Obecny prezydent: Stjepan Mesic ( 18 luty 2000 -)

Obecny premier: Jadranka Kosor (6 lipca 2009 -) Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (HDZ)

• Informacje podstawowe

1. Suwerenność: 25 czerwiec 1991 r.

2. Forma rządów: parlamentarno – gabinetowy ( od 9 listopada 2000 r., wcześniej semiprezydencki)

3. Liczna izb parlamentu: jednoizbowy parlament – Sabor od 28 marca 2002 r. (wcześniej Izba Żupanii – izba wyższa i Izba Reprezentantów – izba niższa)

4. Dwa etapy rozwoju Chorwacji:

I etap  wybór na prezydenta Francjo Tudmana (Chorwacja Wspólnota Demokratyczna), który był prezydentem od 19990 r. do 1999 r. – silna pozycja prezydenta

II etap  po śmierci Tudmana, następuje bardziej demokratyczny rozwój Chorwacji  zmiany w konstytucji: wprowadzenie systemu parlamentarno-gabinetowego (2000r.), jednoizbowy parlament – Sabor, system wielopartyjny, wprowadzenie instytucji Obrońcy Praw Narodu (kontrola przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela – 8 lat kadencja)

5. Konstytucja: 22 grudzień 1990 r.

6. Inicjatywa ustawodawcza: każdy deputowany, komisje, kluby parlamentarne, rząd

7. Inicjatywa ludowa: referendum na żądanie wyborców w sprawie zmiany konstytucji lub ustawy lub w innej sprawie.

• System wyborczy i partie polityczne

1. Pierwsze demokratyczne wybory: kwiecień i maj 1990 r. – zwycięża Chorwacka Wspólnota Demokratyczna

2. Czynne i bierne prawo: 18 lat

3. System wyborczy: proporcjonalno – większościowy

4. Metoda przeliczania głosów: d’Hondta

5. Obecnie rządząca partia: Chorwacka Wspólnota Demokratyczna

6. Wybory i partie zwycięskie w poszczególnych latach:

I. kwiecień maj 1990 r.  Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (premier: Tudman)

II. sierpień 1992 r.  Chorwacka Wspólnota Demokratyczna

III. październik 1995 r.  Chorwacka Wspólnota Demokratyczna

IV. styczeń 2000 r.  koalicja: Socjaldemokratyczna Partia Chorwacji, Chorwacka Partia Socjalliberalna, Chorwacka Partia Chłopska, Demokratyczne Zgromadzenie Istrii, Partia Liberalna (premier: Ivica Racan)

V. listopad 2003 r.  Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (premier: Ivo Sanader)

7. Próg wyborczy: 5%

8. Segment diaspory: mogą glosować Chorwaci mieszkający poza granicami państwa

9. Członkowie mniejszości narodowych wybierają 8 deputowanych

• Parlament – Sabor

1. Kadencja: 4 lata

2. Liczba deputowanych: nie mniej niż 100, nie więcej niż 160

3. Czynne i bierne prawo: 18 lat

4. Wybory powszechne, deputowani wybierani bezpośrednio

5. Wybory: odbywają się nie później niż 60 dni od zakończenia kadencji lub rozwiązania Saboru.

6. Kandydatów zgłaszają partie polityczne, koalicje wyborcze, obywatele oraz mniejszości narodowe. Aby zarejestrować listę trzeba zebrać minimum 500 podpisów, zaś wyborcy 100 podpisów.

7. Skład: Przewodniczący, jeden lub więcej wiceprzewodniczących, Sekretarz Saboru, komisje i komitety. Przewodniczący i jego zastępcy tworzą Prezydium Saboru – organ wewnętrzny o charakterze kolegialnym.

8. Próg wyborczy: 5%

9. Sesje: zwyczajne, dwa razy w ciągu roku. Przewodniczący może zwołać sesję nadzwyczajną na wniosek prezydenta lub większości deputowanych

10. Rozwiązanie Saboru: prezydent na wniosek premiera może rozwiązać Sabor, gdy zostanie przegłosowane wotum nieufności wobec rządzu przez Sabor lub gdy nie jest w stanie uchwalić budżetu przez 120 dni od daty przedłożenia projektu ustawy budżetowej przez rząd.

11. Samorozwiązanie Saboru: uchwałę musi podjąć większość deputowanych

12. Kompetencje:

- na czas wojny Sabor decyduje o ograniczaniu praw i wolności obywatelskich

- uchwalanie i zmiana konstytucji

- uchwalanie ustaw, budżetu

- decydowanie o wojnie i pokoju

- uchwalanie aktów, wyrażających kierunek polityki

- zarządzanie referendum

13. Referendum: referendum w sprawie projektu zmiany konstytucji, zmiany ustawy lub w innej sprawie. Referendum musi zażądać 10% wyborców. Prezydent ma również prawo zażądania przeprowadzania referendum. W referendum rozstrzygnięcie zapada większością głosów przy frekwencji 50%.

14. Zmiana konstytucji: może zostać zarządzone referendum. Z inicjatywą zmiany konstytucji może wystąpić co najmniej 1/5 deputowanych, prezydent lub rząd. Zmiany konstytucji dokonuje Sabor, większością 2/3 głosów wszystkich deputowanych

15. Uchwały: uchwały podejmowane są większością głosów w obecności co najmniej połowy deputowanych (kworum). Kwalifikowana większość deputowanych wymagana jest przy uchwalaniu nowej konstytucji, jej zmianie i ratyfikacji umów międzynarodowych

16. Ustawy ogłasza prezydent w 8 dni od daty jej uchwalenia

17. Funkcje kontrolne: posłowie mogą kierować zapytania do rządu lub poszczególnych ministrów, a co najmniej 1/10 członków Saboru może złożyć interpelacje

• Prezydent

1. Kadencja: 5 lat

2. Wybór: wybierany bezpośrednio w wyborach powszechnych 4 przymiotnikowych

3. Bierne i czynne prawo: 18 lat

4. Kandydata zgłaszają obywatele (wymóg 10 tys. Podpisów) lub partie polityczne

5. Wybór prezydenta następuje większością bezwzględną

6. Zastępca: prezydent może przekazać swoje kompetencje przewodniczącemu Saboru, w przypadku śmierci prezydenta przewodniczący również przejmuje kompetencje prezydenta, może je również przejąć decyzją Sądu Konstytucyjnego

7. Kompetencje:

- nie dysponuje prawem weta i nie ma inicjatywy ustawodawczej

- zarządzanie wyborów do parlamentu oraz zwoływanie pierwszego posiedzenia Saboru

- zarządzanie referendum

- prawo łaski

- decyduje o kierunku prowadzenia polityki zagranicznej

- jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych

- wypowiada wojnę i zawiera pokój

- ! w czasie trwania stanu wojennego może wydawać zarządzenia z mocą ustawy i może ograniczać prawa i wolności obywatelskie (gdy Sabor nie zdecyduje się prezydent podejmuje tą decyzję na wniosek rządu i za kontrasygnatą premiera)

- (Funkcje kreacyjne):

Powołuje i odwołuje premiera, a na jego wniosek powołuje i odwołuje wicepremierów oraz czlonków rządu

Na wniosek rządu powołuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych oraz konsularnych

8. Odpowiedzialność: prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną. Oskarżycielem jest Sabor, wszczyna procedurę większością 2/3 głosów wszystkich deputowanych, rozstrzyga Sąd Konstytucyjny większością 2/3 głosów wszystkich sędziów.

9.Weto: brak prawa do weta

10. Funkcje kontrolne:

I. wobec Saboru: prawo rozwiązania Saboru gdy nie uchwali budżetu przez 120 dni lub gdy Sabor uchwali wotum nieufności wobec rządu

II. wobec rządu: prawo uczestnictwa w posiedzeniach, może zwołać posiedzenie rządu

• Rząd

1. Skład: premier, jeden lub więcej wicepremierów, ministrowie

2. Formowanie rządu: inicjowany jest przez prezydenta, który powierza wybranej osobie misje skompletowania rządu w ciągu 30 dni (parlament musi przez 30 dni zaakceptować skład), gdy się nie uda powierza sformowanie rządu innej osobie, gdy znów nie zostanie stworzony gabinet, prezydent powołuje rząd bezpartyjny i rozpisuje przedterminowe wybory

3. Odpowiedzialność:

- każdy członek rządu jest odpowiedzialny solidarnie za kierunek prowadzonej polityki i indywidualnie

- 1/5 deputowanych może zgłosić wniosek o uchwalenie wotum nieufności wobec rządu, premiera lub poszczególnych ministrów. O takie głosowanie może wystąpić również premier

- decyzja o wotum nieufności zapada gdy głosowała większość wszystkich deputowanych

- parlament sprawuje kontrolę nad rządem poprzez zapytania, interpelacje, sprawozdania z ustawy budżetowej

4. Kompetencje:

- inicjatywa ustawodawcza

- zarządzanie referendum za kontrasygnatą premiera (wniosek kieruje się do prezydenta)

- przedkładanie budżetu i ustaw Saborowi

- realizacja ustaw i innych decyzji Saboru

- wydawanie zarządzeń i innych aktów wykonawczych

- prowadzenie polityki wewnętrznej i zewnętrznej

- nadzorowanie działalności instytucji państwowych

 Rząd może wydawać rozporządzenia na podstawie upoważnienia udzielonego przez parlament. Posiadają one moc prawną zwykłych ustaw. Nie może to trwać dłużej niż jeden rok. Nie mogą one regulować praw obywatelskich, praw narodowych, prawa wyborczego i zakresu i trybu działania organów państwowych i samorządowych.

• Władza sądownicza

1. Sąd Konstytucyjny: składa się z 13 sędziów wybieranych na 8 letnią kadencje, prezes wybierany jest na 4 lata.

Orzeka o zgodności ustaw z konstytucją, orzeka o konstytucyjności ustawy oraz innych przepisów, decyduje w przypadku skargi konstytucyjnej przeciw poszczególnym decyzjom organów państwowych, samorządów lokalnych i osobom prawnym. Orzeka o odpowiedzialności prezydenta. Sąd Konstytucyjny uchyla ustawę jeżeli stwierdzi iż jest ona niezgodna z konstytucją.

2. Sąd Najwyższy: przewodniczącego wybiera Sabor na wniosek prezydenta na okres 4 lat. Sąd zapewnia jednolite stosowanie ustaw i równość praw wszystkich obywateli.

3. Prokuratura Państwowa: jest organem samodzielnym i niezależnym, mającym działać przeciwko aktom przestępczym dla ochrony Konstytucji i prawa. Prokuratora Generalnego wybiera się na 4 lata przez Sabor na wniosek rządu.