1. Co to jest praca socjalna? (Przybliż znane Ci ujęcia )

Praca socjalna jest to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu.

Korzystając z różnych teorii, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.

Fundamentalne dla pracy socjalnej są zasady praw człowieka i społecznej sprawiedliwości

2. Jakie są jej współczesne paradygmaty? (Zdefiniuj paradygmat w naukach humanistyczno- społecznych)

Paradygmat- to „zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnienia jakiegoś obszaru rzeczywistości, przyjętych w społecznościach uczonych- przedstawiciele danych dyscypliny naukowej a następnie upowszechniony jako zbiór myślenia w normalnych zbiorowościach użytkowników nauki „. (Kwieciński, 1993)

Paradygmaty pracy socjalnej

• Profesja

• Nauka

• Zinstytucjonalizowana działalność społeczna

Paradygmat pracy socjalnej jako działalności społecznej- rozwijany od połozy XIX wieku oraz z rozwojem świeckim instytucjonalizowanych form pomocy.

Paradygmat pracy socjalnej jako autonomicznej profesji- rozwijany od początku XX wieku wraz z rozwojem systemów kształcenia pracowników socjalnych i konstytuowaniem się zawodu pracownika socjalnego

Paradygmat pracy socjalnej jako dyscypliny naukowej rozwijany od końca lat 80-tych XX wieku wraz z rozwojem teorii pracy socjalnej i formalnych ram akademickich naukowych pracy socjalnej.

3. Jakie są cechy/ wskaźniki pracy socjalnej jako działalności profesjonalnej?

Praca socjalna jako profesjonalna/zawodowa działalność:

• Kieruje wielostronną i złożoną wymianą między ludźmi a ich środowiskiem (relacyjny charakter pracy socjalnej)

• Wspiera pomyślny rozwój, zgodny z możliwościami ludzi

• Wzbogaca życie osób marginalizowanych i zapobiega dysfunkcjom

• Skupia się na rozwiązywaniu problemów społecznych

• Wykorzystuje profesjonalne metody i techniki pracy socjalnej zgodnie z holistycznym zorientowaniem na jednostki i środowisko

• Umożliwia integracje i partycypacje społeczną

Wskaźniki profesjonalizacji pracy socjalnej

• Uznanie zawodu pracownika socjalnego, który legitymuje się odpowiednimi kompetencjami i umiejętnościami, zdobytymi w toku systematycznej edukacji i praktyki zawodowej

• Wykonywanie zadań służących dobru wspólnego

• Dysponowaniem zbiorem zasad- norm postępowania zawodowego (kodeks etyczny)

• Działanie w ramach określonych organizacji/ instytucji

4. Jakie są cechy/ wskaźniki współczesnej pracy socjalnej jako dyscypliny?

Praca socjalna jako dyscyplina akademicka (naukowa)

• Ma charakter interdyscyplinarny, ale buduje i aplikuje własne teorie oraz metodologie, które determinują profesjonalizm działań w jej obszarze, a także współtworzą jej naukowy charakter

• Ma własny przedmiot (podmiot) badań, który jest (może być) tożsamy z przedmiotem innych nauk humanistyczno- socjologicznych (człowiek w kontekście środowiska – człowiek wykluczony)

• Tożsamość naukowa pracy socjalnej wiąże się ze sposobem postrzegania, badania i działania na rzecz człowieka jako istoty społecznej, który wymaga pomocy (wsparcia)

5. Co to jest teoria pracy socjalnej?

Teoria pracy socjalnej jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy, gdyż wykorzystuje dorobek teoretyczny, metodologiczny i diagnostyczny innych nauk.

Zawiera definicje i twierdzenia i różnym poziomie ogólności, zadania opisowe i sądy o charakterze aksjologicznym, wskazania praktycznie (ustalenia metodyki pracy socjalnej)

6. Jakie są przykładowe klasyfikacje teorii pracy socjalnej i jakie koncepcje. Teorie są im podporządkowane?

Klasyfikacja teorii pracy socjalnej wg M.Payne’a

• Teorie natury pracy socjalnej (teorie o pracy socjalnej)- są to koncepcje funkcji społecznych, celów i wartości pracy socjalnej a koncentrują się na genezie, istocie i zasadach organizacji pracy socjalnej oraz jej paradygmatach

• Teorie praktyki pacy socjalnej (teorie w pracy socjalnej)- są to względnie wyodrębnione, kompletne i wewnętrznie spójne koncepcje, wyznaczające sposoby, interwencji (metody pracy socjalnej) oraz projekty i strategie działań socjalnych

• Teorie świata klienta (teorie nad pracą socjalną )- są to koncepcje dotyczące kwestii społecznych, które dotykają ludzi (klientów) i problemów życia społecznego a także wyjaśniają zjawiska społecznej koncentracji. Teorie świata klientów bezpośrednio korespondują z teoriami praktyki. Są bardziej interdyscyplinarne, bazują na badaniach socjologii

Koncepcje ekosytemowe w pracy socjalnej

• Odnoszą się do naturalnych warunków życia człowieka, jego miejsca zamieszkania, społeczności w ramach której zaspokajane sa potrzeby formalnych i nieformalnych systemów wsparcia

• Podkreślają konieczność diagnozy życia codziennego klientów i uwzględniania jej różnych źródeł diagnozy

• Zauważają, że proces przystosowania, to wzajemnie korzystna wymiana pomiędzy jednostką a jej środkami naturalnymi i społecznymi

• Kładą nacisk na te elementy środowiska, które mają charakter wspierający, korzystny dla klienta a eliminują lub osłabiają te, które są źródłem stresu

• Kapitalne znaczenie dla działań socjalnych ma także przyjęta w tej teorii strategia adaptacyjna mająca na celu kształtowanie takich umiejętności klienta, jak współdziałanie z innymi, samodzielne radzenie sobie z trudnościami oraz wykorzystywanie zasobów tkwiących w nim samym lub najbliższym otoczeniu

7. Na czym polega antyopresyjna praca socjalna w perspektywie koncepcji P.Freire?

8. Jakie są indywidualistyczne i społeczne założenia wykluczeniu społecznego?

Koncepcje indywidualistyczne:

• Wyjaśniają zjawiska wykluczenia jako indywidualną nieadekwatność lun niekompetencje, która determinuje sytuację życiową jednostki dotkniętej tym procesem

• Kojarzą przyczyny z jej indywidulanymi cechami lub predyspozycjami determinującymi wykluczenie

Koncepcje społeczne:

• Akcentują jego wymiar społeczno- strukturalny, systemowy czy też sytuacyjny

• -przesuwają środek ciężkości ku społecznym aspektom jego uwarunkowań

9. Jakie są socjologiczne koncepcje wykluczenia społecznego np. wg Z. Baumana?

Koncepcja „obcego”- innego, gorszego

• Kojarzona jest z innością, niezdecydowaniem i odmiennością świata społecznego, które burzy istniejący ład świata

• „inni/ obcy” poddani zostali procesom funkcjonalnej i terytorialnej separacji

• Co gorsze członkowie społeczeństwa kierujący ład społeczny roszczą sobie prawo odpowiedzialności za tych „innych”

• „obcy” ulega społecznej instytucji piętnowania (naznaczenia, stygmatyzacji), a tym samym procesowi społecznego wykluczenia

10. Jakie są pedagogiczne koncepcje wykluczenia społecznego?

• Ukazują hamowanie awansu społecznego i gorsze warunki egzystencji określonych grup ludzkich (regionów) niezdolnych do samodzielnego rozwoju oraz podlegających procesom negatywnym i selekcyjnym

• Analizują system oświaty w aspekcie nierówności w dostępie do różnych form i poziomów edukacji. Np. dzieci i młodzieży ze środowisk wiejskich (Kwieciński)

• Ujawniają wady systemu opiekuńczo- wychowawczego i socjalnego oraz mechanizmy zarówno wsparcia społecznego jak i wykluczenia biologiczno-socjologicznego kulturowego jednostek i grup (Kawula)

11. Na czym polega integracja społeczna w pracy socjalnej?

• Wykracza ponad dostarczanie potrzebującym zasobów materialnych

• Polega raczej na zwiększeniu dostępu i poprawie funkcjonowania usług socjalno- wychowawczych w środowisku życia jednostki wykluczonej

• Polega na pobudzaniu do aktywności społecznej i obywatelskiej, na rzecz budowania bardziej spójnej i harmonijnej struktury społecznej w danym środowisku

• Eksponuje nowe formy społecznej aktywizacji oraz nowe procedury normatywne i ewolucyjne dla pracowników socjalnych oraz społecznych instytucji

• Wynika z przyjętych przez społeczność międzynarodową dokumentów i deklaracji promujących równe prawa wszystkich ludzi do godnego życia i uczestnictwa społecznego

12. Jakie są założenia refleksyjnej praktyki pracy socjalnej wg D. Shon’a?

13. Omów przykłady działania/ programów pracy socjalnej na rzecz wybranej kategorii osób i grup objętych pomocą społeczną, ulegających marginalizacji (ubogich, bezrobotnych, niepełnosprawnych, bezdomnych, dzieci objętych opieką zastępczą, osób starszych)

14. Co to jest rodzina ryzyka i jakie są cechy/ wskaźniki ją charakteryzujące?

Rodzina ryzyka:

• Możemy nazwać taką rodzinę, która przeżywa wewnętrzne lub zewnętrzne napięcia (kryzys, problemy) na skutek dotykających ją kwestii społecznych takich jak: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, trudności opiekuńczo- wychowawcze z dziećmi, bezdomność, patologie społeczne, uzależnienia, przemoc, przestępczość, samotne rodzicielstwo)

Cechy rodziny dysfunkcyjnej:

• Niewydolność materialna

• Trudne warunki mieszkaniowe

• Niska dojrzałość pedagogiczna rodziców

• Trudności dydaktyczne i wychowawcze z dziećmi

• Patologia społeczna w rodzinie

• Samotne rodzicielstwo

15. Omów kierunki i programy wspierania rodzin ryzyka oraz bariery w pracy socjalnej z rodziną wieloproblemową?

Socjalne programy wsparcia rodzin ryzyka:

• Programy informacyjne i edukacyjne (pedagogizacja rodziców, bezpośrednia pomoc w domu, np. asystent rodziny, pracownik socjalny jako superwizor, opiekun)

• Programy pomocy materialnej (zasiłki celowe, stypendia, finansowanie wypoczynku dzieci, poprawa warunków mieszkalnych)

• Programy z udziałem wolontariuszy np. starszy brat

• Programy dziennej opieki nad dzieckiem w placówkach wsparcia dziennego i placówkach specjalistycznej opieki

Bariery pracy socjalnej z rodziną dysfunkcyjną:

• Brak koordynacji działań między różnymi instytucjami na poziomie lokalnym

• Brak systematycznej pracy z rodzinami dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych lub placówkach socjalnych

• Niedostatek działań o charakterze profilaktycznym

• Brak skutecznego wsparcia rodzin w trakcie kryzysu, spowodowany brakiem zasobów instytucjonalnych

• Bariery o charakterze mentalnym

• Niedostatek rodzin zastępczych (profesjonalnych) wspierających dzieci o specjalnych potrzebach (zdrowotnych, edukacyjnych)

• Mała liczna placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży z rodzin ryzyka

• Mała liczba profesjonalnych asystentów rodziny, pracowników socjalnych, podejmujących systematyczne działania z rodzinami w kryzysie

• Brak przekonania profesjonalistów o możliwościach efektywnej pracy z rodzinami wieloproblemowymi lub patologicznymi

• Brak zaufania do instytucji pomocy społecznej i wiary samych rodzin w możliwość radzenia sobie w kryzysie

• Występowania działań pozornych- ograniczonych do form pomocy materialnych lub rzeczowej

• Brak instrumentów motywowania rodzin dysfunkcyjnych do pozytywnych zmian, postaw oraz instrumentów kontroli konsumpcji świadczeń

• Mała dbałość o profesjonalistów. Konieczność ich ciągłego doskonalenia, superwizji w pracy socjalnej, wyższego wynagrodzenia za prace, możliwości wdrażania projektów socjalnych pracy z rodzinami ryzyka/

16. Czy według Ciebie teoria pracy socjalnej wzbogaca praktykę? (spróbuj uzasadnić swoją odpowiedź)

.