Czcionka Coimc Sans oddaje sens tych studiów.

Tutaj wszystko jest tak przewidywalne jak wydarzenia w Modzie na Sukces.

Nie pytajcie na wykładach, czy te notatki są aktualne,

Nie pisze meili z zapytaniem, czy pliki z chomika są dobre,

Nie wysyłajcie e-maili do dziekanatu z groźbami xD

Idźcie na jakiś inny kierunek.

A jak już musicie zostać to macie ten skrypt, okupiony moimi 400zł i stresem xD

To jest zestaw do prof. Żmija (2016/2017).
Jeśli będzie miał w następnych latach to to się wszystko powtórzy.

Więc jeśli tych pytań się nauczycie (65 pytań) to zdacie.

W moim skrypcie brakuje kilku pytań bo już mi się nie chciało.
Uzupełnijcie sobie choćby z wikipedii.

Z cywiLovymi pozdrowieniami,
K.

PS: Serio to studia są przerypane xD

Pytania egzaminacyjne:

• W skrypcie jest kilka więcej pytań – m.in. o wadium. To prof. Popiołek (uwielbia też monistyczne teorie i inne tam).

• Do prof. Żmija polecam – pytania ze zdjęć + moje ich opracowania

1. Pojęcie prawa cywilnego:

III. Status prawa cywilnego

Prawo cywilne jest skodyfikowaną gałęzią prawa, które reguluje stosunki cywilnoprawne. Stanowi trzon prawa prywatnego.

Art. 1 KC: „Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi”.

Kryteria wyróżniające normy prawa cywilnego:

Metoda regulacji – polega ona na uznaniu autonomicznej pozycji względem siebie podmiotów tego stosunku prawnego – w związku z czym – jednej stronie nie przysługuje kompetencja do władczego kształtowania sytuacji prawnej drugiej strony.

Zakres kompetencji do kształtowania stosunków prawnych może być wyznaczony tylko normami prawnymi. Jeżeli strony same w umowie określą swoją nierównorzędną sytuację w powstałym stosunku prawnym – nie wyklucza to jeszcze uznania go za stosunek cywilnoprawny.

Odpowiedzialność odszkodowawcza – służy zachowaniu integralności ekonomicznej podmiotów stosunków i spełnia funkcję kompensacyjną.

Rodzaj aktu normatywnego w którym znajdują się odpowiednie przepisy – Kodeks cywilny – ma ściśle jednorodny, cywilnoprawny charakter.

Sposób rozstrzygania sporów ze stosunków cywilnoprawnych – rozstrzygane są w trybie określonym w Kodeksie postępowania cywilnego, także wtedy, gdy organy publiczne występują w roli podmiotów cywilnoprawnych. Jeżeli przepis szczególny wskazuje jako właściwe postępowanie cywilne, a zarazem nie ma jednoznacznych podstaw do uznania, iż dany stosunek prawny nie ma charakteru cywilnoprawnego – można przyjąć, że wskazanie postępowania cywilnoprawnego przemawia za takim charakterem danego stosunku prawnego.

2. Obowiązywanie prawa w czasie, przestrzeni i wobec osób

W czasie

Istnieje moment początkowy i końcowy obowiązywania normy prawnej (przepisu prawnego, aktu normatywnego). Norma obowiązuje od momentu, który wyznaczy ustawodawca, nie wcześniej jednak niż od

dnia opublikowania.

W Polsce obowiązuje generalna zasada, że akty normatywne zawierające przepisy prawa powszechnie obowiązującego wchodzą w życie po 14 dniach od daty opublikowania w oficjalnym organie publikacyjnym chyba, że przepis wprowadzający określi inny termin wejścia w życie.

Vacatio legis - czas dzielący daty opublikowania i wejścia w życie aktu normatywnego

Prawo nie działa wstecz (lex retro non agit) - oprócz retroakcji czyli działania prawa wstecz, lecz jedynie na korzyść

retroakcja – działanie prawa wstecz, WYJĄTKOWO dopuszczalne jest stosowanie retroakcji,

gdy ustawa wcześniejsza jest korzystniejsza dla podmiotu i gdy prawo wiąże się z korzyściami lub nagrodami

W przestrzeni

Prawo wewnątrzkrajowe obowiązuje na całym terytorium państwa, którego organy je ustanowiły lub (w przypadku prawa zwyczajowego) sankcjonują. Praw może też obowiązywać na części tego terytorium, tak jak np. w przypadku prawa miesjcowego. Każdy, kto znajdzie się na obszarze danego państwa, podlega jego prawu tj. jego jurysdykcji (zasada terytorialności) - wyjątki np . immunitety dyplomatyczne.

2. zasady prawa cywilnego:

1. Równorzędność podmiotów

2. Autonomia woli stron

3. Pełna i równa ochrona podmiotów prawa cywilnego

4. Poszanowanie powszechnego odczucia sprawiedliwości

5. Ochrona bezpieczeństwa obrotu

3. Wykładnia prawa cywilnego
   
   

Wykładnia prawa polega na wyłożeniu przepisów prawa, czyli inaczej rzecz ujmując – na wyjaśnieniu ich istoty, nadaniu im właściwego znaczenia, bądź wyznaczeniu ich zakresu.

Przez wykładnię rozumie się określone czynności podjęte w celu ustalenia znaczenia i zakresu wyrażeń języka prawnego.

Przedmiotem interpretacji jest język tekstów prawnych. Podstawową zasadą interpretacji przepisów prawnych jest zasada clara non sunt interpretanda, zgodnie z którą to, co jest zrozumiałe i jasne – nie wymaga interpretacji.

Do dokonania prawidłowej wykładni przepisów prawa niezbędne jest zastosowanie się do dyrektyw interpretacyjnych, które pozwolą na odpowiednie odczytanie przepisów. Dyrektywy interpretacyjne stanowią wskazówki i zalecenie dotyczące sposobów ustalania znaczenia i zakresu zwrotów języka prawnego.

Rozróżniamy dwa rodzaje dyrektyw: 
I stopnia  (zalecają, w jaki sposób powinny być interpretowane przepisy prawa) oraz 
II stopnia  (ustalają kryteria wyboru jednego spośród rozbieżnych znaczeń otrzymanych za pomocą wykładni zgodnej z dyrektywą I stopnia)

Jeśli natomiast chodzi o rodzaje wykładni to rozróżniamy  wykładnię językową oraz pozajęzykową.

Z kolei wykładnia pozajęzykowa dzieli się na wykładnię
• celowościową,
• systemową
• funkcjonalną

Pomocne mogą okazać się również wykładnie – logiczna, literalna, rozszerzająca, zawężająca.

Z ogólnych zasad stosowania wykładni wynika, że przepisy prawa powinny być interpretowane literalnie, a zatem, że w pierwszej kolejności należy przepisom prawa nadać sens wynikający z ich dosłownego brzmienia.

Jeśli chodzi o wykładnię językową, to polega ona na ustaleniu znaczenia i zakresu przepisu prawnego z uwzględnieniem języka, za pomocą którego został dany przepis sformułowany.

Z kolei wykładnię pozajęzykową współtworzą wykładnie: celowościowa (z uwzględnieniem celu, jaki miał zostać osiągnięty za pomocą wprowadzenia konkretnego przepisu), systemowa (z uwzględnieniem hierarchii aktów prawnych oraz dążenia do usunięcia sprzeczności przepisów, jak również z uwzględnieniem woli historycznego i obecnego ustawodawcy), funkcjonalna (z uwzględnieniem funkcji, jaką przepis ma pełnić oraz ratio legis).

Nieodzownymi przy dokonaniu wykładni logicznej okazują się metody logiczne – argumentum a simile oraz a contrario, argumentum a major ad minus, argumentum a minore ad maius, analogia legis oraz analogia iuris.

Należy zwrócić uwagę, iż w pierwszej kolejności dokonujemy wykładni dosłownej, badamy literalny sens przepisu. Dopiero w sytuacji, gdy wykładnia literalna okaże się niewystarczająca, poszukujemy znaczenia przepisu ustalonego w oparciu o inne rodzaje wykładni.

W przypadku, gdy porównując zakres przepisu prawnego, uzyskany za pomocą zastosowania dwóch różnych wykładni wybieramy pozajęzykowe znaczenie przepisu i okazuje się, że to znaczenie jest szersze od znaczenia językowego – mówimy o wykładni rozszerzającej. W przypadku, gdy w podobnej sytuacji okazuje się, że znaczenie przepisu jest węższe od znaczenia językowego – mówimy o wykładni zwężającej.

4. zasady współżycia społecznego

Są to pewne normy społeczne, których przestrzeganie jest obowiązkiem obywatelskim. Są to reguły postępowania ludzkiego, nie będące regułami prawnymi.

Ograniczenia oparte o treść normy – mówiącej, że za nieważne uważa się czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Chodzi tutaj nie tylko o treść czynności ale i o cel! Jest to zwrot niedookreślony!

ZWS - oznaczają minimum powszechnie przyjmowanych zasad poprawności i uczciwości w relacjach z innymi osobami.

Funkcja klauzul ustawowych ma na celu nadaniu prawu większej elastyczności, uwzględniając • zmieniający się układ stos. Społecznych

• szczególne cechy stanu faktycznego

ZWS – są czymś zmiennym, są funkcją miejsca i czasu i dlatego nie mogą być skodyfikowane. Ta cech gwarantuje elastyczność norm odsyłających do zasad współżycia społecznego.

5. dobra wiara - zła wiara - domniemanie dobrej wiary

art. 7 k.c.

Dobra wiara (bona fides) – polega na błędnym ale usprawiedliwionym przekonaniu kogoś o
tym, że przysługuje mu jakieś prawo podmiotowe

Jest to psychiczne przekonanie osoby, że przysługuje mu określone prawo.
Oceniana jest tutaj intencja.

Zła wiara – ktoś ma świadomość lub winien mieć świadomość (z łatwością mógłby się
dowiedzieć), że określone prawo podmiotowe mu nie przysługuje

Domniemanie dobre wiary – jest to zasada zgodnie z którą sąd jest związany domniemaniem,
że osoba działa w dobrej wierze, aż do momentu gdy nie zostanie

to obalone dowodem złej wiary.

np. zasiedzenie rzeczy ruchomej może nastąpić tylko w dobrej wierze

6. ciężar dowodu (formalny materialny, przeniesienia

znaczenie materialno prawne – określa kto ponosi ujemne konsekwencje tego, że istnienie doniosłego faktu dla sprawy nie zostało w toku postępowania udowodnione

art. 6 k.c. stanowi – „ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”

znaczenie formalne (procesowe) – wskazuje podmioty, które winny wykazywać inicjatywę w
zbieraniu dowodów i wykazywania twierdzeń

Dzieje się tak między innymi w tych przypadkach, w których strona wywodząca skutki prawne zasługuje według ustawodawcy na szczególną ochronę oraz gdy udowodnienie danego faktu jest wysoce utrudnione lub niemożliwe. Chodzi tu o domniemanie prawne, które zwalnia od przeprowadzenia dowodu oraz odwrócenie ciężaru dowodu.

Domniemania:
Wśród domniemań ustawodawca przewidział między innymi, że:

• w razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe (art. 9 k.c.),

• domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego (art. 31 § 1 k.c.),

• jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie (art. 32 k.c.),

• domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe (art. 197 k.c.),

7. prawo podmiotowe - definicja, podstawowe informacje

Prawo podmiotowe – pewna sytuacja prawna wyznaczona podmiotom przez obowiązujące normy i chroniąca prawnie uznane interesy tych podmiotów.

- opisana sytuacja prawna jednego podmiotu względem innego podmiotu prawa, element treści stosunku cywilnoprawnego

- wyznaczony normami prawa, określającymi zdarzenie prawne, które jeśli się spełnia, wywołuje konsekwencje prawne polegające na powstaniu praw podmioto wych

- pewna „sfera możności postępowania” lub „moc prawna” przysługująca osobie uprawnionej

- pewnie wyróżnione przez normy prawne zachowania lub kompetencje podmiotu uprawnionego, któremu podporządkowanie są określone obowiązki innego podmiotu prawa

- służy ochronie interesów podmiotów

Prawa podmiotowego nie posiada osoba, której przysługują kompetencje do działania wyłącznie w cudzym interesie np. pełnomocnik, opiekun, kurator, wykonawca testamentu

8. rodzaje praw podmiotowych, postaci praw podmiotowych

skuteczność praw podmiotowych wobec innych podmiotów

• prawa bezwzględne (numerus clausus) – skuteczne wobec wszystkich (erga omnes), na wszystkich spoczywa obowiązek nie ingerowania w sfery spraw określonych prawem podmiotowym np. prawo własności. Ogranicza wolną sferę postępowania obywateli, a treść ich musi być wyznaczona przepisami prawnymi rzędu ustawy, np. Jeśli ktoś bezprawnie zawładnie jego przedmiotem to właścicielowi przysługuje roszczenie windykacyjne o zwrot rzeczy.

• prawa względne – skuteczne są jedynie wobec określonych podmiotów. Modelem praw względnych są stosunki zobowiązaniowe, w których wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, polegającego, na różnego rodzaju zachowaniach art. 353 KC. Strony zawierając stosunki zobowiązaniowe regulują wyłącznie swoją własną sytuację prawną i nie są ograniczone ustawowymi typami praw podmiotowych.

• prawo w zobowiązaniach realnych – podmioty stosunku prawnego ustalane są pośrednio przez wskazanie określonej sytuacji prawnej w odniesieniu do rzeczy. Zobowiązaniem staje się każdy podmiot określonej sytuacji prawnej. Np. Przejście stosunku najmu na nabywcę nieruchomości art. 678 KC.

• podporządkowane prawa bezwzględne – dominującym uprawnieniem względnym jest uprawnienie bezwzględne np. najem mieszkań, dożywocie.

• prawo akcesoryjne (niesamoistne) – skonstruowane dla umocnienia innych praw podmiotowych (samoistnych), od istnienia tych innych praw zależą ich istnienie i treść. Mogą być względne np. poręczenie lub bezwzględne np. zastaw, hipoteka.

• prawa związane – podmiotem może być tylko podmiot określonego prawa wolnego, nie mogę być one przedmiotem samodzielnego obrotu prawnego np. Służebność gruntowa, która może przysługiwać tylko każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości.

typowy interes, jaki realizują

• prawo majątkowe – zalicza się prawo rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowo-małżeńskie, część praw kwalifikowanych, jako tzw. własność intelektualna (autorskie). Nie ważna jest wartość rynkowa, przedmiot może być nawet bezwartościowy np. pukiel włosów po drugiej osobie.

*roszczenia pieniężne np. roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę

• prawo niemajątkowe – zalicza się prawa osobiste, prawa rodzinne (stanowiące element stosunków między małżonkami, krewnymi, przysposobionymi i powinowatymi).

• prawo przenoszalne i nieprzenoszalne – ma na względzie czy dopuszczalna jest zmiana podmiotów określonych praw?

Zbywalność – podmiot uprawniony ma kompetencje do przeniesienia przysługującego mu prawa podmiotowego w drodze czynności prawnej na inne podmioty. Podmioty nie mogą przekształcać prawa podmiotowego zbywalnego na prawo podmiotowe niezbywalne i odwrotnie. Natomiast dopuszczalne jest zobowiązanie się uprawnionego wobec jakiejś osoby, że nie dokona on oznaczonych rozporządzeń prawnych zbywalnych (art. 57 KC). Naruszenie takiego zobowiązania spowoduje jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą podmiotu dokonującego rozporządzenia wobec osoby, która przyrzekła, że czynności takiej nie dokona.

np. A zawarł umowę z B, że nie sprzeda określonej rzeczy w okresie 10 lat. Następnie sprzedał ją w tym czasie osobie C. Prawo własności jest zbywalne, więc umowa A z C ważnie przeniesie na C własność tej rzeczy. Natomiast A będzie ponosił odpowiedzialność odszkodowawczą względem B za nie wykonanie swojego zobowiązania.

Dziedziczność – polega na tym, że po śmierci uprawnionego przechodzi ono na osoby wskazane w ustawie lub w testamencie. Żadne czynności prawne uprawnionego nie mogą pozbawić cechy dziedziczności prawa podmiotowego.

• prawo tymczasowe – polega na przygotowaniu i zabezpieczeniu jakiegoś prawa przyszłego, prowadzącego dopiero do ostatecznego zaspokojenie określonych potrzeb (interesów) podmiotu uprawnionego.

9. nabycie i utrata prawa podmiotowego (konstytutywne, translatywne)

10. nadużycie prawa podmiotowego (teoria wewnętrzna, zewnętrzna)

11. pojęcie rzeczy - definicja

Rzeczy – są to przedmioty materialne, oraz muszą to być rzeczy wyodrębnione z przyrody.

Nie są rzeczami natomiast ludzie, zwierzęta, złoża minerałów, przedmioty przeznaczone do powszechnego użytku (morze, powietrze)

Rzeczy możemy podzielić na:
• ruchomości i nieruchomości

• rzeczy oznaczone co do gatunku i co do tożsamości
• części składowe rzeczy i przynależności
• rzeczy pozostające w obrocie i rzeczy wyłączone z obrotu

12. rodzaje nieruchomości - definicje (nieruchomość budynkowa, gruntowa)

• Nieruchomości – art. 46 k.c. : część powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze prawa

• Nieruchomości dzielimy na:

- n. gruntowe

- n. budynkowe

- n. lokalowe

Grunty: część powierzchni ziemskiej, stanowiący odrębny przedmiot własności
(wydzielona granicami, przestrzeń nad i pod zgodnie ze społeczno gospodarczym
przeznaczeniem)

Budynki: budynki trwale związane z gruntem, zaliczamy do nieruchomości i stanowią
składową część gruntu. JEDNAK! Na mocy przepisów szczególnych, budynek
stanowi odrębny od gruntu przedmiot własności (np. na użytkowaniu wieczystym)

Lokale: części budynków trwale z gruntem związana, mające charakter samodzielnych
nieruchomości – na mocy przepisów stanowią odrębny przedmiot własności

13. pieniądz:

• uznawane za przedmioty niematerialne,

• znaki pieniężne uznawane jako nosiciel i miernik wartości ekonomicznej

• traktowany jako szczególna postać rzeczy

• funkcje – wyrażanie wartości ekonomicznej, środek wymiany dóbr i usług, płatnicza

Przedmioty istniejące realnie i mogące się poddać zmysłowej obserwacji i kwalifikacji często bywają postrzegane niejednoznacznie.

Takim przykładem są chociażby pieniądze, będące obiegowym środkiem płatniczym, "sui generis", są rzeczami oznaczonymi gatunkowo lecz tylko w postaci znaków pieniężnych (banknotów i monet), a nie jednostek pieniężnych wyrażających abstrakcyjną jednostkę wartości.

Monety okolicznosciowe o charakterze pamiątkowym są rzeczami oznaczonymi co do tożsamości. Różnice wynikające z błędnej klasyfikacji pieniądza polegają na nieumiejętnym odróżnieniu pieniądza jako znaku pieniężnego w postaci banknotów i monet, od tego, co te znaki wyrażają. Charakterem pieniądza jako środka płatniczego zajmował się Sąd Najwyższy. W wyroku z 4 grudnia 1998r., III CKN 49/98 (nie bubl.) stwierdził on, że pieniądze jako środek płatniczy, zarówno banknoty, jak i bilon są wprawdzie rzeczami ale są to tylko rzeczy "sui generis" ponieważ nie mają samoistnej wartości wynikającej z ich właściwości fizycznych, lecz z określonej gwarancji jakie im daje państwo.

14. mienie i majątek (masy majątkowe) - definicje

Majątek:
◘ Majątek w węższym znaczeniu:
•ogół aktywów majątkowych przysługujących danemu podmiotowi, na które składają się:
- jego prawa podmiotowe,
- prawnie chronione, korzystne sytuacje faktyczne (np. posiadanie)

◘ Majątek w szerszym znaczeniu:
- ogół aktywów i pasywów (obciążenia) danego podmiotu

◘ Majątek odrębny

Mienie:

◘ mieniem jest własność i inne prawa majątkowe,

◘ zawsze odnosi się do aktywów (praw podmiotowych – nigdy do obowiązków!)
◘ mienie jest używane bez relatywizacji do oznaczonej osoby!

(np. mienie państwowe, mienie Skarbu Państwa)

15. Przedsiębiorstwo - definicja

Art. 55¹ – Przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

W skład przedsiębiorstwa wchodzą wszelkie składniki majątkowe i niemajątkowe, powiązane ze sobą funkcjonalnie i przeznaczone do realizacji określonych zadań gospodarczych.

Składniki:

- nazwa
- własność nieruchomości/ruchomości
- koncesje/licencje/zezwolenia

- tajemnice przedsiębiorstwa

Do składników NIE NALEŻĄ zobowiązania

16. kumulatywne przystąpienie do długu (ograniczenie odpowiedzialności…)

Przystąpienie do długu (kumulatywne przystąpienie do długu) - przyjęcie przez osoby trzecie odpowiedzialności za dotychczasowe zobowiązania dłużnika. Osoba ta nie zastępuje dłużnika (najczęściej kredytobiorcy), lecz występuje wraz z nim solidarnie jako współdłużnik.

Przystąpienie do długu następuje na skutek umowy zawartej z wierzycielem, najczęściej jest nim bank. Z kolei ustawowe przystąpienie do długu zachodzi w przypadku nabycia całości lub części przedsiębiorstwa.

Konstrukcja umowy jest tworem praktyki i nie posiada szczególnej regulacji w polskim prawie cywilnym, w przeciwieństwie do przejęcia długu, określanego czasem jako zwalniające przystąpienie do długu.

Przystąpienie do długu może stanowić zabezpieczenie wierzytelności banku, pod warunkiem, że dług istnieje. W związku z tym przystąpienie do długu nie może być zabezpieczeniem wierzytelności przyszłych lub warunkowych (np. kredytów jeszcze nie udzielonych, gwarancji bankowych). Nie można też przystąpić do długu przedawnionego. Nie jest możliwe też przystąpienie do długu wekslowego.

17. zdolność prawna osób fizycznych, stopnie, ograniczenia, zgody odpowiednich organów - możność bycia podmiotem praw i obowiązków stosunków cywilnoprawnych

Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem praw lub obowiązków. Nie przesądza o tym, czy ktoś je posiada, ale o tym, że ma prawo do tego, aby je posiadać.

1. Od kiedy.

Osoba fizyczna nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia^[1]. Specyficzną, warunkową zdolność prawną posiada dziecko poczęte, które może być podmiotem praw i obowiązków, pod warunkiem, że w chwili nabycia prawa jest już poczęte oraz jeżeli urodzi się żywe^[2].

Nie ma znaczenia więc zgodnie z aktualnym stanem prawnym czy dziecko urodzone jest wyposażone w niezbędne organy do życia czy też przeżyło jakąś określoną jednostkę czasową (M. Pazdan [w:] Kodeks…, s. 84).

Jeżeli dziecko urodzi się martwe czynność prawna, na mocy której nabyłoby prawo w chwili urodzenia, jest nieważna.

Osoba prawna i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, nabywają zdolność prawną z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru, chyba że ustawa stanowi inaczej^[3]. Zdolność prawna może zostać przez jednostkę organizacyjną nabyta również na mocy przepisu ustawy^[4].

2. Zakres.

Każdemu człowiekowi przysługuje zdolność prawna w takim samym zakresie. Wszyscy ludzie w równej mierze mogą być podmiotami cywilnych praw i obowiązków.

Zakres ten nie jest nieograniczony, ponieważ zdolność prawna jest wyznaczona treścią norm prawnych, które decydują o zakresie przysługującej podmiotowi prawa cywilnego zdolności prawnej. Każda norma ma charakter generalny i abstrakcyjny, a nie indywidualny.

Może być ona ograniczona przepisami szczególnymi, które określają, jakiej klasy osoby jakich praw lub obowiązków nie muszą być podmiotami. Trzeba odróżnić zakaz dokonywania określonych czynności prawnych (wyznaczony zdolnością do czynności prawnych), od wyłączenia możliwości bycia podmiotem określonych praw i obowiązków (powoduje ograniczenie zdolności prawnej).

Ustawa może wiązać z brakiem zdolności do czynności prawnych silniejsze skutki prawne polegające na ograniczeniu zdolności prawnej → wyklucza, aby podmiot mógł być podmiotem wskazanych praw lub obowiązków.

3. Ustanie.

Zdolność prawna człowieka ustaje zawsze z chwilą śmierci człowieka, która wyznacza tym samym kres osoby fizycznej. Dokonane za życia czynności prawne są na ogół nadal skuteczne, a niekiedy nawet dopiero z chwilą śmierci człowieka uzyskują skuteczność prawną (np. testament).

Określenie chwili śmierci człowieka uznaje się tzw. śmierć mózgową, polegająca na trwałym nieodwracalnym ustaniu czynności mózgu.

Dowodem śmierci człowiek jest akt zgonu. Sporządza się go w urzędzie stanu cywilnego po przedstawieniu karty zgonu, wystawionej przez lekarza lub właściwego organu prowadzącego dochodzenie, co do okoliczności zgonu.

18. zdolność do czynności prawnych
    
    Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań mocą swoich oświadczeń woli.
    
    Osoba mająca zdolność prawną może dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych mających na celu powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.
    
    Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Osoba mająca zdolność prawną może dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych mających na celu powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest (co do zasady) nieważna.
Jednakże umowa należąca do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego zawarta przez taką osobę staje się ważna z chwilą całkowitego wykonania. Nie dotyczy to sytuacji, gdy czynność pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych^[2].

Zasadniczo do ważności umowy, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Wyjątkami są:

• umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego

• czynności prawne dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych osobie o ograniczonej zdolności do czynności prawnych przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego używania – wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania według ustawy nie wystarcza zgoda przedstawiciela ustawowego

• czynności prawne, przez które osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych rozporządza swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych dotyczących tego stosunku. Przedstawiciel ustawowy może jednak stosunek pracy rozwiązać, za zgodą sądu opiekuńczego, gdy nie jest on zgodny z dobrem tej osoby (art. 22 § 3 Kodeksu pracy).

Pełna zdolność

Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby fizyczne, które osiągnęły pełnoletniość (ukończyły 18 lat lub uzyskały ją przez zawarcie małżeństwa). Pełną zdolność mają wszystkie osoby prawne.

Ograniczona zdolność

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Brak zdolności

Zdolności do czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Skutki braku lub ograniczenia zdolności do czynności prawnych

Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. W sytuacji, gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Zgoda przedstawiciela ustawowego

Do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zawarła umowę bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, jej ważność zależy od potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego.

Czynność jednostronna

Czynność jednostronna dokonana samodzielnie przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych jest nieważna.

Umowy w drobnych sprawach

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Rozporządzanie zarobkiem

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, o ile sąd opiekuńczy z ważnych powodów nie postanowi inaczej.

Przedmioty swobodnego użytku

Do dokonania czynności prawnych dotyczących przedmiotów majątkowych oddanych osobie o ograniczonej zdolności do czynności prawnych przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego używania nie potrzebna jest zgoda tego przedstawiciela, chyba że do dokonania czynności według ustawy nie wystarcza zgoda przedstawiciela ustawowego.

19. Nasciturus - i jego zdolność prawna art. 446

Nasciturus – „mający się urodzić”.
Okres życia prenatalnego rozpoczyna się z chwilą poczęcia, a kończy się chwilą oddzielenia płodu od matki.

Dziecko nienarodzone uważa się za narodzone ilekroć chodzi o jego korzyść.
Dla dziecka poczętego, ale jeszcze nie narodzonego ustanawia się kuratora – jeśli jest to potrzebne do strzeżenia jego praw

• status prawny nasciturusa nie jest wyraźnie określony w przepisach prawnych
(brak jest uregulowań generalnych)

Natomiast przyznane zostały określone prawa na mocy przepisów k.c.:
• dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą lub zapisobiercą

--- jeśli urodzi się żywe!

• dziecko urodzone, może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem

• dopuszczalne jest uznanie dziecka jeszcze przed jego urodzeniem

Zdolność prawna nasciturusa ma charakter WARUNKOWY – ZP przysługuje mu pod warunkiem zawieszającym – pod warunkiem, że dziecko urodzi się żywe!

• Do tego czasu prawa podmiotowe nie mogą być wykonywane, a jedynie zabezpieczane w oczekiwaniu na urodzenie dziecka (żywego)

20. indywidualizacja osoby fizycznej
    
    cechy osobiste człowieka – mają szczególną doniosłość na obszarze stosunków
    cywilnoprawnych człowieka, a należą do nich:

• imię i nazwisko - (językowe oznaczenie indywidualnej osoby fizycznej, imię i nazwisko
rejestrowane są w księgach stanu cywilnego)

• pseudonim - (związane np. z działalnością artystyczną)

• dodatkowe dane takie jak: data i miejsce urodzenia, imiona rodziców, nazwisko rodowe
matki

• dane te pozwalają na odróżnienie osób o tym samym imieniu i nazwisku

• stan rodzinny – związanie małżeństwem, pochodzenie od określonych rodziców

• właściwością jest niepodzielność i wzajemność

• płeć, wiek, stan cywilny

• dowód osobisty – jest dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby fizycznej
• ewidencja ludności

21. dobra osobiste osoby fizycznej art. 23

Są to atrybuty każdej osoby fizycznej. Odnoszą się do uznanych przez system prawnych wartości stanowiących integralność fizyczną i psychiczną człowieka

Jego indywidualność, godność i pozycję w społeczeństwie.

Są to dobra niemajątkowe, nieodłącznie związane z człowiekiem.

K.C. w art. 23 wylicza przykładowe dobra osobiste.

Komercjalizacja dóbr osobistych – polega na traktowaniu dóbr osobistych jak towarów reprezentujących wartość rynkową. I w związku z tym zbywane są podobnie jak towar – odpłatnie – np. wizerunek, pozowanie do obrazu.

Życie, zdrowie, wolność, nietykalność cielesna, swoboda sumienia, wizerunek, stan cywilny!

22. ochrona dóbr osobistych osoby fizycznej i prawnej

Dobra osobiste są prawami podmiotowymi bezwzględnymi i są skuteczne erga omnes.

Z wyjątkiem podmiotu uprawnionego

Są to prawa niezbywalne i niedziedziczne – gasną wraz ze śmiercią podmiotu uprawnionego.

art. 24 k.c.
Ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne.
• W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się
naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków – w szczególności
ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

• poszkodowany może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty
odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny

• jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych

KC chroni tylko przed bezprawnym naruszeniem dób osobistych – nie wymaga by naruszenie było zawinione!

Uchylenie bezprawności naruszenia dobra osobistego:

• zgoda uprawnionego
• działanie na podstawie przepisu lub wykonywanie prawa podmiotowego
(np. obowiązek szczepienia)

• zakaz nadużywania prawa osobistego
(tak by był sprzeczny ze społeczno gospodarczymi zasadami lub zasadami współżycia
społecznego)

• stan wyższej konieczności

Art. 43. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

OP podobnie tylko nie wszystkie dobra

23. roszczenia osób prawnych

24. pojęcie osoby fizycznej i prawnej (definicja, rodzaje, początek, koniec)

25. ułomne osoby prawne -) ---> art. 33 1§1

Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (pot. ułomna osoba prawna, niezupełna osoba prawna, podmiot ustawowy) – podmiot stosunku cywilnoprawnego nieposiadający osobowości prawnej, lecz posiadający na mocy ustawy zdolność do czynności prawnych.

Taka jednostka może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania mocą swojego działania, może także pozywać i być pozywaną. Członkowie takiej jednostki organizacyjnej co do zasady ponoszą za jej zobowiązania odpowiedzialność subsydiarną, tj. powstającą z chwilą jej niewypłacalności. W literaturze prawniczej odchodzi się od stosowania terminu „ułomnej osoby prawnej” na rzecz sformułowania „jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.

W prawie polskim jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są:

• spółka jawna,

• spółka partnerska,

• spółka komandytowa,

• spółka komandytowo-akcyjna,

• wspólnota mieszkaniowa,

• spółka akcyjna w organizacji,

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji,

• partia polityczna niewpisana do ewidencji,

• stowarzyszenie zwykłe.

Błędem jest włączanie do katalogu jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej spółki cywilnej (która jest umową), chociaż Kodeks pracy traktuje taką spółkę jako stronę stosunku pracy w charakterze pracodawcy.

26. sposoby powstawania osób prawnych

Powstanie osoby prawnej – regulują ustawy pozakodeksowe, konstruując różne zdarzenia prawne prowadzące do powstania

1. system aktów organów państwa – akty władzy państwowej (takie jak ustawa, rozporządzenie, decyzja administracyjna) kreują osobę prawną

• akt erekcyjny (państwowe przedsiębiorstwa)
• normatywny (ustawa –np. państwowe uczelnie)

2. system koncesyjny – dopuszczenie powstania osoby prawnej z inicjatywy założycieli ale! Z zastrzeżeniem zezwolenia organu państwowego

3. system normatywny – polega na ogólnym określeniu przesłanek wymaganych do powstania OP. Spełnienie ich prowadzi do powstania OP, bez konieczności specjalnego/indywidualnego zezwolenia władzy publicznej

art. 37 k.c.

Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej.

(Nazwa/Siedziba/Organy)

27. skarb państwa - pojęcie, definicja (UWAGA – uwielbia to pytania, szczególnie o organy!)

Skarb Państwa – jest to samo państwo, występujące w charakterze podmiotu
cywilnoprawnego (fiscus).
• jest tylko jeden Skarb Państwa w RP – nie powstaje ani nie gaśnie w skutek
jakichś szczególnych zdarzeń prawnych (brak siedziby i rejestru)

SP – nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych – chyba, że
przepis odrębny stanowi inaczej

SP – sam odpowiada za swoje zobowiązania,
SP działa przez jednostki organizacyjne (stationes fisci) – nie posiada organów!!!

Jako osoba prawna w obrocie prawnym jest równoprawna z innymi osobami prawnymi i fizycznymi (w przeciwieństwie do uprawnień władczych państwa).

Podmioty reprezentujące Skarb Państwa

W zakresie ochrony majątku i interesów Skarb Państwa zastępuje Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa,

natomiast w zakresie gospodarowania mieniem państwowym i prywatyzacji Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Poza tym istnieją wydzielone agencje gospodarujące mieniem Skarbu Państwa (m.in. Agencja Mienia Wojskowego czy Agencja Nieruchomości Rolnych).

28. !!! państwowe osoby prawne (s. 31)

Państwowe osoby prawne dają się wyróżnić ze względu na ich majątkowe i strukturalne powiązanie z państwem.

Zalicza się: Skarb Państwa i inne osoby prawne

Skarb Państwa – jest to samo państwo występujące w charakterze podmiotu cywilnoprawnego (t. fiscus). Istnieje tylko jeden SP, ktory nie powstaje ani nie gaśnie w skutek jakichś szczególnych zdarzeń prawnych. SP nie a siedziby ani nie prowadzi sie dla niego żadnego rejestru.

SP działa przez jednostki organizacyjne – tj. stationes fisci

Inne państwowe osoby prawne – zalicza się do nich inne niż Skarb Państwa jednostki organizacyjne, posiadające osobowość prawną, których mienie jest w CAŁOŚCI mieniem państwowym (np. Przedsiębiorstwa państwowe, spółki akcyjne jeśli wszystkie akcje należą do SP)

Art. 3. Państwowa osoba prawna

Dz.U.2016.0.2259 - Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym

1. Państwową osobą prawną jest:
1) jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną, utworzona w drodze ustawy lub na podstawie ustawy lub w wykonaniu ustawy przez organ administracji rządowej, w celu realizacji zadań publicznych, w której:
a) przewidziane w regulujących ustrój tej osoby prawnej przepisach ustawy prawo nadawania i zmiany statutu przysługuje organowi administracji rządowej albo przepisy te przewidują, że prawo do udziału w organie stanowiącym osoby prawnej, w tym uprawnionym do zmiany statutu, przysługuje w całości Skarbowi Państwa oraz
b) przewidziane w regulujących ustrój tej osoby prawnej przepisach ustawy prawo do nadwyżki między przychodami a kosztami tej osoby prawnej, jeżeli podlegają dysponowaniu, przysługują w całości Skarbowi Państwa, chyba że przepisy te przewidują inny niż prawo do nadwyżki sposób dysponowania nią, oraz
c) w razie rozwiązania albo innej utraty bytu prawnego przez tę osobę prawną, prawa do jej majątku, w tym prawo do dysponowania tym majątkiem, przysługują wyłącznie Skarbowi Państwa;
2) agencja wykonawcza, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870), w szczególności:
a) Agencja Nieruchomości Rolnych,
b) Agencja Rynku Rolnego,
c) Agencja Mienia Wojskowego,
d) Agencja Rezerw Materiałowych,
e) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
f) Narodowe Centrum Nauki,
g) Narodowe Centrum Badań i Rozwoju,
h) Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych,
i) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
j) Polska Agencja Kosmiczna;
3) instytucja gospodarki budżetowej, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
4) państwowy fundusz celowy posiadający osobowość prawną;
5) państwowa instytucja kultury;
6) Polski Instytut Sztuki Filmowej;
7) Narodowy Instytut Fryderyka Chopina;
8) Zakład Narodowy imienia Ossolińskich;
9) Polska Akademia Nauk i jej jednostki naukowe posiadające osobowość prawną;
10) uczelnia publiczna utworzona przez państwo reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji rządowej;
11) instytut badawczy w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2016 r. poz. 371, 1079 i 1311);
12) Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie;
13) samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, dla którego podmiotem tworzącym jest Skarb Państwa reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej albo wojewodę albo uczelnia publiczna, o której mowa w pkt 10;
14) park narodowy;
15) przedsiębiorstwo państwowe;
16) bank państwowy;
17) Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji;
18) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
19) Polska Organizacja Turystyczna;
20) Urząd Dozoru Technicznego;
21) Transportowy Dozór Techniczny;
22) Polskie Centrum Akredytacji;
23) Polska Agencja Żeglugi Powietrznej;
24) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
25) Narodowy Fundusz Zdrowia;
26) Rzecznik Finansowy;
27) Polski Klub Wyścigów Konnych;
28) Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia;
29) Centrum Doradztwa Rolniczego oraz wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego;
30) Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
2. Jednostka organizacyjna, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nie przestaje być państwową osobą prawną z tej przyczyny, że ustawa regulująca ustrój tej osoby prawnej przewiduje, że prawo do udziału w organie stanowiącym osoby prawnej, w tym uprawnionym do zmiany statutu, przysługiwać będzie wyłącznie albo w części innemu podmiotowi lub podmiotom, jeżeli organ administracji rządowej, chociażby inny, niż tworzący osobę prawną, sprawuje nadzór nad taką osobą prawną, wynikający z przepisów tej ustawy.

3. Państwową osobą prawną jest także:
1) jednostka organizacyjna niespełniająca przesłanek, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jeżeli ustawa tak stanowi;
2) spółka, której akcjonariuszami są wyłącznie Skarb Państwa lub inne państwowe osoby prawne.

4. Przepisów ustawy dotyczących państwowych osób prawnych nie stosuje się do spółek.

29. podmioty prawa cywilnego: osoby fizyczne, prawne, ułomne osoby prawne
    

30. Konsument

art.22¹ Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą bądź zawodową.

• konsumentem może być tylko człowiek (nie OP bo ma być STRONĄ SŁABSZĄ !!!)
• rola ta musi być realizowana w formie czynności prawnej

• nie jest konsumentem jeśli czynność jest związana bezpośrednio z działalnością
gospodarczą czy zawodową

Z pojęciem konsumenta związana jest idea praw konsumenta. Uważa się, że konsumenci są słabszymi uczestnikami rynku niż przedsiębiorcy (posiadają mniejszą wiedzę, są zależni od producentów dostarczających towary itp.). Przedsiębiorcy mogą bowiem stosować nieuczciwe praktyki, które wpływają na podejmowanie przez konsumentów decyzji sprzecznych z ich interesami (np. dostarczania towarów niższej jakości, stosować reklamy wprowadzające w błąd itd.). W związku z tym prawodawstwo wielu krajów stosuje różnorodne metody prawnej ochrony tych praw^[10].

W Polsce ochrona praw konsumentów zabezpieczona jest postanowieniem Konstytucji RP:

„	Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa	”
— art. 76 Konstytucji RP^[11].

31. Przedsiębiorca - art. 43(1)

art. 43¹ Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna o której mowa w art. 33¹§ 1 prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

• przedsiębiorcą może być każdy podmiot prawa cywilnego
• przedsiębiorcą jest się w momencie prowadzenia DG lub działalności zawodowej
• musi być zachowana ciągłość działań, a nie pojedyncze czynności

• przedsiębiorcami są również osoby wykonujące wolne zawody
• za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywania
przez nich DG

Cechy przedsiębiorcy wg. ustawy o swobodzie gospodarczej: Z Z C
- zarobkowość
- działalność w sposób zorganizowany

- działalność w sposób ciągły

32. oznaczenie przedsiębiorcy - firma art. 43(2), osoby fizyczne, prawne - prawo osobiste i majątkowe, d ualistyczny

Firma – odnosi się wyłącznie do OZNACZENIA przedsiębiorcy, a więc o podmiotu prawa
cywilnego. Bez względu na to, czy jest to osoba fizyczna, prawna czy też jednostka
organizacyjna niebędąca osobą prawną.

! Pojęcie to nie obejmuje przedsiębiorstwa! Które jest przedmiotem prawa podmiotowego.

Firma – to imię i nazwisko (dla os. fizycznej) lub dowolnie ukształtowane wyrażenie
(os. Prawna i jednostka organizacyjna)

Zasady:

- Firma jako właściwość identyfikująca przedsiębiorcę nie może zostać zbyta, ale przedsiębiorca może
upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swojej firmy

-Firma podlega ujawnieniu we właściwym rejestrze (np. CEiDG)
- NAKAZ umieszczania oznaczenia formy prawnej firmy (np. spółka jawna, akcyjna)

Składa się z trzonu i dodatku

Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody
tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci.
§ 4. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy.

33. zasady prawa firmowego

Prawo firmowe to zespół norm regulujących tworzenie, używanie, rozporządzanie i ochronę firmy. Realizacji prawa firmowego służą następujące zasady

1. Zasada prawdziwości firmy – dane, które są podane w firmie muszą być prawdziwe i rzeczywiste. Istnieje także zakaz wprowadzania danych, które mogłyby wprowadzać w błąd. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku oraz Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 433 Kodeksu Cywilnego).

2.  jedności firmy – przedsiębiorca może działać tylko pod jedną firmą. Nie jest możliwe, aby jeden przedsiębiorca działał pod kilkoma firmami.

3.  ciągłości firmy – to możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z dotychczasowej firmy, która jest kontynuacją dobrej sławy, marki, jakości.

4.  wyłączności firmy – firma każdego przedsiębiorcy powinna się dostatecznie odróżniać od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku (art. 433 Kodeksu Cywilnego). Warunek zostaje spełniony, gdy przeciętny człowiek jest w stanie zauważyć różnice w firmach przedsiębiorców i je odróżnić.

5.  jawności firmy – to obowiązek wpisu firmy do rejestru (art. 432 § 2 Kodeksu Cywilnego), który jest jawny i ogólnodostępny.

6.  niezbywalności firmy – firma nie może być zbyta (art. 439 Kodeksu Cywilnego), bo identyfikuje przedsiębiorcę a nie przedsiębiorstwo.

Firma złożona jest z dwóch składników to jest (Kidyba A., Prawo handlowe, Warszawa 2009, s. 96-97):

1. korpusu stanowiącego podstawowy trzon, rdzeń firmy. Każda firma musi mieć korpus, którego reguły określają obowiązujące przepisy prawne

2. dodatków stanowiących elementy uzupełniające korpusu. Wyróżnia się dodatki:

a. obligatoryjne - forma prawna przedsiębiorcy, np. sp. , sp. z o. o., S.A..

b. fakultatywne – dowolnie dobrane elementy wskakujące przykładowo na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej
prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.

34. irmy art. 43(10)

Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.

Co się zaś tyczy przykładów naruszenia prawa do firmy, to Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt: V ACa 126/12 wypowiedział się w następujący sposób: „Naruszenie prawa do firmy (…) ma miejsce wtedy, gdy naruszona zostanie co najmniej jedna z funkcji firmy czy to indywidualizująca (identyfikująca i odróżniająca przedsiębiorcę od innych podmiotów występujących na rynku), czy reklamowa (zachęcająca odbiorców do wyboru oferty przedsiębiorcy działającego pod daną firmą) czy gwarancyjna (jakościowa, zapewniająca realizację oczekiwanego poziomu świadczeń), gdy firma oprócz indywidualizacji może pełnić także funkcje nośnika pozytywnych wyobrażeń o świadczeniach danego przedsiębiorcy.” 

Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę na główną różnicę w zakresie ochrony firmy i ochrony innych dóbr osobistych (chronionych przepisami ogólnymi kc)- otóż przedsiębiorcy nie przysługuje ani zadośćuczynienie ani uprawnienie do domagania się zasądzenia określonej kwoty na cel społeczny. Jest to konsekwencja tego, o czym była już mowa wyżej, czyli wyłączenia regulacji zawartych w art. 24 kc z zakresu przepisów dotyczących ochrony firmy (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Katowicach: z dnia 14 marca 2006 r., sygn. akt: I ACa 2057/05 oraz z dnia 11 czerwca 2012 r., sygn. akt: V ACa 255/12).

Ze względu na dominującą komponentę elementów majątkowych

zawartych w prawie do firmy, bezpośrednio z naruszeniem prawa wiąże się także odpowiedzialność odszkodowawczą lub obowiązek wydania korzyści majątkowej uzyskanej przez naruszyciela tego prawa.

Natomiast nie przewiduje zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

35. art. 24 ochrona dóbr osób fizycznych

36. zbywalność firmy - nie może być zbyta

37. rozróżnienie firmy i przedsiębiorstwa

38. pojęcie czynności prawnej art. 56

Czynność prawna – to czynność konwencjonalna (skonstruowana przez normę prawną) podmiotu prawa cywilnego, zawierająca treść określającą konsekwencje prawne zdarzenia prawnego

Jest to całość zdarzenia prawnego, w skład którego co najmniej jedno oświadczenie woli.

„ Czynność prawna – jest stanem faktycznym, na który składają się elementy określone przez normę prawną. Stan faktyczny obejmuje konkretną czynność prawną, a nie czynność prawną pojmowaną abstrakcyjnie.”

• nieodzownym i podstawowym elementem każdej czynności prawnej jest przynajmniej jedno
oświadczenie woli

• art. 56 czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają
z ustawy, z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów

Elementy czynności prawnej

Do elementów czynności prawnej można zaliczyć 
• essentialia negotii (elementy przedmiotowo istotne), 
• naturalia negotii (elementy przedmiotowo nieistotne) oraz 
•accidentalia negotii (elementy dodatkowe, podmiotowo istotne).

39. rozporządzające i zobowiązujące (o podwójnym skutku - rzeczy oznaczone co do tożsamości)

czynności prawne zobowiązujące – polegają na zobowiązaniu się jednej strony - (dłużnika) do świadczenia, tzn. do określonego działania lub zaniechania na rzecz innej osoby - (wierzyciela).

Rozróżniamy czynności prawne zobowiązujące:

● jednostronnie (np. przyrzeczenie publiczne)

● dwustronnie (wyróżnia się czynności prawne odpłatne i nieodpłatne)

czynności prawne rozporządzające – to czynności prawne, gdzie podmiot:

● przenosi- na inny podmiot swoje prawo np. swoją własność

● obciąża - kiedy podmiot na swoim prawie ustanawia węższe prawo dla innego podmiotu

● ogranicza

● znosi (likwiduje) –wygaśnięcie prawa

Rozporządzające – powodujące bezpośrednie przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego osoby dokonującej tej czynności prawnej
(przeniesienie własności, ustanowienie zastawu, porzucenie rzeczy, zwolnienie z długu)

Następuje zmniejszenie stanu majątkowego (aktywów) rozporządzającego. 

Zobowiązujące – osoba dokonująca czynności zobowiązuje się względem drugiej do świadczenia. Następuje zwiększenie długów (pasywów) zobowiązującego się.

Obie te formy mogą prowadzić do przysporzenia korzyści innej osobie.

40. czynności prawne - konsensualne(przez konsensus) i realne

• podział opiera się o to w jaki sposób dochodzi do skutecznego złożenia oświadczenia woli

Realne – poza oświadczeniem woli, koniecznym jest działanie powodujące zmianę faktycznego
władztwa nad rzeczą lub innymi przedmiotami materialnymi.

Konsensualne – czynności te mogą dochodzić do skutku przez samo tylko złożenie oświadczenia
(solo consensu)

41. czynności prawne - kauzalne i abstrakcyjne (materialne i formalne)

42. forma pisemna

Zawsze, gdy wystarcza zwykła forma pisemna – można posłużyć się forma kwalifikowaną (z poświadczeniem daty, podpisu, aktem notarialnym). Zamiast dokumentu z poświadczoną datą można sporządzić dokument z poświadczonym podpisem lub akt notarialny (ponieważ poświadczenie podpisu zawiera w sobie również datę). Akt notarialny zastępuje wszystkie wcześniejsze formy, ponieważ notariusz musi dokument opatrzyć datą ale również ustalić tożsamość osób składających oświadczenia.

• Zwykła forma pisemna – dla jej zachowania konieczne jest spełnienie warunków:

• konieczne jest sporządzenie dokumentu obejmującego treść oświadczenia woli – odręczne, maszynowe (wyj. – testament holograficzny)

• treść oświadczenia woli należy wyrazić w języku pisanym – czyli z użyciem właściwych znaków - liter

• podpisanie dokumentu – dopiero po podpisaniu dokument staje oświadczeniem woli wyrażonym na piśmie.

Ustawa o języku polskim ogranicza swobodę formy (wybory j. polskiego lub obcego) w:

• obrocie konsumenckim

• innych stosunkach cywilnoprawnych, w których występują podmioty publiczne

W razie zawarcia umowy konsumenckiej wyłącznie w języku obcym – czynność nie jest bezwzględnie nieważna, ale prowadzi do ograniczeń dowodowych. Konsument może powoływać dokument sporządzony w wersji obcojęzycznej dla uprawdopodobnienia faktu zawarcia umowy.

Podpis to:

• językowy znak graficzny utrwalony w dokumencie

• własnoręcznie postawiony przez składającego oświadczenie

• wskazuje imię i nazwisko podpisującego, a jeżeli jego identyfikacji można dokonać w inny sposób (np. karta wzorów podpisów) – dopuszczalna jest forma skrócona.

• podpis umieszcza się pod tekstem oświadczenia woli. Wszystko to, co znajduje się poniżej podpisu nie jest objęte oświadczeniem

Parafa – inicjały (początkowe litery imienia i nazwiska) – nie jest podpisem – stosowana jest przy przygotowywaniu dokumentu do podpisu lub informuje, że parafowany tekst stanowi składnik jednego dokumentu.

Materiały, jakie należy użyć do sporządzenia dokumentu powinny pozwolić na utrwalenie treści oświadczenia woli, ponadto powinny nadawać się do umieszczenia na nim własnoręcznego podpisu, wskazującego cechy osobiste podpisującego dokument.

Formy zastępcze podpisu – nie mają cech podpisu, nie są pospisem, ale wywołują skutki prawne przewidziane dla podpisu:

• osoba nie mogąca pisać, ale mogąca czytać może zamiast podpisu:

• uczynić tuszowy odcisk własnego palca (obok tego odcisku osoba trzecia wypisze jej imię i nazwisko oraz się podpisze)

• zamiast składającego oświadczenie może podpisać się inna osoba, z tym, że jej podpis musi być poświadczony przez: notariusza, wójta, starosty lub marszałka woj. z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby nie mogącej pisać a mogącej czytać.

• osoba nie mogąca czytać – przy sporządzaniu oświadczenia woli w formie pisemnej może się posłużyć tylko aktem notarialnym.

Faksymila – kopia podpisu odbita sposobem mechanicznym na dokumencie. Dopuszczona przez KC w odniesieniu do dokumentów na okaziciela, a przez KSH – w odniesieniu do akcji.

Forma pisemna dla umowy nie wymaga podpisania przez strony na tym samym dokumencie. Strony mogą się wymienić dokumentami, zawierającymi treść oświadczenia jednej ze stron i jej podpis.

• Forma z datą pewną – polega na stwierdzeniu wiążącym także osoby nieuczestniczące w czynności prawnej, że dana czynność została dokonana w określonym czasie.

Stwierdzenie to następuje poprzez:

• urzędowe poświadczenie daty na okazanym dokumencie przez notariusza (notariusz stwierdza datę okazania mu dokumentu)

• stwierdzenie dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym – od daty dokumentu urzędowego

• wzmianka na dokumencie dokonana przez organ państwowy, organ samorządu terytorialnego albo notariusza – od daty wzmianki

• śmierć jednej z osób podpisanych na dokumencie – od daty śmierci

• Forma z poświadczeniem podpisu – polega na umieszczeniu przez notariusza lub powołany organ klauzuli stwierdzającej własnoręczność wskazanej w tej klauzuli osoby.

Wymóg takiej formy jest stosowany np. przy zbywaniu przedsiębiorstwa, albo przy ustanawianiu na nim użytkowania. Zmniejsza ryzyko, że osoba na którą wskazuje podpis zaprzeczy, ze go złożyła.

W przypadku, gdy w miejscowości nie ma siedziby kancelaria notarialna – Minister Sprawiedliwości może na podstawie Prawa o Notariacie upoważnić do sporządzania poświadczeń organy JST oraz banki mające siedzibę w tej miejscowości.

• Forma aktu notarialnego – polega na spisaniu przez notariusza treści oświadczeń woli stron, współuczestniczącego w redagowaniu dokumentu, a następnie odczytaniu go stronom i podpisaniu go wraz ze stronami.

Oryginał dokumentu pozostaje w kancelarii, strony otrzymują wypisy, o dokładnie takiej samej treści, które podpisuje i pieczętuje tylko notariusz. W obrocie cywilnoprawnym dokumenty takie mają walor oryginalnych.

• Forma elektroniczna- kwalifikowana. Oświadczenie złożone w postaci elektronicznej:

• nie jest komunikowane w języku pisanym

• nie jest opatrzone własnoręcznym podpisem

• istnieje stosunkowo łatwa możliwość zmieniania treści przekazu informatycznego, jego zniknięcia, dostępu osób niepowołanych.

Podpis elektroniczny – dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny.

Podpis elektroniczny ma właściwości bezpiecznego podpisu elektronicznego, jeżeli jest:

• przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej podpis

• sporządzany za pomocą bezpiecznych urządzeń służących do składania podpisu elektronicznego podlegających wyłącznej kontroli osoby składającej podpis

• powiązanie podpisu z danymi, do których został dołączony w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana jest rozpoznawalna

Certyfikacja – elektroniczne zaświadczenie, wydane przez akredytowany podmiot, służące do weryfikacji podpisu elektronicznego i ustalenia tożsamości nadawcy określonych informacji elektronicznych. Zaświadczenie to przybiera postać bezpiecznego i kwalifikowanego certyfikatu, gdy odpowiada szczególnym wymaganiom określonym w ustawie o podpisie elektronicznym i rozporządzeniom wykonawczym oraz gdy wydane zostało przez podmiot akredytowany.

Oświadczenie woli, złożone w postaci elektronicznej, opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne oświadczeniu woli złożonemu w formie pisemnej (ale nie kwalifikowanym formom pisemnym, tylko zwykłym; jednak elektroniczne znakowanie czasem wywołuje skutki prawne daty pewnej). Natomiast elektroniczne znakowanie czasem wywołuje skutki prawne daty pewnej.

Podpis nie mający cech bezpiecznego i weryfikowanego, chociaż może posiadać doniosłość prawną i dowodową – nie może być jednak uważany za ekwiwalent formy pisemnej.

Kiedy można korzystać z ekwiwalentnej formy elektronicznej?

Jeżeli ustawa przewiduje zachowanie zwykłej formy pisemnej – od woli stron zależy, czy posłużą się one formą pisemną, czy ekwiwalentną forma elektroniczną. Strony nie mogą sobie jednak takiej formy narzucić.

Za zgodę na taką formę uważa się, przy braku odmiennych zastrzeżeń, umieszczenie przez przedsiębiorcę na blankietach firmowych adresu elektronicznego. Przedsiębiorca może również zastrzec, że umowy będzie zawierał tylko w formie elektronicznej – wówczas formy pisemne, kierowane do niego nie wywierają skutków prawnych.

Zawsze uprzedniej i indywidualnej zgody wymaga oświadczenie w formie elektronicznej kierowane przez przedsiębiorcę do konsumenta.

Z mocy przepisów szczególnych walor równoważny formie pisemnej mają elektroniczne oświadczenia woli, spełniające inne wymagania, np. niektóre oświadczenia woli związane z czynnościami bankowymi.

43. skutki nie zachowania skutki pisemnej

44. . pactum de forma

Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

Jeżeli więc umowa pierwotna zgodnie z odpowiednim przepisem ustawy zawarta została w określonej formie, to również konieczne jest zachowanie takiej samej formy dla umowy modyfikującej.

Strony w pierwotnej umowie mogą zastrzec dla umowy modyfikującej formę surowszą od przewidzianej w ustawie dla umowy pierwotnej lub z surowszymi sankcjami (np. umowa spółki powinna być zawarta w formie pisemnej ad probationem).

45. ad solemnitatem

• formę zastrzeżono pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) – oznacza to, że jej niezachowanie będzie skutkowało tym, że dana czynność będzie bezwzględnie nieważna – zatem nie wywoła żadnych skutków prawnych.

Obowiązek zachowania może wynikać :
- z przepisu ustawy
- z woli stron

Np. umowa sprzedaży nieruchomości – powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego
 niezachowanie skutkuje nieważnością umowy

Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków niezachowania tej formy, poczytuje się w razie wątpliwości, że forma pisemna była zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.

46. forma ad probationem - ograniczenia dla celów dowodowych (wyjątki) - nie obowiązuje w obrocie między przedsiębiorcami

47. forma ad eventum

Niezachowanie formy ad eventum – powoduje niewystąpienie niektórych, wskazanych w ustawie skutków prawnych, które by wystąpiły, gdyby zastrzeżona forma została zachowana.

Przykład: została zawarta umowa najmu na dłużej niż rok – jednak nie w formie pisemnej – w związku
z tym została zawarta na czas nieoznaczony (ale jest ważna)

Ale czynność prawna jest jednak ważna!

(inne to ad probationem, ad solemnitatem)

48. oświadczenie woli

Oświadczenie woli oznacza przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci : powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego.

Oświadczeniem woli jest to KAŻDE zachowanie człowieka, wyrażające jego wolę w sposób dostateczny.

Wola osoby dokonującej czynności prawnej - może być złożone nie tylko na piśmie ale także ustnie, a także przez gest!

Aby oświadczenie było ważne w sensie prawnym musi:
• być złożone w sposób swobodny
• oświadczenie winno być zrozumiałe

◘ możemy wyróżnić

- oświadczenie woli wyraźne
- oświadczenie woli dorozumiane (tak, że możliwa jest interpretacja woli strony)

• oświadczenie winno być złożone na serio – musi być to rzeczywista wola

49. wady oświadczenia woli

• wady o.w. wskazują w jakich okolicznościach pewne stany psychiki lub wiedzy człowieka, towarzyszące składaniu oświadczeń woli, uwzględniane są przez system prawny – określajac ich wpływ na ważność czynności prawnych

• PL system prawny koncepcja wad oświadczeń woli bierze pod uwagę nie tylko stan psychiki i wiedzy
ale również interesy I dobrą wiarę osób do których oświadczenie woli jest kierowane

•Do wad oświadczeń woli zaliczamy:
- groźbę
- podstęp
- błąd (niezgodność między obiektywną rzeczywistościa, a jej odbiciem w świadomości człowieka)

- pozorność (świadome wprowadzenie jakiejś osoby w błąd, lub umocnienie jej błędnego
przekonania w celu skłonienia do złożenia oświadczenia o określonej treści)

- brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji I wyrażenia woli

50. skutki wad oświadczenia woli

Istnieje możliwość złożenia oświadczenia woli pod wpływem błędu, podstępu czy groźby.
Wówczas podmiotowi przysługuje prawo podmiotowe kształtujące do uchylenia się od skutków prawnych tego oświadczenia.

Prawo to wykonuje się przez złożenie KOLEJNEGO oświadczenia woli – koniecznie w formie pisemnej (ad probationem) – wyrażającego decyzję uchylenia skutków prawnych wcześniejszej czynności prawnej.

Uprawnienie to wygasa:

• w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia

• w razie groźby – z upływem roku od ustania obawy spowodowanej tą groźbą

51. oferta - przyjęcie

Oferta – oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określające istotne postanowienia tej umowy.

Jest to stanowcza propozycja zawarcia jakiejkolwiek umowy, zawierająca konieczne elementy jej treści. Przyjęcie oferty przez adresata jest także oświadczeniem woli np. A mówi do B trzymając pióro: „sprzedam Ci je za 100 zł” (oferta), na co B odpowiada „zgoda” (przyjęcie oferty).

Może być także złożona do nieoznaczonego kręgu osób, czyli do ogółu – ad incertas personas. Taką ofertą będą zachowania przedsiębiorców polegające na wystawieniu automatów do sprzedaży rzeczy, biletów oraz do świadczenia różnych usług telefonicznych, fotograficznych, przechowywania bagażu, a także bankomaty (tyle, że są przeznaczone dla określonej grupy osób – klientów banku).

! Zaproszenie do zawarcia umowy (złożenie oferty lub wszczęcie negocjacji) – propozycje wyrażające jedynie ogólną dyspozycję podmiotu do zawarcia umowy, czyli tylko zainteresowanie tą sprawą, a nie stanowczą decyzję (wolę) w tym względzie – nie są ofertami np. wskazanie przedmiotu najmu bez określenia wysokości czynszu. Należą do nich ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje skierowane do ogółu.

1. Skutki zawarcia umowy.

Oferta wiąże oferenta. Stan związania polega na tym, że adresat ofert (oblat) sam może poprzez jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy.

• oferta kierowana do indywidualnie określonego adresata jest wiążąca od momentu, gdy zapozna się z jej treścią – art. 61§1 KC

• oferta kierowana do nieoznaczonego kręgu adresatów – ad incertas personas – wiąże od chwili ogłoszenia

• oferta w postaci elektronicznej on line – strony komunikują się w czasie rzeczywistym mimo braku kontaktu fizycznego, skierowana do konkretnego adresata – art. 66§2 KC, 61§2 KC – złożone z chwilą wprowadzenia do środka komunikacji elektronicznej, w taki sposób, że osoba mogła zapoznać się z jego treścią niezwłocznie.

• oferta w postaci elektronicznej off line –również składane w postaci elektronicznej, ale nieadresowane do indywidualnych osób, występuje brak możliwości bezpośredniego kontaktowania się – art. 66 KC.

2. Ustanie stanu związania ofertą.

• w momencie, kiedy wskazuje na to termin związania ustalony w ofercie

• jeśli termin nie został ustalony, a:

- oferta została złożona w obecności drugiej osoby bądź środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. rozmowa telefoniczna) przestaje obowiązywać w momencie, gdy nie została niezwłocznie przyjęta (a więc w toku trwającej rozmowy)

- oferta została złożona w inny sposób np. poprzez napisanie listu, wysłanie telegramu, co wymaga udzielenia odpowiedzi, w momencie braku odpowiedzi przestaje obowiązywać art. 67 KC

• art. 66² KC – oferta odwołalna – wyłącznie do stosunków między przedsiębiorcami, oferta może być odwołalna, jeśli umowa nie została jeszcze zawarta, a o oświadczenie o odwołaniu oferty zostało złożone oblatowi (adresatowi oferty) jeszcze przed wysłaniem oświadczenia o przyjęciu oferty

3. Przyjęcie oferty.

Oświadczenie woli o przyjęciu oferty powinno być złożone oferentowi. Jeśli nie doszło do niego w sposób określony w art. 61 KC nie wywołuje ono skutków prawnych, ale są wyjątki od tej reguły, w razie, gdy:

- wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj

- wynika to z treści oferty, gdy składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy np. przesłanie zamówionej książki.

Umowa dochodzi do skutku, gdy druga osoba (oblat) w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. Wyjątki te to oświadczenia woli o przyjęciu ofert, które nie wymagają zakomunikowania oferentowi.

art. 68 KC

„lustrzane odbicie” – Przyjęcie oferty dokonuje się przez złożenie oświadczenia woli, które zawiera całkowitą aprobatę treści zaproponowanej umowy.

Natomiast oświadczenie woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnia jej treść, poczytuje się za nową ofertę. Pierwotny adresat oferty występuje wówczas w nowej roli – oferenta, a z kolei pierwotny oferent przestaje być swą ofertą związany i staje się adresatem nowej ofert.

Przepis ten odnosi się wyłącznie do stosunków między przedsiębiorcami. Jeśli odpowiedź na ofertę zawiera akceptację, ale z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnieniem niezmieniających istotnie treści ofert, to umowę uważa się za zawartą. Umowę uznaje się za niezawartą, jeśli:

1. w treści ofert wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń

2. oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy

3. oblat w odpowiedzi na ofertę uzależnił jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymał

4. Miejsce i czas zawarcia umowy.

art. 70 KC

Określa miejsce i czas zawarcia umowy. Stosuje się go „w razie wątpliwości”, gdy strony wyraźnie wspomnianych kwestii nie ustaliły.

Czas.

Umowa uznana jest za zawartą w chwili, gdy oferent otrzymał oświadczenie oblata o otrzymaniu oferty (art. 70§1 KC), natomiast, gdy oświadczenie takie nie jest wymagane (art.69 KC) umowa zostaje zawarta w chwili przystąpienia oblata do wykonania umowy.

Miejsce.

Miejsce otrzymania przez oferenta oświadczenia oblata o przyjęciu oferty. Jeśli nie jest oświadczenie wymagane, albo oferta jest składana w postaci elektronicznej, umowa zostaje zawarta w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy (art. 70§2 KC).

52. negocjacje –

Wzajemne oddziaływanie stron w celu zawarcia umowy (art. 72 KC).

W toku prowadzonych negocjacji strony nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowują swobodę, co do zawarcia umowy.

Powinny prowadzić je w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, a w szczególności z zamiarem zawarcia umowy.

Podstawa deliktowa.

Jeśli w toku negocjacji jedna strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności drugiej stronie, to druga strona obowiązana jest do nieujawnienia i do niewykorzystania ich dla własnych celów, chyba, że strony uwzględniły inaczej (art. 72¹§1 KC). W razie naruszenia tego obowiązku strona poszkodowana może żądać od drugiej strony naprawienia pełnej szkody albo wydania przez nią uzyskanych korzyści (72¹§2 KC).

Podstawę do zawarcie umowy stanowi uzgodnienie wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji np. Nie tylko cenę, rzecz sprzedaną, ale i termin oraz sposób dostarczenia rzeczy, jeśli prowadzono, co do tego negocjacje.

53. culpa in contrahendo - strony prowadzą negocjacje, lecz jedna z nich prowadzi je bez zamiaru zawarcia umowy - wydatki oraz utracony zysk i utracona szansa - niedochowanie poufności w negocjacjach

72§2 k.c.

Culpa in contrahendo - dotyczy odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną nagannym zachowaniem się strony w toku pertraktacji poprzedzających zawarcie umowy – jeśli ta nie doszła do skutku

Strona która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem – dobrych obyczajów – w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy – obowiązana jest do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy

Odszkodowanie należy się wyłącznie w granicach negatywnego interesu umownego.
( czyli objęcie tylko te pozycje, na które strona liczyła na skutek zawarcia umowy).
 np. wydatki na korenspodencje, transport

Ale nie utracone korzyści z niedoszłej do skutku umowy!!!

54. aukcja i przetarg - względnie wiążące,

Art. 70¹. § 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.

§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.

§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.

§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.

Aukcja i przetarg mają charakter postępowania wielostronnego i eliminacyjnego. Ich celem jest umożliwienie pomiotowi zainteresowanemu w zawarciu określonej umowy – wyboru najkorzystniejszej dla niego oferty spośród ofert zgłaszanych przez uczestników tych postępowań. Wszyscy uczestnicy tych postępowań mają takie same prawa i obowiązki oraz podlegają jednolitym regułom postępowania.

Ogłoszenie aukcji lub przetargu – postępowanie inicjuje organizator aukcji lub przetargu (podmiot zamierzający zawrzeć umowę albo inny podmiot działający na podstawie zlecenia) przez ogłoszenie jednego z tych postępowań.

Ogłoszenie może być w dowolny sposób (listami, przez Internet, w prasie) kierowane do ograniczonego lub nieograniczonego kręgu adresatów.

W treści ogłoszenia muszą się znaleźć (konstytutywne cechy ogłoszenia):

• zaproszenie do składania ofert – zaproszenie to musi wskazywać o jaką umowę chodzi

• wskazanie dalszego toku postępowania, mającego na celu zawarcie zamierzonej przez organizatora umowy, zwłaszcza

  • określenie czasu i miejsca aukcji lub przetargu

Obowiązki organizatora – od chwili udostępnienia warunków obowiązany jest postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia oraz warunków aukcji, albo przetargu. Postanowienia te mogą być zmieniane, ale tylko wówczas, gdy zostało to przewidziane w ogłoszeniu albo warunkach aukcji lub przetargu.

Obowiązki oferenta – powstają z chwilą, gdy złożył ofertę zgodnie z ogłoszeniem aukcji lub przetargu.

Strona, która postępuje niezgodnie z tymi regułami ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niedojście umowy do skutku. Odpowiada w granicach negatywnego interesu umownego.

Aukcja

Art. 70². § 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej.

§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.

§ 3. Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.

Aukcja – polega na tym, że osoby zamierzające zawrzeć umowę (licytanci) obecni w miejscu aukcji albo komunikujący się za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość – składają oferty słownie lib innymi znakami (np. przez podniesienie ręki). Prowadzący oczekuje coraz korzystniejszych ofert sukcesywnie składanych przez licytantów (tzw. kolejnych postąpień). Jeżeli inaczej nie zastrzeżono – oferta złożona przez licytanta przestaje go wiązać, gdy inny licytant złożył ofertę korzystniejszą.

Zawarcie umowy następuje z chwilą udzielenia przybicia – zamknięcia aukcji po stwierdzeniu, że dany licytant zaoferował najwyższą cenę (pomimo iż po trzykrotnym wezwaniu do dalszych postąpień nikt nie postąpił wyżej) – wygrywa ten właśnie licytant.

Umowa nie dojdzie do skutku, jeśli jej ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych ustawą (np. zachowania formy, wydania aktu administracyjnego). W takim wypadku jest możliwe dochodzenie zawarcia umowy przed sądem . Znajduje zastosowanie art. 64 KC.

Przetarg

Art. 70³.§ 1. Oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

§ 2. Organizator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku albo o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru(pod sankcją odszkodowawczą)

§ 3. Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. Przepis art. 70² § 3 stosuje się odpowiednio.

Przetarg – polega na tym, że oferty osób zamierzających zawrzeć umowę są składane w toku ich równoczesnego i bezpośredniego komunikowania się. Organizator oczekuje tu składania ofert w okresie i miejscu przez niego wskazanym.

Oferty te są następnie przez niego rozpatrywane bez udziału oferentów. Organizator wybiera najkorzystniejszą ofertę, albo uznaje, że żadna z nich nie odpowiada jego oczekiwaniom. Ze względu na cel przetargu jego zamknięcie bez wybrania oferty może nastąpić jedynie wtedy, gdy wybór nie jest możliwy, albo staje się bezprzedmiotowy.

W razie wyboru jednej z ofert – pozostałe oferty przestają wiązać oferentów i dochodzi do zawarcia umowy z oferentem, którego oferta została wybrana.

Ważność umowy może zależeć od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych
w ustawie (np. forma aktu notarialnego dla sprzedaży w drodze przetargu nieruchomości).
W razie gdyby któraś strona uchylała się od zawarcia umowy – znajduje zastosowanie
art. 64 KC.

55. wadium

Wadium  – określona suma pieniędzy składana w poczet zabezpieczenia dotrzymania warunków danej umowy w ramach przetargu lub aukcji.

Inaczej wadium jest dodatkowym zastrzeżeniem pieniężnym, które może być zawarte w warunkach aukcji lub przetargu na polecenie organizatora.

Zastrzeżenie to, o ile zostało wprowadzone (gdyż nie jest obowiązkowe), wyznacza dalszy tok postępowania aukcji bądź przetargu i wiąże ich uczestników. Według art. 70⁴ § 1 KC^[2] wysokość wadium wskazują warunki aukcji albo przetargu – zwykle jest to określony procent sumy pieniężnej od wartości przedmiotu licytowanego. Suma ta zazwyczaj jest uiszczona gotówką, niekiedy może być ona zabezpieczona przez udzielenie poręczenia. Podmiot, który wpłacił bądź zabezpieczył wadium, staje się czynnym uczestnikiem aukcji albo przetargu. Podmiot, który nie wpłacił bądź nie zabezpieczył wadium, nie bierze udziału w aukcji albo przetargu.

Art. 70⁴ § 2 KC mówi, iż po zakończeniu przetargu bądź aukcji (zawarciu zamierzonej umowy) organizator jest obowiązany zwrócić uczestnikom uiszczone wadia natomiast, gdy zostały one zabezpieczone, poręczenie to wygasa z mocy ustawy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której nie doszło do realizacji umowy. Jeżeli powstała ona wskutek winy uczestnika, tzn. gdy uchyla się on od zawarcia umowy, mimo iż jego oferta została wybrana – organizator może zachować wadium dla siebie lub dochodzić zaspokojenia sumy wadium z tytułu poręczenia. Jeżeli powstała ona wskutek winy organizatora, tzn. gdy uchyla się on od zawarcia umowy z uczestnikiem, którego oferta została wybrana – uczestnik może żądać zwrotu podwójnej wysokości wadium bądź w inny sposób domagać się naprawienia szkody.

56. zadatek – określona suma pienieżna

Zadatek – dodatkowe zastrzeżenie umowne, służące zabezpieczeniu interesów obu stron umowy.

W braku odmiennych zastrzeżeń umownych albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie nie wykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia dodatkowego terminu od umowy odstąpić, a otrzymany zadatek zachować. A jeśli sama go dała – to może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Co do zasady zadatek zaliczany jest na poczet późniejszej zapłaty.

57. warunek

• Warunek – to zawarte w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Zdarzenie przyszłe jest niepewne wtedy gdy:

• strony nie mają wpływu na jego ziszczenie się (np. klęska żywiołowa, wypadek)

• ale także gdy od decyzji jednej lub obu stron zależy jego spełnienie się

Warunek potestatywny – jego ziszczenie się zależy od woli stron. Warunek taki jest dopuszczalny, jeżeli nie zależy wyłącznie od woli stron (np. zawarcie związku małżeńskiego).

Warunek dodatni – polega na zmianie istniejącego stanu rzeczy.

Warunek ujemny – zakłada utrzymanie się istniejącego stanu rzeczy, czyli niewystąpienie wskazanego w warunku zdarzenia (np. A nie będzie pił, nie ożeni się)

Warunek zawieszający – zastrzeżenie uzależniające powstanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego (np. jeśli wyjdziesz za mąż, dostaniesz sypialnię). Jeżeli warunek zawieszający jest niemożliwy, przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego – cała czynność prawna jest nieważna.

Warunek rozwiązujący – jeżeli nastąpi zdarzenie przyszłe i niepewne – skutek czynności prawnej ustaje (np. jak rzucisz studia – odbiorę ci samochód). Jeżeli warunek rozwiązujący jest niemożliwy, przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego – uważa się go za niezastrzeżony, a czynność prawna utrzymuje się tak jakby tego warunku nie było.

• Jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się warunku – następują skutki takie, jakby warunek się ziścił.

Jeśli strona, której zależy na ziszczeniu się warunku doprowadzi do tego w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – następują takie skutki, jakby warunek się nie ziścił.

Warunkowo uprawniony ma prawo wykonywać wszelkie czynności zmierzające do zachowania jego prawa. Prawa drugiej strony są odpowiednio ograniczone – nie może ani w drodze czynności faktycznych ani prawnych doprowadzić do tego, że uprawniony warunkowo nie mógłby skorzystać ze swego prawa w razie ziszczenia się warunku.

Polskie prawo pozwala na umieszczanie warunków w każdej czynności prawnej z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, lub wynikających z właściwości czynności prawnej

58. termin

• Termin – zawarte w treści czynności prawnej zastrzeżenie terminu, które wiąże powstanie albo ustanie skutków prawnych ze zdarzeniem przyszłym i pewnym. Zastrzeżenie terminu jest możliwe w zasadzie w każdej czynności prawnej (z wyjątkami zastrzeżonymi w ustawie lub wynikającymi z właściwości czynności prawnej).

Do terminu początkowego – z nadejściem którego nastąpić ma skutek czynności prawnej – stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym.

Do terminu końcowego – z którym wiąże się ustanie skutków czynności prawnej – stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.

• Zastrzeżenie terminu może wskazywać:

• konkretną datę,

• określony upływ czasu,

• moment ten można ustalić nie znając jego w chwili czynności prawnej (np. data przyszłej śmierci A).

• Termin oznaczony w:

• dniach – kończy się z upływem (o północy) ostatniego dnia, przy czym nie wlicza się dnia, w którym nastąpiło zdarzenie prawne

• tygodniach, miesiącach, latach – kończy się z upływem dnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego nie było w danym roku (29 lutego) – w ostatnim dniu tego miesiąca (wyjątek: przy obliczaniu wieku osoby fizycznej bierze się pod uwagę początek ostatniego dnia).

• początek, środek, koniec miesiąca – rozumie się przez to: pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.

• miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana – miesiąc liczy się za 30 dni, rok za 365 dni

• termin półmiesięczny – oznacza zawsze 15 dni

Jeśli koniec terminu wykonania czynności prawnej przypada na dzień uznany za wolny od pracy – termin upływa dnia następnego.

59. milczenie a oświadczenie woli
    
    

W określonych jednakże sytuacjach, do zawarcia umowy dojdzie także wówczas, gdy oblat zachowa się biernie, tj. w ogóle nie zareaguje na złożoną mu ofertę.

Mówimy wówczas o milczącym, lub też - jak czasem określa się to – dorozumianym przyjęciu oferty.

Jest to wyjątek od ogólnej reguły, zgodnie z którą nawiązanie stosunku obligacyjnego następuje poprzez jasno wyartykułowany konsens obu stron.

Możliwość milczącego przyjęcia oferty dopuszczalna jest zasadniczo w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, wynikać może z postanowień łączącej strony umowy.

Przykładowo, w ramowej umowie dostawy strony zawarły klauzulę, że w przypadku trwającego przez określony czas milczenia odbiorcy strony na złożoną mu ofertę (dostawę towarów) umowa w tym zakresie zostaje zawarta.

Przyjęcie w takiej ramowej umowie postanowienia dopuszczającego takie właśnie rozumienie milczenia oblata, nie powinno budzić wątpliwości w świetle przepisu art. 353¹ k.c., statuującego zasadę swobody umów.

Po drugie, możliwość milczącego zawarcia umowy wynikać może z przepisu ustawy. Przepisem takim jest art. 68² k.c. zgodnie z którym: jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.

Milczące zawarcie umowy nie nastąpi, gdy dla skuteczności umowy konieczne jest zachowanie formy szczególnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności, np. formy pisemnej, czy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.

Dorozumiane złożenie oświadczenia woli  zwłaszcza poprzez milczenie konsumenta - jest skuteczne tylko wtedy, gdy dopuszcza to przepis prawa bądź zawarta między stronami umowa.

60. pismo potwierdzające (zawarcie umowy):
    
    

Ten przepis przewiduje, ze w wypadku gdy umowę, która zos tała zawarta bez zachowania w formie pisemnej jedna ze stron niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera uzupełnienia lub zmiany umowy nie zmieniające istotnie treści tej umowy, to strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym

Pismo potwierdzające pomiędzy przedsiębiorcami ma pełnić zbliżone funkcje dowodowe co forma ad probationem. Jest dowodem, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie wyrażone w takim dokumencie.

Jednak jako, że jest to oświadczenie tylko jednej strony – nie stanowi dowodu, na to, że została zawarta umowa o treści ustalonej w piśmie!

• pismo potwierdzające jedna strona przesyła niezwłocznie po zawarciu umowy
drugiej stronie

• pismo to nie zawiera ISTOTNYCH zmian treści umowy potwierdzanej
• druga strona NIEZWŁOCZNIE nie sprzeciwi się na piśmie – pismu potwierdzającemu

! Milczenie drugiej strony umowy uznaje się za stwierdzenie faktu zawarcia umowy, albo oświadczenie woli zmieniające treść pierwotnej umowy (ale nie istotnie zmieniające!)

Umowa między przedsiębiorcami zawarta musi być bez zachowania formy pisemnej. Chodzi tu więc o umowę zawartą ustnie lub w sposób dorozumiany. Najczęściej umowa taka dochodzi do skutku podczas rozmowy biznesowej. Rozmowa ta nie musi być jednak jakoś specjalnie sformalizowana. W rachubę wchodzi także rozmowa telefoniczna lub spotkanie przy obiedzie.

 

Po zawarciu umowy w opisany sposób nastąpić musi niezwłoczne potwierdzenie umowy. Termin „niezwłoczne”, „niezwłocznie” nie oznacza „natychmiast”. Termin ten definiowany jest jako „bez zawinionej zwłoki”, „bez nieuzasadnionej zwłoki”. Chodzi tu o czas, jaki w normalnym toku czynności dana osoba musi poświęcić na załatwienie określonej czynności.

Potwierdzenie umowy nastąpić musi na piśmie (spełniać musi więc wymogi formy pisemnej). Zgodnie z przepisem art. 78 § 1 k.c. do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Nie wystarczy więc przesłanie faksu ani listu elektronicznego nie opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym.

 

Pismo potwierdzające skierowane musi być do drugiej strony umowy. Nie wystarczy sporządzenie notatki i wpięcie jej do akt. Pismo to w oryginale musi zostać przesłane do jego adresata.

---------------------------------------------------------------------------

„Strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym”. Pismo potwierdzające wiernie odtwarza treść zawartej umowy, a więc w istocie jest oświadczeniem wiedzy o tym samym fakcie (przyznaniem faktu), ale równię, gdy tylko w nieistotnej mierze zmienia treść zawartej umowy. Aby tak było musza być spełnione następujące przesłanki:

• pismo potwierdzające jedna strona niezwłocznie po zawarciu umowy przesle drugiej stronie

• pismo nie zawiera istotnej zmiany treści umowy potwierdzanej

• druga strona niezwłocznie sprzeciwi się na piśmie przesłanemu jej pismu potwierdzającemu

Odpowiednie „milczenie” drugiej strony umowy należy uznać za stwierdzenie (przyznanie) faktu zawarcia umowy, albo za oświadczenie woli zmieniające treść pierwotnej umowy.

61. przedstawicielstwo ustawowe

Przedstawicielstwo ustawowe – źródłem umocowania są inne zdarzenia prawne niż czynność
prawna reprezentowanego! Ustawa może bezpośrednio określać zdarzenia kreujące umocowaniem przedstawiciela ustawowego jak i przyznać odpowiednim organom państwowym kompetencję do ustanawiania przedstawiciela.

• Przedstawicielstwo ustawowe służy do dokonywania czynności prawnych przez
przedstawiciela, w imieniu osoby lub firmy, którą reprezentuje
– a która nie może działać osobiście.
• Dokonane czynności prawnej przez przedstawiciela rodzi konsekwencje bezpośrednio dla
reprezentowanego

• ustawa może bezpośrednio określać zdarzenia kreujące umocowanie przedstawiciela ustawowego
(np. rodzice względem małoletniego dziecka, wspólnik reprezentujący członków spółki cywilnej)

• ustawa może też przyznać określonym organom państwowym kompetencje do ustanawiania
przedstawiciela (np. sąd ustanawia opiekunów)

- - > przedstawiciel musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych

- - >Przepisy ograniczają możliwość występowania przez przedstawiciela w niektórych sytuacjach
takich jak:

sporządzenie testamentu (art. 944 KC),

uznanie dziecka (art. 73 KRO).

!!!!!!!!!!!!!

62. pełnomocnictwo - rodzaje (szczególne, rodzajowe etc.)

Pełnomocnictwo to jednostronne oświadczenie woli reprezentowanego zwanego mocodawcą.
Przedstawiciela określa się mianem pełnomocnika.

1. Pełnomocnictwo.

1. Udzielenie pełnomocnictwa.

Aby pełnomocnik (umocowany) mógł dokonać czynność prawną musi posiadać zdolność do czynności prawnych. Wystarczy jednak, aby miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 100 KC).

1. Oświadczenie woli mocodawcy.

Pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie, z wyjątkiem:

- jeśli pełnomocnictwo zawiera formę szczególna pod sankcją nieważności

- jeśli dla określonych rodzajów pełnomocnictw szczególny przepis wymaga określonej formy.

Można ustalić dalszych pełnomocników (substytutów), gdy wynika to z takich okoliczności jak: z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego. Działają oni bezpośrednio w imieniu mocodawcy.

2. Treść pełnomocnictwa.

Typy pełnomocnictwa.

• mocodawca może udzielić pełnomocnictwa do dokonania tylko takich czynności prawnych jakiś sam mógłby dokonać w imieniu własnym, a które zarazem nie maja charakteru ściśle osobistego.

- ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu np. pobierania czynszu, do dokonywania bieżących remontów domu, ale już nie do jego zbycia lub przeprowadzenia generalnego remontu. Wymaga formy pisemnej.

- rodzajowe (gatunkowe) – wskazuje określoną kategorię czynności prawnych, do których umocowany jest pełnomocnik np. do sprzedawania nieruchomości, zawierania umowy o pracę w imieniu przedsiębiorcy.

- szczególne – dotyczy indywidualnie określonej czynności prawnej np. sprzeda z oznaczonej, konkretnej nieruchomości

• oświadczenie woli reprezentowanego (mocodawcy), wyłącznie on decyduje o istnieniu i treści pełnomocnictwa

• osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa poczytuje się za umocnioną do dokonywania czynności prawnych z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa. Czynność prawa jest dokonywana w imieniu przedsiębiorcy, w sposób bezwzględny, nawet, jeśli była ona wykonywana wbrew jego woli np. sprzedawca w sklepie wydający klientowi towar po uiszczeniu zapłaty lub pracownik banku wydający pieniądze bandycie po sterroryzowaniu banku

• jeśli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samy zakresem umocowania, każde z nich może działać samodzielnie, lecz może także zostać ustanowione pełnomocnictwo łączne dla kilku pełnomocników

3. Czynność z „samym sobą”.

• gdy A występuje we własnym imieniu, a równocześnie, jako reprezentant osoby B, która jest drugą stroną czynności prawnej (umowy).

• gdy A sam nie jest stroną czynności prawnej (umowy), lecz równocześnie reprezentuje obie jej strony – osoby B i C.

art. 108 KC generalnie wyłącza dopuszczalność występowania tej samej osoby w roli pełnomocnika, są od tej zasady dwa wyjątki:

• gdy ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszania interesów mocodawcy np. A w imieniu własnym darowuje samochód B, a równocześnie w imieniu B – jako pełnomocnik – darowiznę tę przyjmuje

• gdy mocodawca na to zezwolił

4. pełnomocnik rzekomy (falsus procurator) – osoba, która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu, nie mając w ogóle umocowania albo przekraczająca jego granice.

Odstępstwa od reguły z uwagi na interes reprezentowanego.

• umowa nie jest bezwzględnie nieważna, pod warunkiem, że zostanie przez reprezentowanego potwierdzona

• jednostronne czynności prawne są od razu nieważne, chyba, że ten, w kogo imieniu oświadczenie woli zostało złożone, zgodził się na jej działanie – potwierdzenie per facta concludentia

ujemny interes umowy – pełnomocnik jest zobowiązany „do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz do naprawienia szkody, która druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jej zakresu” – art. 103§3 KC.

Odstępstwa od reguły z uwagi na interesy osób dokonywujących w dobrej wierze czynności prawne z pełnomocnikiem.

• pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona czynności w granicach pierwotnego umocowania to jest ona ważna, chyba, że druga strona o wygaśnięciu umocowania „widziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć”. Przysługuje mu roszczenie o zwrot dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowani (art. 102 KC) oraz roszczenie odszkodowawcze.

63. prokura - zakres, rodzaje, łączna nieprawidłowa uchwała sądu najwyższego 2015r.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Prokura

64. przekroczenie granic pełnomocnictwa (falsus prokurator)

Pełnomocnik rzekomy – falsus procurator. Osoba , która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu, nie mając w ogóle umocowania, albo przekraczając jego granice.

Działanie bez należytego umocowania nie pociągają ze sobą bezpośrednich skutków dla reprezentowanego. Ustawa jednak przewiduje jednak od tej reguły wyjątki.

• zawarta umowa przez rzekomego pełnomocnika nie jest bezwzględnie nieważna, lecz może być
przez reprezentowanego potwierdzona (druga strona staje się wolna po upływie wyznaczonego
terminu na potwierdzenie)

• ALE! Jednostronne czynności dokonane przez rzek. pełnomocnika są od razu nieważne, chyba, że
ten któremu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, wiedział, że osoba składająca to
oświadczenie nie ma stosownego umocowania i mimo to zgodził się na to działanie

Jeśli reprezentowany nie potwierdzi czynności prawnej, jest ona nieważna i nie pociąga żadnych konsekwencji prawnych dla reprezentowanego ani dla rzekomego pełnomocnika.

Rzekomy pełnomocnik jest ZOBOWIĄZANY do zwrotu tego co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia powstałej szkody.

• jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania – czynność ta jest ważna, chyba, że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub mogła się dowiedzieć.

Reprezentowanemu przysługuje roszczenie i zwrot dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania. Przeciwko rzekomemu pełnomocnikowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze.

65. Dawność

Mianem dawności określane są wszystkie instytucje prawa cywilnego, określające skutki prawne będące następstwem niewykonywania uprawnień przez czas określony w ustawie.
- przedawnienie
- termin zawity
- przemilczenie
- zasiedzenie

• przedawnienie i terminy zawite należą do zdarzeń prawnych określanych mianem dawności --
-- ich elementem jest upływ czasu, który stanowi konieczną, ale nie jedyną przesłankę
wskazanych skutków prawnych

• Funkcja społeczna – polega na likwidacji kolizji, pomiędzy stanem prawnym, a trwającym dłuższy
czas stanem faktycznym

• Różnica pomiędzy st. prawnym, a faktycznym – jest stanem niepewności i jest
  zjawiskiem niepożądanym

Instytucje te chronią interesy obu stron -> bezczynność i brak zainteresowania swoimi sprawami nie powinien być nagradzany, z drugiej natomiast po upływie długiego czasu osoba ma prawo mniemać, że nikomu nie przysługują przeciwko niej żadnej uprawnienia.

Wraz upływem czasu powstają też trudności dowodowe.

66. terminy zawite

Termin zawity – szczególny rodzaj terminu stanowczego, charakteryzujący się dużym rygorem prawnym, przejawiającym się w tym, że niepodjęcie określonej czynności przez uprawniony podmiot w okresie zakreślonym tym terminem, powoduje definitywne wygaśnięcie przysługującego podmiotowi prawa do tej czynności. Kodeks cywilny nie zawiera wprawdzie ogólnej regulacji terminów zawitych, ale pojawiają się o­ne przy regulacjach określonego rodzaju sytuacji^[1].

Wygaśnięcie uprawnienia jest bezwzględnie wiążące dla stron stosunku prawnego, sądu lub innego organu powołanego do rozpoznania sprawy. Upływ terminu zawitego jest uwzględniany z urzędu, a nie dopiero na wniosek strony lub wskutek zarzutu przez nią podniesionego.

Tylko w wyjątkowych okolicznościach możliwe jest przywrócenie uprawnienia. Dotyczy to głównie niedotrzymania terminu w wyniku zdarzeń losowych, na które nie miało się wpływu. Ciężar uprawdopodobnienia tych okoliczności spoczywa na podmiocie^[2].

Termin zawity według cywilistów jest terminem prekluzyjnym^[3].

Terminy zawite nigdy nie odnoszą się do organów procesowych. Obowiązują tylko strony i niektóre inne osoby.

----------------

Skutkiem prawnym jest zgaśnięcie samego prawa lub roszczenia.

Terminy zawite (prekluzyjne) – terminy wyznaczone do wykonywaniu uprawnień, ustanowione zostały do realizacji celów o doniosłości ogólnospołecznej lub dla silniejszej ochrony dłużników, wyróżniające się znacznym rygoryzmem prawnym. W ciągu określonego ustawą terminu następuje wygaśnięcie przysługującego mu prawa.

1. Rodzaje terminów zawitych.

• terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym np. terminy dochodzenia roszczeń

• terminy do dokonywania czynności pozasądowych np. terminy do wykonywania zawiadomień

• terminy wygaśnięcia praw podmiotowych

Instytucja ta znajduje zastosowanie jedynie w sytuacjach wyraźnie w przepisach szczególnych przewidzianych, przy czym każdy z tych przepisów określa długość i początek biegu terminu zawitego. Są one na ogół bardzo krótkie i bezwzględnie wiążące.

2. Skutki terminów zawitych.

Upływ terminów zawitych powoduje wygaśnięcie uprawnienia. Sąd lub inny organ powołany do rozpoznania sprawy uwzględnia ten fakt z urzędu. O przerwie biegu przedawnienia może decydować skutek uznania lub z powodu siły wyższej.

67. Zawieszenie

68. Przedawnienie. (art. 117-125 KC)

Przedawnienie – możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu; instytucja prawa cywilnego, jedna z postaci dawności, służąca stabilizacji obrotu prawnego poprzez ograniczenie lub wyłączenie możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej po upływie określonego czasu.

Poddanie roszczeń reżimowi przedawnienia stanowi rozwiązanie konfliktu pomiędzy interesami bezczynnego wierzyciela, który nie ma obowiązku niezwłocznego dochodzenia roszczenia, a interesem dłużnika, dla którego obowiązek zadośćuczynienia roszczeniu staje się zbyt uciążliwy po pewnym czasie, albo który nawet wykonał swoje zobowiązanie, lecz na skutek upływu czasu nie potrafi tego udowodnić. Służy też interesom obrotu gospodarczego pozbawiając skutecznej ochrony wierzyciela, który wskutek upływu czasu nie potrafi już udowodnić swojej wierzytelności. Przedawnienie roszczeń realizuje jedną z głównych zasad prawa cywilnego, iż ochrony sądowej należy udzielać tylko tym uprawnieniom majątkowym, które są lub mogą być efektywnie wykonywane.

Jest to zarzut! Tj. na wniosek!

art. 117 §2 kodeksu cywilnego: Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Przedmiotem przedawnień są wyłącznie cywilnoprawne roszczenia majątkowe np. przez przesunięcie terminu wymagalności kar umownych. Przedawnienia te znajdują zastosowanie, gdy przepisy szczególne nie stanowią inaczej – in principio.

1. Długość.

Roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat albo 10 lat:

• Okres 3 lat obejmuje roszczenie o świadczenie okresowe, że dłużnik obowiązany jest spełnić je periodycznie, w określonych, z góry odstępach czasowych np. czynsz najmu, świadczenie rentowe, odsetki oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, której podmiot profesjonalnie zajmuje się działalnością gospodarczą, a równocześnie roszczenie jego jest związane z tym zakresem aktywności.

• Okres przedawnienia 10-letniego odnosi się do innych roszczeń. W szeregu szczególnych przypadków można spotkać terminy przedawnień o innej długości.

2. Obliczanie biegu terminu.

Bieg terminów przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 KC), gdy zaktualizował się obowiązek świadczenia – uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

• bieg przedawnienia roszczenia o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje (dłużnik), nie zastosował się do treści zobowiązania

• niekiedy wymagalność roszenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego. Zaczyna się od momentu powstania stosunku prawnego

• określone również zostały innego rodzaju fakty od ziszczenia się, których należy liczyć bieg terminu przedawnienia

Bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu albo przerwaniu.
Po upływie czasu - zmienia się w zob. naturalne

69. przerwanie biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia przerywa się:

* przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

* przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,

* przez wszczęcie mediacji.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono

na nowo. Jednak w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone.

_____________________________________

1. Uwagi ogólne

• 3 rodzaje zdarzeń powodują przerwę biegu przedawnienia:
  a) podjęcie dochodzenia roszczenia przed sądem przez uprawnionego,
  b) uznanie roszczenia przez dłużnika,
  c) wszczęcie mediacji.

2. Dochodzenie roszczenia

• art. 123 § 1 pkt. 1 – każda czynność przed sadem, organem, sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia → kontrowersje jakie czynności (poza wytoczeniem powództwa) procesowe powodują przerwę, a sądy bardzo wąsko interpretują ten przepis, dlatego jedyny pewny środek to powództwo lub sąd arbitrażowy;

• art. 124 ust. 2 – ponowny bieg przedawnienia zaczyna się dopiero po zakończonym postępowaniu przed w/w organem;

• art. 125 roszczenie stwierdzone prawomocnym wyrokiem przedawnia się:

  • po 10 latach, nawet jeśli termin jest krótszy;

  • po 3 latach w stosunku do roszczeń o świadczenia okresowe.

3. Uznanie roszczenia

• art. 123 § 1 pkt. 2 – uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, niekoniecznie przed sądem czy innym organem → szeroko interpretowany;

• 2 poglądy na kwalifikację prawną uznania przerywającego przedawnienie:

  • uznanie to czynność prawna, w szczególności jednostronne oświadczenie woli uznającego (tzw. uznanie właściwe) → tak wg. Szpunara, przez Radwańskiego odrzucone;

  • uznanie to działanie podobne do czynności prawnej (tzw. uznanie niewłaściwe) → polegające na zakomunikowaniu oświadczenia wiedzy wywierający skutek prawny w postaci przerwania przedawnienia o ile zgodnie z art. 61 dojdzie do wiadomości wierzyciela. Może być wyrażone w dowolnej formie, też znakami niejęzykowymi. Jest skuteczne, gdy uznający miał faktyczną świadomość swojego oświadczenia oraz gdy składał je dobrowolnie.

    • w przypadku osób prawnych nie konieczne jest by oświadczenie wiedzy składał tylko organ tej osoby (inaczej SN w 1995 r.);

    • nie wywołuje innych skutków prawnych, w szczególności dłużnik ma nadal przysługujące mu wobec wierzyciela zarzuty;

    • uznanie po upływie biegu przedawnienia nie zmienia sytuacji, tzn. dług nadal pozostaje niezaskarżalny;

70. problematyka sankcji i wadliwych czynności prawnych (bezwzględna,

71. rodzaje wartości pieniądza

72. zasada waloryzacji,

1. WALORYZACJA. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Pojęcie i funkcja

Koncepcja waloryzacji świadczeń opiera się na złożeniu, że mają one na celu dostarczenie wierzycielowi takiej samej wartości ekonomicznej, jaką reprezentowała wierzytelność pieniężna w chwili jej powstania. Jeżeli między powstaniem zobowiązania opiewającego na świadczenie pieniężne a jego wykonaniem nastąpiła zmiana siły nabywczej pieniądza, to stosownie do tego wierzyciel powinien otrzymać inną (większą lub mniejszą) sumę pieniędzy. Odnosi się tylko do stosunków opiewających na świadczenie pieniężne i tylko do takich gdzie mija odpowiedni czas między powstaniem a zgaśnięciem zobowiązania.

Zakres stosowania

Zasada nominalizmu stosowana jest jako zasada prawna. Waloryzacja świadczeń pieniężnych, jeżeli jest dopuszczana, to jedynie jako wyjątek.

Spełnienie świadczenia w zobowiązaniach pieniężnych następuje przez zapłatę sumy nominalnej chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej 358^1 KC

Przepisy zezwalają na waloryzację w zasadzie wszystkich świadczeń pieniężnych.

Świadczenia pieniężne mogą być waloryzowane na podstawie:

1. umowy

2. orzeczenia sądowego

Tak więc w zasadzie waloryzacja jest możliwa w każdym przypadku.

Niedopuszczalna jest waloryzacja takich świadczeń pieniężnych, których wysokość uregulowana została w przepisach prawnych wyrażających normy bezwzględnie wiążące. Np. opłata roczna za użytkowanie wieczyste.

2. WALORYZACJA UMOWNA

Pojęcie

W myśl art. 358^1 par 2 KC, strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona wg innego niż pieniądz miernika wartości (klauzula waloryzacyjna). Nie zmieniają one przedmiotu świadczenia.

Sens klauzul waloryzacyjnych polega na tym, że określają one ile pieniędzy należy zapłacić, aby zobowiązanie zostało umorzone.

Miernik wartości

KC nie wskazuje miernika wartości- ma on być inny niż pieniądz. Miernikami mogą być także waluty obce, gdyż wówczas nie pełnią funkcji pieniądze, lecz występują w charakterze miernika wartości.

Klauzule waloryzacyjne stosowane w obrocie:

1. klauzule walutowe- za miernik przyjmują inną walutę niż ta, na którą opiewa zobowiązanie pieniężne. Np. zapłacę Ci za buty tyle, ile w dniu spełnienia świadczenia będzie warte 200 euro.

2. klauzule towarowe- za miernik wartości przyjmuje się tu cechę określonego towaru (klauzula ropy naftowej, zbożowa itp). Np. będę płacił Ci za dzierżawę ziemi tle ile w dacie płatności było warte 10 litrów ropy.

3. klauzule indeksowe- za miernik wartości przyjmuje się wartość powszechnie znanego wskaźnika, np. wskaźnika inflacji +przykład nb 172

4. klauzula złota- wskazuje, że dłużnik ma zapłacić wierzycielowi tyle pieniędzy, ile w dniu wymagalności wynosi cena określonej ilości złota

5. klauzula uposażenia- uznaje za miernik wartości minimalną lub średnią płacę w całej gospodarce, określonym sektorze lub zawodzie.

3. WALORYZACJA SĄDOWA

Pojęcie

Na podstawie art. 358^1 par 3 KC sąd może waloryzować zobowiązania pieniężne, jeżeli spełnione zostaną określone przesłanki. Dokonuje się ona z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu, które jest zdarzeniem cywilnoprawnym, ponieważ zmienia się treść stosunku zobowiązaniowego. Odmiennie od ustawowej waloryzacji, gdzie dokonuje się ona wobec zaistnienia faktów w niej określonych. W takich przypadkach orzeczenie sądu będzie miało charakter deklaratoryjny.

Przesłanki

Sąd uzyskuje kompetencję do wydania orzeczenia waloryzacyjnego, jeżeli spełnią się 2 przesłanki:

1. nastąpi istotna zamiana siły nabywczej pieniądza- par 3 o tym czy zmiana siły nabywczej ma charakter istotny decyduje sąd. Liczą się tylko zmiany siły nabywczej pieniądza, jakie pojawiły się po powstaniu zobowiązania. Chodzi o zmiany dokonujące się podczas trwania stosunku zobowiązaniowego. Ważny jest wiec ustalenie momentu spełnienia zobowiązania. Jeżeli wierzyciel przyjmuje sumę nominalną zastrzegając równocześnie, że traktuje ją jako częściowe wykonanie zobowiązania, wówczas dopuszczalna jest waloryzacja, ponieważ nie nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania. Jeżeli przyjmie ją bez takiego zastrzeżenia, należy uznać, że zobowiązanie wygasło i nie ulega waloryzacji. Możliwe jest ponowne wydanie orzeczenia waloryzacyjnego gdy dłużnik spóźnia się z zapłatą mimo zasądzenia świadczenia par 3. Waloryzacji sądowej podlegają jedynie zobowiązania pieniężne, do których odnosi się zasada nominalizmu. Waloryzacja sądowa obejmuje zobowiązania wynikające z czynności prawnych i innych zdarzeń. Waloryzacja sądowa dotyczy także świadczeń opiewających na walutę obcą. Należy także zauważyć, że zamieszczenie w umowie klauzuli waloryzacyjnej nie zamyka drogi do sądowej waloryzacji.

2. Żądanie strony stosunku zobowiązaniowego skierowane do sądu- sąd nie może orzekać z urzędu. Strona musi więc skierować się o to do sądu. Nie przysługuje jej na pewno roszczenie, natomiast można to poczytać za uprawnienie kształtujące. Z żądaniem nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pieniężne pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Ustawodawca ma tu na względzie pewność obrotu oraz wymóg by profesjonalista dbał o swój interes.

Zakres kompetencji sądu

Jeżeli zrealizują się wspomniane przesłanki, sąd może zmienić treść zobowiązania. Zmiany te mogą dotyczyć:

1. wysokości świadczenia

2. sposobu jego spełnienia

Np. określenie innego terminu zapłaty, rozłożenie na raty itd.

Sąd ma kompetencję do orzeczenia zarówno jednej z wymienionych wyżej zmian treści zobowiązania jak i obu łącznie, ustawodawca używa bowiem spójnika „lub”.

Sąd musi mieć na względzie:

1. interesy obu stron

2. zasady współżycia społecznego

Chodzi tu o sprawiedliwe rozłożenie konsekwencji ekonomicznych istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza na obie strony i to przy uwzględnieniu ich indywidualnej sytuacji ekonomicznej i ogólnożyciowej. Nie jest więc to prosty zabieg oparty o przewartościowanie wg stałych mierników.

Wybór miernika waloryzacji pozostawiony został uznaniu sądu. Ocena dokonana ma być z punktu widzenia zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego celu umowy.

Jeżeli jednak szczególny przepis prawa określa sposób waloryzacji świadczeń, wówczas niedopuszczalna jest waloryzacja sądowa wg innych mierników niż wskazane przez ustawodawcę.

Z zasady swobody umów wynika, że same strony mogą zawrzeć umowę modyfikującą treść zobowiązania ze względu na znaczna zmianę siły nabywczej pieniądza.

Sens sądowej waloryzacji polega na tym, że zmiana treści świadczenia może nastąpić na żądanie jednej strony, wbrew woli drugiej.

nominalizmu,

zasada walutowości :
Zasada walutowości do 23 stycznia 2009 r. sprowadzała się do założenia, że świadczenia pieniężne w RP powinny być realizowane w pieniądzu polskim. W rzeczywistości ta zasada nie była realizowana. Obowiązujące u nas prawo dewizowe wprowadzało nieliczne ograniczenia w swobodzie dokonywania płatności w walucie obcej.

Orzecznictwo SN było także takie, że dopuszczało się dokonywanie rozliczeń także w walutach obcych, tak więc zasada walutowości doznawała wielu wyjątków. 

Obecnie zgodnie z nowelizowanym art. 358 Kodeksu Cywilnego wyraźnie jest postanowione, że dłużnik może spełnić w walucie polskiej świadczenie oznaczone w walucie obcej, ale nie musi, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe bądź czynność prawna mu to nakazuje. 

73. współwłasność

74. wyłączność

75. Pozorność

Pozorność jest jedną z wad oświadczenia woli. Z wadą tą mamy do czynienia, gdy strony składają sobie oświadczenia woli dla pozoru, czyli bez zamiaru wywołania skutków prawnych lub z zamiarem wywołania skutku innego, niż miałoby to wynikać z treści pozornej czynności prawnej. 

• W pierwszym przypadku, czynność prawna pozorna jest zawsze z mocy prawa nieważna. 

• W drugim przypadku, czynność wyrażona na zewnątrz (pozorna) nie wywołuje skutków prawnych,

jednak czynność ukryta może być ważna i wywoływać skutki prawne wynikające z jej rzeczywistej
treści.

Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej „stronie za jej zgodą dla pozoru”, strony umawiają się potajemnie, że ujawnione wobec osób trzecich oświadczenie woli nie wywoła skutków prawnych. Pozornymi mogą być umowy lub oświadczenia woli jednostronne składane innej osobie, ponieważ tylko tam występuje druga strona, z którą można się porozumieć potajemnie.

Strony mogą dokonać innej – ukrytej (dyssymulowanej) czynności prawnej, która zgodnie z ich zamiarem, ma wywołać określone w niej skutki prawne. Nie jest ona nieważna z tego tylko względu, że pozostaje ukryta wobec osób trzecich.

Pozorność innego rodzaju zachodzi w sytuacji, w której określone oświadczenie (np. podpisanie umowy), ma na celu ukrycie innej czynności prawnej. Wówczas ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej innej, ukrytej czynności. Typowym przykładem takiego przypadku pozorności, może być formalne zawarcie nieodpłatnej umowy użyczenia lokalu, celem ukrycia rzeczywiście uzgodnionego między stronami, odpłatnego najmu. Celem takiego działania może być np. chęć uniknięcia opodatkowania dochodów z najmu. Strony mogą bowiem podpisać umowę formalnie nieprzewidującą odpłatności za korzystanie z lokalu, w rzeczywistości jednak czynsz może być uiszczany, bez ujawniania tego faktu. W takim przypadku, pomimo formalnego zawarcia umowy użyczenia, w rzeczywistości może dojść do ważnego zawarcia ukrytej umowy najmu (umowa najmu nie wymaga bowiem zasadniczo szczególnej formy, ważne są zatem także ukryte uzgodnienia ustne)

Mimo, że pozorne oświadczenie woli jest bezwzględnie nieważne, ma doniosłość prawną do osób trzecich, które odpłatnie nabyły prawo lub zwolnione zostały z zobowiązania, działając w zaufaniu, że oświadczenie woli nie zostało złożone dla pozoru.

• oświadczenie woli nie na serio – nie ma wywołać skutków prawnych, mimo, że ukryte przez osobę wyraźnie mogłoby sugestię taką zawierać np. aktor na scenie, profesor podający przykład podczas wykładu

• zastrzeżenie potencjalne (reservatio mentalis)– pomyślane i niezakomunikowane nikomu zastrzeżenie, że czynność prawna nie wywoła skutków prawnych

76. Groźba.

Zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła, w razie, gdyby nie dokonał on żądanej czynności prawnej. Osoba zagrożona znajduje się w sytuacji przymusowej – przymus psychiczny. Stoi przed alternatywą albo dokonać żądanej czynności, albo narazić się na realizację stanu rzeczy określonego w groźbie. Nie jest pozbawiona możliwości wyboru. Celowe i bezprawne działanie innej osoby. Bezprawność groźby to zapowiedź dokonania czynu bezwzględnie zabronionego przez system prawny np. pobicie lub zabicie kogoś. Powoduje powazne niebezpieczeństwo.

Jak wynika z przedstawionego zestawienia, jedną z wad oświadczenia woli wpływających na jego skuteczność jest złożenie takiego oświadczenia pod wpływem groźby (art. 87 K.c.).

 

Zgodnie z przepisem art. 87 K.c., kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

 

Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia groźby. Powszechnie przyjmuje się jednak, że groźbą, w rozumieniu przepisu art. 87 K.c., jest zapowiedź dokonania złego czynu, ukierunkowana na zmuszenie zagrożonego, wbrew jego chęci, do złożenia oznaczonego oświadczenia woli.

 

Groźba, aby zagrożony mógł skutecznie uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod jej wpływem, musi spełniać dwa warunki – być bezprawną oraz wywołać u zagrożonego obiektywnie uzasadniony stan obawy realizacją groźby.

 

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że groźba jest bezprawna, jeżeli zagraża dokonaniem czynu zabronionego przez prawo (np. zabójstwem albo pobiciem) bądź też czynu sprzecznego z powszechnie aprobowanymi w społeczeństwie zasadami etyczno-moralnymi (np. odstąpienie od opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny), które należy uważać za część obowiązującego porządku prawnego. Zasadniczo nie stanowi zatem groźby bezprawnej groźba wytoczenia powództwa o odszkodowanie, co jest przecież dopuszczalne prawnie. Ustalenie, czy w konkretnym przypadku zachodzi bezprawność groźby, w ostateczności należy zawsze do sądu.

 

Zgodnie z cyt. wyżej przepisem art. 87 K.c. groźba, poza elementem bezprawności, musi nadto wzbudzać w osobie zagrożonej obawę, że jej samej lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Obawa ta musi być przy tym uzasadniona obiektywnie (oczywista dla każdego), chyba że o zwiększonej wrażliwości oraz podatności na lęki określonej osoby wiedziała osoba grożąca.

77. Rodzaje osób prawnych

Rodzaje osób prawnych

• Państwowe osoby prawne – Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną i jednocześnie stanowiące w całości własność państwową. Mogą nimi być między innymi przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, fundacje, państwowe uczelnie wyższe, Narodowy Bank Polski oraz banki państwowe. ^[5]

• Samorządowe osoby prawne – są to gminy, związki gmin i stowarzyszenia gmin, które zostały utworzone ustawą z dnia 8 marca 1990 roku jako komunalne osoby prawne. Są to także powiaty, które stały się samorządowymi jednostkami prawnymi oraz województwa, które stały się regionalnymi wspólnotami samorządowymi wraz z reformą administracyjną z 1998 roku. Samorządowymi osobami prawnymi są także spółki handlowe tworzone w całości z mienia komunalnego.

• Inne osoby prawne – mogą być to prywatne osoby prawne, czyli posiadające osobowość prawną, ale stanowiące własność osób fizycznych, spółdzielni, stowarzyszeń, związków zawodowych, fundacji, kościołów i związków wyznaniowych. Są to osoby prawne typu korporacyjnego lub zakładowego (fundacyjnego).^[6]

Inny podział wskazuje na istnienie 2 grup osób prawnych:

• Zrzeszenia (korporacje) - czyli zgrupowania większej liczby osób fizycznych, które stają się członkami danej organizacji. Osoby te dążą do osiągnięcia wspólnego, określonego celu.
  
  W tej grupie osób prawnych znajdują się : Stowarzyszenie Księgarzy Polskich, Towarzystwo Śpiewacze "Lutnia", Polski Związek Wędkarski i Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
  
  
  

• Zakłady (fundacje) – tworzone w określonym celu dzięki pewnemu wkładowi majątkowemu (założyciela/li) , który jest podstawą działalności tej organizacji. Charakteryzują się tym, że cel, rodzaj i sposób działalności określa założyciel w statucie. Typowymi przykładami dla tej grupy osób prawnych są : wyższe uczelnie, fundacje, przedsiębiorstwa, spółki akcyjne, muzea, szpitale.^[7]

78. Osoba prawna

Art. 33
Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Osoba prawna – jeden z rodzajów podmiotów prawa cywilnego. Osobę prawną definiuje się jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań,
Wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo w osobowość prawną. Taka jednostka organizacyjna ma wtedy pełnię podmiotowości prawnej, w szczególności nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (oraz odpowiednio zdolność sądową i procesową).

 Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej – jest regułą, że osoba prawna musi zostać wpisana do właściwego rejestru (obecnie w Polsce najczęściej jest to Krajowy Rejestr Sądowy) prowadzonego przez właściwy organ (np. sąd rejestrowy).

Rodzaje osób prawnych

• Korporacje (związki osób) – zbiorowości osób fizycznych mających kompetencje do dysponowania majątkiem korporacji i rozwijania jej działalności.

• Zakłady (fundacje) – masy majątkowe oparte na majątku, który miał być przeznaczony na dany cel (określony w akcie fundacyjnym).

1. Konstrukcja osób prawnych.

Każda osoba prawna – na wzór osoby fizycznej – obdarzona jest ograniczoną zdolnością prawną, czyli może mieć prawa i obowiązki. Nabywa je, albo zbywa także we własnym imieniu. Każda osoba prawna jest zarazem jednostką organizacyjną, jednak nie każda jednostka organizacyjna jest osobą prawną.

1. Metoda regulacji prawnej.

• metoda ogólnego formułowania – formułuje cechy osób prawnych, w ten sposób, że pracodawca uznaje za osobę prawną każdą jednostkę organizacyjną, która ma zespół cech generalnie przez niego określonych

• metoda regulacji normatywnej (formalna) – realizuje postulat jednoznaczności i pewności kwalifikacyjnej

Instytucja osoby prawnej. Spółki handlowe będące prototypem osób prawnych. Jest ona dogodną dla obrotu gospodarczego formą koncentracji kapitału oraz prowadzi do ograniczenia odpowiedzialności (ryzyka) uczestników (udziałowców) organizacji obdarzonej osobowością prawną.

2. Ogólna regulacja osób prawnych.

1. Powstanie i rejestr. Prowadzenie rejestru zostało dla danego rodzaju osób prawnych przewidziane, w myśl art. 37§1 KC, jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną dopiero z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru.

2. Nazwa. Ustala akt erekcyjny osoby prawnej (ustawa, rozporządzenie, umowa, statut).

3. Siedziba. Odpowiednik miejsca zamieszkania, ustalana w akcie erekcyjnym w sposób dowolny. Siedziba osoby prawnej niekoniecznie musi być związana z jej faktyczną działalnością. Dopiero gdy akt jej nie określa siedzibą staje się ta miejscowość, w której ma swą siedzibę jej organ zarządzający. Należy przez to rozumieć jedynie miejscowość, a nie adres lokalu.

4. Organy. Osoba prawnie działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i oparty na jej statucie (art. 38 KC).

Teoria organów osób prawnych – organ stanowi integralny składnik osoby prawnej, wyznaczony jej strukturą organizacyjną.

• określony rodzaj organu z określonymi kompetencjami i strukturą organizacyjną konkretnej osoby na stanowisko tego organu np. dyrektor przedsiębiorstwa, zarząd spółki akcyjnej, rektor uniwersytetu

• osoba powołana na stanowisko np. mianowanie dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, wybór rektora przez ciało elekcyjne uczelni

• osoba powołana do sprawowania funkcji rzeczywiście działająca w tym charakterze dla osoby prawnej np. rektor podejmujący decyzje dotyczące spraw uczelni, już nie wtedy, gdy kupuje sobie buty w sklepie.

Osoba prawna ponosi odpowiedzialność także za czyny niedozwolone (delikty) jej organu – art. 416 KC. Organ nie występuje, jako odrębna osoba. Osoba fizyczna bezpodstawnie przyjmująca rolę organu osoby prawnej jest, bowiem obowiązana do zwrotu tego, co otrzymała od drugiej strony, ale także naprawienia wyrządzonej swoim działaniem szkody (art. 39 KC) np. przypisanie sobie stanowiska przez kogoś, kto w ogóle nie został na nie powołany.

Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora, który powinien postarać się o powołanie organów osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.

79. Błąd

Błąd w prawie cywilnym — niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy lub o treści czynności prawnej. Błąd może dotyczyć faktu lub prawa.

Ma on doniosłość prawną tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej i gdy jest istotny subiektywnie i obiektywnie. Jedna z wad oświadczenia woli.

• Błąd istotny subiektywnie pozwala przypuszczać, że gdyby składający oświadczenie nie działał pod wpływem błędu, nie złożyłby oświadczenia tej treści.

• Błąd istotny obiektywnie uzasadnia przypuszczenie, że nikt znający rzeczywisty stan rzeczy nie złożyłby takiego oświadczenia.

Błąd nie musi być istotny, jeżeli był wynikiem podstępu drugiej osoby.

Błąd może stanowić podstawę uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli w terminie jednego roku od wykrycia błędu. Jednak taki błąd musi być istotny i musi odnosić się do treści czynności prawnej, może obejmować także skutki takiej czynności. Natomiast nie ma znaczenia błąd w odniesieniu do motywu czynności prawnej, np.: kupno kostiumu kąpielowego z powodu wyjazdu na wakacje, który zostaje następnie odwołany.

W momencie uchylenia się od skutków oświadczenia woli (czynności prawnej) druga strona czynności nie może domagać się przed sądem wykonania treści takiej czynności prawnej (np. umowy). Uchylenie się od skutków czynności prawnej nieodpłatnej jest możliwe zawsze przy błędzie istotnym i dotyczącym treści czynności prawnej. Natomiast w przypadku czynności prawnej odpłatnej błąd musi być istotny, dotyczący treści czynności prawnej i wywołany przez drugą stronę czynności albo ona musiała wiedzieć o błędzie lub mogła go z łatwością zauważyć. Jednak druga strona czynności prawnej może wywołać błąd bez swojej winy i nawet wtedy będzie możliwe uchylenie się od skutków czynności prawnej.

Szczególną postacią błędu jest podstęp.

Wyróżniamy błąd sensu stricto, tj. sytuację, gdy składający oświadczenie oświadcza wprawdzie to, co chce oświadczyć, ale tylko dlatego, że ma mylne wyobrażenie o prawdziwym stanie rzeczy, oraz pomyłkę, tj. sytuację, gdy oświadczający wolę oświadcza co innego, niż chce. W obu wypadkach wadliwość powoduje ten sam rezultat.

W odniesieniu do oświadczeń woli składanych innej osobie (w szczególności umów) i będących zarazem odpłatnymi czynnościami prawnymi na błąd dotyczący treści czynności prawnej i istotny można powoływać się tylko wtedy, gdy ponadto adresat oświadczenia woli:

• albo błąd wywołał, chociażby bez swej winy,

• albo wiedział o błędzie,

• albo z łatwością błąd mógł zauważyć.

Oświadczenie woli składane innej osobie za pośrednictwem posłańca może ulec zniekształceniu w toku jego przesyłania. Posłańcem jest osoba niebędąca stroną czynności prawnej. Zniekształcenie to wywołuje takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia.

80. Brak świadomości lub swobody

Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Dotyczy to w szczególności:
• choroby psychicznej,
• niedorozwoju umysłowego albo
•innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych, np. z powodu nadużycia alkoholu, narkozy, wysokiej gorączki itp. (jednak nie samego zdenerwowania).

Dotyczy to również oświadczeń woli osoby prawnej (np. spółdzielni), z odpowiednim uwzględnieniem sposobu i formy, w jakiej kolegialne organy osoby prawnej podejmują uchwały.

Prawo przewiduje natomiast bezwzględną nieważność czynności dokonanych przez osoby znajdujące się w stanie bądź wyłączonej świadomości, bądź wyłączonej swobody.

Przez brak świadomościnależy rozumieć sytuację, w której osoba składająca oświadczenie woli nie rozumie własnego postępowania i nie zdaje sobie sprawy z jego konsekwencji (np. zakup drogiego samochodu pod wpływem alkoholu, pomimo braku rzeczywistej potrzeby i możliwości jego zakupu). 

Wyłączenie swobody ma natomiast miejsce w sytuacji, w której osoba składająca oświadczenie nie jest w stanie podjąć decyzji lub wyrazić swojej woli w sposób wolny (suwerenny).

Przyczyną takiego stanu rzeczy może być również zaburzenie psychiczne. Przykładem może być sytuacja, w której ktoś sprzedaje cenną biżuterię, mając świadomość, że jest to dla niego niekorzystne, decyduje się jednak na to, ponieważ działa pod wpływem psychicznego przymusu, wynikającego np. z głodu narkotycznego.