Rwa kulszowa czym jest i jak powstaje




Rwa kulszowa czym jest i jak powstaje?


Zapalenie nerwu kulszowego, które popularnie określane jest w środowisku medycznym, jako rwa kulszowa, wiąże się z miejscowym stanem zapalnym najpotężniejszego nerwu w ludzkim organizmie. Nerw kulszowy jest swoistym przewodnikiem, który dostarcza najwięcej bodźców do całej stopy, goleni, większej części tylnych mięśni, jakie znajdują się w nodze, odpowiada za kurczliwość i sprężystość wszystkich mięśni tylnej powierzchni uda, goleni i nóg. Sama choroba jest właśnie stanem zapalnym, jaki
 
rozwija się w tym nerwie. Dlatego, że jest to nerw, który powiązany jest z wszystkimi nerwami w splocie krzyżowym, najbardziej dotkliwą dolegliwością są właśnie bóle w okolicach krzyżowych i poniżej, promieniujących przez udo wzdłuż tylnej powierzchni nogi, czasami aż po stopy. Dolegliwości bólowe, które są niezwykle silne w przypadku tego schorzenia bardziej objawiają się zawsze po jednej stronie ciała: prawej lub lewej, ponieważ zapalenie nerwu kulszowego, może być jednostronne lub
 
obustronne. W przypadku obustronności ból atakuje chorego ze zdwojoną siłą, co uniemożliwia chodzenie. Każdy ruch związany z próbą obrotu w pasie biodrowym wiąże się z silnym, przeszywającym bólem od okolic splotu krzyżowego mięśni, poprzez przestrzenie pod mięśniem pośladkowym wielkim, gdzie przebiega po jego brzegach, aż po powięź, gdzie odczuwa się największy ból. To właśnie w tym miejscu, w okolicy pośladka, pod kolanem ucisk na nerw kulszowy w stanie zapalenia jest najbardziej dotkliwy.

Najczęstszym czynnikiem, który generuje stany zapalne nerwu kulszowego jest uszkodzony krążek międzykręgowy, który może doprowadzać do tego, że pojawi się patologiczny ucisk korzenia nerwowego zbiegającego się ze splotem krzyżowym, od którego odchodzą włókna przewodzące nerwu kulszowego. Rwa kulszowa powstaje także zazwyczaj w wyniku zmian zwyrodnieniowych, jakie wielu z pacjentów "hoduje" u siebie przez wiele lat. Osoby szczególnie podatne na rwę kulszową to pacjenci z częstymi
 
przeziębieniami, obciążeni cukrzycą lub chorobami nowotworowymi usytuowanymi w kanale kręgowym i okolicach narządów miedniczych.

Rwa kulszowa leczenie i rehabilitacja

Zachorowanie na rwę kulszową jest stosunkowo powszechne wśród naszego społeczeństwa. Związane jest także z czynnikami klimatycznymi, w jakich żyjemy, ale taka teza nadal jest przedmiotem badań naukowych i statystycznych. Zazwyczaj zapalenie nerwu kulszowego leczone jest w pierwszej kolejności objawowo, co oznacza, że należy zrobić wszystko, aby poprawić komfort pacjenta. Silny ból zmniejsza się za pomocą stosowania silnych leków przeciwbólowych. Do najczęściej stosowanych leków zalicza się
 
tramaidol o silnym działaniu opioidalnym, a także ketonal w postaci iniekcji i leczenia skojarzonego z innymi doustnymi środkami przeciwbólowymi. Następnie należy zająć się działaniem przeciwzapalnym, aby w miarę szybko uzyskać efekt wyciszenia objawów zapalnych. Pozostałości po takiej chorobie bardzo często zmuszają pacjentów do podjęcia rehabilitacji, która w niewielkim zakresie zabiegów stosowana jest już podczas leczenia podstawowego. Rehabilitacja jest długa, ale przynosi zwykle dobre
 
rezultaty.

Rwa kulszowa działanie prewencyjne w razie ataku

Rwa kulszowa jest chorobą, która poza niewielkimi i mało dostrzegalnymi objawami wcześniejszymi, atakuje człowieka niespodziewanie. W razie takiego nagłego, przeszywającego bólu podczas wystąpienia ataku rwy kulszowej, należy zachować spokój, poszukać w miarę możliwości odpowiedniej dla siebie pozycji ułożenia ciała. Jeżeli w pozycji leżącej ból nie ustępuje, można spróbować szukać rozwiązania na stojąco. Ważne by znaleźć taką pozycję, w której jest możliwe odciążenie uciskanego korzonka
 
nerwowego. Można także ratować się we własnym zakresie chłodzącymi okładami z lodu, które przyniosą chwilową ulgę i niesteroidowymi lekami przeciwbólowymi oraz przeciwzapalnymi, jednak prawdopodobieństwo ustąpienia dolegliwości jest niewielkie przy nieprzerwanym bólu, dlatego też należy jak najszybciej udać się do lekarza. Choroba ta może prowadzić do poważnego porażenia nerwu kulszowego i trudno odwracalnych skutków bez podjęcia leczenia.

Domowe sposoby złagodzenia rwy kulszowej

Podczas leczenie rwy kulszowej ulgę w chorobie przyniosą maty masujące z funkcją podgrzewania oraz mata ozonowa. Model szczególnie warty uwagi to mata solidnej niemieckiej firmy dr frenkel. Regularnie stosowany hydromasaż potrafi znacznie zmniejszyć ból rwy kulszowej, dodatkowo wzmocni cały organizm i znacznie poprawi nasze samopoczucie.

W nocy natomiast warto zadbać o odpowiednie warunki podczas snu. Jeśli będziesz często się pocił i odkrywał, to z pewnością zostaniesz zawiany, co tylko powiększy chorobę. Możesz temu zapobiec kupując pościel wełniana z wełny z merynosów lub camel. Pościel z wełny Camel różni się tym, że jest bardziej delikatna i przyjemniejsza w dotyku. Pościel taka charakteryzuje się tym, że oddycha. Jeśli temperatura Twojego ciała wzrośnie to pościel odprowadzi nadmiar ciepła na zewnątrz. Zapobiegnie to
 
przegrzaniu ciała i spoceniu się. Dzięki temu, że temperatura ciała będzie stale na odpowiednim poziomie, nie będziesz się w nocy przegrzewał i dopuszczał do zawiania bardzo szybko poprawi się Twój stan zdrowia.



Przygotowałem ten poradnik specjalnie dla Ciebie, po to aby pomóc Ci znacznie zmniejszyc bóle kręgosłupa.

Zacznę od tematu bardzo nietypowego, na pozór nie związanego z kręgosłupem, jakim jest wpływ wody na nasz organizm.

Dlaczego woda jest tak ważna w przypadku problemów z kręgosłupem?

Kręgosłup zbudowany jest z krążków międzykręgowych, które są mazistymi substancjami, zbudowanymi w większości z wody. Jeśli w Twoim organizmie będzie brakowało wody, stan krążków i ich zdolność do regeneracji będzie się pogarszała.

Woda w ciele noworodka stanowi 95% masy jego ciała, osoba umierająca śmiercią naturalną zawiera w swoim ciele już tylko 70% wody. Wniosek jest prosty - starzenie się, to powolne wysychanie organizmu. Aby maksymalnie przedłużyć młody wygląd należy zatem pić wodę.

Jaką wodę należy pić?

Należy pić wodę źródlaną niegazowaną. Powinna być ona ciepła, aby organizm nie tracił energii na jej podgrzanie lub schłodzenie do temperatury ciała. Woda powinna mieć jak najwyższe ph. Ph wody w ciele człowieka wynosi 7,5. Niestety, większość wód ma ph w granicach 5,5-6. Tylko najlepsze wody mają ph 7,5 i wyżej. Należą do nich między innymi wody takie jak: Kropla Beskidu, Żywiec Zdrój oraz Primavera.

W jakich ilościach powinniśmy pić wodę?

To, ile powinniśmy dziennie wypijać wody, jest uzależnione od naszej wagi. Schemat wyliczania jest następujący: na kilogram wagi ciała powinniśmy wypijać 30ml wody. Przykładowo, osoba ważąca 50kg, powinna wypijać 1,5l wody dziennie. Jeśli regularnie uprawiasz sport dodaj do tego 1 litr.

Jeśli nie jesteś przyzwyczajony do picia wody, na początku może Ci sprawiać trudność wypicie nawet dwóch szklanek dziennie. Nie zrażaj się tym jednak. Z czasem organizm przyzwyczai się, że dostarczasz mu wodę w takich ilościach, i sam będzie się jej domagał.

Woda - eliksir młodości

Dlaczego tak ważne jest to, aby pić wodę, która ma ph powyżej 7,5? Jeśli wypijemy płyn, który ma niższe ph, nasz organizm będzie musiał zwiększyć ph tego płynu, nim dostarczy go komórkom. Ph wody jest podnoszone przez dodanie do wody wapnia. Pobierany jest on z pokarmu, lub jeśli go tam brakuje, z naszych kości. Stąd powstają takie choroby jak np. osteoporoza.

Dla przykładu podam Ci ph niektórych płynów:

Coca cola - ph 3
Soki, herbata - ph 4
Wody mineralne - ph 5 - 9

Kiedy natomiast będziesz pić wodę, która ma ph powyżej 7,5 w Twoim ciele będą się dziać niewiarygodne rzeczy. Będą wówczas zabijane wolne rodniki, które są odpowiedzialne za starzenie się organizmu i nagle zaczniesz czuć się oraz wyglądać młodziej. Organizm zacznie również produkować koenzym Q10 znany jako koenzym młodości, który jest dodawany do drogich kremów przeciwzmarszczkowych.

Kiedy należy pić wodę?

Zasada jest bardzo prosta. Zaraz po przebudzeniu wypij 1-2 szklanki ciepłej wody. Pamiętaj, aby nie pić wody na 30 minut przed posiłkiem, w trakcie posiłku (chyba że nie możesz przełknąć pokarmu) oraz 1,5 - 2 godziny po posiłku. Dzięki temu pokarm zostanie dokładnie strawiony, gdyż soki trawienne nie będą rozpuszczane przez wodę. Po dwóch godzinach od posiłku ponownie wypij wodę, pamiętając, aby przestać ją spożywać na 30 minut przed kolejnym posiłkiem. Taką zasadę stosuj przez cały dzień.

Spróbuj przez 14 dni wypijać chociaż 1,5 litra wody niegazowanej dziennie, a będziesz zaskoczony wspaniałym samopoczuciem i zachowaniem się Twojego organizmu.

Dzisiaj omówię bardzo ważną kwestię dla Twojego kręgosłupa, jaką jest optymalna waga. Jeśli masz nadwagę, Twój kręgosłup musi na co dzień znosić dużo większe przeciążenia, niż u osoby z prawidłową wagą. W tej części poradnika podam Ci bardzo proste i skuteczne sposoby na uzyskanie zdrowej, właściwej wagi ciała raz na zawsze.

Najważniejsze są nawyki żywieniowe

Po pierwsze pamiętaj o tym, że aby uzyskać i utrzymać optymalną wagę ciała, należy na stałe zmienić nawyki żywieniowe.

Najważniejsze jest wypijanie odpowiedniej ilości wody, gdyż wypłukuje ona z organizmu toksyny i zanieczyszczenia. Dokładnie opisałem to w poprzedniej części poradnika. Jeśli już wprowadziłeś ten zdrowy nawyk do swojego życia, powinieneś teraz poznać i zastosować zasady prawidłowego odżywiania.

Unikaj cukru i soli

Staraj się zminimalizować spożycie cukru (w tym słodyczy) oraz soli. Wyrzuć z kuchni sztuczne przyprawy (np. Kucharek, Ziarenka smaku, Vegeta), a zamiast nich stosuj naturalne (bazylia, tymianek, oregano, itd.) lub żadne. Poczujesz wówczas prawdziwy smak potrawy. Mięso sól dopiero po przyrządzeniu i nałożeniu na talerz. Zużyjesz wówczas znacznie mniej soli. Ryż oraz makaron możesz śmiało gotować bez dodatku soli.

Wyrzuć lub zminimalizuj pokarmy smażone oraz tłuste sery. Zamiast smażyć potrawy, duś je na wodzie lub gotuj na parze. Z serów najlepszy jest ser biały półtłusty, gdyż zawiera bardzo wartościowe białko. Żółty zalecam usunąć z diety. Bardzo zdrowe są jajka - szczególnie białka jajek, gdyż zawierają wszystkie potrzebne człowiekowi aminokwasy. Żółtek wystrzegaj się, gdyż zawierają niezdrowy cholesterol.

Jasne pieczywo zamień na ciemne. Zamiast białego ryżu i makaronu stosuj ich wersje naturalne, mało przetworzone przez to bardziej wartościowe, czyli brązowe.

Warzywa i owoce - twój najlepszy przyjaciel

Dodatkowo ważne jest to, aby jeść dużo warzyw i owoców, gdyż zawierają mnóstwo witamin i minerałów. Często rób sałatki warzywne. Można je przygotować bardzo prosto i szybko. Wybierz się do warzywniaka, kup wszystkie warzywa jakie można jeść na surowo ,np.: pomidor, ogórek, papryka, marchewka, cebula, czosnek, szczypiorek, itd. Dodaj także warzywa z konserwy: kukurydzę, groszek, fasolę. Następnie pokrój je na kawałki i wrzuć do plastikowego pojemnika pięciolitrowego, dodaj trzy jogurty
 
naturalne i już masz fantastyczną sałatkę na kilka dni! W lodówce taka sałatka spokojnie wytrzyma 5-6 dni.

Pamiętaj także, aby dostarczyć organizmowi wystarczającą ilość białka. Świetnie nadają się do tego ryby, ser biały (półtłusty), orzecyh np. ziemne niesolone, białka jajek.

Dzisiaj kontynuję tematykę związaną z dietą, która pozwoli Ci uzyskać na trwałe optymalną wagę. Tym razem pomogę Ci ułożyć zdrowe menu na cały dzień.

Ważne jest co z czym łączymy

Oprócz właściwego doboru składników w naszej codziennej diecie, o czym pisałem wcześniej, istotny jest sposób ich łączenia. Ważną sprawą jest to, aby nie jeść razem białka (mięsa, ryby, sery, białko jajek) i węglowodanów (chleb, ziemniaki, ryż, makaron). Powód jest następujący: za trawienie węglowodanów odpowiedzialne są inne enzymy, a inne za trawienie białek. Enzymy te "nie lubią się" i niwelują nawzajem. Przez to posiłek jest znacznie dłużej trawiony, a organizm sporą część energii zużywa
 
na trawienie, zamiast dostarczyć ją Tobie do działania. Jest to również przyczyna tego, że czujemy się senni po tradycyjnym polskim obiedzie (schabowy z ziemniakami).

Jak zatem zaplanować prawidłowe menu? Zasada jest prosta - wystarczy, że będziesz na jeden posiłek jadł mięso/ryby/ser/jajka z warzywami, a na drugi węglowodany (ryż brązowy, makaron brązowy, chleb) z owocami/warzywami.

Tłuszcze również są ważne

Bardzo ważne jest również spożywanie odpowiednich tłuszczy. Niezdrowe są tłuszcze nasycone występujące w słodyczach. Natomiast bardzo potrzebne są tłuszcze jednonienasycone oraz wielonienasycone. Znajdziesz je w orzechach (np. ziemnych), oliwie z oliwek, rybach, siemieniu lnianym.

Posiłki staraj się spożywać co 3 godziny. Jedz powoli i dokładnie żuj pokarm. Pierwszy etap trawienia zaczyna się w ustach. Nie popijaj podczas jedzenia. Staraj się odchodzić od stołu zanim poczujesz się pełny, gdyż sygnał o tym, że jesteś najedzony, dociera do mózgu dopiero po 20 minutach.

Wystarczy stosować się do tych prostych zasad i dzięki temu bez żadnego katowania się i wymagających ćwiczeń w ciągu miesiąca spokojnie zrzucisz 4 kg, aż dojdziesz do swojej optymalnej wagi.
 

Rozluźnij się

Miło mi przedstawić Ci kolejną część poradnika. Tym razem będzie on poświęcony sposobom na rozluźnienie mięśni. To one szczególnie mocno odczuwają negatywne oddziaływanie stresu i tempo dzisiejszego trybu życia.

Czasami zdarza się, że utożsamiamy ból kręgosłupa z bólem pleców. Przyczyny są podobne: nieprawidłowa postawa ciała, niekomfortowy sen lub też nadmiar stresu. Leki rozkurczające czy przeciwbólowe mogą Ci pomóc, ale krótką metę. Warto poznać sposoby na rozluźnienie, które możesz stosować bez obaw, i które nie wywołują efektów ubocznych, tak jak leki.

Najlepszym sposobem na spięte mięśnie jest masaż relaksacyjny. Pobudza on skórę i układ krążenia. Przywraca prawidłowy rytm serca, krążenie oraz ciśnienie krwi. Celem takiego masażu jest zmniejszenie, a następnie eliminacja napięcia fizycznego i psychicznego. Spokojny i rytmicznie wykonany masaż eliminuje negatywne skutki stresu, bóle głowy i pleców, zaburzenia koncentracji, a pomaga zwalczyć depresję. Masażyści oferują szeroką gamę rodzajów masażu, będących modyfikacjami techniki klasycznej.

Masażowi egzotycznemu towarzyszy medytacja, a następnie muzyka i zapach olejków eterycznych. Odchudzający jest zwykle bolesny i polega na rozbijaniu i pobudzaniu tkanki tłuszczowej. Izometryczny pomaga zregenerować mięśnie zmęczone zbyt intensywnym wysiłkiem fizycznym. Kosmetyczny stosują przede wszystkim panie, którym zależy na poprawieniu elastyczności skóry i tym samym opóźnieniu procesu powstawania zmarszczek. Masaż shiatsu polega natomiast na uciskaniu wybranych części ciała, aby
 
odblokować uwięzioną w ciele energię i powrócić do naturalnej równowagi.

Są to jedne z najbardziej popularnych rodzajów masaży i mogą być modyfikowane tak, aby zadowolić każdą osobę. Podstawowy cel, czyli rozluźnienie mięśni, może nam zapewnić każdy z nich. Najważniejsza jest regularność powtarzania zabiegów, zwłaszcza jeśli ból, na przykład pleców, towarzyszy nam na co dzień. Na dłuższą metę zabiegi takie są dosyć kosztowne.

Możesz także pobudzić krążenie i rozluźnić mięśnie po codziennej kąpieli. Wystarczy do tego ręcznik frotte. Przerzuć go przez szyję, końce złap z przodu dłońmi i przeciągaj, prostując na przemian lewą i prawą rękę. Możesz także posmarować dłonie oliwką z dodatkiem olejków łagodzących ból (rozmarynowy, cedrowy, cynamonowy, lawendowy). Jeśli ból jest silny, może to być także przeciwbólowym żel lub maść. Tylko nie przesadzaj z tymi maściami, gdyż one bardzo zakwaszają organizm. Jeśli teraz
 
pierwszy raz spotkałeś się z tematem zakwaszania organizmu, to gorąco polecam Ci o tym poczytać!

Pozytywnie wpływają na rozluźnienie wszelkiego rodzaju ćwiczenia w wodzie. Przy ich wykonywaniu kręgosłup obciążony jest w minimalnym stopniu, dzięki działaniu wypornościowemu wody. Doskonałe poprawiają ogólną kondycję fizyczną, pomagają w utrzymaniu prawidłowej wagi i szczupłej sylwetki. Wzmacniają też mięśnie grzbietu i pośladków, pomagają zlikwidować cellulit i poprawiają nastrój. Może je uprawiać każdy. Najpopularniejszą formą ćwiczeń w wodzie jest aqua aerobic połączenie pływania i
 
aerobicu. Gimnastyka w wodzie nie obciąża kręgosłupa ani stawów. Ci, którzy chcą się bardziej odprężyć i wyciszyć, mogą wybrać aqua jogę. Zestawów ćwiczeń jest bardzo wiele i ich wybór zależy tylko od pomysłowości prowadzącego zajęcia bądź nas samych.

Skuteczne są tez inne ćwiczenia rozluźniające mięśnie, takie jak skłony, zwisy, wymachy rąk i nóg oraz tzw. "koci grzbiet". Spośród sportów kręgosłup nie lubi tenisa (gwałtowne obroty ciała obciążają krążki międzykręgowe) oraz podnoszenia hantli. Pozytywnie wpływają na niego: wspomniane pływanie, jazda na rowerze, nordic walking oraz wszystkie inne dyscypliny ogólne, nie obciążające wybranych partii ciała.

Trzeba pamiętać, że intensywne ćwiczenia bez rozgrzewki mogą doprowadzić do przeciążenia lub uszkodzenia mięśni przykręgosłupowych. Gwałtowne ruchy mogą naderwać wiązadła stawowe. Dlatego przed wszelkimi ćwiczeniami bardzo ważne jest stopniowe przygotowywanie organizmu do wysiłku, przez rozgrzanie i uelastycznienie mięśni.

Ćwiczenia na kręgosłup

Ból pleców i kręgosłupa można zwalczać na różne sposoby, ale najlepsze efekty przynoszą ćwiczenia. Zainwestuj w nie kilka minut dziennie, a będziesz cieszył się dobrym zdrowiem latami.

Spośród wszystkich dostępnych ćwiczeń wybrałem te najprostsze i które bez skrępowania będziesz mógł wykonywać w pracy, robiąc przerwę podczas siedzenia przy biurku. Zajmą Ci one parę minut i należą do grupy ćwiczeń rozluźniających. Pierwsze 3 dotyczą odcinka szyjnego kręgosłupa, który jest stale napięty podczas wielogodzinnego wpatrywania się w monitor i przez to także niebezpiecznie zastany. Ponadto ćwiczenia szyi pomogą na dłużej zachować młody wygląd twarzy. Zatem do dzieła!

Nr 1. Skłony głową. Usiądź prosto na krześle. Zachowując proste plecy, powoli odchyl głowę do tyłu, a następnie do przodu (tak aby dotknąć klatki piersiowej). Teraz odchyl głowę w prawo, i podnieś prawy bark, tak aby prawe ucho dotknęło ciała. To samo wykonaj na lewą stronę.

Nr 2. Ćwiczenie szyi. Siedząc prosto naprzemiennie wysuwaj szyję do przodu i odchylaj do tylu. Łopatki powinny być ściągnięte.

Nr 3. Obroty barkami. Usiądź na krześle i zegnij ręce w łokciach, tak aby dotknąć ramion. Wykonaj kilkanaście obrotów barkami. Możesz też stanąć na wyprostowanych nogach, ręce opuścić swobodnie wzdłuż tułowia i wykonać luźne krążenia barkami w przód i w tył.

Nr 4. I na końcu ćwiczenia na odcinek lędźwiowy. Stań wyprostowany. Następnie wykonuj skłony do przodu i do tyłu.
Ćwiczenia wykonuj powtarzając je kilkakrotnie. Pamiętaj o nich zawsze wtedy, kiedy poczujesz ból prawdopodobnie Twoje mięśnie są spięte, co szybko odbija się także na kręgosłupie.

Wykonuj te ćwiczenia na kręgosłup regularnie kilka razy dziennie, przez 3 tygodnie i po tym czasie staną się one Twoim nowym bardzo zdrowym nawykiem.

Zdrowy sen to nie tylko odpowiednie podłoże do spania, o czym pisałem już w poprzednim artykule. Materac zapewni Ci wygodną podporę dla kręgosłupa, ale równie ważne jest to, pod czym śpisz czyli zdrowa kołdra.

Być może zadajesz sobie pytanie, jaki jest związek między kołdrą, a zdrowiem kręgosłupa? Wbrew pozorom jest on niezwykle istotny. W zależności od materiału, z jakiego została uszyta, może być lekarstwem na wiele schorzeń.

Na rynku dostępne są trzy podstawowe rodzaje kołder: puchowe, syntetyczne oraz wełniane. Każda z nich powinna być ciepła, lekka i przepuszczająca powietrze. Wszystkie mają swoje wady i zalety. Kupując kołdrę puchową należy zwrócić uwagę na jej wypełnienie, ponieważ różne rodzaje puchu i pierza bardzo różnią się od siebie gatunkowo. Zdarza się, że producenci mieszają naturalne wypełnienie, np. z gąbką, aby zaoszczędzić na kosztownym materiale. Są one uważane za najcieplejsze, ale też
 
najcięższe. Kołdry syntetyczne są najtańsze i odpowiednie dla alergików, ponieważ można je prać w wysokiej temperaturze. Szybko się jednak zużywają i nie są tak ciepłe jak puchowe. Natomiast lekarze najbardziej polecają dla osób cierpiących na problemy związane z kręgosłupem kołdry wełniane.

Dla kogo przeznaczone są kołdry wełniane?

Kołdry wełniane przeznaczone są dla osób cierpiących na różne dolegliwości reumatyczne, bóle kręgosłupa i dla tych, którzy przywiązują wagę do zdrowego trybu życia w ramach działań profilaktycznych. Oto niektóre dolegliwości, w leczeniu których może pomóc wełna:

choroby zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa,
rwa kulszowa,
korzonki,

dolegliwości reumatyczne,
nerwobóle,
bóle pourazowe,
schorzenia nerek,
zaburzenia termoregulacji,
stany zapalne ścięgien, mięśni i więzadeł,
zespoły bólowe kręgosłupa,
odleżyny,
zaburzenia krążenia (gdyż wykonują one delikatny mikro masaż).

Trzymaj się prosto!

Dzisiaj poruszę temat mówiący o tym, jak prawidłowo stać i poruszać się, aby niepotrzebnie nie obciążać kręgosłupa.

Postawa ciała podczas stania jest równie ważna, jak w przypadku siedzenia. Zwłaszcza, gdy wykonujemy pracę, która wymaga od nas długotrwałego przebywania w tej pozycji.

Podstawową sprawą jest równomierne obciążanie stóp. Przenoszenie całego ciężaru ciała na jedną nogę, powoduje deformację kręgosłupa.

Odpowiednie obuwie

Noś też odpowiednie obuwie, najlepiej na dosyć grubej i miękkiej podeszwie, ponieważ takie najlepiej amortyzuje wstrząsy i chroni kręgosłup przed urazami. Nie kupuj zbyt dużych butów, bo wtedy przytrzymujesz ich przód palcami, a chód staje się sztywniejszy i mniej naturalny, co także odbija się na zdrowiu kręgosłupa.

Chodzenie w szpilkach

U kobiet ból pleców może być spowodowany chodzeniem na wysokich obcasach. Uniesiona stopa powoduje, że ścięgno Achillesa ulega skróceniu, a po pewnym czasie stałemu przykurczowi. W dalszej perspektywie utrudnia to prostowanie stopy i trzymanie jej w naturalnej pozycji. Chodząc na szpilkach ciężar całego ciała przesuwa sie ku przodowi, deformując sylwetkę. Pogłębia się też naturalne wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Główny nacisk zostaje skierowany na stawy międzykręgowe (a nie na
 
trzony kręgów), co powoduje ich przeciążenie i podrażnienie zakończeń nerwowych.

Często kobiety zdają sobie sprawę ze szkodliwego wpływu wysokich obcasów, ale mimo tego nie chcą z nich zrezygnować. Powinny w takim wypadku ćwiczyć, rozciągać i rozluźniać stopę po całodziennym wysiłku, gdyż początkowe kłopoty z prostowaniem stopy, mogą doprowadzić do dotkliwego bólu kręgosłupa. Ponadto szpilki nie amortyzują wstrząsów podczas chodzenia, przez co organizm poddawany jest niewielkim, ale szkodliwym uderzeniom. Jeśli kobieta zdecyduje się na rezygnację z chodzenia na szpilkach,
 
powinna stopniowo ubierać buty na coraz bardziej płaskim obcasie, aby stopa mogła z czasem powrócić do pierwotnego kształtu.

Chodzenie boso

Doskonałym relaksem dla stóp i pleców jest chodzenie boso. Jest to przyjemna i często niedoceniana metoda rozluźniająca. Chodzenie boso wzmacnia mięśnie i więzadła. Wpływa także relaksująco na stopy, koryguje płaskostopie, odpręża i zapobiega bólom pleców. Bieganie boso łagodzi przeciążenia, na jakie narażone są stopy. Korzystne jest także wykonywanie drobnych ćwiczeń. Chodzenia na palcach, piętach czy zewnętrznych krawędziach stóp, wzmacnia mięśnie podbicia. Warto chodzić boso nie tylko
 
podczas urlopu, np. na plaży, ale też na co dzień w domu.

Codzienny spacer to samo zdrowie

Chodzenie jest najbardziej naturalną formą aktywności ruchowej. Jest to najtańsza, najprostsza i zarazem najbardziej efektywna recepta na zdrowie. Spacerować należy codziennie, minimum 30 minut. W czasie marszu tułów powinien być wyprostowany, a mięśnie barków i tułowia rozluźnione. Jest to doskonały sposób na przyniesienie ulgi Twoim plecom i kręgosłupowi, szczególnie po całodziennym siedzeniu lub staniu w pracy.

Dźwigaj mądrze i z umiarem

Niewłaściwy sposób podnoszenia przedmiotów jest jednym z najczęstszych przyczyn pogarszających stan zdrowia Twojego kręgosłupa. Aby utrzymać go w dobrej kondycji warto zapoznać się z kilkoma dobrymi radami.

Przede wszystkim bardzo ważna jest prawidłowa postawa ciała podczas dźwigania. Nigdy nie unoś ciężaru na wyprostowanych nogach ani w pozycji schylonej, kiedy kręgosłup jest zgięty. Bardzo przeciążony jest wtedy odcinek lędźwiowy oraz krążki międzykręgowe. Takie karkołomne wyczyny mogą Cię doprowadzić nawet do tzw. wypadnięcia dysku.

Aby bezpiecznie podnieść ciężki przedmiot z podłogi powinieneś zgiąć nogi w kolanach, a plecy zachować wyprostowane. Jest to pozycja znana wszystkim miłośnikom sportu jako tak zwany "martwy ciąg", stosowany przez kulturystów podczas podnoszenia sztangi. Pozwala ona przenieść ciężar podnoszonej rzeczy z kręgosłupa na nogi, które w naszym organizmie są najsilniejsze. Podejdź do przedmiotu, który chcesz dźwignąć, ustaw nogi w lekkim rozkroku (na szerokość bioder), ugnij je w kolanach, wypnij
 
pośladki, zachowując jednocześnie proste plecy i głowę skierowaną przed siebie. Podnoś ciężar stopniowo, obiema rękami. Podczas dźwigania napnij mięśnie brzucha i całego tułowia, aby przejąć ciężar z kręgosłupa. Podnosząc przedmiot do góry prostujesz jednocześnie biodra, plecy i kolana. Ciężar noś przed sobą, blisko tułowia, z plecami lekko wygiętymi do tyłu.

Postaraj się wyrobić nawyk podnoszenia według tych wskazówek bardzo ważne jest systematyczne działanie. Jest to tak naprawdę jedyna właściwa pozycja, która może zapobiec groźnym urazom.

Podczas domowych czynności dopilnuj, aby kuchenny blat czy zlew były ustawione na odpowiedniej wysokości. Jeśli meble są zbyt niskie zmuszają do ciągłego pochylania się nad nimi. Myjąc wannę lub odkurzając pod meblami, przyklęknij na jedno kolano. Jeśli czeka cię godzinne prasowanie, ustaw deskę tak, by nie schylać się nad żelazkiem, ale usiąść na jego wysokości. Zadbaj o to, aby odkurzacz miał wysuwaną, teleskopową rurę, umożliwiającą Ci przyjęcie wyprostowanej sylwetki. W przeciwnym razie
 
całe ciało jest pochylone do przodu, powodując naprężenie kręgosłupa.

Nie noś ciężkich toreb na jednym ramieniu, a najlepiej zastąp je plecakiem. Zakupy niesione ze sklepu rozkładaj równomiernie, niosąc w obydwu rękach siatki o podobnej wadze. Na zakupy przydatne mogą okazać się specjalne rozkładane torby na kółkach, które po złożeniu zamieniają się w torebkę.

Obecnie można dostać nowoczesne wózki tego typu, o atrakcyjnym wzornictwie. Niektóre mają czterokołowe podwozie, dzięki czemu można je także pchać. Inne mają specjalny mechanizm, który umożliwia pokonywanie przeszkód: schodów czy wysokich krawężników. Dostępne są także składane plastykowe wózki typu "pack and roll".

Nie wykonuj też jednej czynności przez dłuższy czas w tej samej pozycji, nie zmieniając ośrodka obciążenia kręgosłupa. Rób przerwy! Stań, rozciągnij się, połóż dłonie na dolnej części pleców i lekko wychyl się do tyłu.

Pamiętaj, że bezpieczniej jest pchać ciężkie przedmioty niż je ciągnąć. Zachowaj szczególną ostrożność, jeżeli podnoszony przedmiot znajdzie się nad Twoją głową. Umieszczając przedmiot na wysokiej półce, przysuń się do niej, trzymaj łokcie blisko ciała i nie prostuj całkowicie rąk, kiedy już stawiasz przedmiot na półce. Ważne jest symetryczne i równomierne obciążenie kręgosłupa.

Według badań osoby posiadające silne mięśnie brzucha oraz pleców rzadziej skarżą się na bóle kręgosłupa jak wiadomo, mocne mięśnie zapewniają dobrą stabilizację.Osoby ze słabym gorsetem mięśniowym narażone są na wypadnięcie dysku i inne urazy. Najlepszym ćwiczeniem dla borykających się z bólem kręgosłupa są ćwiczenia w wodzie, ponieważ wzmacniają mięśnie bez zbytniego obciążania kręgosłupa. Wyjątkowo niebezpieczne jest nagłe przeciążenie kręgosłupa.

Wspomniany powyżej dysk fachowo nosi nazwę krążka międzykręgowego. Pełni on funkcję amortyzatora kręgosłupa i zapewnia mu ruchomość. Umożliwia zgięcie, prostowanie, ruchy boczne i obrotowe kręgosłupa. Dzięki dyskom kręgi nie ocierają się o siebie. Zbudowany jest z jądra otoczonego pierścieniem, pełniącym funkcję łożyska. Pod wpływem nagłego wysiłku, skrętu czy podźwignięcia jądro może przemieścić się poza krążek, powodując ogromny ból przez ucisk na nerwy. Potocznie mówi się o wypadnięciu
 
dysku (choć tak naprawdę dysk nie wypada, ale przemieszcza się) lub kiedy ma miejsce ucisk na nerw kulszowy o rwie kulszowej. Urazy te mogą wywołać silne bóle, niedowład kończyn, zaburzenia czucia, a nawet zaburzenia w oddawania kału i moczu.

Przy poważniejszych kłopotach z kręgosłupem podnoszenie i noszenie nawet niewielkich ciężarów (do 1 kg) nie jest wskazane do czasu wzmocnienia gorsetu mięśniowego. Nigdy nie podnoś czegoś, co powoduje ból lub wydaje Ci się zbyt ciężkie.

Dieta na kręgosłup

Wiedza z zakresu zależności między odżywianiem, a zdrowiem kręgosłupa, jest rzadko przekazywana przez lekarzy. A odpowiednim doborem pokarmów można sobie bardzo skutecznie pomóc.


Wiadomo, że niedobór pewnych witamin powoduje dolegliwości kręgosłupa. Długotrwały niedostatek wapnia ujawnia się w formie osłabienia struktury kości, czyli osteoporozy. Niedobór witaminy B12 może powodować bolesność kręgosłupa i degenerację komórek nerwowych w rdzeniu kręgowym. Niedobór witaminy D może doprowadzić do krzywicy.


U osób z nadwagą nacisk na krążki międzykręgowe jest dużo silniejszy, niż u osób o prawidłowej masie ciała. Jest to przyczyną deformacji krążków oraz napięcia mięśni, a w efekcie bólu. Osoby otyłe mają również problemy z poruszaniem się, ponieważ ich stawy mają mniejszą ruchomość. Usztywnienie stawów i mięśni może z kolei prowadzić do częstszych urazów. Długotrwały ból kręgosłupa negatywnie odbija się także na samopoczuciu chorego, który często chce je poprawić właśnie poprzez zjedzenie czegoś
 
smacznego. Trzeba jednak pamiętać, że walka z nadwagą jest bardzo ważnym elementem w walce o zdrowy kręgosłup.


Uczeni udowodnili, że główną przyczyną zmian chorobowych naszych dysków międzykręgowych jest niedobór wapnia i wody. Jedną z przyczyn jest także zaburzenie gospodarki węglowodanowej, mineralnej i kwasowo-zasadowej. Aby utrzymać kręgosłup w zdrowiu niezbędne jest dostarczenie mu odpowiedniej ilości witamin: A, B, C, D i soli mineralnych (wapń, magnez, krzem, cynk, chrom). Powinniśmy spożywać pokarm bogaty w kwasy organiczne, mikroelementy i wodę. Składniki te znajdują się w produktach
 
pochodzenia roślinnego, produktach mlecznych (ale nie w mleku) i rybach. Te ostatnie są szczególnie cenne ze względu na bogactwo zawarte w tłuszczach rybnych.


Białko budulcem kości i stawów

Doskonałym źródłem białka, które jest budulcem chrząstki stawowej, jest nabiał. Codziennie staraj się zjeść nieco twarogu lub wypić kefir. Nabiał jest także najważniejszym źródło wapnia, który wraz z fosforem buduje kości i zęby. Wystrzegaj się natomiast mleka. Według naukowców wbrew powszechnemu mniemaniu nie wzmacnia ono kości, tylko je osłabia. Mleko wypłukuje wapń z organizmu, przez co sprzyja osteoporozie. Ponadto jest bardzo ciężkostrawne dla dorosłego człowieka i właściwie powinno
 
być spożywane tylko w okresie niemowlęcym tak jak to ma miejsce u wszystkich innych ssaków. Mleka nie powinni pić dorośli, gdyż nie posiadają oni enzymów trawiennych odpowiedzialnych za trawienie mleka, więc organizm strasznie się z nim męczy. Jeśli zatem bardzo lubisz mleko, warto poczytać o tym, jaki może mieć wpływ na Twoje zdrowie i dlaczego uzyskało miano "białej śmierci" czy "cichego mordercy". Oczwyście, ten pogląd dla starszych osób jest nie do przyjęcia. Zastanów się jednak, co jest
 
ważniejsze. Twoje zdrowie czy mleko? Jeśli masz krówkę w domu, to proponuję przeżucić się na sery.

Warzywa dla elastyczności stawów

Warzywa zapobiegają procesowi zwyrodnieniowemu i opóźniają starzenie się stawów. Witamina C jest niezbędna do produkcji kolagenu, który bierze udział w budowaniu chrząstki, poprawia stan tkanki łącznej i odpowiada za kondycję stawów i ścięgien. Wskazane jest spożywanie w szczególności marchewki, kapusty, ogórków, brokułów, pietruszki, buraków. Wymienione warzywa są także ważnymi źródłami antyoksydantów.

Ryby bardzo pozytywnie wpływają na kręgosłup

Najcenniejsze dla naszego zdrowia są ryby morskie. Powinniśmy spożywać je minimum dwa razy w tygodniu. Najpopularniejsze ryby morskie to między innymi tuńczyk, makrela, śledzie, flądry i sardynki. Zawierają one dobroczynne kwasy tłuszczowe omega-3, które wpływają między innymi na funkcjonowanie stawów oraz ich lepszą sprawność, ruchomość i elastyczność. Kwasy te znajdują się także w owocach morza oraz oliwie z oliwek, oleju lnianym i rzepakowym. Tłuste ryby dostarczają też witaminę D, która
 
działa przeciwzapalnie i wspomaga przyswajanie wapnia. Wspomniane oleje, a także orzechy, dostarczają z kolei witaminę E, która działa przeciwzapalnie.

Szkodliwe produkty

Tłuszcz zwierzęcy, olej słonecznikowy i białe pieczywo w różny sposób negatywnie wpływają na nasze stawy. Szkodliwa dla całego organizmu jest także wszelka żywność wysoko przetworzona: fast foody, chipsy, zupy w proszki itp., ponieważ zawierają dużo soli, konserwantów i substancji chemicznych. Także niektóre używki, jak alkohol, mocna kawa i herbata działają niekorzystnie dla stawów, ponieważ ograniczają wchłanianie wapnia i białka.

Suplementy diety

Jeśli czujesz, że Twoja dieta jest mimo wszystko niewystarczająca dla Twojego kręgosłupa, możesz uzupełnić ją tak zwanym "suplementem diety". Na rynku są tego typu produkty przeznaczone dla osób cierpiących na różnego rodzaju dolegliwości stawów, kręgosłupa, artretyzm czy zwyrodnienia stawów. Często zawierają glikozaminę czy tez kwas hialuronowy obydwa te składniki pomagają zwiększyć produkcję mazi stawowej, która powstrzymuje proces niszczenia stawów.

Jeśli Twoje dolegliwości są bardzo silne, skontaktuj się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej diety

Mam nadzieję, że artykuł zwrócił Twoją uwagę na zależność między rodzajem przyswajanych pokarmów, a stanem kręgosłupa, i pomoże Ci w ułożeniu zdrowego jadłospisu.

Spokojny sen

zadbanie o komfortowe warunki podczas snu jest bardzo ważne

Staraj się też unikać zbyt dużych poduszek. Mogą być one przyczyną bolesnych napięć w karku i barkach. Poduszka nie może też być zbyt miękka. Głowa powinna zapadać się do tego stopnia, aby utworzyć w miarę linię prostą między głową, szyją i plecami. Możemy wybierać między poduszkami do spania na plecach lub na boku. Najlepsza będzie specjalna poduszka ortopedyczna koniecznie z wgnieceniem na szyję i głowę, które zapewniają odpowiednie ułożenie głowy i szyjnego odcinka kręgosłupa. Poduszka
 
ergonomiczna wykonana jest ze specjalnego tworzywa, np. pianki termo-elastycznej, która dopasowuje się do kształtu Twojej głowy.

Teoretycznie nie ma idealnej pozycji do spania, ale podobno najlepsze jest spanie na boku tak zwana pozycja embrionalna. Dodatkowo, aby złagodzić bóle, możesz ułożyć poduszkę lub koc między kolanami, co zapewni rozłożenie kręgosłupa na kształt litery S. Jest to jeszcze bardziej przydatne, gdy preferujesz leżenie na plecach. Jeśli najbardziej podczas snu bolą Cię dolne partie kręgosłupa możesz podłożyć koc lub poduszkę w okolice krzyża i tym samym zapewnić podparcie dla tego odcinka
 
kręgosłupa. Zaleca się też od czasu do czasu zmienianie pozycji podczas spania.

Ważne jest też abyś nie nadwyrężał kręgosłupa podczas kładzenia się i wstawania. Po nocy staraj się wstawać z łóżka stopniowo. Kiedy mięśnie są jeszcze zastane, kręgosłup nie jest przygotowany na nagły wysiłek. Nie należy gwałtownie siadać ani prostować się. Najprostszym ćwiczeniem jest przeciąganie się przed wstaniem z łóżka niewymagająca i bardzo cenna gimnastyka.

W razie bólu pleców nie kładź się na płasko. W pozycji leżącej dolegliwości jeszcze bardziej się nasilają. Lepiej wówczas usiądź z wyprostowanymi plecami na stosunkowo twardym krześle lub ułóż się w tak zwanej pozycji krzesełkowej połóż się na plecach z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych. Obydwa te ćwiczenia skutecznie rozluźniają mięśnie.

http://www.ulgadlakregoslupa.pl/


Rwa kulszowa opis choroby

Jak powszechnie wiadomo rwa kulszowa (ischias) to nic innego jak tak zwana forma zespołu lędźwiowego. Dla wielu pacjentów mniej zorientowanych w zagadnieniach medycznych jest to po prostu bardzo silny ból odczuwalny w dolnym odcinku kręgosłupa, czyli na odcinku lędźwiowym (przypominający lumbago). Zazwyczaj ból ten promieniuje aż do nogi, co jest następstwem ucisku nerwu kulszowego. Natomiast nie wszyscy zdają sobie sprawę, iż jest to największy nerw w organizmie człowieka biegnący od splotu
 
krzyżowego aż do stopy.

Bardzo często jego ucisk jest bardzo nieprzyjemny i jak łatwo się domyślić promienieje on na dużej powierzchni ciała. Zazwyczaj rwa kulszowa posiada swoje różne odmiany, medycyna klasyfikuje na przykład: rwę kulszową, rwę udową, rwę barkową zwana też ramienną lub też rwę kulszową występującą u kobiet w ciąży. Jest to podział, jak można intuicyjnie wywnioskować z nazewnictwa, dotyczący występowania choroby w różnych odcinkach naszego ciała. Zawsze jednak główny objaw jest ten sam, czyli ból jak
 
również bardzo nieprzyjemne mrowienie w zaatakowanym odcinku. W dzisiejszych czasach rwa kulszowa zwykle jest następstwem uszkodzenia, przemieszczenia dysku, do czego mogło dojść w sposób nagły, lub też jest to owoc tworzących się długimi latami zwyrodnień dysku.

Czasem też objawy mogą być spowodowane mniej konwencjonalnymi przyczynami, do których mogą należeć szczególne stany grypowe, choroby zakaźne różnego typu, poważne niedobory witaminy B w organizmie. Rwa kulszowa nieco rzadziej wywoływana jest przez nowotwory kanału kręgowego i narządów miednicy jak również poprzez przewlekłe, nieleczone stany zapalne nerwu kulszowego, które pojawiają się głównie u osób z cukrzycą, jak również u osób z problemem alkoholowym. Ukojenie może przynieść leczenie,
 
które jest możliwe po postawieniu dokładnej diagnozy lekarskiej. Droga do zdrowia może być różna, poprzez sam odpoczynek, jak również odpowiednią rehabilitację, lub też nawet poprzez interwencję chirurgiczną.

Rwa splotu ramiennego

Choroba ta cechuje się zespołem bólowym obejmującym okolicę barku, łopatki i/lub dolnej części karku. Często ból promieniuje do kończyny górnej i palców dłoni, wywoływać może również bolesność ruchów w stawie barkowym i ból mięśni pod wpływem ucisku. Zwykle rwa barkowa jest wynikiem zmian zwyrodnieniowo zniekształcających szyjnego odcinka kręgosłupa bądź zwyrodnienia krążków międzykręgowych na tym odcinku, czasem występujący razem z przepukliną jądra miażdżystego. Zmiany te powodują ucisk na
 
szyjne korzenie rdzeniowe. Bólom towarzyszy czasami lekkie obniżenie czucia skórnego w obrębie kończyny górnej, a nawet niedowład lub zanik niektórych grup mięśniowych.

Do częstych objawów rwy ramiennej należą: oziębienie ręki, zasinienie palców, wzmożone pocenie się dłoni, zmiany odżywcze paznokci itp. Przyczyną tej choroby może też być wada rozwojowa w postaci tzw. żebra szyjnego, która powoduje ucisk na splot ramienny. Tę odmianę rwy mogą również powodować gruźlica kręgów lub nowotwory czy nacieki nowotworowe bądź zapalne w okolicy splotu. Gdy bólom towarzyszą niedowłady i zaburzenia czucia może to być także objawem raka szczytu płuca.

Stosuje się leczenie zachowawcze, czyli choremu podaje się środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, zaleca się spokój i odciążenie barku po chorej stronie. W niektórych przypadkach stosuje się unieruchomienie głowy i barku za pomocą kołnierza ortopedycznego. Czasem konieczne bywa leczenie chirurgiczne, którego zadaniem jest odbarczenie uciśniętych korzeni albo splotu ramiennego.

Rwa kulszowa w ciąży

Jeśli odczuwasz ból kręgosłupa w ciąży to może być on powodowany przez rwę kulszową. Jest on dość powszechny u kobiet ciężarnych. Noszenie dziecka powoduje nacisk na nerw kulszowy, co może objawiać się właśnie bólem.

Objawy rwy kulszowej w ciąży:
- ból może być odczuwalny w tylnej partii nóg, w dolnym odcinku kręgosłupa i/lub pośladkach,
- osłabienie, drętwienie, mrowienie nóg i stóp.

Ból powodowany przez rwę kulszową jest zazwyczaj łagodny, ale może także być ciężki i obejmuje wszystko, począwszy od ostrych skurczów, aż do całkowitego braku czucia. Wiele osób opisuje te bóle jako przypominające wstrząs elektryczny lub wrażenie wbijających się haków i igieł. Pozostawanie w jednej pozycji przez długi czas może pogarszać objawy rwy kulszowej.

Leczenie rwy kulszowej w czasie ciąży:

W czasie ciąży powinno się przedsięwziąć wszelkie środki ostrożności lecząc rwę kulszową. Zaleca się unikanie leków, a przede wszystkim operacji więc porady te obejmują wyłącznie metody naturalne. Możesz wykonywać różnorodne ćwiczenia rozciągające w zaciszu własnego domu, które pomogą zmniejszyć ból. Stosować można przez pewien czas także jogę, aby po prostu rozluźnić mięśnie. Także akupresura jest rozsądnym sposobem traktowania tego bólu, bo działa właściwie jak masaż stymulując naturalne
 
procesy regenerujące ciało. Kiedy cierpimy przez ból kulszowy podczas ciąży i chcielibyśmy odzyskać możliwość poruszania się bez bólu to warto skorzystać z proponowanych powyżej metod.












Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CZYM JEST I JAK POWSTAJE RODZINA
Tryb awaryjny Windows - czym jest i jak go uruchomić
Chojecka M Nadpobudliwość psychoruchowa czym jest Jak pomóc dziecku
Musioł Małgorzata Czym jest i jak działa masaż dźwiękiem wg metody Petera Hessa
01 2006 czym sa i jak powstaja teorie fizyczne
Chojecka M Nadpobudliwość psychoruchowa czym jest Jak pomóc dziecku
Przyjaźń czym jest i jak sie przejawia
Chrzest Święty czym jest jak wygląda co trzeba do niego przygotować
Czym jest i jak działa kapitalizacja odsetek
inne ego rcyzmy poznaj czym jest i jak dziala ego mateusz grzesiak ebook
Czym jest myślenie twórcze i jak je rozwijać
Jak powstaje i jest utrzymywany porządek społeczny
Jak powstaje i jest utrzymywany porządek społeczny, Studia, 1 rok, WDS
Czym jest afirmacja i jak ją poprawnie pisać, Kierunki nauki, Psychologia
GKF - Arystoteles - Czym jest byt jak się go bada i czym się charakteryzuje (Metafizyka), Główne kie
Czym jest myślenie twórcze i jak je rozwijać

więcej podobnych podstron