Sylwia Ryznar, gr 1 (9.35-11.15, piątek)

Anzelm z Canterbury, Proslogion

Anzelm w swoim dziele skupia się przede wszystkim na udowodnieniu istnienia Boga. Stara się udowodnić Jego istnienie poprzez samo pojęcie Boga – jako "czegoś, ponad co nic większego nie może być pomyślane". Swój argument przedstawia w taki sposób: Jeśli posiadamy pojęcie istoty najdoskonalszej, to istnieje ona w naszej myśli (tak jak np. w myśli malarza jest obraz, który później namaluje). Ale czy będzie istnieć tylko w naszej myśli, czy także w rzeczywistości? Bo jeśli istota najwyższa istnieje w rzeczywistości, to posiada własności, których nie może być pozbawiona istota najdoskonalsza istniejąca tylko w naszej myśli – chodzi oczywiście o własność istnienia rzeczywistego. Wynika z tego, że istota najdoskonalsza, gdyby istniała tylko w umyśle ludzkim, nie byłaby w pełni doskonała - byłaby więc czymś sprzecznym. Zatem istota najdoskonalsza nie może istnieć tylko w myśli, lecz musi istnieć w rzeczywistości: wynika to z pojęcia Boga.

Według autora nie można pomyśleć, że Boga nie ma, a dokładnie nie można tego pomyśleć „w sercu”. Tylko głupi jest w stanie powiedzieć głośno, że Boga nie ma, a mógł tak zrobić, bo nie w jeden tylko sposób coś jest wypowiedziane w sercu lub pomyślane. Inaczej myśli się o rzeczy, gdy myśli się o samym słowie ją oznaczającym, pojęciu, a inaczej, gdy ma się na myśli samo to, czym ta rzecz jest. Tak jak można pomyśleć np. o pojęciu „kwadratowe koło”, ale nie można go sobie wyobrazić - tak więc na pierwszy sposób można pomyśleć, że Boga nie ma, ale na drugi sposób w żadnym wypadku. Zdaniem filozofa nikt rozumiejący to, czym jest Bóg, nie może pomyśleć, że Boga nie ma.

Następnie Anzelm zastanawia się nad przymiotami Boga, które mogą budzić u niektórych ludzi wątpliwości, na przykład wszechmoc, sprawiedliwość, miłosierdzie. Filozof uważa, że Bóg jak najbardziej posiada te cechy, a nasze ludzkie wątpliwości wiążą się z tym, że nie jesteśmy w stanie zrozumieć, jak Bóg wykorzystuje te przymioty. Na przykład według nas działanie Boga może się wydawać niesprawiedliwe, ale według boskiej miary Jego działania są jak najbardziej sprawiedliwe, ale my nie jesteśmy w stanie tego zobaczyć.