Maurice Debesse – „Etapy wychowania” – zgodnie z naturą.

Autor książki "Etapy wychowania" współczesny pedagog Maurice Debesse zwraca szczególną uwagę na wychowanie i uczenie dzieci w zgodzie z naturą. Jego przewodnią myślą jest współgranie jednostki w środowisku naturalny. Wzbudzanie w dziecku poczucia odpowiedzialności za otoczenie, w którym żyje. Debesse nie jest zwolennikiem tradycyjnego wychowania, ani pedagogiki swobody. Swoją teorię stara się usytuować gdzieś pośrodku pomiędzy koniecznością, przymusem, a absolutnym luzem w edukacji. Idee swojej teorii opiera na poznaniu, empirycznych doświadczeniach, intuicji. Zwraca na naturalne umiejętności i nawyki jednostki, równocześnie uczy pokonywać problemy i konflikty.

M. Debesse w swojej książce stara się dzielić etapy życia, wychowania, edukacji na następujące pozycje:

1. "wiek dziecinnego pokoju"

2. "wiek koziołka"

3. "wiek szkolny"

4. "wiek niepokojów dojrzewania"

5. "wiek młodzieńczego entuzjazmu"

Każdemu z etapów życia młodego człowieka odpowiadają stosowne do wieku cechy, możliwości, zainteresowania oraz metody poznawcze.

Ad. 1. "wiek dziecinnego pokoju"

Dziecko od urodzenia do około 3 lat. Wiek, w którym na ogół dziecko pozostaje w rodzinnym środowisku, wśród najbliższych mu osób. W tym okresie zauważamy zmiany w rozwoju sensoryczno-motorycznym dziecka. Dziecko uczy się samodzielnego przemieszania się (pełzanie, raczkowanie, chodzenie, bieganie). Poznaje przestrzeń, w której się porusza oraz "bada" własne ciało.

Ad. 2. "wiek koziołka"

"Dziecko - mały koziołek może stwarzać sobie i nam złudzenie, iż podskakuje na wzór małego zwierzątka na wysokiej trawie na łące. Ale nastawmy ucha: to co usłyszymy nie jest głuchym tupaniem rozdwojonych kopyt i bezdźwięcznym śmiechem Oegipina. Jest to radosny szczebiot duszy, która otwiera się ku światu".

Wiek przedszkolny (3-7 lat). Dziecko jest bardzo chłonne, chce poznawać świat na wszystkie możliwe sposoby (dotyka, wącha, smakuje). Stara się zaspakajać swoją ciekawość. Najwięcej czasu poświęca zabawie. W okresie tym następuje szybki rozwój psychiczny, emocjonalny

i intelektualny dziecka, naśladuje ono pewne wzorce zachowania, sposób mówienia, reakcje na środowisko zewnętrzne. To pobudza wyobraźnię, a ta daje efekt tzw. fantazjowania.

Ad. 3. "wiek szkolny"

Wiek szkolny (okres szkoły podstawowej i gimnazjum). Dziecko dojrzewa do możliwości logicznego myślenia, potrafi przyswajać więcej informacji i kojarzyć je. Szczególny nacisk kładzie się tu na ćwiczenia pamięci (zapamiętywanie). Największą i bardzo istotną rolę na tym etapie odgrywa konkurencja w grupie rówieśniczej, kształtują się cechy przywódcze. Współzawodnictwo staje się dominującą cechą tego okresu.

Ad. 4. "wiek niepokojów dojrzewania"

Dojrzewanie potocznie kojarzy się z okresem buntu, dzieje się tak nie tylko pod wpływem hormonów, młody człowiek zaczyna bardziej interesować się sobą, a nie grupą rówieśniczą. Odkrywa swoje cechy osobowości, które usiłuje kształtować i rozwijać. Dużo emocji dostarcza kontakt z płcią przeciwną, życie uczuciowe, które często jest odzwierciedleniem wyobraźni jednostki.

Ad. 5. "wiek młodzieńczego entuzjazmu"

Wiek szkoły średniej (16-20 lat). W okresie tym kształtują się lub rozszerzają zainteresowania, preferencje zawodowe, uświadamiają zdolności i predyspozycje. Beztroska

i swoboda przechodzą w realne i rzeczywiste postrzeganie świata. Utrwalają się cechy osobowości. Wątpliwości i pytania wychodzą na pierwszy plan.

Według Debessego istotą wychowania jest dobór odpowiednich metod i technik do poszczególnych etapów. Tak aby w okresach: "wieku koziołka" i "wieku niepokojów dojrzewania" kształtować umiejętności indywidualne, a w etapach: "wieku szkolnego"

i "wieku młodzieńczego entuzjazmu", postawy obywatelskie (społeczne).

Podsumowując teorię francuskiego pedagoga, rozwój dzieci i młodzieży powinien być wprost proporcjonalny do możliwości każdego wieku i zgodny z predyspozycjami psychologicznymi.

Debesse szczególną uwagę zwraca na tak zwana pedagogikę ekologiczną. Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym charakteryzują się szczególną umiejętnością obserwacji. Otwarte na świat chłoną go często organoleptycznie. Cechami pedagogiki proekologicznej są:

1. uświadomienie konieczności współgrania w środowisku naturalnym, iż człowiek jest jedynie maleńkim ogniwem w łańcuchu przyrodniczym, iż bez środowiska naturalnego nie potrafi i nie jest w stanie żyć;

2. edukacja w zakresie funkcjonowania organizmów żywych (budowa, funkcje życiowe, poziom ewolucji , środowisko);

3. przekazanie wiadomości z zakresu botaniki i zoologii;

4. podkreślenie prawa do godnego życia każdego żywego organizmu (np. doświadczenia na zwierzętach, traktowanie zwierząt w zoo, cyrku, itp.);

5. wdrażanie do szanowania środowiska naturalnego, ochrona przyrody (rezerwaty, parki krajobrazowe, narodowe);

6. propagowanie aktywnej formy wypoczynku na świeżym powietrzu;

7. kształtowanie postaw ekologicznych, dbałość o środowisko naturalne.

Wszystkie cele można wprowadzać na poszczególnych etapach wychowania poprzez zabawę, naukę, doświadczenie, imprezy o charakterze ekologicznym. Również uczestnicząc w takich akcjach jak: "Sprzątanie ziemi", "Dzień Wiosny", "Dzień Ochrony Przyrody" oraz współpracując z instytucjami powołanymi w celu krzewienia kultury ekologicznej.

2