MIEJSCE IWASZKIEWICZA W POEZJI POLSKIEJ XX WIEKU
miejsce to jest stałe – Iwaszkiewicz współtworzy poezję polską w sposób regularny i nieprzerwany i że w każdej z epok jest obecny,
typowe dla epoki: młodzieńcze zafascynowanie urodą świata i wolnością sztuki, dytyrambiczność, pasja poszukiwania nowych form poetyckich, mit podróży i egzotyki. Później: klasycystyczne uspokojenie, tendencja do zobiektywizowania własnych przeżyć. Nawrót do obywatelskości, do obowiązków społecznych. poddanie się atmosferze niepokojów i lęków metaforycznych i historycznych.
Jednak wpisuje się w te nurty w sposób oryginalny:
Młodzieńczy bunt przeciw obywatelskim i kapłańskim obowiązkom polskiej poezji wyraża nie przy pomocy obrazoburczych zawołań lecz łącząc błahość tematu z wirtuozerią poetyckiego kunsztu.
Djonizje – zbliżenie do ekspresjonizmu.
Poeta najbardziej „osobny” wśród Skamandrytów. Odmienność tradycji kulturowych i rozleglejsze zainteresowania literacko-filozoficzne. Niezwykły sensualizm. Niektóre cechy poetyki skamandryckiej zostały w jego wierszach zrealizowane w sposób śmielszy niż u innych przedstawicieli tej grupy.
Powrót do Europy – specyficzna wersja zwrotu ku obywatelskości.
Oddaje poeta atmosferę niepokoju i grozy w języku aluzji do dzieł wielkiego malarstwa europejskiego.
Elementy składające się na oryginalność tej poezji:
Prywatność:
konwencja bezpośredniego zwierzenia,
tonacja pełnej ufności wobec wirtualnego odbiorcy,
zasada traktowania odbiorcy jako prywatnej, zaprzyjaźnionej osoby,
konwencja ta implikuje styl kolokwialny, niedbały, rozluźniony,
poetyka szkicu, notatki, niedomykanie form,
pierwszeństwo osobistej ekspresji przed techniczno-poetycką akuratnością,
reprywatyzacja poezji.
Kulturowość:
poezja jest świadectwem kultury głęboko przeżytej,
tradycjonalizm uświadomiony,
wszystko zostało napisane więc próbuje napisać to inaczej – na nowo.
Sakralność:
ma stronę tomistyczną i augustiańsko-pascalowską,
medium przez które się wypowiada jest sztuka,
Iwaszkiewicz – posumowanie:
Oktostychy – esteta, najbardziej skrajny i w manifestowaniu tej skrajności najbardziej powściągliwy,
Kasydy – twórca nowoczesnej prozy poetyckiej,
Dionizje – nietypowy ekspresjonista, bliższy ekspresjonizmowi europejskiemu niż wszyscy poeci poznańskiego „Zdroju”,
Skamandryta najmniej skamandrycki, najśmielej przełamujący kanony piękna panujące w tej grupie. Poeta o największej wrażliwości kolorystycznej i sensualnej.
Twórca nowej odmiany poezji stylizowanej i nowej odmiany klasycyzmu.
Twórca nowych rozwiązań zagadnienia: mit a poezja.
Prekursor retorycznego klasycyzmu tuż powojennego i eseistyczno-filozoficznego klasycyzmu Miłosza.
Spokrewniony z poezją pokolenia 56, poeta kalekich form i poeta oniryczny.
Prekursor współczesnych klasycystów i jeden z prekursorów rozbijania form i operowania antywalorem.
Jest to poezja, która uczy traktować przeszłość jak teraźniejszość, a Europę jako poszerzoną ojczyznę. Wyolbrzymia nasz czas i przestrzeń.