Ostatni bastion III Rzeszy 

To nie bunkier Adolfa Hitlera w Berlinie był ostatnim bastionem III Rzeszy. W obliczu totalnej klęski Niemcy postanowili obrócić w twierdzę nie do zdobycia jeden z podbitych przez siebie krajów w Europie. Jej losy to jeden z mniej znanych epizodów "nazistowskiego imperium". Co ciekawe, cały finał trwał tylko 10 minut. 

Trudny podbój... 

Niemcy podbili Norwegię po dwóch miesiącach zaciętych walk w 1940 roku. Ostatnie siły norweskie, 6. dywizja, poddała się 10 czerwca. Norwegia od samego początku miała ogromne strategiczne znaczenie dla III Rzeszy. Tutejsze zatoki były konieczne dla kontrolowania szlaków morskich na północnym Atlantyku, a kontrola nad Narwikiem umożliwiała kontrolowanie drogi, którą ze Szwecji transportowana była ruda żelaza. Z kolei bliskość Norwegii do Wielkiej Brytanii stwarzała możliwość inwazji na ten kraj w przyszłość. 

Z punktu widzenia propagandy niemieckiej Norwegia była traktowana jak kraj zamieszkany przez "aryjską populację", który powinien stać się częścią nowego "germańskiego imperium". W Norwegii agresywnie lansowano politykę Lebensbornu oraz czystych rasowo małżeństw niemiecko-norweskich. Z tego powodu w kraju tym otwarto około 10 ośrodków, w których, w ramach tej polityki, narodziło się około 8 tysięcy dzieci. 

Po klęsce w 1940 roku król Norwegii Haakon VII, wraz z rządem, znaleźli schronienie w Wielkiej Brytanii. W samej Norwegii szybko sformował się ruch oporu dający się mocno we znaki okupantowi. W czasie okupacji w kraju tym przebywało 300 tys. niemieckich żołnierzy, którzy mieli pilnować porządku. 

Twierdza Norwegia 

Po bitwie pod Stalingradem losy II wojny światowej zaczęły przybierać niekorzystny obrót dla Niemców. Sytuacja pogarszała się z każdym miesiącem, a terytoria pozostające pod niemiecką kontrolą zaczynały się coraz bardziej kurczyć. W związku z tym Niemcy zdecydowali się zamienić Norwegię w twierdzę nie do zdobycia i zaczęli fortyfikować jej wybrzeża betonem i stalą. 

Za takim rozwiązaniem opowiadał się przede wszystkim Josef Terboven, namiestnik Norwegii z ramienia III Rzeszy, oraz inni wysocy rangą niemieccy politycy i wojskowi. To właśnie ten skandynawski kraj miał być ostatnim bastionem obrony na wypadek spodziewanej inwazji aliantów na kontynent europejski. 

System norweskich umocnień, będący częścią tzw. Wału Atlantyckiego, był oparty przede wszystkim na artyleryjskich instalacjach ochrony wybrzeża, a także na siłach konwencjonalnych – czołgach i jednostkach piechoty. Przez Norwegię w czasie II wojny światowej przewinęło się około 300 tysięcy niemieckich żołnierzy, których głównym zdaniem była obrona północnej flanki Wału Atlantyckiego. 

"Twierdza Norwegia" obejmowała fortyfikacje na długości całego wybrzeża aż po granicę ze Związkiem Radzieckim. Niemiecka artyleria miała być przygotowana także do szybkiej koncentracji wokół najważniejszych miast w całym kraju takich jak Trondheim, Stavanger czy Narwik oraz do innych przewidywanych miejsc lądowania sił alianckich. Do końca wojny wzdłuż całego wybrzeża wybudowano dziesiątki bunkrów i barier przeciwczołgowych, które miały na celu odparcie przewidywanego natarcia aliantów. 

10-minutowy finał 

Plany Terbovena, zakładające walkę do samego końca, nie zostały zrealizowane z powodu śmierci Adolfa Hitlera 30 kwietnia 1945 roku. Namiestnik III Rzeszy, wraz z głównodowodzącym niemieckimi siłami w Norwegii generałem Franzem Boehmem, został wezwany przez następcę Hitlera, admirała Karla Doenitza, na naradę do niemieckiego miasta Flensburg. Zostali oni tam poinstruowani, by wypełniać ściśle rozkazy naczelnego dowództwa armii. Gen. Boehme po powrocie do Norwegii wydał dyrektywę, w której nakazał podległym sobie siłom zbrojnym całkowite posłuszeństwo i utrzymanie żelaznej dyscypliny. 

5 maja, dzień po tym jak Niemcy skapitulowali przed wojskami alianckimi w Danii, gen. Dwight Eisenhower wysłał telegram do dowództwa norweskiego ruchu oporu, w którym poinformował w jaki sposób nawiązać kontakt z alianckim dowództwem naczelnym. Dwa dni później, w obliczu totalnej militarnej klęski III Rzeszy, adm. Doenitz zdymisjonował Terbovena z funkcji stanowiska komisarza Rzeszy w Norwegii, przekazując jego uprawnienia generałowi Boehmemu. 

Wieczorem niemieckie naczelne dowództwo rozkazało generałowi poddanie się siłom aliantów. Boehme przekazał tę wiadomość drogą radiową już w 10 minut później, o godz. 22. Zaraz po tym, w ciągu nocy, 40 tys. norweskich partyzantów zajęło pałac królewski oraz inne budynki rządowe w stolicy. Rozpoczęło się także rozbrajanie oddziałów niemieckich w Oslo i w innych miastach. 

Powrót na "spaloną ziemię" 

8 maja do Oslo przybyła wojskowa misja aliantów, która przekazała formalnie warunki kapitulacji stacjonującym tam siłom niemieckim. Przewidywały one aresztowanie i internowanie wszystkich członków NSDAP i Norweskiej Partii Nazistowskiej, rozbrojenie i internowanie wszystkich niemieckich żołnierzy oraz wysłanie ich do określonych stref w całym kraju. 

Wkrótce do Norwegii przybyły siły alianckie składające się z 30 tysięcy Amerykanów i Brytyjczyków oraz 13 tys. Norwegów szkolonych wcześniej w Szwecji. 14 maja do Oslo przybył książę Olaf wraz z przedstawicielami norweskiego rządu na uchodźstwie. Król Haakon, wraz z resztą rodziny królewskiej, przybył z wygnania 7 czerwca; w tym samym dniu alianci przekazali mu władze nad krajem. 

Po zakończeniu działań wojennych do Norwegii z zagranicy powróciło 92 tysiące osób. Gospodarka kraju była w całkowitej ruinie, sytuację pogarszał dodatkowo fakt, iż Niemcy w ostatnich dniach wojny stosowali taktykę spalonej ziemi niszcząc wiele miejscowości. Przed nowym rządem sformowanym przez Partię Pracy stanęło zadanie odbudowy kraju z wojennych zniszczeń.