POJĘCIE I PRZEDMIOT DYDAKTYKI (r. I-III)
1. Dydaktyka to sztuka nauczania
2. Wg Herbarta dydaktyka to teoria nauczania wychowującego
3. Herbartyści uważali, że zadanie dydaktyki to analiza czynności nauczyciela.
4. Deway negował koncepcję przekazywania gotowej wiedzy
5. Wg Dewaya należało rozwijać opreacje umysłowe i umiejętności praktyczne poprzez aktywność poznawczą.
6. Dydaktykę uznano więc za teorię uczenia się, a analizą podjęto czynności uczniów
7. Obecnie obie teorie uważa się za uzupełniające się
8. Dydaktyka to sysytem uzasadnionych twierdzeń, hipotez i prawdłowości rządzących procesem nauczania i uczenia się oraz metod i środków pomocnych w wywoływaniu u uczniów zamierzonych i trwałych zmian
9. Dydaktyka spełnia zarówno funkcję teoretyczną, jak i praktyczną
10. Dydaktyka jest nauką o wychowaniu zajmującą się opisem i wyjaśnianiem zamierzonych czynności, których wynikiem ma być ukształtowanie osobowści ucznia zgodnie z akceptowanym wzorem
11. Dydaktyka ogólna obejmuje wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, jest to ogólna teoria nauczania i uczenia się, uniwersalna szkoła nauczania
12. Dydaktyka ogólna zajmuje się określaniem prawidłowości, zasad i reguł, bada cele, treść, metody, formy organizacyjne i środki
13. Dydaktyki szczegółowe zajmują się tym samym, lecz w odniesieniu do jednego konkretnego przedmiotu (z wyjątkiem metodyki nauczania początkowego i studiów wyższych)
14. Dydaktyki szczegółowe to teorie nauczania i uczenia się konretnego przedmiotu w szkole
15. W przypadku nauczania zinegrowanego (kl. I-III) zamiast nauczania przedmiotowego pojawia się metodyka obejmująca łącznie wszystkie przedmioty
16. Dydaktyka bada nauczanie systematyczne i zamierzone, organizowane w szkole i poza nią oraz samokształcenie
17. Czasami procesy wiążące się z działalnością szkoły dokonują się poza nią, jak np. praca domowa
18. Indywidualne korepetycje nie należą do zinstytucjonalizowanych działań dydaktycznych
19. Proces nauczania to zbiór czynności uczniów i nauczyciela warunkujących się i podporządkowanych wspólnemu celowi, czyli wywołaniu pewnych trwałych i zamierzonych zmian
20. Przedmiotem badań dydaktyki są także warunki niezbędne do wystąpienia procesu nauczania oraz ich wyniki i skutki
21. Dydaktyka to także wykrywanie prawidłowości rządzących procesem nauczyania i uczenia się oraz opartych na nich norm postępowania
22. Dydaktyka ogólna zajmuje się analizą systemów dydaktycznych różnych krajów, a dydaktyki szczegółowe analizą systemów nauczania przedmiotów
23. Dydaktyka polega także na wskazywaniu czynności, które mogą prowadzić do pożądanych wyników nauczania, w formie reguł postępowania, zamiast pozbawionych uzasadnienia recept
24. Cele dydaktyki to eksponowanie globalnych wartości społeczno-kulturalnych jako punkt wyjścia do wartości bardziej szczegółowych
25. Działania dydaktyki to pomoc nauczycielowi w realizacji jego pracy dydkatyczno-wychowawczej oraz kontorlowaniu jej wyników
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------26. Nawroczyński uważał, że uczenie się to nabywanie wiadomości i sprawności, jest to proces czynny wymagający aktywności
27. Baley uważał, że uczenie się to proces, którego produktem jest wiedza i umiejętność
28. Gloeckel uważał, że uczenie się polega na przyswajaniu wiadomości i postaw
29. Hilard i Marquis uważają, że uczenie się to czynność wywołująca trwałe zmiany, które występują w wyniku odpowiednio wzmacnianego ćwiczenia
30. Uczenie się to proces, zbiór czynności powiązanych ze sobą podporządkowanych wspólnemu celowi
31. Cechy uczenia się to planowość, ciągłość, spoistość poszczególnych czynności, aktywność osoby uczącej się oraz ukierunkowanie czyli dążenie do uzyskania założonego rezultatu
32. Dzięki uczeniu zdobywamy wiedzę, umiejętności, wiadomości i nawyki, jest to także powstanie nowych lub zmiana wcześniej nabytych form zachowania i działania
33. Końcowe wynik uczenia się zależą od aktywności i motywacji
34. Przedmiotem uczenia się jest otaczająca rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, techniczna i kulturowa
35. Poznawanie bezpośrednie charakteryzuje się zdaniem się na własne siły, a o końcowych wynikach decyduje umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów
36. Poznawanie pośrednie to korzystanie z nagromadzonej przez ludzkość wiedzy
37. Uczenie się jest zdeterminowane przez cel, treść i czynności za pomocą których uczący się przyswaja sobie wiedze i sprawności
38. Uczenie się to proces zamierzonego nabywania wiedzy oraz sprawności dokonujący się poprzez pośrednie i bezpośrednie poznawanie rzeczywistości
39. Rezultatem uczenia się jest wzrost zasobu wiedzy u umiejętności wpływający na poglądy, przekonania, postępowanie i rozwój jednostki
40. Uczenie się jest czynnością, której nikt nie może wykonać za kogoś innego; różni się stosownie do poziomu twórczości ucznia i przybiera różne formy (np. zabawa, działalność praktyczna)
41. Proces kształcenia to długotrwały, planowy i bezpośredni proces uczenia się
42. Uczenie to sprzyjanie warunków do opanowania przez uczniów zasobu wiedzy i sprawności oraz elementy kontroli tych warunków
43. Proces nauczania to uczenie się i nauczanie czyli uczenie wraz z podejmowanymi zabiegami korektywnymi (zapobieganie błędom i ich likwidacja)
44. Nauczyciel powinien kierować pracą uczniów i pobudzać ich do samodzielnego myślenia i działania w sposób systematyczny i efektywny
45. Nauczanie to proces złożony, gdyż wpływa na nie wiele czynników (wychowanie, cele, treść, osobowość nauczyciela, zasób wiedzy uczniów, prezentacja materiału, kontrola i ocena, przygotowanie do pracy, formy aktywności poznawczej czy propedeutyczny lub naukowy charakter nauczania)
46. Nauczanie informujące i wdrażające polega na opanowaniu przez uczniów określonego zasobu wiadomości i umiejętności
47. Kształcenie to świadome i systematyczne oddziaływanie na uczniów zapewniające im wykształcenie ogólne lub zawodowe
48. Kształcenie ogólne to zaznajamianie uczniów z dorobkiem nauki, kultury i cywilizacji, prawami przyrody i życia społecznego oraz wyposażenie uczniów w umiejętności niezbędne do życia we współczesnym świecie
49. Kształcenie zawodowe to proces, który zmierza do przekazania uczniom wiedzy i umiejętności o charakterze profesjonalnym w zakresie produkcji, rolnictwa czy hodowli. Jego podstawą jest wykształcenie ogólne
50. W nauczaniu kierowanym bezpośrednio osobą kierującą jest nauczyciel, który czuwa nad realizacją celów oraz współpracuje z nauczycielami i rodzicami
51. W nauczaniu kierowanym pośrednio sterującą rolę pełni autor podręcznika, książki, audycji, programu czy filmu lub nawet osoba pisząca w Internecie. Są one ważne w procesie samokształcenia
52. Samokształcenie to proces niepodlegający kontroli zewnętrznej i organizowany indywidualnie i samodzielnie, ważne są tu samoocena i autokontola powiązane z autokorektą
53. Doktryna mówiąca o przekazywaniu wiadomości i umięjętności jest wypierana przez doktrynę wymagającą od uczniów samodzielnego zdobywania wiedzy poza murami szkoły i posługiwania się nią w działalności teoretycznej i praktycznej
54. Samokształcenie to taki rodzaj kształcenia, którego cele, treść i warunki zależą od samego podmiotu
55. Przy samokształceniu obok samodzielnego uczenia się ważne są także uwarunkowania psychiczne
56. Dzisiejszy świat wymaga od człowieka, aby był on wszechstronnie rozwinięty oraz musi przejawiać gotowść do efektywnej pracy
57. Realizacja takiego ideału wychowawczego wymaga udziału szkoły oraz środków masowego przekazu, rodziny, grup rówieśniczych, muzeów itp. Warunkiem jest więc skoordynowanie działań wszytskich tych organizacji ku wspólnemu celowi, aby przekształcić ludzi do potrzeb społeczeństwa oraz do zmieniania świata
58. Wychowanie to wpływy środowiska społecznego i przyrodniczego na człowieka, spontaniczne oraz zamierzone działania ludzi, oddziaływania przyrody, a także ukształtowanie kierunkowych cech osobowości (wartości, przekonań, postaw, itp.), obejmuje tereny wychowawcze i wszytskie sfery osobowości
59. Kształcenie to rozwijanie uczniów pod względem umysłowym, a nauczanie to wyposażenie uczniów w wiadomości i nawyki czyli cechy instrumentalne
60. Nauczanie i kształcenie to integralny składnik wychowania sprawiający, ze odgrywa ono ważną rolę w życiu człowieka (wpływa na to co chce mieć i kim być)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
61. Związki przyczynowo-skutkowe zachądzą między określonymi zabiegami nauczyciela, a zmianami, które dokonały się u uczniów
62. Związki strukturalne występują, gdy dwa zjawiska występują łącznie tworząc strukturę
63. Związki fukcjonalne są, gdy zmianom cech towarzyszy zmiana innych cech
64. Zmienne niezależne to czynności i warunki przebiegania nauczania i uczenia się, natomiast zmienne zależne to rezultaty czynności
65. Do badania zjawisk i procesów dydaktycznych wykorzystuje się narzędzia badawcze takie jak arkusz obserwacji, testy psychologiczne i dydaktyczne, kwestionariusze, ankiety i skale
66. Do badania zjawisk i procesów dydaktycznych służą metody takie jak obserwacja, eksperyment, wywiad, analiza dokumentów, ankieta i analiza statystyczna
67. Obserwacja to zamierzone, planowe i systematyczne spostrzeganie zjawisk i procesów dydaktycznych w celu ujawnienia zmian oraz stwierdzenia zachodzących związków i zależności
68. Obserwacja bezpośrednia występuje podczas gromadzenia spostrzeżeń przez osobę bezpośrednio obserwującą zjawisko lub proces
69. Obserwacja pośrednia polega na spostrzeganiu zjawisk lub procesów utrwalonych za pomocą środków technicznych takich jak film czy stenogram
70. Podczas obserwacji badacz nie ma kontroli nad zmienną niezależną, obserwacja jest bierna ponieważ nie zmienia przebiegu zjawiska czy procesu, lecz wymaga dodatkowych działań przygotowawczych warunkujących jej skuteczność
71. Eksperyment służy badaniu zjawisk i procesów celowo wywoływanych przebiegających w warunkach nad którymi badacz posiada pełną kontolę
72. Eksperyment polega na wywoływaniu lub zmianie zjawisk lub procesów dydaktycznych poprzez wprowadzenie nowego czynnika, który stanowi zmienną niezależną, po to aby móc obserwować powstałe skutki (zmiany), które są zmiennymi zależnymi
73. Istotą eksperymentu jest manipulacja zmiennymi, kontrolowanie zmian oraz doboru osób biorących udział w badaniu
74. Eksperyment laboratoryjny ma miejsce w sztucznych dla zjawiska warunkach, natomiast eksperyment naturalny ma miejsce w naturalnych dla danego procesu lub zjawiska warunkach
75. Hipotezy robocze to prawdopodobne wyjaśnienie zjawisk lub procesów objętych zarówno eksperymentem jak i obserwacją
76. W badaniach dydaktycznych stosuje się testy umiejętności elementarnych (czytanie, pisanie, proste działania liczbowe) oraz testy wiadomości i umiejętności (badanie uczniów wyższych klas szkoły podstawowej, szkół średnich czy studentów)
77. Testy wiadomości i umiejętności (inaczej dydaktyczne) dzieli się na profesjonalne (przygotowane przez specjalistów, spełniające warunki wynikające ze statystki oraz badań) oraz nauczycielskie (na potrzeby nauczyciela, nie są standaryzowane, mniejsze walory niż w profesjonalnych)
78. Testy psychologiczne (zdolności i osobowości) dostarczają informacji na temat poziomu sprawności umysłowej uczniów, cech charakteru, przeżyć emocjonalnych oraz motywów postępowania, pomagają wskazywać postęp uczniów w nauce oraz wynikające trudności
79. Testy muszą być rzetelne i trafne (muszą określać stopień dokładności pomiaru oraz wskazywać dokładność z jaką mierzy daną cechę) oraz znormalizowane (umożliwiające ocenę i interpretację rezultatów danej osoby poprzez porównanie wyników z tymi typowymi dla populacji)
80. Wywiad umożliwia zdobywanie informacji za pomocą rozmowy
81. Rozmowa swobodna to taka, której treść jest zdeterminowana przez założony cel lub dotyczy tematów uprzednio sformułowanych
82. Rozmowa naprowadzana i kierowana to taka, w której badacz oczekuje odpowiedzi na listę uprzednio przygotowanych pytań, do jej przeprowadzenia służy kwestionariusz wywiadu
83. Ankieta pozwala uzyskiwać informacjeod wybranych osób za pomocą listy pytań nazywanej kwestionariuszem ankiety
84. Wywiad i ankietę stosuje się czasami łącznie w celu wyeliminowania odpowiedzi przypadkowych lub nieprawdziwych
85. Analiza dokumentów pedagogicznych (plany nauczania, dzienniki, arkusze ocen, wypracowania, pamiętniki, notatki, karty zdrowia, rysunki, itp.) umożliwia wykorzystanie do celów badawczych informacji, które stanowią cenną wiedzę o uczniach i nauczycielach
86. Analizę dokumentów wykorzystuje się także do dokonywania oceny dorobku epok minionych oraz opisywania współczesnych systemów oświatowych
87. Opracowanie wyników badań stanowi jeden z końcowych etapów i wymaga analiz statystycznych, dzięki którym możliwe jest uzyskanie wyników w porównywalnych kategoriach ilościowych
88. Badania dydaktyczne powinny opisywać analizowaną rzeczywistość, wyjaśniać związki i zależności oraz przewidywać przebieg zjawisk i procesów związanych z nauczyaniem i uczeniem się
89. Fazy prowadzenia badań: 1) ustalenie zmiennej zależnej i określenie jej powiązań, 2) sprecyzowanie hipotez i pytań określających znaczenie zmiennej niezależnej dla zmiennych zależnych, 3) sformułowanie hipotez na temat powiązań zmiennych, 4) sprawdzenie wysuniętych hipotez, a także ewentualne wprowadzenie nowych zmiennych do planu badań, 5) uogólnienie wyników badania
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------