BHP

Do przepisów powszechnie obowiązujących należą:

- ustawy ustanawiające nadzór i kontrolę nad warunkami pracy

- Prawo budowlane

- prawo górnicze i geologiczne

- prawo atomowe

- niektóre normy techniczne

Normy techniczne

• Są dobrowolne, jednakże mogą one mieć charakter obowiązkowy, jeżeli właściwi ministrowie wprowadzą obowiązek ich stosowania

• Obowiązek stosowania normy technicznej może wynikać z rozporządzenia właściwego ministra wprowadzającego normy określone w tym rozporządzeniu do obowiązkowego stosowania, bądź przez powołanie się na określoną normę w przepisie powszechnie obowiązującym.

Prawo pracy można podzielić na:

- przepisy stanowione w drodze porozumienia zawartego między partnerami społecznymi

- przepisy wewnątrzzakładowe, ustanawiane przez samego pracodawcę

- system organizacyjny ochrony pracy można podzielić na dwa systemy:

a). ogólnokrajowy (parlament, rząd, resorty i inne urzędy państwowe, organy nadzoru i kontroli, które mają zróżnicowane zadania)

b). Zakładowy

Przepisy zawarte pomiędzy partnerami społecznymi:

- przepisy bhp występujące w ponadzakładowych i zakładowych układach zbiorowych pracy

- strony układu nie mogą wprowadzić do układu zbiorowego pracy postanowień mniej korzystnych od zawartych w przepisach powszechnie obowiązujących

- w układach zbiorowych pracy nie mogą być jednak nakładane na pracowników dodatkowe obowiązki, gdyż te mogą być ustanawiane jedynie na drodze przepisów powszechnie obowiązujących

Najczęściej występujące uregulowania z zakresu bhp:

- dodatkowe przywileje zdrowotne

- dodatkowe urlopy dla pracowników pracujących w warunkach szkodliwych lub uciążliwych oraz skrócenie dobowego wymiaru czasu pracy dla pracowników zatrudnionych w takich warunkach

- rekompensaty finansowe dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych oraz niebezpiecznych

Przepisy wewnątrzzakładowe:

Aktem regulującym sprawy z zakresu bhp, jest regulamin pracy. Zakres przedmiotowy regulaminu obejmuje uregulowania w zakresie wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom.

Regulamin pracy ustala pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, jeżeli zatrudnia co najmniej 5 pracowników. Jednakże w przypadku gdy pracodawca nie może uzgodnić treści regulaminu z organizacją związkową lub gdy taka organizacja nie działa u pracodawcy, regulamin ustala sam pracodawca. Regulamin nie musi być ustalany, jeżeli w zakresie przewidzianym dla regulaminu obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy. Z treścią regulaminu pracodawca ma obowiązek zapoznać każdego pracownika.

Zasady BHP są regułami pozaprawnymi na wzór klauzul generalnych. Oznacza to, że nie są one zdefiniowane prawnie ani też określone w przepisach, jednakże- zgodnie z obowiązującymi przepisami- zarówno pracodawca, jak i osoba kierująca pracownikami i sam pracownik są obowiązani ich przestrzegać, a ich naruszenie lub niestosowanie może spowodować sankcje przewidziane w kodeksie pracy. W teorii za zasady bhp uważa się reguły postępowania wynikające z doświadczenia życiowego oraz przesłanek naukowych i technicznych.

1. Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

- obowiązki pracodawcy

- prawa i obowiązki pracowników

- obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

- maszyny i inne urządzenia techniczne

- substancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia

- profilaktyczna ochrona zdrowia

- szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii

- środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze

- służba bezpieczeństwa i higieny pracy

- komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy

1.1. Obowiązki pracodawcy

• Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia systematycznego szkolenia pracowników w zakresie BHP

• Odpowiedzialność za stan BHP w zakładzie pracy ponosi pracodawca. Rozpatrując tę kwestię na gruncie prawa, odpowiedzialność ta może być:

  • Odpowiedzialnością za wykroczenia popełnione przeciwko prawom pracownika

  • Odpowiedzialnością za popełnione przestępstwa (odpowiedzialność karna)

  • Odpowiedzialnością cywilną za wyrządzone szkody

• Ochrona zdrowia i życia pracowników:

Obowiązek ten powinien być realizowany poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. To, czy dany pracodawca, w określonych warunkach, wykorzystał w sposób odpowiedni osiągnięcia nauki, podlega indywidualnej ocenie właściwych organów nadzoru, np. Państwowej Inspekcji Pracy i Inspekcji Sanitarnej lub sądu w toku postępowania sądowego.

• Zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BPH (ich znajomość), wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń

• Zapewnienia wykonania nakazów, wystąpień \, decyzji i zarządzeń organów nadzoru nad warunkami pracy

• Zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy

• Zgodnie z kodeksem pracy, współpraca różnych przedsiębiorstw, powinna podlegać m.in. na ustaleniu zasad współdziałania, uwzględniających sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników oraz na wyznaczeniu koordynatora, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem i higiena pracy. Ustalenie sposobów postępowania w przypadku występowania zagrożeń wymaga uprzedniego dokonania analizy tych zagrożeń i oceny ryzyka.

• Powinien uwzględniać zasady powiadamiania pracowników i innych osób o zagrożeniu i jego ewentualnych skutkach, zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku, sposoby neutralizacji niebezpiecznych środków chemicznych, zasady postępowania w razie pożaru itp. wskazówki.

• Pracodawca rozpoczynający działalność lub który zmienił miejsce, rodzaj i zakres prowadzonej działalności, zwłaszcza jeżeli zmiana dotyczyła technologii lub profilu produkcji jest zobowiązany zawiadomić, w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia tej działalności, właściwego inspektora pracy i właściwego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników.

Ponadto pracodawca ten ma obowiązek złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych w zakładzie pracy w celu spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

1.2. Prawa i obowiązki pracowników:

• Prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy wówczas, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom

• Prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usunęło tego zagrożenia. W obu przypadkach tj powstrzymania się od wykonywania pracy oraz oddalenia się z miejsca zagrożenia, pracownik ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie przełożonego.

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia pracownik zachowuje prawo do (pełnego) wynagrodzenia. Zagrożenie dla życia lub zdrowia musi mieć charakter zagrożenia bezpośredniego i może także dotyczyć innych pracowników lub osób. Pracownik ma prawo podjąć decyzję w sprawie skorzystania z tego uprawnienia na podstawie samodzielnie dokonanej sytuacji.
Przy podejmowaniu decyzji pracownik powinien zwrócić uwagę na to, czy został naruszony konkretny przepis dotyczący BHP.

Naruszenie samych zasad BHP powodujące zagrożenie życia i zdrowia, może być podstawą do powstrzymania się od wykonywania pracy, ale nie gwarantuje prawa do pełnego wynagrodzenia. W takim przypadku pracownikowi, który był gotów do pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, za czas niewykonywania pracy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia- 60% wynagrodzenia.

• Pracownik wykonujący pracę może, po uprzednim powiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od jej wykonywania, jeżeli stwierdzi, że jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

Ponieważ przyczyna powstrzymania się od wykonywania pracy leży po stronie pracownika, ustawodawca nie przewidział w tym przypadku prawa do zachowania wynagrodzenia.

• Kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych tramwajów

• Przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych

• Przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć

• Przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu dozorowi technicznemu

• Przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem

• Przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznych zakaźnych.

• Znać przepisy oraz zasady BHP, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym

• Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami BHP oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych

• Dbać o należyty stan maszyn, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz dzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.

• Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich

• Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie

• Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących BHP

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

• Organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP

• Dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie

• Organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy

• Dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

1.3. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy.

• Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny spełniać wymagania dotyczące BHP, a każda ich przebudowa powinna uwzględniać poprawę ich warunków

• Pomieszczenia przeznaczone do pracy powinny być dostosowane odpowiednio do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników

• Pracodawca obowiązany jest ponadto utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczeniach przeznaczone do pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane, w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki prac

• Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia przeznaczone do wykonywania pracy, powinna być dokonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania BHP, pozytywne zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców.