Historia Filozofii
Początki filozofii
Filozofia racjonalna – Pitagoras umiłowanie mądrości , umysł religijny , namysł nad myśleniem , wskazuje na wtórny charakter filozofii – refleksja przed filozoficzna oparta o doświadczenie
Przeświadczenia
Przypuszczenia
Mniemania
Hipotezy
Świat lub jego fragmenty – przedmiotem rozważań , myślenie racjonalne ale i krytyczne – prowadzi do systematycznej wiedzy na temat wszechświata , ukazuje procesy zachodzące w świecie uzasadnienie przekonań natury świata , racjonalizowanie zasad świata , krytyczne myślenie racjonalne nad właściwym życiem , ogólna natura rzeczy
Metafizyka
Ontologia
Są przedmiotami rozważań jak również dziedzinami teorii
Epistemologia teoria poznania
Dziedziny praktyki życiowej
ETYKA – różne spojrzenie , hierarchia wartości i ich system jest od tego zależny
FILOZOFIA - wyjaśnia mechanizmy
ESTETYKA – teoria piękna , działalność człowieka ( twórczość ) . Techne – twórczość oparta o wiedze ( starożytność ) teoria + praktyka
EPISTEMOLOGIA – ogólna teoria rzeczywistości , teoria konstruowania wiedzy o rzeczywistości ( który sposób doprowadza do wiedzy na temat świata ? )
RZETELNA WIEDZA - prawdy rozumu i prawdy doświadczalne na rzeczywistość ( eksperyment )
METAFIZYKA - rozważania na temat rzeczywistości która ma źródło w transcendencji
TRANSCENDENTNY - od starożytności do Kanta , rzeczywistość poza zmysłami Mie da się go p[oznac intelektem , doświadczeniem zmysłami , natura jest inna niż fizyczny świat
ONTOLOGIA - teoria bytu na władzach poznawczych , byt realny, materialny
Bóg natura transcendentna
Nauka jako dyscyplina naukowa musi posiadać : przedmiot , metody i cel
TRANSCENDENTALNY – od E. Kanta wiedza na temat Boga jest obiektywna , Bóg ma znaczenia dla ludzkiej egzystencji
Przewrót Kopernikowski – nie szukać źródeł wiedzy wiedzy i poznania w Bogu lecz w naturze ludzkiej i funkcjonowania ludzkiego umysłu
BÓG- wieczny nieskończony , twórca czasu i przestrzeni , które tez są nieskończone
CZAS I PRZESTRZEN - byty nieobiektywne , formy które tworzy transcendencja , formy naoczności wytwór ludzkiego intelektu
FILOZOFIA TRANSCENDENTALNA – E. KANT
Ontologia – materia, fizyka poznawalne zmysłami i abstrakcyjnym myśleniem
Etyka – teoria wartości , moralności , wolność wyboru – podstawowa wartość środki realizacji celu motywacja wybory
Etyka chrześcijańska – boskie przykazania wobec ludzkości ( odwołanie do wewnętrznego głosu Boga ) , zmysł moralny , sumienie moralne , rozum moralny
Etyka chrześcijańska miała wskazywać na konieczność zasad moralnych . każdy ma moralność , ale etyki mogą być różne
Logika – stosowana do porządkowania stwierdzeń , najbardziej restrykcyjna w uzasadnieniu przekonań , służy do uporządkowania reguł wnioskowania które stosowałyby się do odmian myśli i mowy jej środek stanowi Logika Arystotelesa ( część matematyki )
Filozofia ( zmienia się jej przedmiot ) – na gruncie religijnym , wiedza jest możliwa tylko dla Bogów , dla człowieka jest tylko dążeniem do mądrości ( starożytność )
Namysł nad myśleniem
Przypuszczenia , przeświadczenia ( świat lub jego fragmenty )
Krytyczne myślenie racjonalne
Wyjaśnienie mechanizmy ( dlaczego coś się dzieje )
Parmenides – Grecji filozof przyrody dzieło „ O Naturze ” ontologia + epistemologia – jeden byt i jeden sposób powstania brak wielości , rodzi się język filozoficzny , metody myślenia
Pierwsza zasada logiki „ byt jest i nie może nie być , nie-byt nie jest i nie może w żaden sposób być ”
„ O Naturze ”
Trzy sposoby badania rzeczywistości
Pierwsza droga absolutnej prawdy
Druga droga złudnych mniemań absolutnego fałszu
Trzecia droga mniemania możliwego do przyjęcia prawdopodobna ?
BYT I NIE-BYT
Byt jest afirmowany , potwierdzony jako istniejący
Nie-bytu nie ma to znaczy zostaje zanegowany i to jest prawda
Zanegowanie bytu i afirmacja jest bezwzględnie fałszem
Byt jest czystą pozytywnością nie-byt natomiast czystą negatywnością
Byt jest czymś czysto pozytywnym absolutnie od negatywności wolnym
Byt nie powstaje i nie ginie ( byt jest ) „ jest ” wskazuje na istnienie , gdyby tak było że powstaje i kończy się to musiałby się wywieść z bytu lub nie-bytu ( konsekwentnie z pierwsza zasada niesprzeczności ) , nie mógł powstać z nie-bytu bo go nie ma nie mógł się wyłonić z bytu bo już istniał a gdyby już istniał to nie mógł by powstać
Byt – nie jest możliwe by ginął bo zmieniłby się w nie-byt a nie-bytu nie ma ( nie istnieje )
Byt nie ma przeszlosci , gdyby ja miał to by go już nie było ( cos co było nie może być teraz )
Nie-byt jest absolutnym zaprzeczeniem tego co absolutnie pozytywne
Wnioskowanie argumentacja - afirmacja bytu – byt jest jedyną rzeczą która można pomyśleć i wyrazić , ponieważ jakiekolwiek myślenie aby było myśleniem musi być myśleniem o bycie ( o czymś ) , a nie-bytu nie da się pomyśleć , wypowiedzieć opisać
Byt- jest tożsamy z myśleniem , jest tym samym co myśl , byt i nie-byt są kategoriami dualistycznymi ( przeciwieństwo nic po środku ) – nie może coś jednocześnie istnieć i nie istnieć
Byt = myśl
Myśl = byt
Być czyli być pomyślanym
Zasada niesprzeczności – rzeczy sprzeczne nie mogą współistnieć w tym samym czasie i przestrzeni
Arystoteles stworzył pierwszy system logiczny tzw. logika klasyczna – prawda – fałsz , Arystoteles sformułował zasadę w sensie logicznym natomiast Parmenides na poziomie ontologicznym
Człowiek
Człowiek istota zmysłowa { proces ewolucji }, ja – część przyrody , obie drogi niezbędne , człowiek obywatel dwóch światów
Zwierzęcość ( animalność ) zajmuje się tym nauka
cielesność
materialność
wegetatywność
zmysłowość
konieczność
skończoność
duch…, zajmuje się tym filozofia ( wszystkie te cechy występują w koncepcji człowieka
podmiotowość
transcendentalność ( bazuje na ludzkim ciele człowiek sam jest źródłem )
Ja ( ego )
Samoświadomość
Nieskończoność ( 1. Ilościowa ile ? 2. Jakościowa jakie ?)
Wolność
Godność ( niezbywalność ) => w perspektywie wiary , 1+2+3 = OSOBA LUDZKA WG. TEOLOGII – PERSOMALIZM ( chrześcijański )
Antropologia filozoficzna ( ogólna koncepcja człowieka )
badanie człowieka metodami nauk szczegółowych
człowiek wg, greków – istota żywa posiadająca logos ( słowo , rozum , duch – gr. ) , Animal racjonal łac.
Arystoteles – człowiek wytwarza wszystko z siebie i wszystkim się staje , niezależny byt od świata zwierzęcego , zmysłowego
Problem człowieka ( animalność – duch )
Kierkegaard – człowiek jest synteza skończoności , nieskończoności , pierwiastka czasowego i wiecznego wolności i konieczności , istnienie w paradoksie
Sartre- sprzeczność pomiędzy byciem samym w sobie a byciem dla siebie ( bycie podmiotem )
Arystoteles – prawdziwe ja –duch
Augustyn
między fekaliami??? a uczynią blask światła – człowiek- filozoficznie osobą ??? (nie wiem czy to na pewno to !)
człowiek tak jak się ukazuje w doświadczeniu ( zjawisko ) , istnienie cieleśnie to wtedy jest rzeczywista transcendentalność
Marcel – transcendentalność ucieleśniona , jawiąca się doświadczalna cielesność ( wyjście do rozważań , szukanie istoty człowieka
człowiek jest samodzielny ( w porównaniu do zwierząt )
brak biologii zwierzęcej , ale fizycznie ludzką -> nierozerwalne bytowe odniesienie do pewnej zasady pozabiologicznej
Herder – człowiek jako zwierzę posiada mowę
Zdeterminowanie cielesne , wyposażenie cielesne ( zwierze podporządkowane środowisku ) , człowiek istota ułomna w stosunku do wyposażenia zwierząt – Gehlen wg . niego otwarcie na świat
Atrybut – wyprostowany chód , co czyni dłonie wolnymi , horyzont patrzenia szerszy , Plessner – „pole oka i ręki ” – szersze , słuch , wzrok – pierwszeństwo przed dotykiem węchem i smakiem
Człowiek musi sobie sam stworzyć możliwość życia , musi stać się homo faber człowiekiem wytwarzającym przez pracę , instrumentalizuje siebie i przedmioty ( czyni z nich narzędzia ) , instrumentalność – sfera wewnętrzna umiejętność akcji i reakcji ( zwierze instynkt ) człowiek umiejętność refleksji nad własnym życiem w czasowości i językowości
Cielesne akty życiowe refleksja może przenikać do samego siebie i grupy sfera wewnętrzna uzyskuje podmiotowość ‘
W swej cielesności jest wydany spojrzeniu drugiego człowieka „ Być ciałem = być wydanym ” – Marcel przez tego drugiego człowiek siebie obiektywizuje , jak również dokonywane jest odniesienie zwrotne , uczłowieczanie + poznanie własnej nagości – Plessner
Portmann – człowiek w porównaniu z innymi ssakami rodzi się rok za wcześnie – zbyt krótka ciąża , człowiek potrzebuje roku by dostosować się do środowiska ( nie jest z nim związany ) np. koń zaraz po porodzie wstaje człowiek natomiast poturbuje około roku
Scheler - człowiek istora uzdolniona do przedmiotowości , człowiek potrafi poznawać rzeczy jako rzeczy , eliminuje bezpośredniość , ustosunkowuje się do rzeczy , ponieważ wie czym one są ( określenie jakościowe jako bodźce ) przedmiotowość + otwartość
bycie ciałem posiadanie ciała => cielesność jako pierwotna forma bycia w świecie , ciało ośrodkiem egzystencji
rozważania o języku ( zewnętrzny wyraz postrzegany zmysłowo i objawiającego się w nim wewnętrznego znaczenia ) , bycie językowym i używanie języka o charakterze dialogicznym ( porozumiewanie się ) . Język zawiera problemy związane z człowiekiem jako bytem
FILOZOFIA PRAWNA
Konkretny stosunek między ludzki który powstaje w wyniku działania skutecznej normy obejmujący większa ilość osób
Relacja czyli stosunek prawny
Państwo – całość społeczeństwa realizacja wspólnego dobra
Porządek prawny
Władza państwowa wymaga poszanowania porządku prawnego , podlega tez regulacjom prawnym poniekąd ograniczona => państwo praworządne
Prawo i moralność => obowiązki prawne i sumienie ob. Prawa
Prawo nie obowiązuje kategorycznie ale wymaga pod groźba kary zewnętrznej w zgodności z legalnością zachowań
Obowiązek sumienia – wewnętrzne postępowanie ( moralność ) , wymaganie postępowania w duchu dobrej woli , wola zgodna z obowiązkiem moralnym
Próba , zadanie gwałtu sumieniu jest sprzeczna z człowieczeństwem , sumienie jest sprawą indywidualną , autorytet pod sankcja kary może wymagać legalnego wypełniania obowiązków ( płacenie podatków )
Sad nie orzeka o moralności , a o legalności czynów
Prawo pozytywne
Charakter czynu moralnego ma swoje źródło w sumieniu
Prawo a etyka
Prawo nie egzekwuje na drodze prawa norm etycznych
W etyce powinny być rozwijane wszystkie płaszczyzny człowieczeństwa , problem norm w prawie należy ustanowić jako normy tylko te bez których dobro wspólne nie może być realizowane
Normy musza być możliwe do wyegzekwowania
Czyn prawnie dozwolony niekoniecznie jest dozwolony pod względem etyczno – moralnym
Etyka i prawo wzajemnie na siebie oddziałują
Uzasadnienie prawa – konkretne normy sprowadzone do jednej ostatecznej normy prawnej
Kelsen – norma najwyższa = podstawowa jest to norma która może się wywodzić z pre pozytywnej normy prawnej jak również jak i podstawowej
Czy normy sś ustanawiane przez państwo , czy istnieją naturalne normy które powinny być pierwotnymi
Pozytywizm prawniczy tradycja empirystyczno – pozytywistyczna odrzuca prepozytywną normę podstawową ( ugruntowanie prawa )
Kelesn – twórca konstytucji austriackiej , prawo tworzy samo siebie , konstytucja – prawo podstawowe – ustala ono tryb w jakim powstaje prawo pozytywne
Nie istnieje inne uzasadnienie prawa niż pierwotna norma podstawowa
Porządek prawny w państwie pozytywnym powinien powstawać w oparciu o logikę prawa
Prawo wewnętrzne musi być niesprzeczne
Logiczne wprowadzenie nawet konkretny obowiązek prawny z konstytucji ( szczegółowy z ogólnego )
Pozytywna Norma Podstawowa – jedynym jej uzasadnieniem jest władza państwowa która ja skutecznie egzekwuje , wszystko co z niej wynika jest prawem , ma być legalna lub nielegalna zgodna z wymaganiami człowieczeństwa , nie ma niesprawiedliwych przepisów prawnych - zgodne z logiką i podstawowa normą to jest prawem
Odniesienie do sensu człowieczeństwa
Św , Tomasz prepozytywna norma podstawowa
Dobro wspólne – jest normą podstawową etyki społeczeństwa i prawa o ile może być osiągnięte w społeczeństwie , współdziałanie odpowiada istocie człowieka , zapewnienie stałych elementów człowieczeństwa , sensu czy coś ma znaczenie , coś może być logiczne ale nie koniecznie ma sens , nośnik sensu , sfera sensu
Kant – liberalne prawo natury , przed państwowy stan naturalny , istniała wolność , czyli niezależność od przymuszającej samowoli innego -> jedyne pierwotne , przysługujące każdemu człowiekowi z racji jego człowieczeństwa prawo a priori prawa natury , istotnym problemem jest : wolność zew o ile daje ona miejsce wolności wew. . Brak prawa w stanie naturalnym uniemożliwia samorealizacje trzeba wyjść ze stanu naturalnego i połączyć się z innym czyli poddać się przymusowi publicznego prawa , czyli wstąpić w stan obywatelski , prawo ma umożliwiać osobisty rozwój moralny i etyczny
Samowola jednego z samowolą drugiego może być połączona zgodnie z powszechną zasada wolności
Warunkiem jest prawo natury ( pozytywnego państwa ) które opiera się na czystych zasadach a priori
Prepozytywna norma podstawowa u Kanta
Wolność o ile może istnieć wg. Powszechnej zasady z wolnością każdego innego
Równość jako prawo do tego by inni nie zobowiązywali nas do czegoś więcej niż to , do czego się , ich możemy wzajemnie zobowiązywać prawo , by być panem samego siebie formalizm prawny
Imperatyw kategoryczny
Szuka warunków formalnych , źródła transcendentne w wewnętrznej naturze człowieka
możliwość nie oznacza faktycznego stanu ( możliwość zaistnienia )
pozytywiści w definicji prawa widza możliwość jego wyegzekwowania , wolność i dobro nie mogą być wyegzekwowane chyba że dokona tego prawo pozytywne , normy etyczne Kanta nie mają charakteru prawnego
św. Tomasz – dobro wspólne odsyła do etycznego a priori sumienia , kategoryczny charakter sumienia – coś musi być wypełnione , wynika z zakotwiczenia w prawie boskim rozumie ( sumienie – cząstka Boga w człowieku ) , społeczeństwo – wymaganiem sumienia ze strony Boga – w Bogu absolutny byt i rozum stanowią jedność , prawo Boże bezwarunkową skuteczna normą pierwotną na Sądzie Ostatecznym wyegzekwuje prawa natury , źródła są w naturze rzeczy – jedność prawa w porządku ludzkiego bytu , norma podstawowa – charakter poza prawny wątłe nietrwały- sprzeciwia się naturalnemu prawu człowieka = próba obejścia , gdy prawo nie jest w zgodzie z sumieniem
Kara -1) oko za oko ząb za ząb 2) prewencja
Arystoteles , Kant , Hegel , św. Tomasz człowiek posiada wew. wolność dzięki temu motywuje się działania motywuje się w sposób odpowiedzialny do określonego postępowania – poczytalny obywatel
Prawo ustanawia normy społeczne dla wspólnego dobra musi posiadać możliwość wymuszenia przestrzegania prawa , sprzeczny z prawem czyn wolnego poczytalnego obywatela zasługuje na karę
Konsekwencja legalny, nielegalny , przestępstwo zrównoważone przez karę, przywrócenie sprawiedliwości drogą odwetu
Kant – zło, które wyrządzasz innemu , wyrządzasz je sobie
Kara jako prewencja zapobieganie , wina poczucie winy – choroba wymaga leczenia . przestępstwo wymaga kary poczucie winy zachowanie człowieka wynika z czynników społecznych lub psychologicznych – powinno być leczone , nie karane, resocjalizacja nie prewencja
Moralność – zgodność niezgodność czynów z sumieniem tego kto ich dokonuje ( wewnętrzność )
……. – stosunek między postępowaniem a normami etycznie obowiązującymi w danym społeczeństwie
Prawo – stos. W jakim ludzka praktyka pozostaje do porządku prawnego , to co prawne powinno być etyczne , ale nie to , co etyczne nie-prawne
Zaniechanie – powstrzymanie się od czynu
FILOZOFIA BOGA
POWSTAĆ =BYĆ WYKREOWNYM
Bóg transcendentny w trzech osobach , krytyka religii z obszaru filozofii , oświecenie : religia i bóg to roszczenia do innych dyscyplin , religia zdemaskowana jako fałszywa świadomość ( Marks – religia to opium dla ludzi )
Dyskurs o Bogu =/polemika krytyki religii , scholastyka – refleksja na temat Boga ( starożytność ) filozoficzna nauka o Bogu – jak problem Boga kształtuje się od Platona do Hegla , problem już był w filozofii bytu nie naw. Do koncepcji chrześcijaństwa
Bóg niematerialny w trzeciej osobie argumenty w dowodach na istnienie Boga
Powtarzalne elementy
Kosmologiczny – byt
Teleologiczny – celowość
Nie chodzi o dowody empiryczne , eksperymentalnej weryfikacji hipotez np. Czy Bóg jest bytem etc.
Przyczyna absolutna – ontologiczna przyczynowość fakt z doświadczenia ( tu nie ma nic za i przed ona jest zbiorem wszystkich przyczyn )
Dowody mają dwa podstawowe typy argumentacji – kosmologiczne i teleologiczne
Punkt wyjścia
„Dlaczego jest raczej coś a nie nic ” ( kosm ), byt w doświadczeniu pyta o przyczynę
„Dlaczego jest raczej Kosmos (gr, ład , harmonia )a nie Chaos ( tele ) ” z perspektywy ładu celowość bytu naturalnego pyta o rozum będący przyczyną tego ładu
To, co znajduje się w sferze uwarunkowania ( ma przyczynę ) jest poruszane jest przygodne , jest skończone znajduje się w jakimś ładzie , ma ontologiczną przyczynę na końcu szeregu uwarunkowań jest bezwarunkowa przyczyna . Absolutna Przyczyna = absolut bezwarunkowy ( w filozofii chrześcijańskiej jest Bóg ) porusza świat , ale nie jest poruszany , może warunkować , nikt nie warunkuje jego jest konieczny , nieskończony , jest rozumem
Różnica ontologiczna pomiędzy elementami ontologii dotyczącymi Boga
Substancja a przypadłość a) substancja element niezbędny do istnienia bytu ISTOTA char. konieczny b) przypadłość cecha może być lub nie char. przypadkowy . Klasyczny argument z ruchu pochodzący od Platona , Arystotelesa to co się porusza jest poruszane przez coś innego , czynnik poruszający , który sam nie jest poruszany
Materia a forma argument ze skończoności , istnieje byt skończony , wymaga do swojego bycia i świadomości skończoności jakiejś przyczyny musi więc istnieć coś absolutnie nieskończonego co jest przyczyną bycia i skończoności tego co skończone
Istota a istnienie argument przygodności jest byt który powstaje i przemija , to co może powstać i przeminąć istnieje tylko w skutek przyczyny , musi być ostateczna przyczyna przez nic spowodowana ostateczna dla innych , konieczna
Za pomocą tych różnic tworzy się argumenty kosmologiczne , każdy z argumentów znajduje się w filozofii starożytnej i arabskiej
Ruch obejmuje nie tylko ruch lokalny ale i zmianę cechy ( przypadłości elementu ontolog.
Argument teleologiczny – byt naturalny ( to co poznane przez doświadczenie ) jest urządzony celowo , przyroda jest określona przez cele naturalne , to co rzeczywiste jest rozumne , rozumno-teleologiczny ład bytów naturalnych nie znajduje wytłumaczenia w nich samych , zakłada istnienie rozumu – ład tego co nie posiada rozumu . Teleologia interpretowana przyczynowa, niektóre rzeczy nie są rozumne , ale są celowe np.
-----strzała / człowiek
Człowiek jest przyczyną dla strzały
Strzała zajmuje miejsce identyczne sobie więc jest w stanie spoczynku . Będąc w stanie spoczynku w każdym z momentów , jest też w spoczynku w ich całości . Strzała nie porusza się w miejscu w którym jest ponieważ jeżeli jest w miejscu w którym się znajduje jest nieruchoma . Nie porusza się w miejscu w którym nie jest , bo jej tam nie ma zatem ruch jest niemożliwy
Argumenty dotyczące wielości – niemożliwość wielości bytu . Do istnienia wielości potrzeba jednostek . Argument wskazuje że takie jedności są nie do pomyślenia , są absurdalne , nie mogą istnieć
Jeżeli bytów jest wiele to koniecznie muszą one być małe i wielkie . Tak małe , że zgoła nie mają wielkości , czyli nieskończenie małe a równocześnie tak wielkie , że nie skończenie wielkie .Tego rodzaju jedność czyli nieskończenie mała , nadal pozostaje bytem , czyli nie jest nicością , Jednocześnie jest prawda że jeżeli tego rodzaju nicość dołączy do czegokolwiek to tego czegoś się nie powiększy . Tak samo jeżeli się ją odejmie to nie zmniejszy tego czegoś . A tylko nicość może dać takie wyniki . Z drugiej strony nie można pomyśleć jedności która by posiadała wielkość ponieważ każda wielkość nawet ….. nie tylko jest podzielna na części , ale jest podzielna na nieskończenie wiele części , to zaś co ma nieskończenie wiele części powinno być nieskończenie wielkie
Gdyby przyjąć że bytów jest wiele należałoby uznać że liczby są jednocześnie skończone i nieskończone co jest absurdem wielość przeciwieństwem jedności
Zanegowanie przestrzeni która jest warunkiem istnienia wielości . Wszystko co istnieje, gdzieś się znajduje , skoro istnieje przestrzeń w której znajdują się rzeczy to gdzie znajduje się przestrzeń ?
TYLE