroś; stalaktyt; guz dnawy; kamień w pęcherzu; w NT w pochodnych: 4323 4324.

πωρόω, aor. act. έπώρωσα, aor. pass. έπωρώθην, perf. pass. πεπώρωμαι, zamieniąc w kamień, czynić skamleniałym; met. o sercu lub o myślach w sensie czynić nieczułym, upartym, otępiałym, ślepym. 1. Cz. Boga, jako dopust: J 12,40. 2. Pass. bez agensa, stawać się skamieniałym, kamienieć; stawać się nieczułym, upartym, ślepym: Mk 6,52; 8,17; Rz 11,7; 2 Kor 3,14. —> 4322**. [5]

πώρωσις, ή; -εως, stwardnienie, skamienienie; met. zatwardziałość, oporność, nieczułość, otępienie: Mk 3,5; Rz 11,25; Ef 4,18. -> 4322**. [3]

πως, enklityka, jakoś, w jakiś sposób.

1. Εί πως, (w nadziei), że jakoś; by jakoś: Dz 27,12 εΐ πως δΰναινχο, (w nadziei), że może jakoś uda się; Rz 1,10; 11,14; Flp 3,11.

2. Μ ή πως. a. W zdaniach zamiarowych oraz w zdaniach dopełnieniowych po słowach przestrogi, obawy (także dom.), żeby jakoś nie, aby przypadkiem nie: Rz 11,21; 1 Kor 8,9; 9,27; 2 Kor 2,7; 9,4; 11,3; 12,20a,b;

Ga 4,11; 1 Tes 3,5. b. W zdaniach pytajnych zawisłych, czy przypadkiem nie; choć możliwe też aby przypadkiem nie; z dom. ״w obawie": Ga 2,2. —> 4031*. [15]

4326

542

πώς / 4326

πώς, partykuła pytajna, jak, w jaki sposób. 1. W zdaniach pytajnych niezawisłych. a. W pytaniach wyrażających oczekiwanie na odpowiedź, jak coś się stało, jak coś mogło się stać, np. πώς οΰν Δαυίδ καλεί, jakże więc Dawid może nazywać: Mt 22,43; πώς λέγουσιν οί γραμματείς, jak mogą mówić uczeni w Piśmie: Mk 12,35; πώς έσται τοΰτο, jak się to stanie: Łk 1,34. b. W pytaniach wyrażających zdziwienie, jak (to możliwe, że), np. πώς σύ Ιουδαίος ών, jak to możliwe, że ty, będąc Judejczykiem: J 4,9; πώς ημείς άκούομεν, jak to jest, że my słyszymy: Dz 2,8; πώς επιστρέφετε, jak możecie zawracać: Ga 4,9. C. W pytaniach wyrażających dezaprobatę, potępienie, jak (ktoś śmie), jakim prawem, np. πώς έρεις τώ άδελφώ σου, jak będziesz śmiał powiedzieć swemu bratu: Mt 7,4; πώς δύνασαι λέγειν, jak możesz mówić: Łk 6,42; πώς νϋν λέγει, jak teraz śmie mówić: J 6,42. d. W pytaniach retorycznych zawierających domyślną odpowiedź, np. πώς γαρ αν δυναίμην, α jakżeż mogę: Dz 8,31 z dom. odpowiedzią ״nie

mogę"; πώς κρίνει ό θεός, jakże Bóg sądzić będzie: Rz 3,6 z dom. ״nie mógłby sądzić, gdyby był niesprawiedliwy"; πώς γνωσθήσεται, jak da się rozpoznać: 1 Kor 14,7 z dom. ״nie da się rozpoznać", e. W pytaniach wyrażających wahanie się, niepewność, z eon. deliberativus, np. πώς φύγετε, jak będziecie mogli uniknąć: Mt 23,33; πώς όμοιώσωμεν, do czego upodobnimy: Mk 4,30; πώς οΰν έπικαλέσωνται, jak więc będą wzywać: Rz 10,14a. 2. W zdaniach pytajnych zawisłych, a. Z ind. po słowach wiedzy, mówienia, pytania itp., np. βλεπέτω πώς έποικοδομεί, niech uważa, jak buduje: 1 Kor 3,10; βλέπετε [... ] πώς περιπατείτε, uważajcie [■■■], jak postępujecie: Ef 5,15; είδέναι πώς δεί, wiedzieć, jak trzeba: Kol 4,6. b. Z eon. deliberativus, np. μή μεριμνήσητε πώς ή τί λαλήσητε, nie martwcie się, jak albo co macie mówić: Mt 10,19; έζήτουν πώς αύτόν άπολέσωσιν, zastanawiali się, jak go zabić: Mk 11,18; συνελάλησεν τοις άρχιερεϋσιν [... ] τό πώς αύτοϊς παραδώ αύτόν, wspólnie ζ arcykapłanami omówił [■■■], jak ma go im wydać: Łk 22,4. 3. W wykrzyknieniach, jak, jakże, np. πώς δυσκόλως, jak trudno: Mk 10,23; πώς συνέχομαι, jakże cierpię: Łk 12,50; πώς έφίλει αύτόν, jakże go miłował: J 11,36. -> 4031*. [103f]