„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza jako epopeja narodowa

EPOPEJA NARODOWA – dłuższy utwór epicki, zwykle wierszowany, oddaje najwierniej charakterystyczne dla epoki rysy narodu lub jego warstwy, osiągając tym samym wysoki stopień artyzmu.

Pana Tadeusza można nazwać epopeją narodową (termin ten w tym znaczeniu ma charakter wartościujący, lecz nie gatunkowy), został w niej wszechstronnie i szczegółowo ukazany obraz szlachty polskiej, na tle ważnego wydarzenia historycznego – kampanii Napoleona. W ten sposób poeta utrwala pamięć o sławnych postaciach i wydarzeniach, eksponuje wartości uznane za szczególnie cenne z punktu widzenia społeczności. Pokazuje przemiany świadomości warstwy szlacheckiej – kształtowanie się nowego, współczesnego wzorca patriotyzmu.

Wartość i piękno „Pana Tadeusza”:

• Pan Tadeusz jest wspaniałym obrazem dawnej Polski szlacheckiej i dokładnym zwierciadłem jej ludzi i obyczajów ;

  1. warstwy społeczne:

     • magnateria

     • szlachta średnio zamożna

     • szlachta zaściankowa, najmniej informacji o życiu chłopów

  2. zwolennicy tradycji szlacheckiej (Podkomorzy, Sędzia, Gerwazy) ;

  3. znaczenie przymiotnika „ostatni” ;

  4. gasnące w łagodnym uśmiechu słońce, symbolem pożegnania epoki szlacheckiej ;

  5. Tadeusz i Zosia jako przedstawiciele nowego świata ;

• Tło historyczne stanowi walka narodowowyzwoleńcza w epoce napoleońskiej ;

• Występują trzy główne wątki :

  • miłosny (perypetie miłosne Tadeusza i Zosi) ;

  • spór o zamek (spór o dawną posiadłość Stolnika, między Sędzią, a Hrabią)

  • narodowo-wyzwoleńczy (oczekiwanie na przyjazd wojsk Napoleona oraz przywódców legionów i polityczna działalność księdza Robaka) ;

• Walory artystyczne dzieła :

1. piękno opisu przyrody, która jest wszechobecna w poemacie i współistnieje z bohaterami ;

2. splatanie się pierwiastków o charakterze lirycznym, epickim i dramatycznym, mieszanie się gatunków literackich, styl patetyczny połączony z humorystycznym ;

3. realizm w opisie osób, scen , obyczajów ;

4. język konkretny realistyczny i prosty ;

• Arcydzieło Mickiewicza poszerza wiedzę o przeszłości, uczy patriotyzmu, miłości do człowieka i przyrody, poszanowania tradycji i obyczajów ;

• Wspólne cechy dzieła z cechami eposu :

1. w inwokacji autor zwraca się do Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz do Litwy, ojczyzny ;

2. narrator jest wszechobecny, wszechwiedzący, obiektywny, mówi w trzeciej osobie, nie należy do świata opisywanego ;

3. występują porównania homeryckie np. :

- róg jak wąż boa ;

• policzki jak banie ;

4. epizody opóźniają tempo akcji ;

5. opis scen batalistycznych :

• bitwa szlachty z Moskalami ;

6. realistyczny i szczegółowy opis przedmiotów :

• opis zastawy, serwisu ;

• opis wiszących na ścianie obrazów ;

7. losy bohaterów są przedstawione na tle wydarzeń historycznych :

• przygotowania do wojny Napoleona z Rosją (kampania)

• goszczenie przywódców Legionów Polskich : Dąbrowski, Kniaziewicz, Małachowski ;

opracował :

Paweł Faliszewski

e-mail – [e-mail]