Michael Oakeshott „Wieża Babel i inne eseje”

Autor- ogólne zasady postawy konserwatywnej ISTNIEJĄ!

Ogólne zagadnienie : Na czym polega usposobienie konserwatywne współczesnych ludzi?

KONSERWATYZM:

- cieszenie się z tego, co dostępne, a nie poszukiwanie i pragnienie czegoś innego,

-„delektowanie się tym obecnym TERAZ, a nie tym, co BYŁO lub BYĆ MOŻE,

-wdzięczność za to, co jest= docenienie pewnego daru czy DZIEDZICTWA PRZESZŁOŚCI ale

NIE JEST TO czynienie przedmiotu kultu z tego, co przeszłe i minione!!!!

- ceni się to, co teraźniejsze, dlatego, że jest DOBRZE ZNANE, a nie dlatego, że

1. ma związek z przeszłością

2 . jest bardziej wartościowe od innych możliwości.

-Gdy teraźniejszość nie oferuje nic ciekawego, „jest jałowa”- postawa ta nie występuje lub prawie nie występuje;

- Gdy teraźniejszość jest niespokojna, to postawa ta jest POSZUKIWANIEM PEWNIEJSZEGO GRUNTU

- Gdy jest się czym cieszyć- przybiera najbardziej charakterystyczną formę,

- Gdy jest się czym cieszyć i istnieje jawne ryzyko tego utraty- jest NAJSILNIEJSZA.

„Jest to usposobienie właściwe człowiekowi, który jest wyraźnie świadom tego, że ma do stracenia coś, do czego nauczył się przywiązywać wagę; człowiekowi, który ma w pewnym stopniu dużo okazji do radości, lecz nie dość dużo, by móc pozwolić sobie na obojętność wobec straty”.

Łatwiej może się pojawić u człowieka starego niż młodego, bo pełniej uświadamia sobie jakimi zasobami dysponuje jego świat i trudniej przyjdzie mu uznać je na niewystarczające.

BYĆ KONSERWATYWNYM:

- przedkładać to, co:

• SWOJSKIE nad to, co NIEZNANE;

• WYPRÓBOWANE nad NIEWYPRÓBOWANE

• FAKT nad TAJEMNICĘ

• To, co RZECZYWISTE nad to, co MOŻLIWE

• OGRANICZONE nad NIEOGRANICZONE

• BLISKIE nad DALEKIE

• WYSTARCZAJĄCE nad NADMIERNE

• WYGODNE nad DOSKONAŁE

• DZISIEJSZY ŚMIECH nad UTOPIJNĄ BŁOGOŚĆ

- Dobrze znane związki i więzy lojalności wybrane zostaną pomimo pokusy związków bardziej korzystnych;

- UTRZYMYWANIE bardziej istotne niż POWIĘKSZANIE i NABYWANIE

- Ważne jest DOCENIANIE tego, co się już ma!!

S MUTEK spowodowany stratą będzie bardziej odczuwany niż PODNIECENIE nowością lub obietnicą.

Zdolność do przyjęcia swego losu i życie na poziomie swych środków

Zgoda na brak większej DOSKONAŁOŚCI- własnej osoby i okoliczności

Takie postępowanie może ujawniać się jako efekt wyboru (świadomie) lub usposobienie (nieświadomie) wobec innowacji/zmiany.

ZMIANA- okoliczność, do której musimy się dostosować- konserwatyści mają z tym trudności.

Pozostaje bez wpływu na tych, którzy niczego nie zauważają= nie wiedzą co posiadają i są niewrażliwi na okoliczności, w których żyją. = NIEWIEDZA

Obojętnie ją przyjmują ci, którzy niczego nie cenią- niczego nie kochają, do niczego się nie przywiązują. = NIEWRAŻLIWOŚĆ

Postawa KONSERWATYWNA rodzi PRZYWIĄZANIE i ZAANGAŻOWANIE, niechętna wobec zmiany, która zawsze wdaje się STRATĄ. Człowiek konserwatywny z trudem godzi się ze stratą, bo to co stracił było czymś, czym się rzeczywiście CIESZYŁ i nauczył się jak tym cieszyć, a do tego , co zajmuje jego miejsce ów człowiek nie jest przywiązany.

- łatwiej mu zaakceptować MAŁE zmiany i powolne niż WIELKIE i nagłe

- wysoko ceni wszelkie pozory CIĄGŁOŚCI

- łatwo mu zaakceptować zmiany , które łatwo przyswoić np. zamiany pór roku (przez ich powtarzalność), dorastanie dzieci (przez ciągłość)

- łatwiej przystosowuje się do zmian, które nie są sprzeczne z jego OCZEKIWANIAMI niż do tych, które NISZCZĄ coś , co w sobie samym nie zawiera racji do swego rozkładu.

Każda zmiana jest zagrożeniem tożsamości i symbolem zagłady, a tożsamość człowieka jest „nieprzerwanym łańcuchem przygodności”. Aby obronić własną tożsamość musimy przenieść ciężar na nogę, która mocno stoi. Musimy opierać się na tym, co nam znane, co swojskie, wtedy unikniemy HAŃBY ZAGŁADY.

W kwestii INNOWACJI człowiek konserwatywny:

- nie uważa, że każda innowacja jest zmianą na lepsze

- w jego mniemaniu wprowadzenie innowacji, które nie są ulepszeniem jest szaleństwem

- nawet gdy dana innowacja okaże się zadowalająca, dwa razy się jej przyjrzy zanim ją zaakceptuje, a wtedy zastanowi się nad innymi kwestiami.

Każda innowacja niesie ze sobą stratę i zysk, których nie da się do końca przewidzieć, dlatego człowiek konserwatywny uważa, że:

1. Innowacja pociąga za sobą pewną stratę i być może zysk

2. Im bardziej innowacja przypomina rozwój i im mniej jest narzucana tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia strat

3. Innowacja, której źródłem jest chęć ulepszenia jakiejś konkretnej/ jednostkowej sytuacji (naprawienia defektu) jest lepsza niż ta, która wypływa z ogólnych założeń dotyczących polepszenia ogólnych warunków ludzkiego życia (wizja doskonałości).= ważniejsze innowacje małe i ograniczone niż wielkie i nieokreślone.

4. Lepsze wolne niż szybkie tempo.

5. Przykłada dużą wagę do okazji- najlepsza okazja do zmiany to taka, która daje największe prawdopodobieństwo, że skutki nie będą niezamierzone i niemożliwe do opanowania.

„Człowiek konserwatywny jest nastawiony ciepło i życzliwie w stosunku do cieszenia się tym, co jest a chłodno i krytycznie do zmiany i innowacji, te dwie skłonności wspierają się i wypierają nawzajem.’’

- nie powinno się łatwo rezygnować z tego, co ZNANE i DOBRE na rzecz czegoś NIEZNANEGO i LEPSZEGO.

- nie jest miłośnikiem ryzyka, przygód, trudności i niebezpieczeństw; „rzuca sondę o każdy cal”- podczas żeglugi- nie lubi błądzić,

Człowiek konserwatywny o sobie: Inni o nim:

- roztropny - bojaźliwy

- skłonność do cieszenia się czymś a nie do eksploatacji - bierność

- ostrożny.

Myśl konserwatywna jest wyjątkowo silnym składnikiem NATURY LUDZKIEJ. Świat wyglądałby inaczej, gdyby nie konserwatyzm w ludzkich wyborach (np. ludy pierwotne, starożytni, przysłowia, zachowanie dzieci).

Bardzo prawdopodobne, że gdy osiągniemy swą tożsamość i gdy jest ona zagrożona postawa konserwatywna weźmie w nas górę.

Młodość- pragnienie zmian

Autor- w naszym przypadku nastawienie konserwatywne nie jest silne. Obserwator z zewnątrz na podstawie ostatnich pięciu wieków powiedziałby, że miłujemy zmiany, wprowadzamy ciągłe ulepszenia, innowacje, gonimy za zyskiem, więzy uczuć są nietrwałe, więzy lojalności ulotne. Dlatego dlsa nas konserwatyzm jest czymś, co hamuje postęp/ przeszkoda. Mimo to usposobienie konserwatywne jest w pewnych sytuacjach pożądane i odpowiednie w najwyższym stopniu. Są to:

- zajęcia, w których celem jest doświadczenie radości w chwili obecnej, a nie zysku.

S ytuacje, w których postawa taka nie jest właściwa:

- pan- sługa

- właściciel majątku i zarządca tutaj każdy oczekuje pewnej usługi wynagrodzenia za usługę

- kupujący i sprzedawca dążenie do pewnego rezultatu

- mocodawca i przedstawiciel

Postawa konserwatywna jest pożądana wtedy gdy nie dążymy do żadnego rezultatu, sytuacje, w które angażujemy się dla nich samych i cieszymy się z tego czym są a nie ze względu na to, co mogą nam przynieść. Np.

PRZYJAŹŃ- nie chcemy zysku, cieszymy się sobą, nie jest to chęć zmiany, nie zmieniamy przyjaciela gdy nie spełni naszego wymogu- jak np. zmienimy sklep, stosunek przyjaciela do przyjaciela jest DRAMATYCZNY, a nie UTYLITARNY- chodzi o bliskość, a nie o użyteczność.

- patriotyzm

- konwersacja

-łowienie ryb- czynności, które są źródłem radości dla nas; czerpanie radości z pewnych rytuałów, czynność sama w sobie daje radość, nie jej rezultat, zysk z niej wypływający.

Tylko w miłości do mody nie jest mile widziana. W większości działalności- tam, gdzie bardziej liczy się:

• STABILNOŚĆ niż POPRAWA

• PEWNOŚĆ niż SPEKULACJA

• SWOJSKOŚĆ niż DOSKONAŁOŚĆ

• BŁĄD, co do którego się zgadzamy przewyższa kontrowersyjną PRAWDĘ

• CHOROBĘ łatwiej znieść niż KURACJĘ

• Jakaś WŁADZA jest lepsza niż ryzyko całkowitego braku WŁADZY

• Zaspokojenie oczekiwań niż słuszność.

Niesłuszne jest nazywanie konserwatysty samotnym pływakiem zmagającym się z przygniatającym naporem wydarzeń; bo jest wiele sytuacji, gdzie taka postawa jest pożądana.

Nasze podejście do narzędzi używanych w konkretnym celu jest konserwatywne; mamy te same, stałe narzędzia (wyjątek poezja). Każdy ma zasób narzędzi potrzebny do spełniania swego zadania, odpowiedni . Nikt nie kwestionuje wartości pieniądza, systemu wiar i wag. Ważne jest to, aby narzędzia, których używamy były sprawdzone- to pomaga nam należycie spełniać swe powinności, sprawnie funkcjonować w świecie.

Podobnie postawa konserwatywna znajduje zastosowanie w odniesieniu do ogólnych zasad postępowania- są ustalone, ogólnie przyjęte i znane.

Również konserwatywne- reguły gry- muszą być niezmienne. Podobnie w moralności i religii.

Podsumowanie: w wielu sferach życia, postawa konserwatywna rządzi niepodzielnie.

III. Postawa konserwatywna w polityce.

Przekonanie konserwatywne w polityce nie jest powiązane z jakimkolwiek ogólnym przeświadczeniem na temat świata czy ludzkiego postępowania. Jest powiązane z pewnymi przekonaniami na temat rządzenia i jego środków. To przekonanie nie ma nic wspólnego z prawem naturalnym, ładem opatrznościowym, moralnością, czy religią.

RZĄDZENIE= pewna szczególna , ograniczona działalność, polegająca na dostarczaniu i chronieniu ogólnych zasad postępowania, pojmowanych jako narzędzia.

Bezsensowna jest polityka „skoku ku chwale”, w której ludzie chcą wprowadzić (narzucić) ład, wyeliminować różnorodność i konfliktowe sytuacje (one cechują współczesny styl życia, ale my sami sobie z nimi radzimy ustępując sobie) , jest to wizja skoordynowanych ludzkich działań.

Postawa konserwatywna akceptuje dzisiejszy sposób życia ludzi z ich przywilejem do dokonywania samodzielnych decyzji, różnorodnością przedsięwzięć i przekonań. Zadaniem rządu nie jest uszczęśliwianie na siłę ludzi (pouczanie, kierowanie, popychanie do działania), narzucanie im czegoś. Zadaniem rządu jest rządzić (zgodnie z pewnymi regułami). Rządzący- rozjemca, ale nie uczestnik gry- stoi obok. Współczesne Rządy powinny akceptować różnorodność opinii i rodzajów działalności. Rząd ma zachowywać pokój, ale nie przez zakazanie wolnego wyboru i różnorodności, lecz przez wprowadzenie ogólnych zasad postępowania dla wszystkich poddanych.

Rządzenie według człowieka konserwatywnego nie wychodzi od wizji innego, odmiennego, lepszego świata, lecz od obserwacji rządzenia samym sobą.

Jednak bardziej pewnym środkiem do rozwiązywania poważnych kryzysów jest PRAWO, którego strażnikiem jest RZĄD.

Rządzenie jest panowaniem nad ludźmi zaangażowanymi w różnorodne przedsięwzięcia, które sami wybrali. Nie zajmuje się konkretnymi osobami lecz działaniami pod kątem właściwej im tendencji do kolidowania ze sobą. Nie zajmuje się moralną słusznością i niesłusznością. Jego zadaniem jest podtrzymywanie pokoju wśród osobami zaangażowanymi w różne czynności. Rząd, który nie wzbudza lojalności u swoich poddanych pozbawiony jest wartości.

Człowiek konserwatywny uważa, że w momencie, gdy kodeksy, prawa są przestarzałe mogą być zmodyfikowane, ale te modyfikacje powinny zawsze odzwierciedlać, nie narzucać zmianę w działaniach lub przekonaniach tych, którzy tym zasadom podlegają.

Człowiek konserwatywny uważa, iż rząd powinien łagodzić , a nie podsycać spory, przydawać umiarkowania działaniom ludzkim, hamować, redukować napięcia, uspokajać, godzić zwaśnione osoby. Powinien być bezstronny, obiektywny.

Ludzie konserwatywni znają WARTOŚĆ ZASAD, które wprowadzają ŁAD.

Można być konserwatywnym w odniesieniu do rządu i radykalnym w stosunku do każdej innej dziedziny i nie popaść w niekonsekwencje. O tym usposobieniu można nauczyć się od Montainea, Pascala, Hobbesa i Humea.

Rządzenie nie dla ludzi młodych (młodość- szaleństwo, brak poczucia obowiązku, gwałtowne emocje). Trudno nam zachować równowagę, umiar, bezstronność.