Zaburzenia afektywne
związane z urodzeniem dziecka
Prelekcja – Konrad Jurgielewicz
SPIS TREŚCI:
I. Pojęcie zaburzeń afektywnych.
II. Historia zaburzeń afektywnych
I. Pojęcie
Znane są trzy formy zaburzeń afektywnych związanych z urodzeniem dziecka:
a) "baby blues" – bardzo powszechny i trwający zaledwie kilka do kilkunastu dni stan drażliwości i chwiejności emocjonalnej, nie wymagający leczenia, wynikający bezpośrednio z gwałtownych zmian hormonalnych i wyczerpania,
przy czym a) traktowane jest jako trudności emocjonalne u kobiet po porodzie,
b) depresja poporodowa – rzadziej występujący stan poważnej depresji, o dłuższym przebiegu – pojawia się w pierwszych tygodniach lub miesiącach po porodzie i może trwać rok albo dłużej, nie do końca o jasnej etiologii; leczenie znacznie poprawia jakość życia cierpiącej kobiety a także jej rodziny, może dotknąć i te kobiety, które przed urodzeniem dziecka dobrze sobie radziły i nie miały żadnych poważniejszych emocjonalnych problemów, bardziej skłonne do depresji będą te, które cierpiały w przeszłości na zaburzenia nerwowe lub miały tendencje do reakcji depresyjnych w trudnych sytuacjach,
c) poporodowa psychoza – bardzo rzadkie, poważne psychiatryczne zaburzenie, z halucynacjami i złudzeniami, chora wymaga hospitalizacji i farmakoterapii, należy też brać pod uwagę zagrożenie z jej strony w stosunku do dziecka,
II. HISTORIA
Problem zaburzeń psychicznych u kobiet po porodzie i w czasie połogu budził zainteresowanie już od czasów Hipokratesa. Hipokrates zwany ojcem medycyny, żył w latach 460-377 p.n.e. Jako pierwszy depresję uznał za chorobę. Opracował teorię 4 fluidów w organizmie człowieka. Te fluidy to: flegma (śluz), żółć żółta, krew i żółć czarna. Na podstawie tej teorii Hipokrates wyznaczył następnie 4 typy temperamentu człowieka:
- flegmatyk (przewaga flegmy),
- choleryk (przewaga żółci żółtej),
- sangwinik (przewaga krwi),
- melancholik (przewaga żółci czarnej).
Jak tłumaczył Hipokrates, kiedy równowaga między fluidami zostawała zakłócona i przewagę uzyskiwała żółć czarna, u człowieka rozwijała się melancholia, czyli depresja psychiczna – pojawiały się apatia, smutek, przygnębienie, niechęć do życia.
Pierwsze, systematyczne opisy tej choroby powstały dopiero w XVI i XVII wieku.
W roku 1551 Joao Rodrigues de Castelo Branco opisał przypadek żony kupca, która po każdym porodzie popadała w melancholię i pozostawała w tym stanie "obłędu" przez miesiąc.
Pierwszy przypadek manii w okresie połogu został opisany przez Felixa Platera w 1602 roku.
W roku 1858 powstał słynny traktat Marce na temat psychoz poporodowych i innych zaburzeń psychicznych u kobiet w okresie laktacji, przedstawiający wiele studiów przypadku.
W średniowieczu sądzono, że depresja to objaw działania złych duchów, opętania człowieka przez demony, więc do leczenia tego stosowano egzorcyzmy.
W XVIII wieku nadworny lekarz francuskiego króla Ludwika XV w celu leczenia objawów melancholii zalecał podawanie rosołu z kury.
Z kolei w wieku XIX usiłowano rozwiązywać ten problem metodą hydroterapii – przygnębionych życiem melancholików wysyłano do nadmorskich uzdrowisk, gdzie bogate w minerały wody miały usuwać ich smutki potasem i jodem.
Przełom XIX i XX stulecia przyniósł psychoanalizę, której sposobami także próbowano walczyć z depresją.
Na początku XX wieku specjaliści wpadli na pomysł, by leczyć ludzi z melancholii metodą przymusowego snu. W latach 20. do terapii depresji wprowadzono elektrowstrząsy. Od końca XX wieku karierę na świecie robił antydepresyjny lek prozac (fluoksetyna). Obecnie lekiem, z którym naukowcy wiążą spore nadzieje, jest tianeptyna, lek ten zwiększa plastyczność mózgu (plastyczności neuronalną). Plastyczność oznacza zdolność mózgu do dokonywania stosownych zmian adaptujących go do nowych okoliczności. Procesy neurorozwojowe można pobudzać, zmuszając neurony do pracy, np. przez bombardowanie człowieka nowymi wrażeniami.