Nowożytna sztuka funeralna wyrażała się w trzech dziedzinach:

-Architektoniczna: budowa kaplic grobowych

W Polsce najw. Popularność kaplic-mauzoleów przypada na XVI- XVII ale trwa nawet do pocz. w XIX. Naśladowano wzór zygmuntowski i na kaplicy bp Tomickiego (Berecci). Rozróżnia się 2 etapy

-I etap-1520-1590, monumentalność, program sepulkralno-pomnikowy z liturgicznym, podkreślenie osoby fundatora przez ukazanie jego cech indywidualnych,

przykłady:

kapl. Tomickiego w Krakowie (1553-4) i kapl. Padniewskiego (1572-75, Jan Michałowicz z Urzędowa), wolnostojąca kapl. Gnieźnienska fund. Jana Łaskiego (po 1518)

- II etap- 1590-1620, kaplice mają charak. Osobisty, różne odmiany, np. tamburowa (wzor. na zygmuntowskiej np. Myszkowskich w Krakowie), beztamburowa (wzor na kapl. Tomickiego, np. Branickich w Niepołomicach)

-Rzeźbiarska: nagrobki i epitafia (zarówno rzeźbiarskie, jak i malarskie)

Typy nagrobków:

Nagrobki jako pomniki sepulkralne były obok kaplicy i dworu najbardziej popularnym typem sztuki w dobie renesansu. Nagrobek właściwie całkowicie dominuje w rozwoju polskiej rzeźby tego okresu, determinując rozwój sztuki tego typu w okresach późniejszych. Główne typy pomników sepulkralnych w Polsce:

- nagrobek z postacią stojącą – typ zanikający, związany z tradycją gotycką, gł. w postaci importowanych płyt brązowych z norymberskiej pracowni Vischerów, niezwykle popularny na Śląsku; pomnik odpowiadający wyobrażeniom heroizacji, gloryfikacji

- z postacią leżącą

w odmianie tradycyjnej: 2 główne warianty:

a) postać zmarłego jako żywa z otwartymi oczami – tradycja gotycka (nagrobek biskupa Konarskiego, czy Lubrańskiego w katedrze wawelskiej)

b) postać martwa, w bezruchu – geneza włoska (nagrobki rycerskie powstałe w warsztacie de Gianotisa – np. Stanisława Lasockiego w Brzezinach)

i tzw. sansovinowskiej (kaplica zygmuntowska, nagrobek biskupa Tomickiego na Wawelu)

- z postacią siedzącą – należy do rzadkości, np pomnik Kryskich w Drobiniu, powstały pod wpływem florenckich grobowców Medyceuszy Michała Anioła

- typ popiersiowy – stanowi nowość w obrębie nagrobków renesansowych, rozwinął się jako pomnik humanistów-poetów i pisarzy, ujęcie portretowe osobowości zmarłego; głównie w kręgach patrycjatu miejskiego (nagrobki Montelupich i Cellarich) oraz humanistów (Jan Leopolita)

- nagrobek medalionowy – rzadki, związany z działalnością Santo Gucciego, stylizacja all’antica

- nagrobek z postacią klęczącą- XVII wiek wprowadza nową koncepcję ukazywania zmarłego w przedstawieniach na nagrobkach. Zmarły ukazany w pozycji klęczącej, pogrążony w modlitwie, adorujący krzyż lub wyobrażenie Matki Bożej z Dzieciątkiem. W gotyku postać przedstawiana była na marach, w renesansie najczęstszym rozwiązaniem był zmarły pogrążony we śnie. Nie oznacza to jednak, że takie ujęcie postaci jest nowe, nowe jest jedynie zastosowanie go do ukazania postaci zmarłej. W XVI w postać klęcząca często przedstawiała donatora, aczkolwiek jeszcze za jego życia (przykładem może być tablica erekcyjna kasztelana Andrzeja Górki w katedrze poznańskiej z 1574). Są dwa główne sposoby ujęcia postaci klęczącej: ujęcie figury jako oranta en face (nagrobek prymasa Wojciecha Baranowskiego w Gnieźnie) oraz znacznie bardziej rozpowszechniony typ ujęcia z profilu, postać zwrócona była najczęściej ku przedmiotowi dewocji. Jako główny temat przedstawienia na nagrobku, figury klęczące wprowadzone zostaną dopiero w początkach wieku XVII, otrzymawszy już wtedy naturalne rozmiary (te wcześniejsze były niewielkie). Ten typ, stając się coraz bardziej popularny zarówno na południu jak i na północy kraju, wyparł w końcu renesansowy typ nagrobka z figurą leżącą. przykłady: nagrobek Działyńskich w Nowym Mieście Lubawskim, nagrobek Batorych w Barczewie, nagrobek Bahrów w kość Mariackim w Gdańsku.

-nagrobek dziecięcy-wywodzi się z warsztatu Berecciego, jako osobny typ, w Polsce bujny rozkwit, w innych krajach nie był popularny

Występują również typy nagrobków podwójne (nagrobek Kościelickich w Kościelcu-1559), czasem potrójne. Nagrobki tego typu były fundowane głównie dla feudałów świeckich oraz wyższego duchowieństwa. Zauważalny jest brak indywidualizacji na rzecz typizacji podkreślającej głównie stan społeczny.

Ze względu na przedstawiane osoby można wyróżnić nagrobki królewskie, biskupie, rycerskie , później też mieszczańskie (przede wszystkim z postaciami klęczącymi, czasem cała rodzina), a obok tego dziecięce i z postaciami kobiecymi (najczęściej żony królów)

Epitafia: ogólnie są dwa rodzaje: inskrypcyjne i obrazowe. Te pierwsze (jak sama nazwa wskazuje)charakteryzują się dominacją płyty inskrypcyjnej, rzeźbiona jest rama architektoniczna, często dodawane są też figurki cnót. Te drugie natomiast mają malowane lub rzeźbione sceny religijne (głównie Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Sąd ostateczny ale zdażają się też sceny ze ST lub NT, albo wizerunek zmarłego w modlitewnej pozie). Materiały w zależności od zasobów finansowych fundatorów to drewno, piaskowiec, różne marmury i alabaster (czasem jakieś imitacje tych materiałów, polichromowane). Wzory płynęły z Włoch ale na północy przede wszystkim z Niderlandów i Niemiec. Popularne zarówno wśród katolików jak i protestantów, chociaż kalwiniści preferowali raczej inskrypcyjne epitafia. Epitafia były najbardziej popularne wśród bogatych mieszczan. Z przedstawicieli to np. wszechobecny Willem van der Block a później i Abraham tez van der Block

-Malarska: portrety trumienne

PORTRETY TRUMIENNE. Odłam portretu sarmackiego. Malowane na cynowej blasze portrety zmarłych umieszczane na trumnach stanowiły istotny element obchodów pogrzebowych. Portrety prawdopodobnie były umieszczane na trumnie po stronie głowy, tak by zwrócony był w trakcie ceremonii w kierunku ołtarza i umożliwiał zmarłemu uczestnictwo w nabożeństwie. Po zakończeniu obchodów pogrzebowych, portrety przeważnie umieszczano na ścianie kościoła.

Trzeba by było jeszcze napisać co ogólne w Europie z tą sztuką się działo..

(niestety niewiele wiem na ten temat)

Z Włoch (Rzym ,Florencja) przybyli artyści renesansowi, którzy się zajmowali m.in. sztuką sepulkralną. Ze sobą przywieźli oczywiście wzorce np. nagrobek papieża Pawła II wyk. przez Vasariego; nagrobki Giuliana i Lorenza Medyceuszów w kość s. Lorenzo we Florencji (1520-35), dla płyt rycerskich pierwowzorem mogła być płyta nagrobna Gaszone de Foix w Castello Forzesco w Mediolanie.

Z Niderlandzkich artystów wymienić można Cornelisa Florisa (autor nagrobków w Królewcu i Kolonii),Willem van der Broecke (czynny w Niderlandach)