Pierwszy konkurs w programie Międzynarodowe Agendy Badawcze rozstrzygnięty

Dodano: 27.06.2016

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej rozstrzygnęła pierwszy otwarty konkurs w programie Międzynarodowe Agendy Badawcze. Zwyciężył w nim projekt złożony przez prof. Tomasza Dietla oraz prof. Tomasza Wojtowicza z Instytutu Fizyki PAN w Warszawie. Otrzymają oni prawie 40 mln zł na realizację innowacyjnych badań w nowej jednostce naukowej Polsce.

Nowy ośrodek badawczy powstanie w Warszawie i będzie nosił nazwę Międzynarodowe Centrum Sprzężenia Magnetyzmu i Nadprzewodnictwa z Materią Topologiczną (MagTop). Kierownikiem projektu i zarazem kierownikiem nowej instytucji jest prof. Tomasz Dietl z IF PAN. W ośrodku będą prowadzone interdyscyplinarne badania z zakresu materiałoznawstwa, nanotechnologii, fizyki półprzewodników oraz badań nad magnetyzmem i nadprzewodnictwem, które przyczynią się do opracowania nowych materiałów topologicznych. Badania nad tymi materiałami będą prowadzone przez wyłonionych w międzynarodowych konkursach czołowych badaczy z Polski i z zagranicy. Podczas pierwszych kilku lat finansowania projektu w ośrodku ma działać  6 grup badawczych, w których pracować będzie około 30 naukowców. Będą oni wykorzystywać unikalną infrastrukturę badawczą oferowaną przez polskiego partnera w projekcie – Instytut Fizyki PAN. Nowa instytucja współpracować będzie także z innymi ośrodkami naukowymi za granicą i w Polsce (w tym z Uniwersytetem Rzeszowskim) oraz z firmami, m.in. VIGO System S.A., Modern Technologies and Filtration S. A., PUREMAT Technologies. Nad jakością prac badawczych i konkursami na liderów grup badawczych czuwać będzie Międzynarodowy Komitet Naukowy, w skład którego wejdą zarówno naukowcy o uznanym w świecie dorobku, jak i przedsiębiorcy mający doświadczenie w prowadzeniu prac B+R i we wdrażaniu nowych technologii.

Instytucja tworzona przez prof. Dietla i prof. Wojtowicza będzie działać w ścisłej kooperacji z Uniwersytetem Juliusza Maksymiliana w Würzburgu.  Ośrodek ten ma wnieść swoją wiedzę zarówno w zakresie zarządzania nauką, komercjalizacji wyników badań, jak i pozyskiwania do pracy badawczej najlepszych naukowców.

Pierwsze prace badawcze maja ruszyć najpóźniej na początku 2017 r. Do tego czasu prof. Dietl i prof. Wojtowicz będą organizowali działalność nowej instytucji oraz zatrudniali pierwszych liderów grup badawczych. Na razie nowa jednostka będzie funkcjonowała w oparciu o środki w wysokości 40 mln zł otrzymane od Fundacji na rzecz Nauki Polskiej z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR). Docelowo, aby się utrzymać, będzie musiała zainteresować swoimi wynikami przedsiębiorców oraz pozyskiwać dodatkowe granty, również europejskie. Fundacja planuje dofinansowanie powstania w Polsce łącznie 10 instytucji realizujących międzynarodowe agendy badawcze.

Program Międzynarodowe Agendy Badawcze jest realizowany przez FNP od listopada 2015 r. ze środków pochodzących z PO IR. Jego celem jest stworzenie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej ośrodków naukowych, stosujących najlepsze praktyki w zakresie identyfikowania programów i tematów badawczych, polityki personalnej, zarządzania pracami B+R oraz komercjalizacji wyników prac B+R. W otwartym konkursie rozpatrywano 32 wnioski. Zwycięzca został wyłoniony w trakcie trzystopniowej procedury konkursowej składającej się z oceny przez panel naukowo-gospodarczy, pisemnej opinii co najmniej dwóch zagranicznych recenzentów oraz rozmowy wnioskodawcy z interdyscyplinarnym, międzynarodowym panelem ekspertów.

Do końca 2017 r. Fundacja planuje ogłoszenie jeszcze 2 konkursów w programie MAB. Najbliższy nabór zostanie otwarty w sierpniu.

Program Międzynarodowe Agendy Badawcze stanowi również wkład krajowy we wzmocnienie projektów składanych w konkursie Teaming for Excellence w ramach programu ramowego UE Horyzont 2020. Wnioski składane do Fundacji przez uczestników programu Teaming for Excellence muszą spełnić te same warunki konkursowe, co wnioski składane przez innych kandydatów. W pierwszym konkursie MAB wnioski złożyli: prof. Janusz Bujnicki (tytuł projektu: „Advanced Biobased and Bioinspired Materials/ ICRI-BioM”), prof. Jan Misiewicz wspólnie z prof. Edwardem Chlebusem (tytuł projektu: „Wrocław Centre of Excellence”) i prof. Tomasz Woliński (tytuł projektu: „CEZAMAT-Environment”) – wnioski te są owocem pierwszego etapu projektów Teaming for Excellence oraz przeszły trzystopniową ocenę w programie MAB. Obecnie otrzymały poparcie Fundacji na warunkach programu MAB w kolejnym etapie konkursu Teaming for Excellence. Życzymy Szanownym Wnioskodawcom powodzenia w Brukseli!

Informacji na temat programu MAB udziela Kinga Słomińska, kierownik zespołu ds. Międzynarodowych Agend Badawczych – tel.: [phone], e-mail: [e-mail].

- - - -

Prof. Dietl: dzięki statusowi fundacji zapewnimy badaczom w MagTop wyższe pensje

08.07.2016 Przyroda, Uczelnie

Na zdjęciu prof. Tomasz Dietl. Fot. Michał Jędrak

40 mln zł przeznaczyła Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej na utworzenie centrum badawczego MagTop. "Centrum będzie miało status fundacji. Dzięki temu naukowcom będziemy mogli zaoferować atrakcyjne wynagrodzenie" - zdradza kierownik powstającej instytucji, fizyk prof. Tomasz Dietl.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP) pod koniec czerwca rozstrzygnęła pierwszy otwarty konkurs w programie Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB). Prawie 40 mln zł na realizację innowacyjnych badań w nowej jednostce naukowej Polsce otrzymał projekt złożony przez naukowców z Instytutu Fizyki PAN (IF PAN). Utworzyć mają oni Międzynarodowe Centrum Sprzężenia Magnetyzmu i Nadprzewodnictwa z Materią Topologiczną (MagTop). Kierownikiem nowej instytucji będzie prof. Tomasz Dietl. Naukowiec złożył projekt do konkursu wraz z prof. Tomaszem Wojtowiczem.

"Jeśli chodzi o naukę, świat posuwa się do przodu szybciej niż Polska. Zewnętrznym tego przejawem jest mała liczba uzyskanych w kraju grantów ERC (Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych - przyp. PAP), stosunkowo słaba współpraca z przemysłem, a także relatywnie mała liczba powstających u nas firm wysokich technologii" - mówi w rozmowie z PAP prof. Tomasz Dietl z IF PAN i Wydziału Fizyki UW. W konkursie na Międzynarodowe Agendy Badawcze postanowiono dać szansę nowym formom instytucji, które mogłyby się przysłużyć polskiej nauce.

NOWA FORMA: FUNDACJA

"Chcemy przyciągnąć ludzi z zewnątrz - najlepszych naukowców z zagranicy. Od tego zależy sukces naszego ośrodka. A to wymaga pewnej swobody w uposażeniu tych, których zatrudniamy. A tu niestety dowolności nie ma ani uczelnia, ani instytut PAN" - zwraca uwagę prof. Dietl. Dlatego, jak wyjaśnia, przyszłe centrum MagTop będzie miało status fundacji. "To daje spore możliwości - i swobodę w pozyskiwaniu pieniędzy, i swobodę w zakresie wypłacania wynagrodzeń" - mówi fizyk.

Według niego, jeśli centrum przyciągnie dobrych naukowców, łatwiej będzie zdobywać dofinansowanie grantowe oraz uzyskać dobrą ocenę parametryczną. A to od oceny parametrycznej zależy wysokość dofinansowania z budżetu państwa, nawet jeśli dana jednostka nie jest publiczna. Dlatego fizyk ma nadzieję, że za kilka lat jego fundacja będzie miała szansę zawalczyć o środki z ministerstwa nauki i istnieć po zakończeniu finansowania przez FNP.

Finansowanie z budżetu to jednak nie wszystko. Prof. Dietl liczy też na współpracę z firmami wysokich technologii. Na razie wiadomo już, że nowe centrum prowadzić będzie współpracę z czterema takimi przedsiębiorstwami. "Ale mamy też nadzieję, że w przyszłości nasze badania przyczynią się do powstania nowych firm" - przyznaje naukowiec.

BUDOWANIE KAPITAŁU LUDZKIEGO, A NIE BUDYNKÓW

Prof. Dietl uspokaja, że pojawienie się nowego centrum nie oznacza, że specjalnie dla MagTop powstanie nowy budynek i zakupiona będzie nowa aparatura badawcza. Centrum MagTop będzie związane z jednostką partnerską, czyli z IF PAN. Od instytutu m.in. wynajmować będzie pomieszczenia. Będzie też korzystać z laboratoriów stworzonych przez kierowników projektu i udoskonalać je. Badacze z centrum kontynuować będą również dotychczasową współpracę naukową.

"Jakiś czas temu narzekaliśmy na brak nowych pomieszczeń, aparatury. Teraz pod tym względem nastąpił olbrzymi skok, ale nie doprowadziło to jeszcze do wzrostu liczby odkryć na światowym poziomie, tj. polepszenia jakości publikacji oraz wzrostu liczby prestiżowych grantów europejskich i przedsiębiorstw wysokiej technologii. Dlatego teraz trzeba postawić na kapitał intelektualny" - mówi prof. Dietl i dodaje, że centrum ma docelowo zatrudnić ok. 30 naukowców, w tym doktorantów. "Dofinansowanie w ramach programu MAB pozwoli więc na właściwe wykorzystanie istniejących laboratoriów, zarówno ze względu na zatrudnienie nowych naukowców, jak i dostarczenie funduszy na pokrycie niemałych kosztów bieżącej eksploatacji nowoczesnej aparatury pomiarowej i technologicznej” - podsumowuje prof. Dietl.

MOBILNOŚĆ I ŁATANIE DZIURY

MagTop ma też być pozytywnym punktem odniesienia, jeśli chodzi o mobilność naukowców. Prof. Dietl zwraca uwagę na obecny w Polsce problem tzw. chowu wsobnego. To model kariery naukowej, w której naukowiec kolejne szczeble kariery naukowej pokonuje w tym samym miejscu. A taki model naukowy utrudnia znalezienie pracy w nauce wybitnym naukowcom z zewnątrz. "W naszym centrum chcemy skończyć z tym złym modelem. Za zatrudnianie nowej osoby odpowiedzialny będzie nie dyrektor centrum, tylko międzynarodowy komitet naukowy, który wybierze najlepszego kandydata. Niekoniecznie będą to więc wychowankowie kierowników tych jednostek" - opowiada Dietl.

"Innym wyzwaniem, przed którym stoi nauka w Polsce, to istnienie dziury pokoleniowej, która wynikła z emigracji oraz odejścia od nauki młodzieży w odpowiednio latach 80. i 90. z powodu trudnej sytuacji uczelni i instytutów w tamtym okresie. Z tego względu należy poszukiwać liderów grup naukowych, także za granicą, i w ten sposób zapewnić twórczą ciągłość, w naszym przypadku, badań w dziedzinie fizyki i technologii oraz praktycznego wykorzystania nowych materiałów" - dodaje naukowiec.

WZORZEC JUŻ JEST

MagTop wzorowane będzie na modelu funkcjonowania Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. "To instytucja modelowa. Jej wysoki poziom pokazują zarówno oceny zewnętrze, jak i wewnętrzne" - mówi prof. Dietl i zaznacza, że w MIBMiK realizowane były trzy granty ERC (na wszystkich 21 realizowanych w Polsce). MIBMiK ma też najwyższą ocenę A+ w parametryzacji jednostek naukowych. Poza tym pracuje tam wielu zagranicznych naukowców, a zatrudnia ich międzynarodowy komitet naukowy. "FNP podjęła więc próbę powtórzenia sukcesu tego instytutu w innych dziedzinach" - mówi Dietl.

MATERIAŁ NA PRZEŁOM

Badania prowadzone w centrum MagTop dotyczyć będą pewnej znanej dopiero od niedawna klasy materiałów - tzw. materiałów topologicznych. "Badamy obiekty w nanoskali, a więc kilkadziesiąt tysięcy razy mniejsze od ludzkiego włosa. Takie obiekty dalej składają się z milionów atomów. Okazuje się jednak, że na krawędziach czy na powierzchniach takich tworów pojawiają się nowe stany elektronowe - a przez to nowe właściwości" - opowiada prof. Dietl. Wyjaśnia, że materiały te są odporne na odkształcenia. To odróżnia je od nanomateriału takiego jak np. grafen, który straciłby właściwości, gdyby go np. zmiąć.

"Już dawno temu odkryto, że im dokładniej sproszkujemy proch, tym będzie on lepiej oddziaływał z otoczeniem. Im proch ma bowiem mniejsze ziarnka, tym większa jest jego powierzchnia i materiał się lepiej utlenia. Podobnie jest w materiałach, które teraz badamy. Kiedy przechodzimy do zjawisk w skali nano, powierzchnie i krawędzie zaczynają odgrywać coraz większą rolę" - opowiada naukowiec. Przyznaje, że badacze szukają teraz materiałów topologicznych o właściwościach najbardziej pożądanych zarówno w nauce, jak i w przemyśle.

Nowo odkryte materiały o tak interesujących właściwościach mogą znaleźć niezwykle zastosowania. Nadzieją jest ich wykorzystanie chociażby przy produkcji niezwykle czułych czujników biologicznych czy chemicznych. Poza tym naukowcy liczą na to, że nowe materiały posłużą np. do odzyskiwania traconej energii, np. w silnikach samochodowych - mogłyby pomóc w zamianie niewykorzystanego ciepła na energię elektryczną. Badacze chcą też nowych materiałów użyć w rozwoju spintroniki - gałęzi elektroniki, w której pod uwagę bierze się nie tyle sam ładunek elektronu, co jego inną własność - spin. Rozwój spintroniki pozwoliłby m.in. na szybszy i bardziej wydajny zapis i przetwarzanie danych.

PARA NIE OD PARADY

Centrum MagTop kierowane będzie przez prof. Dietla, a także przez prof. Tomasza Wojtowicza z IF PAN. Prof. Dietl zajmuje się badaniami teoretycznymi i doświadczalnymi. Z kolei prof. Wojtowicz zajmuje się technologią materiałową. "Jest światowym specjalistą od otrzymywania materiałów półprzewodnikowych tzw. metodą epitaksji wiązek molekularnych" - mówi prof. Dietl i dodaje: "Tworzymy komplementarny tandem. Taka współpraca będzie też istotna z punktu widzenia właściwego zorganizowania i zarządzania nową jednostką naukową."

Finansowanie dla centrum MagTop przyznane jest na pięć lat, a potem może ono zabiegać o środki na kolejne dwa lata działania. Centrum MagTop ma być pierwszą z dziesięciu Międzynarodowych Agend Badawczych. Konkurs na takie jednostki realizuje FNP dzięki środkom pochodzącym z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

- - -

Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB)

Program mający na celu stworzenie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej jednostek naukowych stosujących najlepsze światowe praktyki w zakresie:
•    identyfikowania programów i tematów badawczych,
•    polityki personalnej,
•    zarządzania pracami B+R,
•    komercjalizacji wyników prac B+R,
które będą realizować międzynarodowe agendy badawcze – oryginalne programy badawczo-rozwojowe – we współpracy z renomowanymi ośrodkami naukowymi z zagranicy.

Wyniki przeprowadzanej przez recenzentów oceny merytorycznej wniosków złożonych w pierwszej edycji programu MAB będą dostępne w pierwszych dniach maja. Wnioskodawcy, którzy zostaną zaproszeni do złożenia trzeciej części wniosku, będą proszeni o załączenie wymaganych dokumentów w systemie elektronicznym do dnia 16 maja 2016 r. do godziny 16:00.

Rozmowy z Interdyscyplinarnym Panelem Ekspertów planowane są na dni 30 maja-1 czerwca 2016 r.

Pragniemy również poinformować, iż do wniosku online dołączono nową instrukcję – Budget guide – która powstała, by ułatwić Państwu poprawne wypełnienie zakładki ‘Budżet’.

Opis programu

Cele

Celem programu jest  stworzenie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej jednostek naukowych stosujących najlepsze światowe praktyki w zakresie:

• identyfikowania programów i tematów badawczych,

• polityki personalnej,

• zarządzania pracami B+R,

• komercjalizacji wyników prac B+R.

Jednostki te będą realizować międzynarodowe agendy badawcze, tj. programy badań tworzone przez wnioskodawców i przedstawicieli międzynarodowego środowiska naukowego będących uznanymi na świecie autorytetami w dziedzinie, w której specjalizuje się dana jednostka.

Agenda badawcza, obok precyzyjnie określonego problemu badawczego, powinna cechować się nowatorskim i konkurencyjnym podejściem do jego rozwiązywania, które ma zapewnić jednostce realizującej MAB zdobycie czołowej pozycji na świecie wśród jednostek zajmujących się podobną problematyką badawczą. Zaproponowany problem badawczy musi wpisywać się w zakres Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS) – wykaz KIS jest udostępniony w części Dokumenty do pobrania.

Adresaci

Program MAB jest dedykowany wybitnym naukowcom z Polski lub zagranicy o uznanym dorobku naukowym, którzy w związku ze zdobytym doświadczeniem zapewnią sprawne funkcjonowanie jednostki realizującej MAB.

Równoległa ścieżka konkursowa przewidziana jest dla wnioskodawców planujących wykorzystać fundusze z programu MAB do wsparcia realizacji projektów, które uzyskały dofinansowanie w I konkursie „Teaming for Excellence” w ramach Horyzontu 2020.

Naukowcy składający wnioski w konkursie powinni reprezentować poziom ERC Advanced Grant.

Oferta

Program „Międzynarodowe Agendy Badawcze” jest wzorowany na programie „Teaming for Excellence” ogłoszonym przez Komisję Europejską w ramach Horyzontu 2020. Przewiduje wsparcie wyspecjalizowanych i autonomicznych jednostek naukowych w Polsce, które będą realizować międzynarodowe agendy badawcze we współpracy strategicznej z renomowanymi ośrodkami naukowymi z innych krajów.

Całkowita suma przeznaczona na dofinansowanie projektu Międzynarodowe Agendy Badawcze w PO IR (Działanie 4.3) wynosi ok. 126 mln EUR. Wsparcie otrzyma około 10 jednostek realizujących Międzynarodowe Agendy Badawcze. Jednostki te zostaną wyłonione w trzech konkursach, które planowane są na lata 2015, 2016 i 2017.

Dofinansowanie projektów będzie obejmować koszty badań naukowych i prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę realizującą MAB, koszty związane z efektywnym funkcjonowaniem jednostki, koszty wykorzystania istniejącej infrastruktury, współpracy między partnerami oraz transferu wiedzy. Wsparcie na rzecz infrastruktury będzie jednak ograniczone wyłącznie do zakupu niezbędnego sprzętu i wyposażenia laboratoryjnego.

Dodatkowo w ramach dofinansowania pokrywane będą koszty rozwoju kadry naukowej w zakresie związanym z realizowanymi przedsięwzięciami, np. szkolenia, stypendia i staże.

Procedura

Zgłoszenia do konkursu mogą być składane przez jednego lub dwóch wnioskodawców –  wybitnych naukowców z Polski lub zagranicy.

Wnioskodawca przyjmie na siebie odpowiedzialność za merytoryczną realizację projektu, zostanie kierownikiem jednostki realizującej MAB oraz będzie liderem jednej z grup badawczych w tej jednostce. W uzasadnionych przypadkach wniosek może złożyć dwóch uczonych, wtedy obydwaj wnioskodawcy będą pełnili rolę liderów grup badawczych, a wnioskodawca wskazany we wniosku jako główny będzie jednocześnie kierownikiem całej jednostki.

System wyboru projektów MAB

Wnioski złożone w konkursie będą oceniane pod względem formalnym i merytorycznym. Po uzyskaniu pozytywnej oceny formalnej wniosek zostanie skierowany do oceny merytorycznej złożonej z trzech etapów:

W pierwszym etapie wniosek zostanie oceniony merytorycznie przez grono ekspertów (panel naukowo-gospodarczy) posiadające adekwatny dorobek naukowy lub doświadczenie we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w sektorze B+R.

W drugim etapie wniosek będzie oceniany przez co najmniej dwóch recenzentów zewnętrznych.

W trzecim etapie konkursu odbędzie się rozmowa ekspertów zasiadających w panelu interdyscyplinarnym z wnioskodawcą i przedstawicielem zagranicznej jednostki partnerskiej zgłoszonej we wniosku. W składzie panelu znajdą się eksperci reprezentujący różne dziedziny nauki oraz, fakultatywnie, ekspert pełniący funkcję obserwatora.

Panel ekspertów następnie porówna rozpatrywane wnioski i ustali ich ranking oraz dokona oceny w oparciu o przyjęte kryteria.

Warunki udziału są jednakowe dla wszystkich uczestników i zostały szczegółowo opisane w dokumentacji konkursowej do programu.

UWAGA:

W konkursie MAB obowiązują zasady podane w dokumentacji konkursowej. Ekspertyzy prawne mają jedynie funkcję pomocniczą i należy z nich korzystać wyłącznie w takim zakresie, w jakim są zgodne z zasadami zawartymi w dokumentacji konkursowej.

Dokumentacja w wersji angielskiej jest tłumaczeniem. W przypadku wątpliwości wiążąca jest wersja polska dokumentacji.

Informacje dodatkowe:

Uprzejmie informujemy, że punkt 5.3.2 Dokumentacji Konkursowej dotyczący współpracy z przedsiębiorcami bez udzielania pomocy publicznej należy rozumieć tak jak opisuje to dokument – Zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną. Komunikat Komisji (Dz. Urz. UE C 198 z 27.6.2014), pkt 28-30.

Podpunkty od a) do d) w pkt. 5.3.2 Dokumentacji Konkursowej są traktowane jako alternatywa, nie są stosowane łącznie.