W utworze Adama
Mickiewicza pt. "Pan Tadeusz" przedstawiona została bardzo
dokładnie szlachta. Przy jej opisywaniu zachowano autentyczny
podział tej grupy społecznej oraz cechy, jakimi się wyróżniała.
Magnateria - szlachta cechująca się zawziętością i mściwością
oraz przewrażliwieniem na punkcie honoru. W jej skład wchodzili
najbogatsi. Przedstwicielami magnaterii w utworze byli Stolnik i
Hrabia. Trochę niżej stała średnio zamożna szlachta, której
przedstawiciele to Sędzia i Podkomorzy. Byli to ludzie niezwykle
gościnni, uczciwi i szlachetni. Cechowali się również niwbywałym
patriotyzmem.
Szlachta najbiedniejsza, tzw. hołota to w utworze
mieszkańcy zaścianka Dobrzyn. Pozbawieni zostali o ni wszystkich
przywilejów, za wyjątkiem tytułu.
Jako wspólne cechy tych
trzech grup można wymienić: przestrzeganie i szanowanie tradycji,
kultury i religii, waleczność oraz odwagę.